İçeriğe atla

Ücretsiz yazılım

Özgür yazılım ile karıştırılmamalıdır.

Ücretsiz yazılım ya da freeware, herhangi bir özellik ve süre kısıtlaması olmadan ücretsiz olarak kullanılabilen, çoğunlukla özel mülk (özgür olmayan) bir lisans ile lisanslı[1] yazılımlara verilen genel addır. Kullanıcının belirli bir süre sonra yazılımı kullanmaya devam etmek için ücret ödemek durumunda olduğu sharewareden farklı olarak tamamen ücretsizdir. Terimin kabul edilmiş açık bir tanımı yoktur.[1]

Bu tür yazılım lisansları, yazılımın bireysel kullanıcıların ücretsiz olarak kullanılmasına imkân verirken, ticari kullanım için üreticisinden izin istenilmesi ve ücret ödenmesi gibi hükümler barındırabilir.

Bu Euler diyagramı freeware yazılım ile özgür ve açık kaynak kodlu yazılım arasındaki ilişkiyi gösteriyor: David Rosen'a göre açık kaynak/özgür yazılım (turuncu) her zaman olmamakla birlikte genelde ücretsizdir. Genel olarak freeware yazılımlar ise nadiren kaynak kodlarını açarlar.[2]

Tarihçe

İngilizce karşılığı olan freeware terimi ilk kez, yarattığı PC-Talk ismindeki iletişim yazılımını geleneksel yollardan pazarlamayı pahalı bulduğu için alternatif pazarlama yolları arayan Andrew Fluegelman tarafından kullanılmıştır. Fluegelman önceleri, bu terimi bir marka gibi kullanmıştı; fakat daha sonra terimin bu anlamda kullanımı terkedilmiştir. Fluegelman aslında PC-Talk yazılımının dağıtımını bugün shareware olarak bilinen bir yolla yapmıştı.

Örnekler

Aşağıda popüler bazı freeware yazılımlardan örnekler verilmiştir.

Kaynakça

  1. ^ a b "Gnu.org'de Freeware başlığı". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2016. 
  2. ^ Rosen, David (16 Mayıs 2010). "Open-source software is not always freeware". wolfire.com. 20 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2016. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Linux</span> Bir işletim sistemi çekirdeği

Linux ; Linux çekirdeğine dayalı, açık kaynak kodlu, Unix benzeri bir işletim sistemi ailesidir. GNU Genel Kamu Lisansı versiyon 2 ile sunulan ve Linux Vakfı çatısı altında geliştirilen bir özgür yazılım projesidir. Linux ismi ilk geliştiricisi olan Linus Torvalds tarafından 1991 yılında verilmiştir. Günümüzde süper bilgisayarlarda, akıllı cihazların ve internet altyapısında kullanılan cihazların işletim sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlardan en popüler olanı Google tarafından geliştirilen Android işletim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Özgür yazılım</span> belirli kullanıcı kullanım, kopyalama, değiştirme, yeniden dağıtma özgürlüğünün (değiştirilmiş dahil) mevcut olduğu yazılım

Özgür yazılım, kullanıcısına yazılımı herhangi bir amaç için çalıştırma, inceleme, değiştirme ve dağıtma özgürlükleri tanıyan yazılım türüdür. Tersi, özel mülk yazılımdır.

<span class="mw-page-title-main">GNU</span> bilgisayar işletim sistemi

GNU; çekirdeği, sistem araçlarını, açıcılarını, kütüphanelerini ve son kullanıcı yazılımlarını içeren, GNU Tasarısı kapsamında geliştirilen bir işletim sistemidir. İsminin açılımı "GNU's Not Unix" dir. Bu ismi almasındaki sebep de tasarımının Unix'e benzerken kendisinin özgür yazılım olması ve herhangi bir UNIX kodunu içermemesidir.

<span class="mw-page-title-main">Richard Stallman</span> ABDli özgür yazılım aktivisti

Richard Matthew Stallman, Amerikalı özgür yazılım aktivisti, sistem uzmanı ve yazılım geliştiricisi. GNU Projesi ve Özgür Yazılım Vakfı'nın kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">GNU Genel Kamu Lisansı</span>

GNU Genel Kamu Lisansı yaygın kullanılan bir özgür yazılım lisansı. İlk sürümü 1989 yılında Richard Stallman tarafından GNU Tasarısı için kaleme alınmıştır. Üçüncü ve son sürüm ise Richard Stallman'ın yöneticisi olduğu Özgür Yazılım Vakfı (FSF), Eben Moglen ve Yazılım Özgürlüğü Hukuk Merkezi tarafından kaleme alındı ve özgür yazılım topluluklarının çeşitli itiraz ve katkılarıyla son hâlini aldı.

<span class="mw-page-title-main">GNU Özgür Belgeleme Lisansı</span>

GNU Özgür Belgeleme Lisansı, GNU projesi için Özgür Yazılım Vakfı (FSF) tarafından tasarlanmış bir lisans modelidir. GNU GPL'nin açık içerik karşılığıdır. Lisansın mevcut son sürümü 1.3 olup, resmi metni www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Açık kaynak</span> ücretsiz dağıtım ve ürüne erişim hakkında felsefe

Açık kaynak, kaynak kodun; kopyalanması, değiştirilebilmesi ve yeniden dağıtım için serbestçe kullanıma sunulmasıdır. Açık kaynak yalnızca kaynak koda erişim anlamına gelmez. Kodların başkaları tarafından herhangi bir telif ücreti ödemeden kullanılabilmesi, değiştirilmesi ve yeniden dağıtımı gibi çeşitli haklar vermesi gerekir. Bunun için ürün, açık kaynak tanımına uyan bir lisans kullanmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Açık kaynak yazılım</span> açık kaynak lisansıyla yayınlanmış programlama kodu

Açık kaynak yazılım ya da açık kaynak kodlu yazılım, telif hakkı sahibinin kullanıcılara yazılımı ve kaynak kodunu herhangi bir amaç için kullanma, inceleme, değiştirme ve dağıtma haklarını verdiği bir lisans kapsamında yayınlanan bilgisayar yazılımıdır. Kullandıkları lisans gereğince isteyen kişi ve grupların yazılımı kendi kişisel ihtiyaçlarına uyarlamalarına ve sonunda değişikliği benzer tercihlere sahip kullanıcılar için bir çatal olarak yayınlamalarına olanak tanır.

Shareware, kullanıcının programı tanımasını sağlayan, zaman ve özellik bakımından kısıtlı sürüme verilen addır. Kullanıcıların İnternet'i en yoğun kullandığı alanlardan biri ücretsiz programlar edinmektir. Çeşitli shareware ve download arşivlerinde bulunabilecek bu tür programlar kullanım biçimleri açısından farklı sınıflara ayrılabilir. Örneğin, bazı programcılar ya da yazılım şirketleri tarafından tüm kullanıcılara sunulan ücretsiz programlar ücretsiz yazılım (freeware) olarak adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">GNewSense</span>

gNewSense, Debian tabanlı bir GNU/Linux dağıtımıdır. Ubuntunun kullanıcı dostu yapısını; özgür olmayan tüm yazılım ve bileşenlerini çıkararak devam ettirmeyi amaç edinmiştir. Özgür Yazılım Vakfı gNewSense'i tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir GNU/Linux dağıtımı olarak tanıtmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Özgür ve açık kaynak kodlu yazılım</span> hem kullanımı özgür olan hem de açık kaynak kodlu olan yazılım

Özgür ve açık kaynak kodlu yazılım, kullanıcılara yazılımı ve kaynak kodunu herhangi bir amaç için kullanma, inceleme, değiştirme ve dağıtma özgürlükleri veren bir lisans kapsamında yayınlanan bilgisayar yazılımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Freemium</span>

Freemium olarak geçen akımın Türkçe karşılığı bedava seçkindir. İngilizce bedava anlamına gelen free ile seçkin anlamına gelen premium kelimelerinden oluşan ihtira bir birleşik sözcüktür.

<span class="mw-page-title-main">GNU Projesi</span> Özgür yazılım projesi

GNU Tasarısı, toplu işbirliğini temel alan bir özgür yazılım tasarısıdır. Richard Stallman tarafından Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde 27 Eylül 1983 tarihinde kamuoyuna duyurulmuştur. Tasarının hedefi işbirliği yoluyla özgür yazılımlar geliştirip dağıtarak bilgisayar kullanıcılarının bilgisayarlarını ve benzeri araçlarını kendi istekleri doğrultusunda özgürce kullanmalarını sağlamaktır. Bu tasarının temelinde kullanıcıların yazılımı çalıştırma, paylaşma, inceleme ve değiştirme konularında özgür olmaları yatar. GNU yazılımları bu özgürlükleri dağıtıldıkları lisans ile yasal olarak güvence altına alır, dolayısıyla GNU yazılımları özgür yazılımlardır.

<span class="mw-page-title-main">GNU Affero Genel Kamu Lisansı</span> Özgür Yazılım Vakfı tarafından yayımlanan bir özgür lisans modeli

GNU Affero Genel Kamu Lisansı, Özgür Yazılım Vakfı tarafından yayımlanan bir özgür lisans modelidir. GNU Genel Kamu Lisansı ile neredeyse aynı olan AGPL, ağ ortamında kullanılan web hizmetlerini kapsayıcı bir ek madde içerir.

Özel mülk yazılım ya da sahipli yazılım, yazılımın yaratıcısının, yayıncısının veya diğer hak sahibi ortaklarının fikrî mülkiyet hakkını ve telif hakkını kendi elinde tuttuğu bilgisayar yazılımıdır. Yazılımın alıcılarına, yazılımı özgürce paylaşma veya değiştirme hakkı vermez. Özel mülk yazılımlar, mülk sahipleri tarafından ücretli ya da ücretsiz olarak yayınlanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Linux-libre</span>

Linux-libre, Linux çekirdeğinin değiştirilmiş sürümlerinden sağlanan bir GNU paketi ve işletim sistemi çekirdeğidir. Bu tasarının hedefi kaynak kodu olmayan, kod şaşırtması bulunan ve özgür olmayan her yazılımın Linux çekirdeğinden çıkarılmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Copyleft</span>

Copyleft, insanlara özgün çalışmayı diledikleri gibi kopyalama, değiştirme ve yeniden dağıtma hakları veren bununla birlikte eserin özgün ve değiştirilmiş halinin yine aynı haklarla dağıtılmasını zorunlu tutan yasal bir tekniktir. Bir özgür yazılımın özgün hali ve değiştirilmiş türevlerinin özel mülke dönüşmesini önlemek yani daima özgür kalmasını sağlamak için kullanılır. Bu bakımdan copyleft özgür lisanslar copyleft olmayan özgür lisanslara göre daha koruyucu niteliktedir. Copyleft lisanslar başta bilgisayar yazılımları olmak üzere belgeler, sanat eserleri, bilimsel keşifler ve hatta belirli patentlere kadar uzanan çalışmalar için kullanılabilir.

Açık kaynak ve [ÖAKK] gibi ücretsiz yazılımlar için alternatif terimler, 1990'ların sonlarından itibaren Özgür Yazılım ve Açık kaynaklı yazılım kullanıcıları arasında tartışmalı bir konu olmuştur. Bu terimler hemen hemen aynı lisans kriterleri paylaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yazılım kategorileri</span>

Yazılım kategorileri, yazılım gruplarıdır. Yazılımın bu kategoriler açısından anlaşılmasını sağlamaktadırlar. Farklı sınıflandırma şemaları, yazılımların farklı yönlerini dikkate alır.

<span class="mw-page-title-main">Özgür lisans</span> özgür içerik veya özgür yazılım için kullanılan lisans türü

Özgür lisans bir kişiye başka bir kişinin özgün çalışmasını yeniden kullanma hakkı tanıyan bir sözleşmedir. İçerik bu tür bir lisanslama yöntemiyle telif hakkı ihlaline yol açmadan kullanılabilir. GNU Genel Kamu Lisansı, Creative Commons lisansı, BSD lisansı ve MIT Lisansı özgür lisanslara örnek olarak verilebilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.