İçeriğe atla

Üçlü Sarmal

Üçlü sarmal sembolünün bilinen ilk örneklerinden Entrence Stone, İrlanda

Üçlü Sarmal ya da Triskele (Yunanca: Triskelion) Avrupa'nın batısından, Orta Asya'daki bazı Türki milletlere kadar birçok yerde kullanılan, ilk örnekleri MÖ 3000'li yıllara dayanan semboldür. Merkezden yayılan sarmal şekilde devam eden üç kol şeklindeki sembolün yunanca adının kökeni "üç bacaklı" (tri-üç, skelos-bacak) demektir.[1]. Tarihsel açıdan Kelt Uygarlığı ve Sicilya adası ile özdeşleşmiştir.

Triskelion (üçlü sarmal) Man adası, Breton ve Almanya’daki Füssen kasabasında olduğu kadar Sicilya Adası’nın da sembolüdür ve trinacria olarak adlandırılır.

Kökeni

Aspendos şehrine ait bir sikke ve sağda Üçlü Sarmal figürü

Üçlü sarmal sembolüne ilişkin ilk örnek, İrlanda'da yer alan Newgrange arkeolojik sitinde bulunmuştur. Aynı zamanda Dünya Miras Listesinde yer alan bölgenin MÖ 3200[2][3] yılında yapıldığı sanılmaktadır. Üçlü sarmal sembolüde Entrence Stone (giriş taşı) adı verilen bir kaya bloğunun üzerine işlenmiştir.Sembol keltlerle ilişkilendirilsede buradaki sembolün adaya Keltlerin gelişinden 2500 yıl önce yapıldığı bilinmektedir.[3] Bu açıdan sembolün Kelt uygarlığından daha eski olduğu söylenebilir.

Bazı yaklaşımlara göre ise sembol Yakın Doğu kökenlidir. MacKenzie bu alanda bazı teoriler öne atar. Üçlü sarmalın kollarının Antik Mısırdaki, başlıca üç mevsimi (kurak, serin ve kabarma) ve sırasıyla Aslan, İnek ve Hippopotam başlı tanrıçaları temsil ettiğini ya da bu kolları yer, hava ve gökyüzü tanrıları olan Gebt, Şu ve Anu'yu sembolize etmiş olabileceğini söyler.[4]

Avrupa'da Neolitik, Bronz ve Demir Çağ'da kullanımı

Triskelion (üçlü sarmal) sembolü geçmiş çağlarda birçok kültürde kullanılmıştır. İlk olarak Malta’da ve MÖ 3200'lerde İrlanda'daki ünlü megalitik Newgrange mezarında bulunmuştur. Yunan çömlekçiliğinde ise hanedan ailesi savaşçılarının kalkanlarında amblem olarak görülmektedir.

Sicilya’da da yine aynı şekilde antik bir sembol olarak karşımıza çıkar. Sembol, Sicilya Ege’nin ötesinde bulunan Yunan kolonilerine bağlı Magna Graecia’nın bir parçası olduğu zamana kadar uzanır.

Üçlü birleşik spiralin Kelt sembolü üçlü sarmalın arkasında yatan benzer nedenlerle üç kat fazla öneme sahip olabilir. Üçlü sarmal motifi Batı Avrupa’da Neolitik bir semboldür. Bir Kelt sembolü olarak fazlasıyla dikkate alınır fakat aslında Kelt öncesi bir semboldür. İrlanda’daki Meath Yerleşkesi’nde tarihöncesi Newgrange anıt mezarları üzerinde oymalı bir şekilde kazınmış halde bulunmuştur.

Asya'da kullanımı

Üçlü sarmalın geleneksel Asya versiyonu Japon Mitsudomoe, Tibet Budisti Gankyil ve Koreli Sam Taegeuk'u içerisine alır.

Hıristiyanlıkta Kullanımı

Hıristiyanlık İrlanda'da MS 5. yüzyıldan önce ön plana gelmiştir ve üçlü sarmal Trinity (üçlü birlik) sembolü olarak yeni bir anlam kazanmıştır ; Baba, Oğul ve Kutsal Ruh. Ayrıca sonsuzluğun sembolü olarak da anlam kazanmıştır. Sembolün popülerliği bugün dünya çapında Kelt Hristiyanlığında kaderin sembolü anlamıyla dekoratif olarak kullanılmaktadır.

Modern kullanımı

Üçlü sarmal Amerika Birleşik Devletleri Ulaştırma Bakanlığı'nın mühürlerinde ve ambleminde kullanılmaktadır.

Üçlü sarmal şekli İrlanda Hava Kolordu madalyonu için esastır.

Üçlü sarmal Kanada,British Columbia,Viktorya’da Kanadalı futbol takımı Victoria Highlanders’ın rozeti olarak kullanılmaktadır.

Dizayn 1988 Yaz Olimpiyatları logosu için de yapılmıştır ve Koreli Sam Taegeuk’a dayalı bir tasarımdır.

Bilgisayar oyunları oynayanlar için bilgisayar bileşenleri üreten firma Razer Inc. ‘de bir takım yılan formlarında triskelion (üçlü sarmal)’ı kullanır.

Üçlü sarmal bir MTV dizisi olan Teen Wolf’taki Hale ailesinin de sembolü olarak kullanılır.

Triskelion BBC televizyon dizisi olan Merlin’de de sıklıkla kullanılmaktaydı.

Filipinler’de bulunan Tau Gamma Phi (TΓΦ) kardeşliği de triskelionı amblemleri olarak kullanmaktadırlar ve kardeşliğin üyeleri kendilerine Triskelions demektedir.

Neopaganizm

Triskele genellikle spiralleri içerir fakat ayrıca “boynuzlu triskelion”  da yeniden yapılandırılmış çok tanrılı ve neopagan gruplarca kullanılır. Kelt bir sembol olarak, geleneksel Kelt kültüründe esas olarak kullanılır, daha az sıklıkta ise bazı Alman neopagan gruplarca da kullanılabilir. Spiral Triskele Kelt Paganizmi’nin en temel sembollerinden birisidir. Kelt’ler sembolü genellikle kozmolojilerinde ve teolojilerindeki çeşitliliği ifade etmek için kullanırlar, ayrıca sembol Tanrı Manannán mac Lir'i tanımlamak için kullanılan yegâne semboldür.

Türleri

  • Kelt Tipi
    Kelt Tipi
  • Akdeniz Tipi, Üç bacaklı
    Akdeniz Tipi, Üç bacaklı
  • Üç Tavşan Tipi (Three Hares)
    Üç Tavşan Tipi (Three Hares)

Günümüzde kullanımı

Sicilya'nın bayrağı, Man Adasının bayrağı Alman şehri Süderbrarup amblemi, Turki bir halk olan Kumukların bayrağı.

Teen Wolf dizisinde Derek Hale karakterinin dövmesi.

Kaynakça

  1. ^ etymonline.com 13 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sitesi "triskelion" sorgusu (İngilizce)
  2. ^ The archaeology coursebook, Jim Grant (2008), sf:159
  3. ^ a b knowth.com 26 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Newgrange
  4. ^ Migration of Symbols 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Donald A. MacKenzie (2003), sf:155
Wikimedia Commons'ta Üçlü Sarmal ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Antik Mısır</span> Kuzeydoğu Afrikada varolmuş bir antik medeniyet

Antik Mısır, Antik Çağ'daki medeniyetlerden biridir. Kuzeydoğu Afrika'da Nil Nehri'nin denize ulaştığı yarısı çevresinde yayılmış antik bir uygarlıktır. Uygarlığın yayıldığı bölge, bugünkü Mısır toprakları içinde yer almaktadır. MÖ 3.050 yılları civarında kuruluşundan önce, "Aşağı Mısır" ve "Yukarı Mısır" olarak ikiye ayrılmaktaydı. Uygarlık, MÖ 3.150 yılında ilk firavunun yönetimi altında Aşağı Mısır ve Yukarı Mısır'ı politik olarak birleştirdi. Bu politik birlik, izleyen 3 bin yıl boyunca sürdü.

<span class="mw-page-title-main">İzmir</span> İzmir ilinin merkezi olan şehir

İzmir, Türkiye'de Ege Bölgesi'nde yer alan ve İzmir ilinin merkezi olan şehirdir. Ülkenin nüfus bakımından en kalabalık üçüncü şehridir. Ekonomik, tarihî ve sosyo-kültürel açıdan önde gelen şehirlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Japonya bayrağı</span> ulusal bayrak

Japonya'nın ulusal bayrağı, beyaz bir zemin üzerinde ortasında koyu kırmızı bir kurs bulunan, 2:3 oranına sahip bir bayraktır. Japoncada resmî olarak Nisshōki veya daha yaygın olarak Hinomaru adıyla da bilinmektedir. Ayrıca ülkenin Doğan Güneş'in Ülkesi sloganını da betimlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aspendos</span> Antalya-Serik ilçesine bağlı olan Belkıs köyü sınırları içerisinde bulunan antik kent.

Aspendos veya Belkıs, Antalya ili Serik ilçesinde bulunan Belkıs köyünde yer alan antik tiyatrosuyla meşhur bir antik kenttir. Pamfilya'nın en zengin şehirlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Galler</span> Birleşik Krallıkın parçası olan Batı Avrupa ülkesi

Galler, Büyük Britanya'da Birleşik Krallık'a bağlı dört ülkeden biri. Doğuda İngiltere'nin Cheshire, Shropshire, Herefordshire ve Gloucestershire kontlukları, güneyde Bristol Kanalı, batıda ve kuzeyde İrlanda Denizi ile çevrilidir. 1.680 milden (2.700 km) fazla kıyı şeridine sahip olan Galler, özellikle kuzeyinde büyük ölçüde dağlıktır. Ülkenin en yüksek zirvesi Yr Wyddfa'dır. Ülke kuzey ılıman kuşağında yer alır ve değişken bir deniz iklimine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Svastika</span> Avrasyadaki antik dinlerde ve 20. yüzyılda Nazi Partisi ve rejimince kullanılmış sembol

Svastika veya gamalı haç, tarih öncesi dönemlerden kalma bir semboldür. 1920'li yıllar itibarıyla Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisinin svastika sembolünü yoğun olarak kullanması nedeniyle Batı dünyasında bu sembol nasyonal sosyalizm ve aşırı sağ ideolojilerle sıklıkla ilişkilendirilebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Davud Yıldızı</span> sembol

Davud'un Yıldızı veya Davud'un Kalkanı, Yahudi milletinin MÖ 1000'lerden beri millî sembolüdür. İsmini Antik İsrail'in kralı Davud'dan alan yıldız, Orta Çağ'dan beri Yahudi Yıldızı olarak bilinmiş ve daha eski bir sembol olan Menora ile birlikte adı Yahudilikle beraber anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çift başlı kartal</span> Güç, soyluluk, kötü güçlerden arınma gibi kavramları temsil eden bir figür

Çift başlı kartal, arma bilimi ve bayrakbilim'de imparatorluklar ile ilişkilendirilmiş bir semboldür. Modern dönemde kullanılan sembollerin çoğu Bizans İmparatorluğu döneminde hüküm sürmüş Paleologos Hanedanı arması ile bağlantılıdır. Kutsal Roma İmparatorluğu ve diğer Ortodoks beyliklerinde kullanılmaya başlayan bu semboller Yeni Çağ döneminde kabul edilip günümüze kadar gelmeyi sürdürdü. Bunun yanında Aquila adı verilen tek başlı kartal ve üç başlı kartal formları da kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Roma Cumhuriyeti</span> Antik Romanın cumhuriyetle yönetildiği dönem

Roma Cumhuriyeti, Antik Roma uygarlığında hükûmetin cumhuriyet şeklinde işlediği dönem. Geleneksel olarak MÖ 509 yılında krallığın devrilmesiyle başlayan dönemdir. Bu dönemde ilk iki yüzyıl boyunca, Cumhuriyet toprakları İç İtalya'dan bütün Akdeniz dünyasına kadar genişledi. Sonraki yüzyılda Roma; Kuzey Afrika, İber Yarımadası, Yunanistan ve şu anki Güney Fransa'da egemenlik kurarak daha da büyüdü. Roma Cumhuriyeti, son iki yüzyılı sırasında, hem Fransa'nın kalanına hem de Makedonya ile Anadolu'nun büyük kısmına egemen oldu.

<span class="mw-page-title-main">Hilal ve yıldız</span> sembol

Hilâl ve yıldız veya ay ve yıldız, hilâl ve hilalin açık ucunda yer alan bir yıldız şeklinden oluşan antik simge. Bu simgenin kullanıldığı bayraklara çoğunlukla Akdeniz çevresinde, Orta Doğu ve Orta Asya'da rastlanır. Günümüzde çoğunlukla İslam ülkelerinin bayraklarında kullanılan bir sembol olarak bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kadüse</span>

Kadüse, Yunan mitolojisinde Hermes ve dolayısıyla Greko-Mısır Mitolojisinde Hermes Trismegistus tarafından taşınan asadır. Aynı asa genel olarak haberciler tarafından örneğin Hera'nın habercisi İris tarafından da taşınırdı. İki yılanın dolandığı, bazen kanatları bulunan kısa bir asadır. Roma ikonografisinde, genellikle tanrıların habercisi Merkür'ün sol elinde taşınırken tasvir edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Matematik tarihi</span> matematik biliminin tarihi

Matematik tarihi, öncelikle matematikteki keşiflerin kökenini araştıran ve daha az ölçüde ise matematiksel yöntemleri ve geçmişin notasyonunu araştıran bir bilimsel çalışma alanıdır. Modern çağdan ve dünya çapında bilginin yayılmasından önce, yeni matematiksel gelişmelerin yazılı örnekleri yalnızca birkaç yerde gün ışığına çıktı. MÖ 3000'den itibaren Mezopotamya eyaletleri Sümer, Akad, Asur, Eski Mısır ve Ebla ile birlikte vergilendirmede, ticarette, doğayı anlamada, astronomide ve zamanı kaydetmede/takvimleri formüle etmede aritmetik, cebir ve geometri kullanmaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Vergina Güneşi</span> ışınlı güneş simgesi

Vergina Güneşi aynı zamanda Vergina Yıldızı veya Argead Yıldızı olarak bilinen M.Ö. 6 ve 2. yüzyıllar arasında Antik Helen ve Makedon sanatında kullanılan güneş sembolüdür. Sembol şekil olarak on altı ışın demetinden oluşan sekizgen bir yapıya sahiptir. Sekiz ana ışın ve bunların arasında yine sekiz adet ara ışından meydana gelmektedir. En yaygın kullanımı 16 ışınlı olmasına rağmen bazı kazılarda on iki, sekiz ve altı (nadiren) ışına sahip semboller bulunmuştur. Vergina Güneşi genellikle Makedon ve Hellenistik Dönem sikkelerinde, Makedon kalkanlarının ve plastik kabartmaların üzerinde bulunmaktadır. Vergina Güneşi ile alakalı olan arkeolojik çalışmaların Yunanistan'ın Vergina isimli küçük köyünde gerçekleşmesi nedeniyle sembol Vergina Güneşi olarak isimlendirilmesine neden olmuştur. Aynı zamanda antik dönemde Makedonya Krallığı'nın başkenti olan Aigai Antik Kenti'nin günümüzde Yunanistan'ın Vergina şehrinin sınırları içerisinde bulunması nedeniyle sembol aynı zamanda Argead Yıldızı olarak da isimlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">İrlanda edebiyatı</span>

İrlanda edebiyatı, İrlandalı yazarlar tarafından İrlandaca, Latin, İngilizce ve İskoçça dillerinde yazılar eserlerin tümünü içerir. Kaydedilen en eski İrlanda yazıları yedinci yüzyıldan kalmadır ve hem Latince hem de Erken İrlandaca yazan keşişler tarafından yapılmıştır. İrlandalı keşişler, kutsal yazıya ek olarak, hem şiir hem de mitolojik hikâyeler kaydettiler. The Táin ve Mad King Sweeny gibi masallar da dahil olmak üzere İrlanda mitolojik yazılarının büyük bir hayatta kalan gövdesi var.

Olimpiyat sembolleri, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından Olimpiyat Oyunlarını daha iyi tanıtmak ve dünyada bilinirlik kazandırma için kullanılan simgeler, bayraklar ve sembollerdir. Bu semboller, alev, fanfar ve tema gibi Olimpiyat yarışması sırasında yaygın olarak kullanılanların yanı sıra Olimpiyat bayrağı gibi yıllar boyunca kullanılanları içerir. Olimpiyat bayrağı 1913'te Baron de Coubertin'in rehberliğinde hayata geçirildi ve dünyaya kazandırıldı. 1914'te ise tanıldı. İlk olarak 1914'te Mısır'ın İskenderiye kentinde 1914 Pan-Mısır Oyunları'nda göndere çekildi. Beş halka, dünyanın beş kıtasını temsil eder, ancak aynı zamanda dünyadaki hemen hemen tüm bayraklarda ortak olan renkleri de içerirmesi ile eşitliğe vurgu yapar.

Faşist sembolizm, faşizmin yönlerini temsil etmek için tasarlanmış belirli imge ve sembollerin kullanılmasıdır. Bunlar, tarihsel öneme sahip ulusal sembolleri, amaçları ve siyasi politikaları içerir. En bilinenleri faşizmin orijinal sembolü olan fasces ve Nazizm'in gamalı haçlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pontus Kartalı</span>

Pontus Kartalı, Karadeniz Rumları olarak da adlandırılan Pontus Rumları'nın başlıca etnik sembolüdür. Sembolde, kartal kanatlarını açmış ve sol omzunun üzerinden yana bakıyor şekilde resmedilir. Kartal, önerilen Pontus Rum etnik bayraklarında görünür ve birçok Pontus kuruluşu bunu logolarının bir parçası olarak kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Tudor Hanedanı Tacı</span>

Kral Tacı veya İmparatorluk Tacı olarak da bilinen Tudor Tacı, Birleşik Krallık hanedanlık armalarında yaygın olarak kullanılan bir semboldür. Resmi olarak 1902'den 1953'e kadar kullanılmıştır ve yine 2022'den itibaren kullanımdadır. Hem kişisel olarak İngiliz hükümdarını hem de hükûmet otoritesinin egemenlik kaynağı anlamına gelen "tacı" temsil eder. Bu nedenle, Birleşik Krallık, Britanya İmparatorluğu ve İngiliz Milletler Topluluğu'ndaki sayısız resmi amblemde kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Totenkopf</span>

Totenkopf, kafatası ve kemikler sembolünün Almancasıdır. "Kafatası ve çapraz kemikler" sembolü, ölüm ve ölüme, tehlikeye veya ölüye meydan okumanın yanı sıra korsanlık veya toksikliğin eski bir uluslararası semboldür. Totenkopf genellikle çeneli veya çenesiz insan kafatasından oluşur ve genellikle iki çapraz uzun kemiği (femur) içerir, çoğunlukla çapraz kemikler kafatasının bir kısmının arkasında olacak şekilde tasvir edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılhaç ve Kızılay bayrakları ve sembolleri</span>

Kızılhaç ve Kızılay bayrağı Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi'ni temsil eden bayraklardır. Kızılhaç ve Kızılay Hareketi'nin 3 adet sembolü vardır. Bunalar, Kızılhaç, Kızılay ve Kızıl kristal sembolleridir. 1929-1980 yılları arasında Kızıl Aslan ve Güneş sembolleri kullanılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.