İçeriğe atla

Üst âlem

YaşamÜst âlemÂlemŞubeSınıfTakımFamilyaCinsTür
Biyolojik sınıflandırma hiyerarşisinin sekiz ana taksonu. Aradaki küçük sınıflandırmalar gösterilmemektedir.

Üst âlem (Latince, superregnum; İngilizce, superkingdom, domain ya da empire), biyolojik bilimsel sınıflandırmadaki en üst seviye canlı gruplandırmasıdır: adından da belli olduğu üzere âlemden üst seviyede bulunur ve tüm biyolojik gruplamaların en kapsayıcı olanıdır. "Üst âlem" adı ya da Latince ve İngilizcedeki eş anlamlıları isteğe bağlı olarak seçilmiş adlardır ama düzenlemenin kendi, canlıların kalıtsal malzemeleri (genomları) arasındaki temel evrimsel farklara işaret eder.

2 üst âlem sistemi
(Chatton, 1937)
3 üst âlem sistemi
(Woese ve ark., 1990)
6 âlem sistemi
(Woese ve ark., 1977)
Prokaryota BacteriaEubacteria
Archaea Archaebacteria
EukaryotaEukaryaProtista - Protistler
Fungi - Mantarlar
Plantae - Bitkiler
Animalia - Hayvanlar

Bilim tarihi boyunca geliştirilmiş olan ve üst âlemleri temel alan iki canlı gruplama sistemi ile bu sistemlerin Carl Woese ve arkadaşlarınca 1977'de önerilmiş olup, günümüzde de kullanılan 6 âlemli sistem arasındaki denklik karşılaştırması soldaki tabloda sunulmuştur.

Günümüzde, bu gruplamaların temeli genetik dizi çözümlemelerinden elde edilen verilerdir ve yeni gruplama önerilerinin ortaya çıkması da olasıdır.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mantarlar</span> ökaryot âlemi

Mantarlar, çok sayıda çok hücreli ve tek hücreli ökaryotik canlıyı kapsayan bir biyolojik âlemin adıdır. Maya gibi mikroorganizmalardan, küf ve şapkalı mantarlara kadar pek çok üyesi olan bu canlılar grubu, halk arasında genellikle sadece şapkalı mantarları tanımlamak için kullanılır. Biyoloji alanında mantarları inceleyen bilim dalına mikoloji denir.

<span class="mw-page-title-main">Yunus (hayvan)</span> memeli deniz hayvanı

Yunus, balinalar (Cetacea) takımının dişli balinalar (Odontoceti) alt takımı içindeki yunusgiller (Delphinidae) familyasında sınıflanan türlerin büyük çoğunluğu ile nehir yunusları (Platanistoidea) üst familyasında sınıflananların tümü için kullanılan ortak addır.

<span class="mw-page-title-main">Âlem (biyoloji)</span> taksonomik sıralama

Âlem, taksonomide organizmaların bilimsel sınıflandırmasında kullanılan en üst sınıflandırma taksonudur.

Familya, Linnaean taksonomisindeki dokuz büyük hiyerarşik taksonomik seviyeden biridir. Takım ve cins arasında sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan</span> çok hücreli ökaryotik organizmalar alemi

Hayvan, canlılar dünyasının ökaryotlar (Eukaryota) üst âlemindeki hayvanlar (Animalia) âleminde sınıflanan canlıların ortak adıdır. Arapça "canlı varlık" anlamındaki ḥayevān sözcüğünden Türkçeye geçmiş olan "hayvan" sözcüğü, günlük kullanımda esasen insan dışı, nefes alan ve hareket eden canlıları ifade etmek için kullanılsa da, biyolojik bağlamda insanı da içerir. Anadolu ağızlarında hayvan anlamında bav, bobos, böçü, çer, çokgal, dölük, evcimen, evlük, karaböcü, karaltı, medek, tereke, töm gibi sözcükler kullanılmaktadır. Hayvan sözcüğünün eş anlamlısı döngül sözcüğüdür. Hayvanlar âleminin bilimsel ve Latince adı olan "Animalia" terimi ise yine Latince olan ve "yaşayan" ya da "ruh" anlamına gelen animadan türetilmiş animal sözcüğünün çoğuludur. Hayvanlar âlemini tanımlayan bir başka Yunanca bilimsel terim de metazoa'dır (μετάζωα).

<span class="mw-page-title-main">Kemiriciler</span> memeli takımı

Kemiriciler, yaşadıkları çevreye uyum bakımından çok başarılı olan bir memeli takımıdır.

Biyolojide taksonomi , ortak özelliklere dayalı olarak biyolojik organizma gruplarını adlandırma, tanımlama (sınırlandırma) ve sınıflandırma bilimsel çalışmasıdır. Organizmalar taksonlar halinde gruplandırılır ve bu gruplara taksonomik bir seviye verilir; belirli bir seviyedeki gruplar daha yüksek rütbeli daha kapsayıcı bir grup oluşturmak için toplanabilir, böylece taksonomik bir hiyerarşi oluşturulur. Modern kullanımdaki başlıca sıralamalar üst âlem, âlem, şube, sınıf, takım, familya, cins ve türdür. İsveçli botanikçi Carl Linnaeus, organizmaları kategorize etmek için Linnaean taksonomisi olarak bilinen sıralı bir sistem ve organizmaları adlandırmak için ikili adlandırma geliştirdiği için mevcut taksonomi sisteminin kurucusu olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">.ch</span>

.ch, İsviçre'nin internet ülke üst seviye alan adıdır. 20 Mayıs 1987'de delege edilmiştir. Lüksemburg'un internet alan adı .lu ile beraber SWITCH The Swiss Education & Research Network tarafından yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alan adı</span>

Alan adı, bir web sitesinin internetteki adı ve adresidir. Bu adres olmadan bir internet kullanıcısı web sitesine sadece IP adresiyle ulaşabilir. Örneğin wikipedia.org bir alan adıdır. Alan adları IP adresi denilen, bilgisayarların (sunucuların/serverların) birbirini tanımasını sağlayan numara sisteminin daha basitleştirilmiş ve akılda kalması için kelimelerle ifade edilmiş halidir.

<i>Kunstformen der Natur</i> Ernst Haeckelin taş baskı eserlerinden oluşan kitap

Kunstformen der Natur, Alman biyolog Ernst Haeckel'in taş baskı eserlerinden oluşan bir kitaptır.

Sınıf, , Eki: -opsida

<span class="mw-page-title-main">Ökaryot</span> hücrelerinde bir çekirdek ve genellikle organeller içeren canlılar

Ökaryotlar, hücrelerinde bir çekirdek ve –genellikle– organeller içeren bir canlılar grubu olup, bilimsel sınıflandırmada arkeler ve bakterilerle beraber tüm canlıları kapsayan üç ana gruptan biridir.

<span class="mw-page-title-main">İkincil ağızlılar</span> bilateral simetrili hayvan üst şubesi

İkincil ağızlılar, hayvanlar aleminin bir üst şubesidir. Bilateria kladının Protostomia'ya girmeyen hayvanlarını kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Arkea</span> aşırı şartlarda yaşayabilen mikroskobik canlılar

Arkeler, Arkea veya Arkebakteriler, canlı organizmaların bir ana bölümüdür.

<span class="mw-page-title-main">İri kulaklı tilki</span>

İri kulaklı tilki, Yarasa kulaklı tilki olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasına dahil Otocyon cinsinin tek türü olup, Afrika savanlarına özgü bir tilkidir.

<span class="mw-page-title-main">Pseudalopex</span>

Pseudalopex, köpekgiller (Canidae) familyasına dahil olan bir cinstir. Pseudalopex adı, Yunanca'da "yalancı (pseud-) tilki (alopex)" anlamına geldiği ve Pseudalopex cinsine dahil olan türlerin hepsi Güney Amerika'ya özgü olduğu için, bu canlı grubundan "yalancı tilkiler" ya da "Güney Amerika tilkileri" olarak da bahsedilebilir. Ayrıca,

<span class="mw-page-title-main">Katalanca Vikipedi</span> Vikipedinin Katalanca sürümü

Katalanca Vikipedi, Vikipedi'nin Katalanca sürümüdür. 16 Mart 2001'de, Almanca Vikipedi oluşturduğundan sadece birkaç dakika sonra, Katalanca Vikipedi oluşturuldu. Mamafih, iki ay süresinde, Katalanca Vikipedi, maddelere sahip olan tek İngilizce olmayan Vikipedi sürümüydü. 24 Ekim 2024 tarihi itibarıyla, Katalanca Vikipedi'nin 761.691 maddesi, 495.802 kullanıcısı ve 27 hizmetlisi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Macarca Vikipedi</span> Vikipedinin Macarca sürümü

Macarca Vikipedi Vikipedi'nin Macarca sürümüdür. 8 Temmuz 2003'te başlatıldı. 24 Ekim 2024 tarihi itibarıyla, Macarca Vikipedi'nin 549.060 maddesi, 573.792 kullanıcısı ve 26 hizmetlisi bulunmaktadır; madde sayısı bakımından Vikipedi'nin 26. en büyük sürümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Mikroorganizma</span> mikroskobik bir organizma

Bir mikroorganizma veya mikrop mikroskobik bir organizmadır. Mikroorganizmaları inceleyen, Anton van Leeuwenhoek'un kendi tasarımı olan bir mikroskop kullanarak 1675'te mikroorganizmaları keşfetmesi ile başlayan bilim dalına mikrobiyoloji denir.

<span class="mw-page-title-main">Üç üst âlem sistemi</span> Yaşamın sınıflandırılmasına ilişkin hipotez

Üç üst âlem sistemi, Carl Woese, Otto Kandler ve Mark Wheelis tarafından 1990 yılında tanıtılan ve hücreli canlıları Arkeler, Bakteriler ve Ökaryotlar olmak üzere üç üst âleme ayıran biyolojik bir sınıflandırmadır. İki üst âlem sistemi ve beş âlem sınıflandırması gibi daha önceki sınıflandırmalardan temel ayrımı, arkelerin bütünüyle bakterilerden ayrılmış olmasıdır. Üç üst âlem sisteminin bilimsel anlamdaki rakibi, Ökaryotları bir arke grubu olarak kabul ederek, canlıları yalnızca Bakteriler ve Arkeler olarak ayıran "iki üst âlem sistemi"dir (en).