İçeriğe atla

Ürtiker

Ürtiker, hassasiyet sonucu ortaya çıkan alerjik reaksiyonlar ile deride döküntüler ve kaşıntı ile kendini gösteren duruma tıpta verilen addır. Halk dilinde kurdeşen olarak bilinmektedir. 6 haftadan az süren akut, altı haftadan uzun sürmesi ve haftanın hemen her günü ortaya çıkması durumunda kronik ürtiker olarak sınıflandırılırmaktadır.[1] Kronik ürtikerin cildin daha derin kısmını etkilemesi durumunda anjioödem ortaya çıkar.

Hipokrat döneminden bu yana bilinmektedir.[2] Deri ve mukozaları tutan urtika adındaki kaşıntılı papül ve plaklarla seyreden bir hastalıktır. Terimin kökeninin, dokunulduğunda kızarıklık ve kaşıntıya neden olan, ısırgan otu “Urtica ureus/dioica”dan geldiği kabul edilmektedir.[3] Çok sık görülen bir deri lezyonudur ve ömür boyu prevalansı %15-30 oranında olduğu düşünülmektedir.[4][5] Dermatolojik hastaların %1-%3’ünü oluşturmaktadır. Kronik ürtikerin prevalansı ise %0,5-%1 arasındadır.[4][5][6]

Yetişkinlerde alerjik reaksiyona sebep olan en yaygın yiyecekler kabuklu-kabuksuz deniz ürünleri ve kuru yemişler olarak bilinmektedir. Çocuklarda ise adı geçen yiyecekler dahil olmak üzere yumurta, buğday ürünleri, soya ürünleri, süt ürünleri alerjiye neden olabilmektedir.[7]

Nedenleri

Ürtikerin nedenleri olarak çeşitli faktörler gösterilmiştir. Akut ürtikerdeki en önemli etiyolojik nedenler ilaçlar, gıdalar ve enfeksiyonlardır. Her çeşitte ilaç ürtikere neden olabilir. En sık karşılaşılanlar antimikrobiyaller (penisilin ve sulfonamidler), analjezik ve antiinflamatuvar ilaçlar (asetilsalisilik asit, NSAID’ler, opiatlar), ACE inhibitörleri, kan ürünleridir.[8][9]

Kronik ürtiker

Kronik spontan ürtikerde çoğunlukla (%80-%90) nedeni belli değildir. Hastalığın seyri için oldukça mühim olan ayrıntılı bir anamnez alınmalıdır. Münferit ayrıntılı bir anamnezle nedenini saptama olasılığının %72-%86 olduğu bildirilmiştir.[10][11] Hastalardan uygun ve ayrıntılı anamnez almak için sorgulama formları oluşturulmalı ve hastaya doldurulmalıdır. Kronik ürtiker etiyolojisinde sorumlu olan ve bazen gözden kaçan çok önemli nedenler vardır.[10][11]

Kronik Ürtikerli hastaların %2-%3’ünde gıda intoleransı, %1-%5’inde IgE gıda alerjisi, %1-%50 oranında ise psödoalerjik reaksiyon vardır. IgE aracılıklı gıda alerjisi sıklıkla aralıklı (intermitant) ataklar şeklinde gıda alımından sonraki 15 dakika içinde ortaya çıkmakta ve birkaç saat sürmektedir. Bu hastalarda prick test (alerji testi) ve spesifik IgE testleri uygun olabilir.[12] Psödoalerjik reaksiyonun etiyolojisinde gıda katkı maddeler ve doğal gıda içerikleri, özellikle sebze ve gıdalarda bulunan aromatik bileşikler nedeni bakımından önemli rol oynamaktadır. Semptomlar gıda alımından 4 saat sonra ortaya çıkmakta ve klinik belirtiler gıda alımının kesilmesinden 10-14 gün sonra iyileşmeye başlamaktadır. Psödoalerjik reaksiyonu araştırmada alerjik deri ve laboratuvar testlerin bir anlamı yoktur. Zira psödoalerjenlerin varlığı ancak eliminasyon diyeti (yan etki yaratan besinleri tespit etmek amacı ile yapılan diyet) ve oral provokasyonla (spesifik besin alerjisini doğrulamak, alerjisi olduğu bilinen kişilerde toleransına dair bilgiyi tespit etmek gayesiyle uygulanan yöntem) gösterilebilir. Psödoalerjik reaksiyonların gelişiminde GİS’deki (gastrointestinal sistem) permeabilite (geçirgenlik)[13][14] artışının etkili olabileceği ve 3-4 haftalık psödoalerjen diyet ile permeabilite bozukluğunun düzeldiği gösterilmiştir.[15]

Bu nedenler dışında stres, basınç, soğuk, güneş, egzersiz, diğer bazı cilt hastalıkları veya cilt dışı sistemik hastalıklar, ailevi/kalıtsal hastalıklar da kronik ürtikere yol açabilmektedir.

Otoimmün ürtiker

Kronik ürtikerli hastaların %30-%50’sinde FCER1 ve/veya IgE’ye karşı IgG1 ve IgG3 yapısında fonksiyonel otoantikorlar mevcuttur. Tiroid hastalıkları, çölyak, SLE ve RA gibi otoimmün hastalıklarla sık birliktelik göstermektedir. ANA normal popülasyona göre artmış oranda pozitiftir. Kronik ürtikerli hastaların %1-%50’sinde otolog serum testi (KÜ'li hastalarda otoantikor ya da histamine bağlı faktörleri tespit eder) pozitiftir. Otolog serum testinin spesifitesi ve sensitivitesinin %80 olduğu bildirilmiştir. Bazen remisyondaki hastalarda da pozitif kalabilmektedir. Otolog serum testi normal insanlarda da pozitif olabilmektedir.[16]

Yeni yapılan ve konusundaki uzman kişilerden oluşan toplantı sonucunda KÜ’nün otoimmün kaynaklı olduğunu söyleyebilmek için başlıca standartlar vardır. Bunlar: bazofil histamin salınım testi veya bazofil aktivite göstergelerinin in vitro pozitif olması, pozitif otoreaktivitenin (Pozitif ASST) in vivo mast hücre degranülasyonu ve damar geçirgenliği ile ilgili olduğunu göstermek. IgG antikorlarının fonksiyonel olarak FcεRIα ve/veya IgE’ye karşı olduğunun gösterilmesi şeklinde olması bildirilmiştir.[16]

Belirtileri

  • Etrafı kızarık ortası soluk yüzeysel kaşıntılı cilt döküntüsü
  • 2 mm'den 30 cm'ye kadar ulaşan kaşıntılı kabarıklık.
  • Aniden başlayan ateşle birlikte kaşıntı.

Akut ürtikerin nedenleri

Kaynakça

  1. ^ Zuberbier T, Aberer W, Asero R, Abdul Latiff AH, Baker D, Ballmer-Weber B, et al. The EAACI/GA²LEN/EDF/WAO guideline for the definition, classification, diagnosis and management of urticaria. Allergy 2018;73:1393-414.
  2. ^ Griffiths, Christopher; Barker, Jonathan; Bleiker, Tanya; Chalmers, Robert; Creamer, Daniel (2016). Rook's Textbook of Dermatology, 4 Volume Set (İngilizce) (9 bas.). John Wiley & Sons. s. Chapter 42.3. ISBN 9781118441176. 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024. 
  3. ^ A Dictionary of Entomology (İngilizce). CABI. 2011. s. 1430. ISBN 9781845935429. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ a b Mathews KP. Urticaria and angioedema. J Allergy Clin Immunol 1983;72:1-14
  5. ^ a b Gaig P, Olona M, Muñoz Lejarazu D, et al. Epidemiology of urticaria in Spain. J Investig Allergol Clin Immunol 2004;14:214-20.
  6. ^ Kaplan A. Urticaria and angioedema.In: Adkinson NFYJ, Buss WW, Bochner BS, et.al, editors. Middleton’s allergy princples and practice. 6th ed. Phaledelphia (PA): Mosby, 2003:1537-58
  7. ^ "UpToDate, Patient education: Hives (urticaria) (Beyond the Basics)". www.uptodate.com. 29 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024. 
  8. ^ Caffarelli C, Cuomo B, Cardinale F, et al. Aetiological Factors Associated with Chronic Urticaria in Children:A Systematic Review. Acta Derm Venereol 2013;93:268-72.
  9. ^ "UpToDate: Trusted, evidence-based solutions for modern healthcare". www.wolterskluwer.com (İngilizce). 29 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024. 
  10. ^ a b Harris A, Twarog FJ, Geha RS. Chronic urticaria in childhood: natural course and etiology. Ann Allergy 1983;51:161-5.
  11. ^ a b Kulthanan K, Jiamton S, Thumpimukvatana N, Pinkaew S. Chronic idiopathic urticaria: prevalence and clinical course. J Dermatol 2007;34:294-301.
  12. ^ Zuberbier T. The role of allergens and pseudoallergens in urticaria. J Investig Dermatol Symp Proc 2001;6:132-4
  13. ^ "Permeabilite Nedir? | turkcerrahi.com". turkcerrahi.com | Genel & Laparoskopik Cerrahi. 15 Kasım 2016. 29 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024. 
  14. ^ "Definition of PERMEABLE". www.merriam-webster.com (İngilizce). 25 Mayıs 2024. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024. 
  15. ^ Bülbül Başkan E. Kronik İdiyopatik Ürtikerde Tanısal Yaklaşım. Türkiye Klinikleri J Dermatol-Special Topics 2012;5:1-10
  16. ^ a b Konstantinou GN, Asero R, M. Ferrer M, et al. EAACI taskforce position paper: evidence for autoimmune urticaria and proposal for defining diagnostic criteria. Allergy 2013;68:27-36.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Astım</span> solunum yolları rahatsızlığı

Astım , küçük bronşların ve bronşiollerin, çeşitli uyaranlara aşırı tepki vermesinin sonucu ortaya çıkan, solunum yolu daralmasına sebep olan kronik bir rahatsızlıktır. Buna hava yollarında iltihap da eşlik eder. Çocukların %10'u, erişkinlerin %6'sı astım hastasıdır. Astım atakları esnasında solunum güç ve hırıltılıdır, çoğu zaman öksürük de vardır. Hastaların bir bölümünde astım, ilaçlarla kontrol altına alınmazsa KOAH hastalığına sebep olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Anafilaksi</span> aniden başlayan ve ölüme neden olabilen alerjik reaksiyon

Anafilaksi aniden başlayan ve ölüme neden olabilen ciddi bir alerjik reaksiyondur. Anafilakside genel olarak kızarıklık, kaşıntı, boğaz şişmesi ve kan basıncının düşmesi gibi semptomlar söz konusudur. Yaygın nedenleri böcek ısırmaları, gıdalar ve ilaçlardır.

<i>Mycobacterium leprae</i>

Mycobacterium leprae, hareketsiz, sporsuz 1 – 8 mm boyunda ve 0,3 - 0,4 mm eninde, düz veya hafif kıvrık çomakçık şeklinde bir bakteri. Mikroskobik incelemelerde çalı demetleri gibi kümeler şeklinde görülür. Basillerin bu şekilde toplu halde bulunmaları zooglea adı verilen yapışkan bir madde meydana getirmelerinden dolayı oluşmakta ve bu bakteri topluluğuna globi adı verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aşırı duyarlılık</span> Tıbbi durum

Aşırı duyarlılık reaksiyonları, bağışıklık sistemi işlevlerinin kendi dokularına zarar verecek (patolojik) düzeylere ulaştığı olgular için yapılan bir tanımlamadır. Bağışıklık sistemi, organizmayı yabancı antijenlerden korumaya yönelik bir dizi işlev için kurgulanmıştır. Örneğin, bir birey daha önce karşılaştığı bir antijenle ikinci kez karşılaştığında, bu antijene karşı gerekenden çok daha güçlü immun yanıtlar meydana verelebilir. Doku zarar­larına neden olan bu yanıtlara aşırı duyarlılık reaksiyonları adı verilir. Aşırıduyarlılık reaksiyonlarının 2 ana grubu vardır:

<span class="mw-page-title-main">Alerjik konjonktivit</span>

Alerjik konjonktivit aslında bir grup hastalığı tanımlayan genel bir terimdir. Temelde tip I aşırı duyarlılık reaksiyonu ile birlikte görülmekte birlikte, süreğen -kronik- tiplerinde hücresel bağışık yanıt da -tip IV reaksiyon- rol oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lateks</span> polimer mikropartiküllerin sulu bir ortamda kararlı dağılımı

Lateks, papatya ve sütleğen gibi pek çok bitkiden çıkarılan süte benzer madde. Bitkinin kesilen bir kısmından süzülür ve hava ile karşılaştığında katılaşır. Kauçuk ağacından çıkarılan lateks, doğal kauçuğun başlıca kaynağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alerji</span> Çoğu insanın iyi tolere ettiği bir maddeye karşı bağışıklık sistemi tepkisi

Alerjik hastalıklar, bağışıklık sisteminin çevrede genellikle zararsız olan maddelere karşı geliştirdiği aşırı duyarlılık sonucu ortaya çıkan çeşitli patolojik durumlar olarak tanımlanır. Bu hastalıklar arasında alerjik rinit, gıda alerjileri, atopik dermatit, alerjik astım ve anafilaksi gibi durumlar yer almaktadır. Klinik belirtiler arasında konjonktivit, kaşıntılı bir döküntü, hapşırma, öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı ve anjiyoödem (şişlik) gibi bulgular bulunabilir. Gıda intoleransı ve gıda zehirlenmesi gibi patolojik durumların farklı klinik varlıklar olduğunu unutmamak gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Etodolak</span>

Etodolak indol türevi bir non-steroid antiinflamatuar ilaçtır (NSAİİ)..

<span class="mw-page-title-main">Meloksikam</span> non steroidal antienflamatuar ilaç etken maddesi

Meloksikam primer dismenore, ameliyat sonrası ağrı, romatoid artrit ve osteoartrit semptomlarını azaltmak için kullanılan bir non steroidal antienflamatuar ilaç etken maddesidir. Piroksikamla çok benzeşmektedir. Bir selektif COX-2 inhibitörü bir olan non-streoid antienflamatuvar olan bir ilaçtır. COX-2 spesifik ürünler gibi miyokardiyal prostasiklini inhibe etmediği için hipertansiyona ve ödeme neden olmaz. Kardiyovasküler risk açısından oldukça güvenli bir alternatiftir. Meloksikam’ın, bazı klasik NSAİ ilaçlar tarafından indüklenen trombosit agregasyonu inhibisyonu sonucu oluşan kanama zamanının uzaması üzerine etkisi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Kükürt dioksit</span> Yoğunluğu 2,3 olan, renksiz, boğucu kokulu ağır bir gaz

Kükürt dioksit formülünde bir kükürt atomu iki oksijen atomu yer alır. Aralarında kovalent-polar bağ yaparlar. SO2 formülü ile gösterilir. Şeker endüstrisinde kullanılır. Hava kirliliğine ve asit yağmurlarına sebep olur. (SO2), renksiz, keskin kokulu reaktif bir gaz olup kömür, fuel-oil gibi kükürt içeren yakıtların yanması sırasında, metal eritme işlemleri ve diğer endüstriyel işlemler sonucu oluşur. Ana kaynakları, termik santraller ve endüstriyel kazanlardır. Genel olarak, en yüksek SO2 konsantrasyonları büyük endüstriyel kaynakların yakınında bulunur.

Bağışıklık yetmezliği veya bağışıklık eksikliği, bağışıklık sisteminin herhangi bir nedenle baskılanması ve doğal davranışlarının kısıtlanması sonucunda savunma sistemi elemanları arasındaki koordinasyonun bozulması olgusudur. Memelilerin fizyolojik savunma sistemi 3 ana parçadan oluşur:

<span class="mw-page-title-main">Atopik dermatit</span>

Atopik dermatit (AD) veya atopik ekzema (AE), şiddetli kaşıntılı, bulaşıcı olmayan, kronik inflamatuvar bir deri hastalığıdır. İnfantil dönemde başlar, yarısından çoğu ilk 1 yaş içinde tamamı ilk 5 yaş içinde ortaya çıkar. Hastaların yarısı 2 yaş civarında tam olarak düzelir. Üç evresi vardır:

  1. İnfantil dönem
  2. Çocukluk dönemi
  3. Adölesan ve erişkin dönemi

Duyarsızlaştırma tıpta, bir organizmanın bir maddeye veya uyaranlara karşı olan negatif reaksiyonunu azaltmak veya ortadan kaldırmak için uygulanan bir yöntemdir.

Alerjik stomatit, olguları kontakt dermatitlere benzer mekanizmayla ortaya çıkan patolojilerdir: bir maddenin deriye ya da mukozaya temas ettiği yerde oluşan alerjik nitelikteki yangısal tepkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Büllöz pemfigoid</span>

Büllöz pemfigoid (BP), kabarma, ürtikeryal lezyonlar (kurdeşen) ve kaşıntı ile karakterize nadir, otoimmün, kronik bir deri hastalığıdır. Daha az yaygın olarak bu kabarcıklar, gözler, oral mukoza, özofagus ve genital mukoza dahil olmak üzere mukoza zarlarını içerebilir. Tipik olarak yaşlı erişkinlerde genel olarak yoğun kaşıntılı bir cilt rahatsızlığı durumu olarak kendini gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Kedi sağlığı</span>

Evcil kedilerin sağlığı, veteriner tıpta iyi çalışılmış bir alandır.
Konular arasında bulaşıcı hastalıkları, genetik hastalıkları ve bu hastalıkların önlenmesini; diyeti, beslenmeyi ve kısırlaştırma gibi cerrahi işlemleri içerir.

<span class="mw-page-title-main">Alfa-Gal Alerjisi</span> Bir tür gıda alerjisi

Alfa-Gal Alerjisi ya da , memeli eti veya süt ürünlerinin tüketilmesi, üretilen veya türevlerini içeren bir besinin vücuda alınması durumunda, oligosakkarit olan Alpha gal’e karşı, Lone star kenesi , Avusturalya kenesi gibi belirli kenelerin ısırığının neden olduğu, immünolojik duyarlılık sonrası gelişen bir gıda alerjisi türüdür. İlk olarak 2002'de rapor edilmiştir. Alerjinin belirtileri arasında dermal kızarıklıklar, kurdeşen, mide bulantısı veya kusma, nefes almada zorluk, kan basıncında düşme, baş dönmesi veya baygınlık ve şiddetli mide ağrısı yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fiziksel ürtiker</span>

Fiziksel ürtiker, kendiliğinden oluşmak yerine dışarıdan fiziksel stimulus nedeniyle oluşan ayrı bir ürtiker alt grubudur. Fiziksel ürtiker için farklı hastalıklar olarak bilinen yeni alt grup bulunur. Fiziksel ürtiker, ağrıyan, kaşınan ve görüntü olarak hoş olmayan bir durum olarak bilinir; aylar veya yıllar boyunca tekrarlayabilir.

Bilastin, alerjinin neden olduğu kurdeşen (ürtiker), alerjik rinit ve kaşıntılı iltihaplı gözlerin tedavisinde kullanılan bir antihistaminik ilaçtır. İkinci nesil bir antihistamindir ve histamin H<sub id="mwJw">1</sub> reseptörünü seçici olarak inhibe ederek etki göstererek bu alerjik reaksiyonları önler. Bilastin, setirizin, feksofenadin ve desloratadine benzer bir etkinliğe sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Herediter Anjioödem</span>

Herediter anjioödem, yüz, boğaz, sindirim sistemi, üreme organları ve solunum yollarındaki dokuların şişmesine neden olan, kalıtsal nadir görülen bir hastalıktır. Atak sırasında hastanın vücudunda alerjide olduğu gibi kurdeşen (ürtiker) meydana gelmez, kaşıntısız ve ciltle aynı renkte olan ağrılı şişlikler meydana gelir. Ataklar 72-96 saatten kısa sürer fakat uygun tedavi alındığında iyileşme süresi daha hızlı gerçekleşir. Ödemlerin iç organlar ve özellikle boğazda çıkması hastanın hayati tehlike ile karşılaşmasına neden olur. Hastalık, kandaki "C1 intibitör" miktarının azlığı veya işlevinin bozulmasıyla ortaya çıkar. C1 inhibitörünün doğru çalışamama sonucunda damar genişlemeye neden olan bradikin artışı yaşanır ve bu da hastanın vücudunda düzensiz, asimetrik şişliklerin çıkmasına neden olur. Hastalığın atakları hastanın alerjisi olduğu bir alerjenle etkileşime girmesi, diş çekimi, cerrahi operasyon veya gebelik gibi çeşitli sebeplerden kaynaklanabilir bu nedenle hastaların herhangi bir operasyon geçirdikten sonra ataklar konusunda tedavi görmesi gerekebilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.