İçeriğe atla

Üçüncü cinsiyet

Üçüncü cinsiyet veya üçüncü cins, bireylerin hem kendileri hem de toplum tarafından ne erkek ne de kadın olarak kategorize edildiği bir kavram. Ayrıca, üç veya daha fazla cinsiyeti tanıyan toplumlardaki bir toplumsal kategoriyi ifade eder. Üçüncü terimi genellikle "diğer"i kastediyor olarak anlaşılır; bazı antropologlar ve sosyologlar açıklanan dördüncü,[1] beşinci,[2] ve "bazı"[3] cinsiyetleri ifade ederler.

Biyoloji, bir insanın kromozomal ve anatomik biyolojik cinsiyetinin dişi, eril veya belirsizlik derecesi oluşturan ve erdişi olarak bilinen, cinsel iki biçimlilikteki nadir çeşitliliklerden biri olup olmadığını belirler.[4][5] Ancak bir erkek, bir kadın veya bir diğer olarak kişinin kendisi veya toplum tarafından tanımlanan kimlik, genellikle bireyin içinde yaşadığı belli bir kültürdeki cinsiyet kimliği ve cinsiyet rolü tarafından da belirlenir. Her kültür cinsiyet rollerini katı bir biçimde tanımlamış değildir.[6][7][8]

Farklı kültürlerde, üçüncü veya dördüncü bir cinsiyet çok farklı şeyleri temsil edebilir. Yerli Māhū Hawaii, bir ara devlet arasında erkek ve kadın ya da bir "kişi" belirsiz "cinsiyet".[9] Güneybatı ABD'deki geleneksel Dineh dört cinsiyet olduğunu kabul eder: kadınsı kadın, erkeksi kadın, kadınsı erkek, erkeksi erkek. Ayrıca üçüncü cinsiyet terimi, yasal kimlik kazanan Güney Asya'daki hicralar,[10] Polinezya'daki fa'afafine ve Balkanlar'daki yeminli bakireleri ifade etmek için de kullanılır.[11]

Cins ve cinsiyet

1970'li yılların başından bu yana, antropologlar bazı kültürlerde iki cinsiyetli bir çerçeve kullanarak yeterince açıklanamayan cinsiyet kategorileri olduğunu ifade etmiştir. Aynı zamanda, feministler de biyolojik cinsiyet ile (toplumsal/psikolojik) cinsiyet arasındaki ayrımı çizmeye başladı. Çağdaş cinsiyet kuramcıları genellikle iki cinsiyetli bir sistemin ne doğuştan ne de evrensel olduğunu iddia ederler. Yalnızca iki toplumsal normu tanıyan bir cinsiyet sistemi "heteronormatif" olarak tanımlanmıştır.

Asya Pasifik

  • Mikronezya: Chamorro dilinde Palao'ana, Guam dahil Kuzey Marianas Adaları.[12]
  • Polinezya: Fa'afafine (Samoaca),[13] fakaleiti (Tonganca), mahu wahine (Hawaii), mahu vahine (Tahiti), whakawahine (Yeni Zelanda Māori) ve akava'ine (Cook Adaları Māori).[14]
  • Endonezya: Waria, modern Endonezya'da bulunan geleneksel bir üçüncü cinsiyet rolü.[15] Ayrıca, Grand Park kültür Sulawesi olmuştur anlatıldığı gibi olan üç cinsiyet (erkek, kadın ve interseks) yanı sıra beş cinsiyette farklı sosyal roller.
  • Japonya, X-cinsiyet bir üçüncü cinsiyet olarak bilinir Xジェンダー. X-cinsiyeti bir cinsel kimlik için insanlar kim değil açıkça erkek ya da kadın.[16]
  • İçinde Filipinler, bir dizi yerel seks/cinsel kimlikleri yaygın olarak anılacaktır bir 'üçüncü seks' popüler söylem gibi bazı akademik çalışmalar. Yerel şartlar için bu kimlikler (hangi kabul aşağılayıcı bazı) vardır baklâ ve binabae (Tagalog), bayot (Ural), agı (Ilonggo), bantut (Tausug), badíng – hangi ifade etmek için 'gay' erkekler ya da trans kadınlar. Cinsiyet değişken kadın olabilir " diyor ancak- ya da tomboy.[17]

Avrupa

Orta Doğu

Tarihi

Akdeniz kültürü

Bir Yunan heykelinin 2. yüzyıl Roma kopyası. Hermafrodit sözcüğünün türediği kaynak olan Hermafroditus figürü.

Platon'un Sempozyum'unda, M.Ö. yaklaşık 4. yüzyılda yazılan, Aristophanes üç özgün cinsi (kadın, erkek ve erselik) içeren bir yaratılış efsanesiyle ilgilidir. Zeus tarafından ikiye bölünür ve yeniden birleşmek için kayıp diğer yarısının peşinde koşan dört farklı çağdaş cinsiyet türü oluşur; bu hesapta, modern karşıcinsel erkek ve kadının kökeni orijinal erselik (androjen) cinsiyettir. Hermafroditos efsanesi iki karşıcinsel aşığın birleşerek başlangıçta var olan erselik cinsiyete dönüşümünü içerir.[21]Şablon:Non-primary source needed

Dünya üzerindeki diğer yaratılış efsaneleri, kuzey Tayland'dakiler gibi, üç orijinal cinse olan bir inancı paylaşır.[22]

İsrail

Eski İsrail'de şunlar bulunmaktadır:

  • Zachar: eril
  • Nekeva: dişi
  • Androgynos: hem eril hem de dişi cinsel organları (sonsuz yasal cinsiyet şüphesi)
  • Tumtum: cilt tarafından gizlenen cinsel organ (cilt kaldırılmadığı sürece bilinmeyen cinsiyet)
  • Aylonit: Kısır dişi. Dişi cinsel organları, kısır.
  • Saris: hadım ya da doğal olarak kısır eril (genellikle "hadım" olarak çevrilir)[23][24]

Amerika

Orta Amerika

Tarihçi Matthew Looper'a göre, antik Maya uygarlığı bir üçüncü cinsiyeti tanımış olabilir. Looper, Maya mitolojisindeki erselik Mısır Tanrısı ve erkeksi Ay Tanrıçası'na ve hükümdarların bu tanrıları somutlaştırdığı ve kimlikleştirdiği ikonografi ve yazıtlara işaret etmektedir. Bu üçüncü cinsiyetin şifacılar veya su bulucular gibi özel rolleri olan iki ruhlu bireyleri de kapsayabileceğini önermektedir.[25]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Roscoe, Will (2000).
  2. ^ Graham, Sharyn (2001), Sulawesi's fifth gender 26 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Inside Indonesia, April–June 2001.
  3. ^ Martin, M. Kay; Voorhies, Barbara (1975). "4. Supernumerary Sexes". Female of the Species. New York, N.Y.: Columbia University Press. ISBN 9780231038751. OCLC 1094960. 
  4. ^ Money, John; Ehrhardt, Anke A. (1972). Man & Woman Boy & Girl. Differentiation and dimorphism of gender identity from conception to maturity. ABD: The Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-1405-7. 
  5. ^ Domurat Dreger, Alice (2001). Hermaphrodites and the Medical Invention of Sex. ABD: Harvard University Press. ISBN 0-674-00189-3. 
  6. ^ LeBow, Diana, Rethinking Matriliny Among the Hopi, p.8.
  7. ^ Schlegel, Alice, Hopi Gender Ideology of Female Superiority, in Quarterly Journal of Ideology: "A Critique of the Conventional Wisdom", vol.
  8. ^ 100 Native Americans Who Shaped American History, Juettner, 2007.
  9. ^ Llosa, Mario Vargas. "The men-women of the Pacific". Tate Britain. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017. 
  10. ^ "Celebration of the third gender". The Daily Star (İngilizce). 1 Eylül 2015. 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017. 
  11. ^ Young, Antonia (2000).
  12. ^ Ka'opua, L. S. I.; Cassel, K.; Shiramizu, B.; Stotzer, R. L.; Robles, A.; Kapua, C.; Orton, M.; Milne, C.; Sesepasara, M. (2015). "Addressing Risk and Reluctance at the Nexus of HIV and Anal Cancer Screening". Health Promotion Practice. 17 (1). ss. 21-30. doi:10.1177/1524839915615611. ISSN 1524-8399. 
  13. ^ Sua'aIi'i, Tamasailau, "Samoans and Gender: Some Reflections on Male, Female and Fa'afafine Gender Identities", in: Tangata O Te Moana Nui: The Evolving Identities of Pacific Peoples in Aotearoa/New Zealand, Palmerston North (NZ): Dunmore Press, 2001, ISBN 0-86469-369-9
  14. ^ National fono for Pacific "third sex" communities, media release from New Zealand Aids Foundation, August 5, 2005.
  15. ^ Oostvogels, Robert (1995).
  16. ^ 日下部 (Kusakabe), 元美 (Motomi) (5 Mayıs 2016). "男でも女でもない「Ｘジェンダー」に理解を". Mainichi Shimbun. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2016. 
  17. ^ Nanda, Serena (1999).
  18. ^ It is believed to be an English adaptation of the German word Urning, which was first published by activist Karl Heinrich Ulrichs
  19. ^ "The Femminiello in Neapolitan Culture". 15 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017. 
  20. ^ Wikan, Unni (1991).
  21. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017. 
  22. ^ Jackson, Peter A. (1995) Kathoey: The third sex.
  23. ^ [1] 6 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Classic Jewish terms for Gender Diversity
  24. ^ [2] 21 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Gender Diversity in Halakha
  25. ^ Looper, Matthew G. (2001).

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cinsiyet</span>

Cinsiyet, erillik ve dişilik arasında farklılık gösteren özellikler aralığı veya bağlama göre, bu özellikler biyolojik cinsiyeti ve cinsiyete dayalı toplumsal yapıları kapsayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Transseksüellik</span> kişinin kendisini farklı bir cinsiyet kimliğinde hissetmesi veya cinsiyet değiştirmesi

Transseksüellik, kişinin, kendisini atanmış cinsiyetine ait hissetmeyerek farklı bir cinsiyet kimliğini benimsemesi durumudur. Transseksüellik, kişinin cinsiyet kimliğini belirtir, bu sebeple cinsel yönelim ile karıştırılmamalıdır. Transseksüel bir kişi heteroseksüel, homoseksüel, aseksüel ya da biseksüel gibi cinsel yönelimlere sahip olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Erkek</span> erişkin erkek

Erkek, eril insan. Erkek terimi genellikle yetişkin bir eril bireyi kastetmekte kullanılırken, oğlan terimi ise eril bir çocuk veya ergeni tanımlamak için kullanılır. Ancak erkek terimi aynı zamanda bazen yaş gözetmeksizin bir eril insanı tanımlamak için de kullanılır; tıpkı "erkek basketbolu" ifadesinde olduğu gibi.

<span class="mw-page-title-main">Biyolojik cinsiyet</span> Üreme işlevine veya organlara göre birçok organizmanın yerleştirilebileceği iki ana bölümden biri

Birçok türün canlıları her biri cinsiyet veya eşey olarak bilinen dişi ve eril çeşitlerine özelleşmiştir. Eşeyli üreme genetik özelliklerin karışımı ve birleşimini içerir: Gamet olarak bilinen özelleşmiş bu hücreler her bir ebeveynden özelliklerini kalıtsal yolla alan yavrular oluşturmak için birleşir. Gametler form ve fonksiyonda özdeş (izogami) olabilir, fakat birçok durumda iki cinsiyete özgü gamet (heterogamet) tiplerinin oluşması (anizogami) gibi bir asimetri evrilebilir. Eril gametleri küçüktür, hareket edebilirler ve genetik bilgilerini bir mesafe boyunca taşıyabilmeye uyum sağlamışlardır; dişi gametleri ise büyüktür, hareket edemezler ve genç canlının ilk gelişimi için gerekli olan besini barındırırlar. İnsanlar ve diğer memeliler arasında, eriller genellikle XY kromozomlarını taşırken, dişiler ise genellikle XX kromozomlarını taşırlar ve XY cinsiyet belirleme sisteminin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eril</span> bitkiler veya insan olmayan hayvanlarla kullanım için

Eril (♂), canlı, sperm üreten fizyolojik bir biyolojik cinsiyet. Her sperm hücresi döllenme işlemi sırasında daha büyük bir dişi gameti ile kaynaşabilir. Bir erilin cinsel yolla üremeyi gerçekleştirmesi için dişiye ait en az bir yumurta hücresine ulaşması gerekir, fakat bazı canlılar eşeyli üreyebildikleri gibi eşeysiz olarak da üreyebilir. Eril insanların (erkeklerin) da içinde bulunduğu birçok eril memeli türünde Y kromozomu bulunurken eril kuşlar ve bazı eril sürüngenlerde ise z kromozomu bulunur; bu kromozomlar eril üreme organlarının gelişmesi için gerekli olan daha fazla miktarda testosteronun üretilmesini sağlar.

<span class="mw-page-title-main">İkincil cinsiyet özellikleri</span>

İkincil cinsiyet özellikleri, insanlarda ergenlik ve diğer hayvanlarda ise cinsel olgunluk sırasında ortaya çıkan, özellikle bir türe ait iki cinsiyeti birbirinden ayıran, fakat üreme sisteminin doğrudan parçası olmayan özelliklerdir. Üremenin gerçekleşmesi için doğrudan öneme sahip olan birincil cinsiyet özelliklerinden farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">İnsanlarda cinsiyet oranı</span>

İnsanlarda cinsiyet oranı, antropoloji ve demografi bilimlerinde erkek ve dişilerin toplam nüfus içindeki oranıdır. İnsan ve diğer canlılar için geçerli olmakla birlikte, daha çok insanlarla ilgili cinsiyet oranları üzerinde çalışılmaktadır.

Biyolojik ve toplumsal cinsiyet ayrımı, biyolojik cinsiyet (eşey) ile toplumsal cinsiyet kavramları arasındaki farkı ortaya koyar. Biyolojik cinsiyet, bireyin üreme sistemi anatomisiyle ikincil cinsiyet özelliklerini ifade ederken; toplumsal cinsiyet, kişinin biyolojik cinsiyetine bağlı olarak toplumsal rollerini veya kişinin iç farkındalığına bağlı olarak kendi cinsiyetini tanımlamasını ifade eder. Bazı durumlarda, bireyin atanmış cinsiyeti ile toplumsal cinsiyeti aynı hizada olmayabilir ve kişi transcinsiyetli, ikili cinsiyet dışı veya cinsiyet uyumsuz olabilir. Bazı durumlarda ise, birey cinsiyet atamasını güçleştiren biyolojik cinsiyet özelliklerine sahip olabilir ve kişi erdişi olabilir.

Cinsiyet kimliği, kişinin kendi cinsiyetine ilişkin kişisel duygusudur. Cinsiyet kimliği, bir kişinin atanmış cinsiyetiyle ilişkili olabilir veya ondan farklı olabilir. Çoğu bireyde, cinsiyetin çeşitli biyolojik belirleyicileri, bireyin cinsiyet kimliğiyle uyumludur ve tutarlıdır. Cinsiyet ifadesi tipik olarak bir kişinin cinsiyet kimliğini yansıtır, ancak bu her zaman böyle değildir. Bir kişi, belirli bir toplumsal cinsiyet rolüyle tutarlı davranışlar, tutumlar ve görünümler ifade etse de, bu tür ifadeler mutlaka cinsiyet kimliklerini yansıtmayabilir. Cinsiyet kimliği terimi, 1964 yılında psikiyatri profesörü Robert J. Stoller tarafından icat edildi ve psikolog John Money tarafından popüler hale getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Toplumsal cinsiyet</span> kadınlık ve erkeklik arasındaki ayırt edici fiziksel, zihinsel ve davranışsal özellikler

Toplumsal cinsiyet, kadınlık ve erkeklik ile ilgili ve bunlar arasında ayrım yapan özellikler dizisidir. Bağlama bağlı olarak bu, cinsiyete dayalı sosyal yapıları ve cinsiyet kimliğini içerebilir. Çoğu kültür, cinsiyetin iki kategoriye ayrıldığı ve insanların birinin veya diğerinin parçası olarak kabul edildiği bir cinsiyet ikiliği kullanır; bu grupların dışında olanlar ikili olmayan şemsiye terim kapsamına girebilir. Güney Asya'daki hicralar gibi bazı toplumların "erkek" ve "kadın" dışında belirli cinsiyetleri vardır; bunlara genellikle üçüncü cinsiyetler denir.). Çoğu akademisyen, cinsiyetin sosyal organizasyon için merkezi bir özellik olduğu konusunda hemfikirdir.

İkili cinsiyet, sosyal sistem veya kültürel inanç yoluyla cinsiyetin iki farklı, zıt maskülen ve feminen formda sınıflandırılmasıdır.

Boi, bir kişinin cinsiyet kimliği için söylenen LGBT ve butch ve femme topluluklarındaki argo kelimedir. Bazı lezbiyen topluluklarında, artan çeşitli cinsiyet ifadelerinin kabul görmesi yanı sıra, insanların kendilerini bir boi olarak tanımlamalarına izin veriyor. Boi terimi, birbirini dışlamayan birkaç cinsel yönelimi belirtmek için kullanılabilir:

Cinsiyet bükücü, cinsiyetlerden beklenen rolleri büken kişidir. Cinsiyet bükme kimi zaman toplumsal aktivizm olarak görülür. Homofobi, transfobi, kadın düşmanlığı ve erkek düşmanlığına karşı çıkış olarak okunabilir. Kimi cinsiyet bükücüler doğumda kendilerine atanan cinsiyeti kabul ederler ancak onun gerektiği rollere bürünmeyi reddederler. Bu isyan androginos giysiler, tavırlar ve alışılagelmedik cinsiyet rolleri içerebilir. Kimi cinsiyet bükücüler kendilerini trans veya non-binary olarak tanımlayabilir. Akademik teorisyenlere göre bu kişiler "geleceğin bedenini inşa" faaliyeti de güdüyorlar.

<span class="mw-page-title-main">Cis (cinsiyet)</span> cinsiyet kimliği atanmış cinsiyetiyle eşleşen bir kişi

Cis, biyolojik cinsiyeti ile cinsiyet kimliği eşleşen kişileri ifade eder. Mesela, birisi biyolojik olarak kadınsa "cis" kadındır. Bu terim transın zıttıdır.

Rae-rae, 1960'larda Polinezya'nın cinsiyet sınırdaşlarının daha geleneksel sosyal sınıfı olan Māhū'dan kaynaklanan çağdaş bir ayrım olan Tahiti kültüründe trans kadınlardır. Petea, Hawaii'de kullanılan geleneksel sosyal sınıf aikane'nin aksine, Fransız Polinezyası'nda kullanılan cis-erkek eşcinselliği için aşağılayıcı bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Femminiello</span>

Femminielli veya femmenielli, geleneksel Napoli kültüründe kadınsı cinsiyet ifadesine sahip eşcinsel erkeklerden oluşan bir popülasyonu ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu terimi, modern Batılı "gey erkekler" ve "trans kadınlar" kavramları içinde tanımlamak zor olabilir, çünkü bu iki kategori de femminielli durumunda bir seviyeye kadar örtüşüyor. Bu terim aşağılayıcı değildir ve bir damgalama içermez; bunun yerine femminielli'nin geleneksel olarak şans getirdiğine inanılır. İronik bir şekilde, Achille della Ragione, son anketlerin, Napolilerin genel olarak "ikiyüzlü bir iyiliksever toplumun politik olarak doğru eşcinsellik modeli olarak adlandırdığı şey" hakkında olumsuz bir görüşe sahip olduklarını gösterdiğini öne sürüyor, ancak o, femminielli'yi Napoli toplumunun bir kısmından olumlu bir tavırla karşılaştırıyor.

Tumtum Yahudi Haham edebiyatında geçen bir terimdir. Genellikle cinsel organları kapalı veya "gizli" olduğu veya başka şekilde tanınamayacağı için cinsiyeti bilinemeyen kişilere söylenir. Sıklıkla bir arada gruplandırılsalar da, tumtumun hem erkek hem de kadın cinsel organına sahip olan androginos'lardan (אנדרוגינוס) farklı bazı halaha grupları vardır. Tumtum Kutsal Yazılarda görünmese de, diğer literatürde görünmektedir. Kabalist Elliot Kukla, "Tumtum Mishna'da 17 kez, Tosefta'da 23 kez; Babil Talmudunda 119 kez; Kudüs Talmudunda 22 kez ve midrash, yorum ve halahada yüzlerce kez ortaya çıkıyor."

Toplumsal cinsiyet ve cinsel çeşitlilik (GSD) veya basitçe cinsel çeşitlilik, bu çoğulluğu oluşturan kimliklerin, davranışların veya özelliklerin her birini belirtmeye gerek kalmadan cinsiyet özelliklerinin, cinsel yönelimlerin ve cinsiyet kimliklerinin tüm çeşitliliğini ifade eder.

Cinsel azınlık, cinsel kimliği, yönelimi veya uygulamaları ile çevredeki toplumun çoğunluğundan ayrılan bir gruptur. Öncelikle lezbiyen, gey, biseksüel veya queer bireyleri ifade etmek için kullanılır, ayrıca transgender, ikili olmayan veya interseks bireyleri de ifade edebilir.

<span class="mw-page-title-main">Fa'afafine</span> Samoa kültüründe üçüncü cinsiyet

Faʻafafine, kendilerini Samoa, Amerikan Samoası ve Samoa diasporasında üçüncü bir cinsiyete sahip veya ikili olmayan bir role sahip olarak tanımlayan kişilerdir. Geleneksel Samoa toplumunda tanınan bir cinsiyet kimliği / cinsiyet rolü olarak Samoa kültüründe önemli bir yeri olan faʻafafine doğumda erkek olarak atanmakla beraberCinsiyet ataması, Polinezya'ya özgü bir şekilde hem eril hem de dişil cinsiyet özelliklerini sergiler. Tavırları, belirgin şekilde kadınsı tavırlardan geleneksel erkeksi tavırlara kadar geniş bir yelpazede uzanır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.