Üçüncü Nesil Üniversite
Bilimsel, sosyal ve ekonomik çevrelerdeki önemli değişiklikler tarafından yönlendirilen üniversitelerin köklü bir değişim sürecinde olduğu iddia ediliyor. Bunun, bilim temelli veya Humboldt tipi üniversiteden farklı olarak yeni bir üniversite türüne yol açacağı; Üçüncü Nesil Üniversite (3GU) kavramının, geleceğin üniversite modeli olarak öne çıktığı düşünülüyor.
Üniversitenin Üç Kuşağı
Üçüncü Nesil Üniversite kavramı, önceki iki üniversite türünü, Birinci Nesil Üniversite veya Orta Çağ Üniversitesi ile Humboldt veya İkinci Nesil Üniversite'yi kavramlarını birbirinden ayırır. Orta Çağ üniversiteleri laik ve dini kuruluşların ihtiyaç duyduğu ilahiyatçıları, hukukçuları ve hekimleri eğitmek için kuruldu; ayrıca Orta Çağ Üniversite’lerinde Aristoteles modeli çerçevesinde yedi 'sanat' öğretildi. Dönemin eğitmenlerinin tek bir amaçları olduğu söylenebilir; kadimlerin-eskilerin hikmetini ve bilgeliğini korumak, yorumlamak ve aktarmak; biliyoruz ki araştırma o dönemlerde henüz bilinmiyordu. Rönesans dönemine gelince modern bilim, üniversitelerin dışında da olsa yavaş yavaş gelişti. "Modern" bilim nihayet benimsendiğinde (Berlin Üniversitesi'nde, kurucusundan dolayı Humboldt Üniversitesi olarak yeniden adlandırıldı) İkinci Nesil Üniversite ortaya çıktı. İkinci Nesil Üniversite’ler temel araştırmayı esas misyonları olarak gördüler ve bilimsel eğitim akışını sürdürdüler. Bu üniversite türü, sanayi devriminin temelini oluşturan birçok keşfi gerçekleştirmiştir. İkinci Nesil Üniversite, öğrencilerin üniversitelere çok sayıda girdiği 1960'lardan itibaren baskı altına girerken, geleneksel tek disiplinli araştırmanın yerini çok disiplinli araştırma aldı ve bir dizi başka değişiklikler meydana geldi. Bu değişiklikler, Üçüncü Nesil Üniversiteyi ortaya çıkardı. İkinci Nesil Üniversite’nin aksine, Üçüncü Nesil Üniversite teknolojiyi pazara getirmeyi ve böylece değer yaratmayı hedeflemektedir. Teknoloji pazara ya üniversitenin kendisi tarafından ya da tekno-merkezler, öğrenciler ya da kendi teknoloji tabanlı şirketlerini kuran kişler aracılığıyla getirilmektedir. Bu nedenle Üçüncü Nesil Üniversitenin üç amacı vardır denebilir: eğitim, araştırma ve değer yaratma.
Kavramsal Çerçeve
Üçüncü nesil Üniversite aşağıdaki özellikler çerçevesinde nitelendirilebilir:
1- Temel anlamda araştırma (research) halen üniversitenin özü ve temel faaliyetidir.[1]
2- Araştırma, büyük ölçüde disiplinler üstü veya disiplinlerarasıdır. Belirli bir ilgi alanına odaklanan disiplinler üstü birimler olan Üniversite Enstitüleri, üniversitenin temel yapısal unsurlarıdır. Disiplinler üstü doktora araştırmalarını sadece onlar denetleyebilir. Üniversite Enstitüleri girişimci bir yapıya sahiptir; kendi personelini istihdam ederler ve doğrudan Yönetim Kuruluna rapor verirler. Fakülteler temel eğitimden sorumludur. Bilim adamları Üniversite Enstitülerine taşındıkça fakültelerin boyutu ve önemi küçülür ve sonunda ortadan kaybolabilir.
3- Üçüncü Nesil Üniversiteler sanayi, özel Ar-Ge çalışmaları, finansörler, profesyonel hizmet sağlayıcıları ve diğer üniversitelerle işbirliği yapan köprü üniversiteleridir.
4- Üçüncü Nesil Üniversiteler uluslararası düzeyde rekabetçi bir pazarda faaliyet göstermektedir. En iyi bilim adamlarını ve öğrencileri yetiştirmek, sanayi ile araştırma anlaşmaları yapmak için aktif olarak rekabet içindedirler.
5- Üçüncü Nesil Üniversiteler, standart müfredatta toplu eğitim sağlarken, özel programlarda en iyi öğrencilere hizmet veren iki yönlü üniversitelerdir.
6- Üçüncü Nesil Üniversitelerde yaratıcılığın rolü yeniden hayat geçirilir ve Tasarım Fakülteleri merkezi bir rol oynar. Üçüncü Nesil Üniversiteler, rasyonel bilimsel yöntemle benzer öneme sahip bir itici güç olarak tutarlılık ve yaratıcılık kavramını merkeze alır.
7- Üçüncü Nesil Üniversiteler kozmopolittir; yeni ortak dil olarak tüm dersler için İngilizceyi kullanırlar. Geniş ve çeşitli öğrenci yelpazesine sahip çok kültürlü kuruluşlardır; bu bakımdan Orta Çağ Üniversitelerine yakındırlar.
Üniversiteler, geleneksel araştırma ve eğitim görevlerine ek olarak yeni girişimcilik faaliyetlerinin beşiği olarak görüldüğünden, teknik bilginin nasıl kullanılacağı üçüncü nesil üniversitenin hedefi haline gelir. Bu anlamda bir üniversitede üretilen bilgiler halka açık veya özel olabilir.
İlgili Kavramlar
1970'lerde bazı üniversiteler girişimcilik kursları ve kuluçka merkezleri oluşturmaya başladı. Ayrıca işletmelerden/firmalardan araştırma sözleşmeleri (research contracts) kazanmak için çaba sarf ettiler. Literatürün çoğu 2015'ten sonra[2][3][4] olgunlaştığı ve 1998'de gerektiği gibi tanımlanana[5] kadar, bu üniversitelerin birçoğu başlangıçta bir slogan olarak kendilerini "girişimci üniversite" olarak adlandırdılar. Bazı kaynaklar bir pleonizm olan "araştırma üniversitesi" terimini kullanır.[6]
Girişimci üniversite kavramı Üçüncü Nesil Üniversite’nin ihtiva ettiğinden[7] daha dar iken, Triple Helix modeli daha geniştir. Etzkowitz[8] tarafından sunulan bu kavram, "dinamik ekonomik sistemlerin yapı taşlarını anlamak için güçlü bir çerçevedir."[9] Etzkowich, üniversite-sanayi-hükûmet etkileşimlerinin Üçlü Sarmalının, giderek artan bilgi temelli toplumlarda yeniliğin anahtarı olduğunu öne sürdü. Bilginin yaratılması, yayılması ve kullanılması, çevredeki endüstriyel üretim ve yönetişimin merkezine doğru ilerledikçe, ürün ve süreçte yenilik kavramının kendisi de dönüştürülmektedir. Onun yerine inovasyonu teşvik eden organizasyonel düzenlemelerin ve teşviklerin yeniden yapılandırılması ve iyileştirilmesini sağlayacak yeni bir 'inovasyonda inovasyon' anlayışı gereklidir.
Ne Sonuç Doğurdu?
Üçüncü Nesil Üniversite modeli ortaya konulduğundan bu yana büyük ilgi gördü. En iyi üniversitelerin birçoğu Üçüncü Nesil Üniversitelerin özelliklerini gösterirken Medellin, Kolombiya, Ubaya, Endonezya'daki Surabaya Üniversitesi ve Ankara'daki Ostim Teknik Üniversitesi gibi birbirinden uzak yerel üniversiteler de gelişimlerini bu konsepte göre modellemektedir. İstanbul Fatih Üniversitesi, Haziran 2015'te 3GU ile ilgili ilk kongre düzenledi. Söz konusu Model sunumlarda,[10][11] ve bilimsel dergilerde[12][13] tartışıldı. Yetkili bir Alman dergisi şu tavsiyede bulundu: “Çok sayıda bu pratik örnekler; Üçüncü Nesil Üniversiteye geçişi anlamak ve yönetmek için bir el kitabı olarak görülebilir.”[14] Orijinal kitap Rusça, Lehçe, Türkçe, Arapça, Farsça ve Makedoncaya çevrildi.
Geleceğin Üniversiteleri
3GU kitabının 2009'da tamamlanmasından bu yana, üniversitelerin geçirdiği değişim sürecini yoğunlaştıracak bir dizi eğilim ortaya çıktı. 3GU kitabı, MOOC (Kitlesel Açık Çevrimiçi Kurslar) şeklinde olsun ya da olmasın uzaktan öğrenmenin neden olduğu öğrenme değişiklikleri ve yapay zekanın öğrenme üzerindeki ciddi etkisini dikkate almaz. MOOC'lar, Bromwich tarafından özetlendiği gibi, oldukça fazla şüpheyle karşı karşıyadır: "Öğretim, yalnızca gerçeklerin/olayların aktarılmasıyla ilgili değil, aynı zamanda yüz yüze konuşmayı gerektiren entelektüel araştırma zanaatı ile ilgilidir".[15] Bir diğer eğilim ise üniversitelerin, başka eğitim seviyelerini (dikey entegrasyon) içerecek veya diğer sanat biçimlerini içine alacak konulara uzanacak (yatay entegrasyon) şekilde alanını genişletmesidir. Bu seçenekler, İkinci Nesil Üniversiteye damgasını vuran tek tip üniversite modelinin sonunu ortaya koymaktadır: Gelecekte, öğretilen disiplinlerin aralığı ve seviyelerinde büyük farklılıklar olacak ve bu da "üniversite" terimini bağlamı dışında oldukça anlamsız hale getirecektir.
Kaynakça
- ^ Wissema, J.G., Towards the Third Generation University – Managing Universities in Turbulent Times, Edward Elgar Publishing Ltd, 2009
- ^ H. Thorp and B. Goldstein, Engines of Innovation: The Entrepreneurial University in the 21st Century, University of North Carolina Press, 2010.
- ^ L. Foss and D. Gibson (eds.), The Entrepreneurial University: Context and Institutional Change, Routledge Studies in Innovation, Organization and Technology, 2015.
- ^ A. Fayolle, D.T. Redford and D.T. Redford (eds.), Handbook on the Entrepreneurial University, Edward Elgar Publishing, 2015
- ^ B.R. Clark, Creating Entrepreneurial Universities: Organizational Pathways of Transformation, Pergamon Press, 1998.
- ^ D.O. Smith, Managing the Research University, OUP USA, 2011
- ^ P. Kyrö and J. Matilla, Towards future university by integrating Entrepreneurial and the 3rd Generation University, http://www.researchgate.net/publication/266502351_Towards_future_university_by_integrating_Entrepreneurial_and_the_3rd_Generation_University_concepts.
- ^ H. Etzkowich, The Triple Helix: University-Industry-Government Innovation in Action, Routledge, 2008.
- ^ On-line review by Calestous Juma, Kennedy School of Government, Harvard University.
- ^ L. Klerkx, Wageningen University & Research Centre: transition to a 3rd generation university, World Bank, International Workshop on Investing in an strengthening agricultural innovation systems, http://siteresources.worldbank.org/INTARD/Resources/335807-1339778891514/Part7.23_WageningenUniversity&ResearchCentre-3rdgeneration_Klerkx.pdf, 2011.
- ^ Emile Aarts, in the conference Where Science meets Business, September 29, 2014. https://static.tue.nl/fileadmin/content/innoveren/TU_e_Innovation_Lab/Events/Dag_van_de_Valorisatie/140929_Emile_Aarts_towards_3rd_generation_universities.pdf 31 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ C. Duke, Towards the Third Generation University: Managing the university in transition by J.G. Wissema, International Journal of Lifelong Education 11/2009; 28(6), pp. 798-800.
- ^ P. Roberts, Towards the third generation university: managing the university in transition, Jl. of Educational Administration & History, Volume 43, Number 1, February 2011, pp. 86-88.
- ^ Book review in Wissenschaftsmanagement 1, Januar/Februar 2010
- ^ D. Bromwich, Trapped in the virtual classroom, The New York Review of Books, July 9, 2015
