İçeriğe atla

Ülkelere göre nükleer enerji üretimi

Fransa'daki Cattenom Nükleer Santrali. Fransa, elektriğinin yaklaşık dörtte üçünü nükleer enerji ile üretiyor.[1]

Nükleer santraller şu anda 30 ülkede faaliyet gösteriyor.[2] Çoğu Avrupa, Kuzey Amerika, Doğu Asya ve Güney Asya'dadır. Amerika Birleşik Devletleri en büyük nükleer enerji üreticisi iken, Fransa nükleer enerji ile en fazla elektrik üreten ülkedir. Fransa, enerji güvenliğine dayalı mevcut bir politika nedeniyle elektriğinin yaklaşık %75'ini nükleer enerjiden elde etmektedir.[3] Politikada yapılan bir değişikliğe göre ülke, 2035 yılına kadar bu oranı %50'ye düşürmek zorunda. 2012'de küresel nükleer elektrik üretimi 1999'dan bu yana en düşük seviyesindeydi.[4][5]

Çin, yapım aşamasında olan 11 yeni reaktör sayesinde [6] en hızlı büyüyen nükleer enerji programına sahiptir ve ayrıca Hindistan, Rusya ve Güney Kore'de de önemli sayıda yeni reaktörler inşa edilmektedir. Aynı zamanda, en az 100 adet reaktör "büyük olasılıkla önümüzdeki 10-15 yıl içinde kapatılacaktır".[7] Pakistan 2030 yılına kadar üç veya dört nükleer santral inşa etmeyi planlıyor.[8]

Ek olarak Slovenya, iklim değişikliğini tersine çevirmek için nükleer enerjiyi kullanmada dünyaya öncülük etmektedir.[9] Yetkililer, fosil yakıt kullanımını azaltarak, yenilenebilir enerjiye güvenerek ve sürdürülebilir ulaşım, konut ve endüstri seçeneklerinden yararlanarak 2050 yılına kadar karbon nötr hale geleceklerini açıkladı. Sloven yetkililer 2027 yılına kadar yeni bir nükleer santral inşa edip etmeyeceklerine karar vereceklerini açıkladılar.[10]

Bazı ülkeler geçmişte nükleer reaktör işletirken bundan vazgeçmiştir. İtalya 1987'de yaptığı bir referandum sonucu tüm nükleer istasyonlarını 1990 yılında kapattı ve o zamandan beri nükleer enerji kullanmamaktadır. Kazakistan ve Ermenistan gelecekte nükleer enerjiyi yeniden devreye sokmayı planlıyor. Belarus'un ilk nükleer santrali yapım aşamasındadır ve 2020'nin sonuna kadar faaliyete geçmesi bekleniyor. Proje Rusya tarafından finanse edilmektedir.[11]

Bazı ülkeler ise şu anda nükleer enerji santralleri işletmesine rağmen nükleer enerjiyi aşamalı olarak sonlandırmayı planlıyor. Bunlar Belçika, Almanya, İspanya ve İsviçre'dir. İsveç ve Tayvan gibi diğer ülkeler de aşamalı olarak kullanımdan kaldırmayı düşünüyor. Avusturya ve Filipinler ise inşası tamamen bitmiş nükleer santrallerini hiçbir zaman kullanmaya başlamadılar.

Küba, Libya, Kuzey Kore ve Polonya inşaatına başladıkları nükleer santralleri mali, siyasi ve teknik nedenlerle hiçbir zaman tamamlamamışlardır ve Avustralya, Azerbaycan, Gürcistan, Gana, İrlanda, Kuveyt, Umman, Peru, Singapur ve Venezuela ise hiçbir zaman planladıkları nükleer santrallerin inşasına başlamamışlardır.[12][13]

Genel bakış

2023 yılında ülkelere göre nükleer güç[14][15]
Ülke Reaktör Kapasite

Net-total (MWe)

Üretilen enerji (GWh) Toplam elektrik kullanımına payı Notlar
Kullanıma hazır İnşaat halinde
Amerika Birleşik Devletleri Amerika Birleşik Devletleri 94 0 96.952 779.186 18,6%
Fransa Fransa 56 1 61.370 323.773 64,8%
Çin Çin 56 30 54.362 406.483 4,9%
Rusya Rusya 36 4 26.802 203.957 18,4%
Japonya Japonya33 2 31.679 77.538 5,6% Birçok reaktör şu anda durduruldu.
Güney Kore Güney Kore 26 2 25.825 171.640 31,5%
Hindistan Hindistan 23 7 7.425 44.645 3,1%
Kanada Kanada 19 0 13.699 83.465 13,7%
Ukrayna Ukrayna 15 2 13.107 78.144 50,7%
Birleşik Krallık Birleşik Krallık 9 2 5.883 51,032 12,5%
İspanya İspanya 7 0 7.123 54.370 20,3%
İsveç İsveç 6 0 6.944 46.647 28,6%
Çekya Çekya 6 0 4.212 28.728 40,0%
Pakistan Pakistan 6 0 3.262 22.382 17,4%
Slovakya Slovakya 5 1 2.308 17.004 61,3%
Finlandiya Finlandiya5 0 4.394 32.759 42,0%
Belçika Belçika 5 0 3.908 37.277 41,2% Aşamalı vazgeçme planlandı
Birleşik Arap Emirlikleri Birleşik Arap Emirlikleri 4 0 5.348 31.205 19,7%
İsviçre İsviçre 4 0 2.973 23.403 32,4% Nükleerden vazgeçme planlanıyor
Macaristan Macaristan 4 0 1.916 15.091 48,8%
Arjantin Arjantin 3 1 1.641 8.963 6,3%
Almanya Almanya 3 0 4.055 6.723 1,4% 2020 yılında nükleerden vazgeçilecek
Brezilya Brezilya 2 1 1.884 13.695 2,2%
Bulgaristan Bulgaristan 2 0 2.006 15.488 40,4%
Güney Afrika Cumhuriyeti Güney Afrika Cumhuriyeti 2 0 1.854 8.153 4,4%
Meksika Meksika 2 0 1.552 12.043 4,9%
Romanya Romanya 2 0 1.300 10.312 18,9%
Belarus Belarus 2 0 2.220 10.996 28,6%
İran İran 1 1 915 6.071 1,7%
Tayvan Tayvan 1 0 938 31.147 6,9%
Slovenya Slovenya 1 0 688 5.332 36,8%
Hollanda Hollanda 1 0 482 3.771 3,4%
Ermenistan Ermenistan 1 0 416 2.512 31,1%
Türkiye Türkiye0 4 N/A N/A N/A
Bangladeş Bangladeş 0 2 N/A N/A N/A
Dünyada toplam 446 60 399.443 2.552.067
Ülkelerin ürettiği nükleer enerjinin ulusal güç üretimlerine kıyasla oranı
Avrupa'daki nükleer santraller

Kaynakça

  1. ^ "World Nuclear Power Reactors & Uranium Requirements". World Nuclear Association. 1 Ekim 2010. 4 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2010. 
  2. ^ "Nuclear Share of Electricity Generation in 2019". IAEA. 27 Haziran 2020. 21 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020. 
  3. ^ "Nuclear Power in France | French Nuclear Energy - World Nuclear Association". www.world-nuclear.org. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  4. ^ "Nuclear power down in 2012". World Nuclear News. 20 Haziran 2013. 24 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Nuclear Power Today | Nuclear Energy - World Nuclear Association". www.world-nuclear.org. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "China Nuclear Power | Chinese Nuclear Energy - World Nuclear Association". www.world-nuclear.org. 4 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Michael Dittmar. Taking stock of nuclear renaissance that never was 30 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sydney Morning Herald, 18 August 2010.
  8. ^ "Pakistan plans to build several new nuclear reactors - official". www.reuters.com. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2019. 
  9. ^ Reuters Staff (14 Ocak 2020). "Slovenia latest nation to seek carbon neutrality by 2050". Reuters (İngilizce). 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  10. ^ "Slovenian decision on second unit by 2027: minister : Nuclear Policies - World Nuclear News". world-nuclear-news.org. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  11. ^ World Nuclear Association. Nuclear Power in Belarus 15 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. World Nuclear Association, May 2020.
  12. ^ "Germany: Nuclear power to be phased out by 2022". Green Left. 5 Haziran 2011. 7 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ James Kanter (25 Mayıs 2011). "Switzerland Decides on Nuclear Phase-Out". New York Times. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2021. 
  14. ^ "Nuclear Power in the World Today - World Nuclear Association". world-nuclear.org. 6 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2024. 
  15. ^ "PRIS - Miscellaneous reports - Nuclear Share". pris.iaea.org. 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nükleer enerji santrali</span> Nükleer reaktör yardımıyla elde edilen enerjiyi dağıtan merkez

Nükleer santral (NPP) veya atom santrali (APS), ısı kaynağının nükleer reaktör olduğu termik santraldir. Termik santrallerde tipik olduğu gibi, ısı, elektrik üreten jeneratöre bağlı buhar türbinini çalıştıran buhar üretmek için kullanılır. Eylül 2023 itibarıyla Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, dünya çapında 32 ülkede faaliyette olan 410 nükleer santral ve inşa halinde olan 57 nükleer santral olduğunu bildirdi.

<span class="mw-page-title-main">Nükleer reaktör</span> Uranyum, plütonyum vb. atom çekirdeklerinin parçalanmasından yararlanılarak enerji elde edilen kaynak

Nükleer reaktör, zincirleme çekirdek tepkimesinin başlatılıp sürekli ve denetimli bir biçimde sürdürüldüğü aygıtlardır. Nükleer reaktörler bazen nükleer enerjiyi başka bir tür enerjiye çevrilen santraller olarak kullanılırlar.

Bu listede dünya çapında, ticari elektrik üretme maksatlı bütün nükleer santraller vardır. Askeri, deney, araştırma, gemi vb. özel santraller kapsam dışıdır. Listeye, hâlen hizmette bulunanların yanı sıra hizmetten çıkan ve inşaatı sürenler de dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Metzamor Nükleer Santrali</span> Ermenistanın Türkiye sınırına 16 km uzaklıkta yer alan Metzamor şehrinde bulunan nükleer santral

Metzamor Nükleer Santrali, Ermenistan'ın Türkiye sınırına 16 km uzaklıkta yer alan Metzamor şehrinde bulunan nükleer santral. Santralde biri işlevsel olmak üzere 2 adet 408 MW güce sahip VVER-440/230 tipi reaktör bulunmaktadır. Santral Ermenistan'ın başkenti Erivan'a 32 km, Kars'a 100 km, Iğdır'a ise 30 km uzaklıktadır. 2018 verilerine göre santral ülkenin enerji ihtiyacının %27'sini karşılamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Akkuyu Nükleer Güç Santrali</span> Türkiyede inşa edilen nükleer enerji santrali

Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Türkiye'nin yapımı devam eden ilk nükleer enerji santralidir. İdari olarak Mersin ilinin Gülnar ilçesine bağlı, en yakın yerleşim merkezi Büyükeceli beldesi olan sahada inşa edilmektedir. 27 Nisan 2023'te yakıt çubukları getirilmiş ve yapı nükleer tesis olarak anılmaya başlanmıştır. İlk reaktördeki elektriğin 2025 dolaylarında üretilmesi beklenmektedir.

Almanya'da yenilenebilir enerjiden üretilen elektriğin oranı, 2000 yılında ulusal toplamda yüzde 6.3'ten, 2009 yılında yüzde 16.1'e yükselmiştir. 2009 yılında, Almanya'nın yenilenebilir enerji sektörüne toplamda 20 milyar Avro'yu bulan miktarda yatırım yapıldı. Resmi rakamlara göre, özellikle ufak ve orta boy işletmelerde, 2009 yılı itibarıyla 300.500 kişi Almanya'nın yenilenebilir enerji sektöründe çalışıyor. Bu istihdamın yaklaşık üçte ikisi, Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yasası'na dayanıyor.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de nükleer enerji</span>

Türkiye'de şu an nükleer enerji santrali yapılma aşamasındadır. 1970 yılından itibaren nükleer santral kurulma girişimlerinde bulunuldu fakat bu girişimlerin çoğu sonuçsuz kalmış, 2004'te nükleer enerji santrali konusu yeniden gündeme gelmiş ve toplamda üç santralden biri için yapıma aşamasına gelinmiştir. İki santral daha planlama aşamasındadır.

IV. Nesil III. Nesil reaktörlerin halefi olarak tasarlanan nükleer reaktör tasarımlarıdır. Birinci nesil sistemlerin çoğu kullanımdan kaldırıldığı için dünya çapında faaliyette olan reaktörlerin çoğu ikinci ve 3 nesil sistemlerdir. Generation IV International Forum, IV. nesil reaktörlerin gelişimini koordine eden uluslararası bir organizasyondur. V. Nesil reaktörler tamamen teoriktir ve henüz uygulanabilir olarak görülmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Olkiluoto Nükleer Enerji Santrali</span>

Olkiluoto Nükleer Enerji Santrali, Finlandiya'nın Eurajoki belediyesinde bulunan bir nükleer enerji santralidir. Santral, 1979 yılında hizmete girmiş olup Teollisuuden Voima tarafından işletilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çernobil Nükleer Santrali</span> Ukraynada yer alan kapalı ama tamamen devreden çıkarılmamış nükleer santral

Çernobil Nükleer Santrali veya resmî adıyla Vladimir İlyiç Lenin Nükleer Santrali, Ukrayna'nın Pripyat şehrinin yakınında yer alan kapalı fakat tamamen devreden çıkarılmamış nükleer santraldir. Santral, Çernobil şehrinin kuzeybatısına 14,5 km; Belarus-Ukrayna sınırına 16 km ve Kiev'in kuzeyine yaklaşık 110 km uzaklıktadır ve Kızıl Orman tarafından çevrelenmektedir. 4 numaralı reaktörde, 1986'daki Çernobil reaktör kazası meydana geldi ve santral günümüzde Çernobil Yasak Bölgesi olarak bilinen geniş bir alanda yer almaktadır. Hem bölge hem de eski santral, Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı tarafından yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hanul Nükleer Enerji Santrali</span>

Hanul Nükleer Enerji Santrali, Güney Kore'nin Kuzey Gyeongsang iline bağlı Uljin ilçesinde bulunan bir nükleer enerji santralidir. Santral, soğutma suyunu aldığı Japon Denizi'nin kıyısında yer almakta olup Korea Hydro & Nuclear Power tarafından işletilmektedir ve güç bakımından Güney Kore'nin ikinci büyük ve dünyanın dördüncü büyük nükleer santralidir.

Norveç'te hiçbir nükleer enerji santrali çalışmamaktadır. Buna rağmen ülkenin nükleer tesislerin inşası ve işletmesinin ruhsatlandırılması için yasal bir çerçevesi vardır. Ayrıca Norveç'te dört araştırma reaktörü inşa edildi, ilki 1951'den 1966'ya kadar çalışan JEEP I idi. 2019'da, Norveç'in kalan son nükleer reaktörü, Kjeller'deki Jeep II reaktörü 50 yıldan fazla hizmet verdikten sonra kapatıldı. 2021'de Norveç Yeşiller Partisi, IPCC'nin küresel ısınmayı 1,5 derece önleme hedefine ulaşmak için alternatif bir enerji kaynağı olarak nükleer enerjinin geliştirilmesine destek verdiklerini açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Nükleer karşıtı hareket</span>

Nükleer karşıtı hareket, çeşitli nükleer teknolojilere karşı çıkan sosyal bir harekettir. Bazı doğrudan eylem grupları, çevre hareketleri ve profesyonel organizasyonlar kendilerini yerel, ulusal veya uluslararası düzeyde bu hareketle özdeşleştirmiştir. Başlıca nükleer karşıtı gruplar arasında Nükleer Silahsızlanma Kampanyası, Dünya Dostları, Greenpeace, Nükleer Savaşın Önlenmesi için Uluslararası Hekimler, Barış Eylemi ve Nükleer Bilgi ve Kaynak Servisi bulunmaktadır. Hareketin ilk amacı nükleer silahsızlanmaya ilişkindi, ancak 1960'ların sonlarından beridir nükleer enerji kullanımına da karşı çıkılmaktadır. Birçok nükleer karşıtı grup hem nükleer enerjiye hem de nükleer silahlara karşı çıkar. 1970'lerde ve 1980'lerde yeşil partilerin ortaya çıkması genellikle nükleer karşıtı siyasetin doğrudan bir sonucuydu.

<span class="mw-page-title-main">Taishan Nükleer Enerji Santrali</span>

Taishan Nükleer Enerji Santrali, Çin'in Guangdong eyaletine bağlı Taishan kentinde bulunan bir nükleer enerji santralidir. Santral, China Guangdong Nuclear Power Group (CGNPC) ile Électricité de France (EDF) arasında bir ortak girişim olan Guangdong Taishan Nuclear Power Joint Venture Company Limited (TNPC) tarafından işletilmektedir. Aynı zamanda EPR reaktöre sahip ilk nükleer santraldir.

<span class="mw-page-title-main">Daya Bay Nükleer Santrali</span>

Daya Bay Nükleer Santrali, Shenzhen, Guangdong, Çin'in doğu ucunda, Longgang Bölgesi'ndeki Daya Körfezi'nde bulunan bir Nükleer enerji santralidir ve Hong Kong'un kuzey doğusundadır. Daya Bay, sırasıyla 1993 ve 1994'te ticari işletmeye başlayan Framatome ANP French 900 MWe üç soğutma döngüsü tasarımına (M310) dayanan iki 944 MWe PWR nükleer reaktörüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Zaporijya Nükleer Santrali</span> Ukraynada nükleer santral

Zaporijya Nükleer Santrali, güneydoğu Ukrayna'daki, Avrupa'nın en büyük ve dünyanın en büyük 10 nükleer santralinden biridir. 2022 yılından bu yana Rusya'nın kontrolündedir. Sovyetler Birliği tarafından Dinyeper nehri üzerindeki Kahovka Baraj Gölü'nün güney kıyısındaki Enerhodar şehrinin yakınında inşa edilmiştir. Ukrayna'nın diğer üç nükleer santralini işleten Energoatom tarafından işletilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Toryum bazlı nükleer enerji</span>

Toryum bazlı nükleer enerji üretimi, verimli öncül element toryumdan üretilen izotop uranyum-233'ün nükleer bölünmesiyle beslenir. Bir toryum yakıt çevrimi, toryum bolluğu, üstün fiziksel ve nükleer yakıt özellikleri ve azaltılmış nükleer atık üretimi dahiluranyum yakıt çevrimine göre çeşitli potansiyel avantajlar sunabilir. Toryum yakıtının bir avantajı, düşük silahlanma potansiyelidir; büyük ölçüde toryum reaktörlerinde tüketilen uranyum-233/ 232 ve plütonyum-238 izotoplarını silah haline getirmek zordur.

2023 itibarıyla, Finlandiya'da çalışır durumda olan hepsi Baltık Denizi kıyılarında bulunan iki santralde bulunan beş nükleer reaktörü bulunmaktadır. Nükleer enerji, 2020'de ülkenin elektrik üretiminin yaklaşık %34'ünü sağladı. Finlandiya'daki ilk araştırma nükleer reaktörü 1962'de, ilk ticari reaktör ise 1977'de işletmeye alındı. Beşinci reaktör Nisan 2023'te faaliyete geçti.

<span class="mw-page-title-main">Japonya'da nükleer enerji</span>

Japonya'da nükleer enerji, Japonya'da nükleer enerjinin tüm yönlerini ifade eder.

Hmelnitski Nükleer Santrali, Ukrayna'nın Netişın kentinde yer alan ve Energoatom tarafından işletilen bir nükleer enerji santralidir. Santralde iki adet 1000 MW gücünde VVER-1000 tipi reaktör faaliyet göstermektedir. Ayrıca iki adet AP1000 reaktörün inşası sürmektedir.