İçeriğe atla

Üsküdar Mevlevihanesi

Mevlevihanenin Konya Panorama Müzesi bahçesindeki maketi

Üsküdar Mevlevihanesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Üsküdar ilçesinde yer alan eski bir mevlevihanedir. Günümüzde Klasik Türk Sanatları Vakfı binası olarak faaliyet göstermektedir.[1] Galata Mevlevihanesi Şeyhi Üsküdarlı Numan Dede'nin 1790'da görevinden ayrılması sonrasında, kendisi tarafından kurulmuştur.[2]

Tarihi

Sultanzâde Halil Nûman Dede Bey tarafından 1792 ya da 1793 yılında kuruldu. İstanbul'daki diğer mevlevîhânelerden farklı olarak, özellikle taşradan İstanbul'a gelen veya İstanbul'dan Anadolu'ya geçen dervişlerin konaklaması için tasarlanmıştı. II. Mahmud ile Abdülmecid dönemlerinin yanı sıra 1872'de Ahmed Vesim Paşa tarafından onarıldı. Üsküdar Mevlevîhânesi’nde cumartesi günleri mukabele icra ediliyordu. 1885 ya da 1886 yılı verilerine göre burada on dört derviş ikamet ediyordu.[3]

1919'da harap durumda olan mevlevîhâne, Ahmed Remzi Dedeefendi tarafından onarıldı. V. Mehmed tarafından yenilenmesi planlansa da, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı nedeniyle bu onarım gerçekleşmedi. Cumhuriyet döneminde terkedilen binalar, 1975-1980 yıllarında bazı hayırseverlerin yardımlarıyla onarıldı.[3]

Mimarisi

Bina topluluğu; semâhâne-türbe, selâmlık-mutfak, dedegân ve harem dairelerinden oluşur. Mevlevîhânenin arsası Doğancılar Caddesi ve bahçeli meskenlerle çevrilidir. Semâhâne-türbe binası zemin katında türbe, üst katında semâhâne olarak tasarlanmıştır. Binanın bazı bölümleri günümüze ulaşamamıştır. Semâhâne-türbe binasının içindeki tek süsleme mihrap hücresindeki kalem işi tezyinattır.[3]

Kaynakça

  1. ^ "Üsküdar Mevlevîhânesi". Klasik Türk Sanatları Vakfı. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2013. 
  2. ^ Dayıoğlu, Server (Nisan 2003). Galata Mevlevihanesi. Ankara: Yeni Avrasya Yayınları. s. 57. ISBN 975-6669-30-6. 
  3. ^ a b c "Üsküdar Mevlevîhânesi". TDV İslâm Ansiklopedisi. 26 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Galata Mevlevihanesi</span> İstanbulda müze

Galata Mevlevihanesi veya diğer adıyla Kulekapı Mevlevihanesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Beyoğlu ilçesinde bulunan eski bir mevlevihane. Günümüzde Galata Mevlevihanesi Müzesi adıyla müze olarak faaliyet göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mevlevihane</span>

Mevlevihane, Mevlevi tarikatına mahsus tekkelere verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Sema (tasavvuf)</span>

Sema veya Sama,, sufinin musiki nağmelerini dinlerken sesi ve anlamı işitmesi, vecde gelip hareket etmesi ve kendinden geçip dönmesi anlamında bir tasavvuf terimidir.

Âdem Dede, Osmanlı Devleti Türk Mevlevi şairi. Doğum tarihi bilinmemektedir ama 1591 olduğu tahmin edilmektedir. Antalya’da doğmuştur. Din eğitimini yörenin ünlü dervişlerinden alan Adem Dede daha sonra bilgisini artırmak ve mevlevi olmak için İstanbul'a gitti. Galata Mevlevihanesi'nde, İsmail Ankaravi'nin yanına yerleşti ondan eğitim aldı. İsmail Ankaravi'nin ölümüyle aynı mevlevihaneye şeyh oldu. Dostlarıyla birlikte sohbet toplantıları düzenler, bu toplantılarda dini konuşmalar yapılır, müzik dinlenir, sema yapılır ve zikredilirdi. Galata Mevlevihanesi'nde Kur'an ve Mesnevi okunuyor, sema yapılıyordu.

Eskişehir Mevlevihanesi, Eskişehir'in Odunpazarı ilçesine bağlı Paşa mahallesindeki Kurşunlu Külliyesi içinde yer alan eski bir mevlevihane.

<span class="mw-page-title-main">Şahidi Camii</span>

Şahidi Camii, Muğla'nın Camikebir mahallesinde bulunan Osmanlı dönemine ait yapı.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Remzi Akyürek</span>

Ahmet Remzi Akyürek, Türk mutasavvıf ve şair.

Muğla Mevlevîhânesi, Muğla'da 15. yüzyıl Osmanlı dönemine ait mevlevî dergâhıdır.

Samsun Mevlevîhânesi, Türkiye'nin Samsun ilinin İlkadım ilçesinde yer alan ve 1940-50 yılları arasında yıkılmış olan mevlevîhâne.

<span class="mw-page-title-main">Bahariye Mevlevihanesi</span>

Bahariye Mevlevihanesi veya önceki adıyla Beşiktaş Mevlevihanesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Eyüpsultan ilçesinde bulunan eski bir mevlevihane. Daha önceleri Beşiktaş'ta bulunduğundan Beşiktaş Mevlevîhânesi olarak anılmaktaydı. Günümüzde ise bir sivil toplum kuruluşuna tahsis edilmiş olup çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kasımpaşa Mevlevihanesi</span>

Kasımpaşa Mevlevihanesi, 17. yüzyılda İstanbul'un Kasımpaşa semtinde kurulan mevlevihane.

<span class="mw-page-title-main">Osman Dede</span>

Kutbü'n Nâyî Osman Dede (1652-1729), Mevlevî şeyhi, derviş, mutasavvıf, bestekâr.

Ahmed Celâleddin Baykara veya Soyadı Kanunu'nndan önceki kullanımıyla Ahmed Celâleddin Dede, Türk Mevlevi şeyhi ve mutasavvıf. Galata ve Üsküdar Mevlevihanesi şeyhliği yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gavsî Ahmed Dede</span>

Gavsî Ahmed Dede, Türk Mevlevi şeyhi ve mutasavvıf. Galata Mevlevihanesi şeyhliği yapmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa Mevlevihanesi</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir müze

Lefkoşa Mevlevihanesi veya Mevlevi Tekkesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Kuzey Lefkoşa'da 1593 yılında Kıbrıs fatihlerinden Arap Ahmet Paşa tarafından kurulan mevlevihanedir. Semahane ve türbe kısmı günümüze kadar gelebilmiştir ve Mevlevi-Tekke Kültürü müzesi olarak kullanılmaktadır. Girne Kapısı yakınlarındaki Mevlevihane, Kıbrıs'ın Osmanlı döneminde en önemli yapılarından birisidir. Tarihi boyunca gemi ile hacca gidenlerin uğrak yeri olan mevlevihane, yetiştirdiği insanlar ve verdiği hizmetlerle Kıbrıs Türk tarihinin önemli kurumlardan birisi olmuştur. Dânişî ve İlmî mahlaslarıyla şiirleri olan Dânişî Ali Dede, Siyahi Mustafa Dede, Hızır Handi Dede, Siyahi Mustafa Dede'nin oğlu Arif Dede, Sadri Dede, Danişi Ali Dede'nin oğlu Muhammed Mukim Dede, Talib Dede, Nesib Dede, Müneccimbaşı Ahmed Dede, Derviş Lebib Lefkoşa Mevlevihanesi'nde yetişmiş şairler arasındadır. 17. yüzyılda bina bakımsızlıktan harap olunca Rumeli Beylerbeyi Ferhad Paşa Mevlevihane'yi yeniden inşa ettirmiş ve tekke kendi adıyla anılmıştır.

Galip Dede Caddesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde yer alan, İstiklal Caddesi’nin sonudaki Tünel Meydanı’ndan Kuledibi’ne doğru inen bir cadde. Cadde, Türk divan edebiyatı şairi Şeyh Galip’e atfen isimlendirilmiş olup, şairin mezarı caddenin başında yer alan Galata Mevlevîhânesi’nde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yenikapı Mevlevihanesi</span>

Yenikapı Mevlevihanesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Zeytinburnu ilçesinde 16. yüzyılda kurulmuş bir mevlevihane.

Tokat Mevlevihanesi, Tokat'ta 18. yüzyılda kurulan Mevlevi tekkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Gelibolu Mevlevihanesi</span> 17. yüzyılda Geliboluda kurulmuş bir mevlevihane

Gelibolu Mevlevihanesi, 17. yüzyılın başlarında Gelibolu'da kurulmuş bir mevlevihanedir. On beş Mevlevi asitanesi arasında en büyük mevlevihane olmasının yanı sıra dünyadaki bütün mevlevihaneler arasındaki en geniş araziye; aynı zamanda en detaylı ve görkemli semahaneye sahiptir. Ziyarete açıktır ve her pazar günü semazen gösterisi yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Selanik Mevlevihanesi</span> Selanik, Yunanistandaki bir Osmanlı dönemi mevlevihanesi

Selanik Mevlevihanesi, Yunanistan'ın Selanik kentinde bulunan bir Osmanlı dönemi mevlevihanesidir. Mevlevihane, Ekmekçizâde Defterdar Ahmed Paşa tarafından 17. yüzyılda yaptırılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.