İçeriğe atla

Üçlü İtilaf

Birinci Dünya Savaşı öncesinde Avrupa'daki askeri ittifaklar.

Üçlü İtilaf, Britanya-Rusya Antantı'nın (1907) imzalanmasıdan sonra Fransa, Britanya ve Rusya arasında kurulan ittifaktır.

Bu üç gücün ittifakı Portekiz, Japonya, ABD, Brezilya, Kanada ve İspanya ile yapılan anlaşmalarla Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve İtalya Krallığı'nın Üçlü İttifak'ını güçlü bir şekilde dengelemiştir. (İtalya, Fransa ile gizli bir anlaşma yaparak Almanya ile ittifakını bozmuştur.)

Tarihçiler ittifaklar sisteminin Birinci Dünya Savaşı'nın tetiklenmesindeki önemini hala tartışmaktadır. 1914 senesinde savaşın başlangıcında Üçlü İtilaf'ın üç üyesi de Müttefikler olarak Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'a karşı savaşa girmiştir.

Kökenler

Fransa'nın izolasyonu

Rusya daha önceden, 1873 yılında Çar II. Aleksandr, İmparator Franz Joseph ve Kayzer I. Wilhelm arasında kurulan bir ittifak olan Üç İmparator Birliği'nin bir üyesiydi. İttifak, Şansölye Otto von Bismarck'ın Fransa'yı diplomatik olarak izole etme planlarının bir parçasıydı. Çünkü Fransa'nın 1871'de kaybettiği toprakları yeniden kazanmayı hedeflediğinden endişeleniyordu.[1] Ayrıca muhafazakâr hükümdarların düzen bozucu olarak nitelendirdiği Birinci Enternasyonal gibi radikal oluşumlarla da savaşmak istiyordu.[2]

Ancak birlik Rusya ile Avustuya-Macaristan arasındaki büyüyen gerilimden dolayı büyük bir zorlukla karşı karşıyaydı. Bu gerilim büyük ölçüde, milliyetçiliğin yükselmesi ve Osmanlı İmparatorluğu'nun güçsüzleşmesiyle birçok Osmanlı ilinin bağımsızlık için mücadele etmesinden kaynaklanıyordu.[3]

Balkanlar'daki durum (özellikle Sırp-Bulgar Savaşı'nın ardından) ve Rusya'nın 93 Harbi'ndeki kazançlarının ardından Berlin Antlaşması'nda haksızlığa uğradığını düşünmesi Birlik'in 1887'de yenilenmemesine neden oldu.[4]

Rusya'nın Fransa ile birlik olmasını engellemek adına, Bismarck 1887'de Rusya'yla Teminat Anlaşması'nı imzalayarak, savaş çıkmaması durumunda Rusya'nın tarafsızlığını garanti altına aldı.[5]

Rusya ile Fransa arasındaki ittifak ve Bismarck'ın 1887'de Rusya'yı Alman pazarlarından kovması nedeniyle anlaşma yenilenmedi. Böylece Almanya ile Rusya arasındaki ittifak sona ermiş oldu.[6]

Fransa-Rusya İttifakı

Reasürans Anlaşması'na rağmen Rus liderleri ülkenin diplomatik açıdan yalnız kalmaması için alarma geçti ve 1892'de Rus-Fransız İttifakı kuruldu.[6]

İngiltere-Fransa Dostluğu

1904'te Birleşik Krallık ve Fransa İngiltere-Fransa Dostluk Antlaşması olarak adlandırılan bir dizi anlaşma imzaladı. Bu anlaşmalar doğrudan kolonilerle ilgiliydi.

Bu dostluk, Britanya'nın Avrupa'daki tarafsızlığının sonunun habercisidir. Kısmen, Alman donanmasının büyüyerek Kraliyet Donanması'nın denizlerdeki üstünlüğünü tehdit edebilecek bir savaş gücü olmasında görüldüğü gibi Almanların yükselişine bir karşılıktır.

1907 Britanya-Rusya Antantı

1907'de Birleşik Krallık ve Rusya, Britanya-Rusya Antantı olarak adlandırılan bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma, Orta Asya'da iki devlet arasında sürmekte olan rekabeti bitirmiştir. (Büyük Oyun).

Katılan ülkeler

Britanya

19. yüzyılın son on yılında Britanya "Muhteşem İzolasyon" dış politikasını benimsemiş görünmektedir. En büyük önceliği denizaşırı topraklarıdır. Ancak 1900'lerin başında Avrupa sahnesi muazzam bir değişim içerisine girmiştir. Britanya'da bazıları artık müttefiklere ihtiyaç duyulduğunu düşünmektedir. Birleşik Krallık, 19. yüzyılın büyük bir kısmında Fransa ve Rusya'yı en büyük rakipleri olarak görmüştür. Ancak Alman emperyalizminin aşikar tehdidi Britanya'nın bu konudaki düşüncelerinin değişmesine yol açmıştır.

Bunun üç ana nedeni şunlardır:

  1. Fransa ve Britanya 1904'te Kuzey Afrika'daki etki alanlarıyla ilgili olarak beş ayrı anlaşma imzalamıştır. Bu İngiltere-Fransa Dostluğu olarak biliniyordu. İki ülke arasındaki işbirliğini takip eden Tanca Krizi iki ülkenin de Almanların genişlemeci politikası hakkındaki ortak endişelerini artırmıştır.
  2. Rusya Japonlarla girdiği savaşı kaybetmişti. Rusların bu zayıf görünümü Rus emperyalizmi için endişeleri azaltmış ve Rusya'nın diğer bölgelerde güvence arayışına girmesine neden olmuştur. Fransa zaten önceden Rusya ile ittifak kurmuştur.
  3. Britanya, Alman emperyalizminin yükselen tehdidi nedeniyle oldukça endişeliydi. Kayzer II. Wilhelm küresel bir Alman imparatorluğu kurmak ve güçlü bir donanma oluşturmak yönündeki isteğini dünyaya duyurmuştu. Denizlerdeki üstünlüğüyle bilinen Britanya için bu kendi imparatorluğuna ve donanmasına karşı çok ciddi bir tehdittir.

1907'de İran, Afganistan ve Tibet üzerindeki uzun zamandır süre gelmekte olan anlaşmazlıkları çözmek ve Britanya'nın Yakın Doğu'daki Alman ilerlemesi ile ilgili kaygıların[1]a çare bulmak için Britanya-Rusya Antantı kabul edildi.

Üçüncü Fransa Cumhuriyeti

Fransa-Prusya Savaşı'nda İkinci Fransa İmparatorluğu'nun Prusya'ya yenilmesi Üçüncü Cumhuriyet'in kurulmasına neden olmuştur. Prusya, Frankfurt Anlaşması'yla Fransa'yı, Alsas-Loren'i yeni Alman İmparatorluğu'na bırakmaya zorlamıştır. Bu olaydan sonra iki devlet arasındaki ilişkiler hep kötü durumda olmuştur. Almanya'nın gittikçe büyüyen askerî gücünden korkan Fransa caydırıcı olması açısından kendi savaş endüstrisini ve ordusunu kurmaya başlamıştır. Başka bir tedbir olarak, Üçlü İttifak'a karşı güçlü bir denge kurmak amacıyla Rusya'yla ittifak yapılmıştır. Fransa'nın asıl niyeti olası bir Alman saldırısına karşı koruma oluşturmak ve Alsas-Loren'i geri almaktır.

Rusya İmparatorluğu

Rusya'nın insan gücü altı Avrupa gücünün içinde açık ara en büyük olanıdır, fakat ekonomik açıdan da en gerideki ülkedir. Rusya da Almanya ile ilgili olarak Fransa ile aynı endişeleri paylaşmaktadır. Almanların Türk ordusunu yeniden düzenlemeye başlamasından sonra Rusya tüm ihracının beşte ikisini üzerinden gerçekleştirdiği Çanakkale Boğazı'nın Alman kontrolüne geçeceğinden korkmuştur.[7]

Buna Rusya'nın Avusturya-Macaristan ile olan uzun mâzili rekabeti de eklenmiştir. Avusturya-Macaristan yakın zamanda Bosna-Hersek'i ilhak etmiş ve Rusya'yı oldukça kızdırmıştır. Rusya kendisini slavların lideri olarak görmektedir (Panslavizm) ve Avusturya-Macaristan'ın sonraki adımının Sırbistan ile Karadağ'ın işgâli olduğu düşünmektedir. Avusturya-Macaristan'ın Balkanlar'daki saldırganlığına karşılık için Rusya, Sırbistan'a işgâl edilmesi durumunda yardım etme sözü vermiştir.

Ayrıca Rusya son olarak Japonlarla girdiği savaşı utanç verici şekilde kaybetmiştir. Bunun sonucunda ülkede bir devrim olmuş ve yönetim şekli açık bir şekilde meşruti monarşiye dönmüştür. Hem askeri hem de siyasi düşmanlarına karşı koymak adına Rusya, Fransa ile olan ittifakını yeniden canlandırmaya çalışmaktadır. Japonya'yla savaş sırasında pek bir işe yaramasa da bu durum Avrupa sahnesi için geçerli değildi. Rusya, Üçlü İttifak'a karşı koymak için 1907'de Britanya ile Britanya-Rusya Antantı'nı imzalamıştır.

Ayrıca

Notlar

  1. ^ a b Feuchtwanger 2002, p. 216.
  2. ^ Gildea 2003, p. 237.
  3. ^ Henig 2002, p.3.
  4. ^ Holborn 1982, p. 247.
  5. ^ Holborn 1982, p. 249.
  6. ^ a b Holborn 1982, pp. 304-305.
  7. ^ Fiona K. Tomaszewski, A Great Russia: Russia and the Triple Entente, 1905 to 1914 (2002)

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı</span> Avrupada başlayan küresel savaş (1914–1918)

I. Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914 tarihinde başlayıp 11 Kasım 1918 tarihinde sona eren Avrupa merkezli küresel bir savaştır. II. Dünya Savaşı'na (1939-1945) kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Savaşın taraflarından biri olan Osmanlı İmparatorluğu'nda "Genel Savaş" anlamında Harb-i Umumi, halk arasında ise Seferberlik olarak adlandırılmıştır. 1917'de Amerika Birleşik Devletleri'nin savaşa katılmasına kadar bu savaş ABD basınında Avrupa Savaşı olarak anılmıştır. Savaşan taraflar, çoğunlukla Avrupa, Kafkasya, Amerika, Orta Doğu ve Afrika ile Asya'nın bazı bölgelerinde çatıştılar.

<span class="mw-page-title-main">Prusya</span> 1525-1947 yılları arasında Orta Avrupada varlığını sürdürmüş eski bir Alman devleti

Prusya, tarihin değişik dönemlerinde değişik anlamlarda kullanılmış bir isim olmakla birlikte en çok 1713-1867 yılları arasında kendine Prusya Krallığı adını veren ve Orta Avrupa'da hüküm süren Alman devletinin ismidir.

<span class="mw-page-title-main">Otto von Bismarck</span> Alman İmparatorluğunun ilk şansölyesi

Otto von Bismarck, 19. yüzyılda, bağları kuvvetli olmayan bir konfederasyon olan Almanya'nın birleşmesinde önemli rol oynayan ve Birleşik Almanya'nın ilk Şansölyesi olan Alman devlet adamıdır. Bismarck-Schönhausen Kontu ve Lauenburg Dükü olarak da anılan Otto von Bismarck, Yeni Almanya'yı kan ve demir politikasına göre kuracağını söylediği için kendisine Demir Şansölye adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İttifak Devletleri</span> I. Dünya Savaşıda Almanyanın başını çektiği ittifak

İttifak Devletleri, Bağlaşma Devletleri ya da Merkezî Devletler, Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı Devletinden oluşan devletler ittifakıdır. I. Dünya Savaşı'ndaki iki ana ittifaktan biridir. Diğer ana ittifak ise, İtilaf Devletleri olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">İtilaf Devletleri</span> I. Dünya Savaşında Britanya, Fransa ve Rusyadan oluşan ittifak

İtilaf Devletleri, Anlaşma Devletleri ya da Müttefik Devletler, Britanya İmparatorluğu, Fransa ve Rusya'dan oluşan ittifaktır. I. Dünya Savaşı'ndaki iki ana ittifaktan biridir. İtilaf Devletleri Almanya'nın önderliğindeki İttifak Devletleri'ne karşı savaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı Balkan Cephesi</span> I. Dünya Savaşında Balkanlarda meydana gelen muharebeler

Balkan Cephesi, I. Dünya Savaşı dahilinde Balkanlar'da meydana gelen muharebeleri kapsayan cephedir. I. Dünya Savaşı, Avusturya-Macaristan ve Sırbistan arasında yaşanan çatışmalarla başlamış olması açısından Balkanlar'da çıkmıştır. Balkan Cephesi'ndeki savaşa sonradan Rusya, Osmanlı İmparatorluğu, İtalya ve Bulgaristan gibi ülkeler de katılmıştır.

Alman-Osmanlı ittifak antlaşması, I. Dünya Savaşı'na girerken Osmanlı yönetimi üzerinde artan Alman etkisini ittifakla sonuçlandıran ve Osmanlı Devleti'ni resmen İttifak Devletleri safında savaşa sokan gizli ittifak antlaşmasıdır. 2 Ağustos 1914'te İstanbul'da imzalanmıştır. Osmanlı tarafından antlaşmayı Sait Halim Paşa, Almanya adına ise Alman Büyükelçisi Baron von Wangenheim imzalamıştır. Bu antlaşmaya Said Halim Paşa'nın Yeniköy'deki yalısı ev sahipliği yapmıştır. Aynı gün ülke çapında seferberlik ve sıkıyönetim ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alman İmparatorluğu</span> 1871den 1918e dek Almanya

Alman İmparatorluğu ya da İkinci Reich, 18 Ocak 1871'de Prusya ve diğer Küçük Alman Devletlerinin özellikle Otto von Bismarck'ın katkılarıyla, birleşmesiyle oluşan birleşik Alman devletidir. İlk imparatoru I. Wilhelm'in taç giymesiyle imparatorluk resmen kuruldu. Yeni İmparatorluğu Habsburg Hanedanı yerine Hohenzollern Hanedanı yönetti, başkent Berlin yapıldı. Yeni İmparatorluk, Avusturya'yı toprakları dışında bıraktı. 1884'ten itibaren Almanya, Avrupa dışında sömürgeler kurmaya başladı. Hızlı büyüyen ekonomisiyle, dünyanın en büyük ekonomilerinden biri oldu, ordusu ve donanmasıyla Büyük Britanya'ya kafa tutar hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">Alman-Osmanlı ittifakı</span>

Osmanlı-Alman İttifakı Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı öncesinde Alman İmparatorluğu ile kurduğu ilişkiler ve bu ilişkilerin neticesinde kurulan resmi savaş ittifakıdır.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı'na katılan ülkeler</span> Vikimedya liste maddesi

I. Dünya Savaşı'nın başlamasının çok öncesinde ve savaşa yakın zamanlarda gruplaşmalar olmuş ve bu gruplaşmalar sonucu İtilaf Devletleri ve İttifak Devletleri olmak üzere iki grup ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Carol</span> Romanyanın İlk Kralı

I. Carol veya I. Charles, 20 Nisan 1886'dan 15 Mart 1881'e kadar Romanya domnitoru, 1881'de Romanya Krallığı'nın kurulmasından 10 Ekim 1914'deki ölümüne kadarki Romanya kralı görevini yapmış siyasetçidir. Alexandru Ioan Cuza'nın indirilmesinin ardından 20 Nisan 1886'da Eflak ve Boğdan Birleşik Prensliği'nin Domnitoru olarak seçildi. 1877'de Romanya'nın bağımsız bir ulus olduğunu ilan etti. Osmanlı İmparatorluğu'nun 93 Harbi'nde Romanya'nın bağımsızlığını güven altına aldı. 26 Mart 1881'de prenslikleri birleştirerek 1947'deki sosyalist cumhurietin ilanına kadar ülkeyi yönetecek olan Romanya Krallığı'nı ilan etti. Romanya'daki ilk Hohenzollern-Sigmaringen hanedanı kökenli kraldır.

<span class="mw-page-title-main">Üçlü İttifak (1882)</span> 1882den 1914e kadar Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve İtalya arasında kurulan ittifak

Üçlü İttifak Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve İtalya arasında yapılanan ve 1882'den 1914'te I. Dünya Savaşı'nın başlamasına kadar süren askeri ittifaktır. Antlaşmaya göre eğer bir üye diğer büyük güçlerden biri tarafından saldırıya uğrarsa diğerleri ona yardım edecektir. İlave olarak, İtalya kendi teşebbüslerinin doğrudan Büyük Britanya'ya karşı yapılmış olarak değerlendirilemeyeceğini beyan etmiştir. Temmuz 1902'te İttifakın yenilenmesinden kısa bir süre sonra İtalya benzer bir garantiyi Fransa'ya da vermiştir. Yine özel bir anlaşmaya göre, ne Avusturya-Macaristan ne de İtalya Balkanlar'daki statükoyu önceden diğerine danışmadan değiştirmeyecektir. 7 Ekim 1879 tarihinde Alman İmparatorluğu ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğu arasında gerçekleştirilen İkili İttifak, bu antlaşmanın öncülü kabul edilir. Bir görüşe göre Mihver Devletleri de ardılıdır.

<span class="mw-page-title-main">İkili İttifak</span>

İkili Antlaşma, Alman İmparatorluğu ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğu arasında var olmuş bir ittifaktır. 7 Ekim 1879'da imzalanan antlaşmayla yürürlüğe girmiştir. Otto von Bismarck'ın Avrupa'daki barışın devamı için yapılmış bir ittifaktır. Eğer imzacı iki ülkeden biri Rus İmparatorluğu tarafından saldırıya uğrarsa, diğer ülke ona yardım edecekti. Başka bir ülke tarafından saldırılma durumunda ise, diğer ülke hayırsever bir tarafsızlık politikası izleyecekti. Rus-Fransız İttifakı yürürlüğe girdikten sonra, bu düşmanın Fransa olduğu düşünülmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Rus-Fransız İttifakı</span>

Rus-Fransız İttifakı, Fransa Cumhuriyeti ile Rus İmparatorluğu arasında oluşmuş bir askeri ittifaktır. 1892 ile 1917 yılları arasında geçerliliğini korumuştur. Bu ittifak, Fransa'nın diplomatik yalnızlığını sona erdirip, güçler dengesini Almanlar aleyhine bozmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bismarck'ın İttifaklar Sistemi</span>

Bismarck (Bismark)'ın İttifaklar Sistemi (1872-1915),Otto von Bismarck'ın Alman İmparatorluğu için düşündüğü savaş olasılıkları içerisinde en zorlayıcı olanı Rus İmparatorluğu ve Fransa Cumhuriyeti ile aynı anda yapılacak olan çift cepheli savaştı. Almanya savaş kuvveti gereği, Avrupa'nın en güçlü devletiydi fakat Rusya ve Fransa'nın ittifakı durumunda ikiye bölünecek Alman Ordusu zayıflayan gücü sebebiyle yenilecektir. Bu sebeple Otto von Bismarck Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'yla ve Rusya İmparatorluğu'yla 1872 yılında Üç İmparatorlar Birliği'ni kurdu. Kutsal İttifak'tan kalma Alman-Slav-Leh-İtalyan birliği bu sayede devam edecektir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Fas Bunalımı</span>

Birinci Fas Krizi, Mart 1905 ve Mayıs 1906 tarihleri arasında Fas'ın I. Dünya Savaşı öncesindeki konumu dolayısıyla oluşan uluslararası krizdir. Bu kriz Almanya'nın hem Fransa hem de İngiltere ile ilişkilerinin kötüleşmesine yol açarken, yeni İngiltere-Fransa Dostluk Antlaşmasının oluşmasında pay sahibi olmuştur. 

<span class="mw-page-title-main">Berlin Kongresi</span> 1878de büyük Avrupa güçlerinin temsilcilerinin toplantısı

Berlin Kongresi, dönemin Avrupa'daki altı büyük gücünün, Osmanlı İmparatorluğu ve dört Balkan devletinin temsilcilerinin bir araya geldiği bir toplantıdır. 93 Harbi sonrası Balkan Yarımadası'ndaki devletlerin topraklarını belirlemeyi amaçlayan ve Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında üç ay önce imzalanan Ayastefanos Antlaşması'nın yerini alan Berlin Antlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı sırasında Akdeniz'deki deniz muharebeleri</span>

I. Dünya Savaşı sırasında Avusturya-Macaristan, Almanya ve Osmanlı donanmasından oluşan İttifak Devletleri donanmalarıyla, İtalya, Fransa, Yunanistan, Japonya, ABD ve Britanya İmparatorluğu donanmalarından oluşan İtilaf Devletleri donanmaları arasında Akdeniz'de düzensiz şekilde yer yer deniz muharebeleri meydana gelmiştir.

Aşağıdaki anahat, I. Dünya Savaşı'na genel bir bakış ve konusal bir rehber olarak verilmiştir:


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.