Linux ; Linux çekirdeğine dayalı, açık kaynak kodlu, Unix benzeri bir işletim sistemi ailesidir. GNU Genel Kamu Lisansı versiyon 2 ile sunulan ve Linux Vakfı çatısı altında geliştirilen bir özgür yazılım projesidir. Linux ismi ilk geliştiricisi olan Linus Torvalds tarafından 1991 yılında verilmiştir. Günümüzde süper bilgisayarlarda, akıllı cihazların ve internet altyapısında kullanılan cihazların işletim sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlardan en popüler olanı Google tarafından geliştirilen Android işletim sistemidir.
Özgür yazılım, kullanıcısına yazılımı herhangi bir amaç için çalıştırma, inceleme, değiştirme ve dağıtma özgürlükleri tanıyan yazılım türüdür. Tersi, özel mülk yazılımdır.
Richard Matthew Stallman, Amerikalı özgür yazılım aktivisti, sistem uzmanı ve yazılım geliştiricisi. GNU Projesi ve Özgür Yazılım Vakfı'nın kurucusudur.
GNU Genel Kamu Lisansı yaygın kullanılan bir özgür yazılım lisansı. İlk sürümü 1989 yılında Richard Stallman tarafından GNU Tasarısı için kaleme alınmıştır. Üçüncü ve son sürüm ise Richard Stallman'ın yöneticisi olduğu Özgür Yazılım Vakfı (FSF), Eben Moglen ve Yazılım Özgürlüğü Hukuk Merkezi tarafından kaleme alındı ve özgür yazılım topluluklarının çeşitli itiraz ve katkılarıyla son hâlini aldı.
GNU Özgür Belgeleme Lisansı, GNU projesi için Özgür Yazılım Vakfı (FSF) tarafından tasarlanmış bir lisans modelidir. GNU GPL'nin açık içerik karşılığıdır. Lisansın mevcut son sürümü 1.3 olup, resmi metni www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde bulunabilir.
Açık kaynak, kaynak kodun; kopyalanması, değiştirilebilmesi ve yeniden dağıtım için serbestçe kullanıma sunulmasıdır. Açık kaynak yalnızca kaynak koda erişim anlamına gelmez. Kodların başkaları tarafından herhangi bir telif ücreti ödemeden kullanılabilmesi, değiştirilmesi ve yeniden dağıtımı gibi çeşitli haklar vermesi gerekir. Bunun için ürün, açık kaynak tanımına uyan bir lisans kullanmalıdır.
Creative Commons, telif hakları alanında esneklik ve paylaşımı yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuş küresel ölçekte bir düşünce hareketi ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur.
PHP Lisansı, PHP programlama dili tarafından kullanılan yazılım lisansıdır. Özgür Yazılım Vakfı ve Özgür Yazılım Hareketi bu lisansın GPL'le uyuşmadığına inanmaktadır. Bunun nedeni, PHP teriminin kullanımındaki kısıtlamalardır.
Apache Lisansı, Apache Yazılım Vakfı (ASF) tarafından yayımlanan bir özgür yazılım lisansıdır. Apache Lisansı telif hakkı koruma ve feragat uyarısı gerektirmektedir ancak copyleft bir lisans değildir. Lisans, özgür ve açık kaynak kodlu yazılımın geliştirilmesi için kaynak kodlarının kullanımına izin vermektedir.
LGPL veya bir başka deyişle GNU Kısıtlı Genel Kamu Lisansı, GPL bir kitaplığı kullanan bir eserin, GPL'deki şartları daraltıcı bir lisansa sahip olmaması zorunluluğunu taşımayan büyük ölçüde pragmatik bir özgür lisans türüdür. LGPL şu gayelere matufen GPL'e tercih edilebilecek bir lisanstır:
- Lisanslanmaya konu eserin özgür olmayan, fakat yaygın ve popüler bir alternatifi var ve siz bu özgür olmayan esere karşılık özgür bir seçenek sunmak istiyorsunuz. Örneğin, Libc.
- İlk maddedeki durum var olmamakla, yani popüler bir alternatif zaten bulunmamakla birlikte, eserin ticari saha da dahil azami derecede yaygınlık kazanmasını arzu ediyorsunuz ve GPL bunu zorlaştırıyor. Örneğin, Gettext.
Mozilla Kamu Lisansı, açık kaynak koda dayanan bir özgür yazılım lisans modelidir. 1.0 sürümü Netscape'de hukukçu olarak çalışan Mitchell Baker tarafından 1998'de yazıldı. Daha güçlü bir özgür yazılım vurgusuna sahip olan güncel 1.1 sürümüyse Mozilla Vakfı hukukçularınca kaleme alındı.
GNU Tasarısı, toplu işbirliğini temel alan bir özgür yazılım tasarısıdır. Richard Stallman tarafından Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde 27 Eylül 1983 tarihinde kamuoyuna duyurulmuştur. Tasarının hedefi işbirliği yoluyla özgür yazılımlar geliştirip dağıtarak bilgisayar kullanıcılarının bilgisayarlarını ve benzeri araçlarını kendi istekleri doğrultusunda özgürce kullanmalarını sağlamaktır. Bu tasarının temelinde kullanıcıların yazılımı çalıştırma, paylaşma, inceleme ve değiştirme konularında özgür olmaları yatar. GNU yazılımları bu özgürlükleri dağıtıldıkları lisans ile yasal olarak güvence altına alır, dolayısıyla GNU yazılımları özgür yazılımlardır.
GNU Affero Genel Kamu Lisansı, Özgür Yazılım Vakfı tarafından yayımlanan bir özgür lisans modelidir. GNU Genel Kamu Lisansı ile neredeyse aynı olan AGPL, ağ ortamında kullanılan web hizmetlerini kapsayıcı bir ek madde içerir.
SIL Açık Yazıtipi Lisansı, özgür yazıtipleri için oluşturulmuş bir lisans sözleşmesidir. SIL International tarafından kaleme alınan bu sözleşme, Özgür Yazılım Vakfı tarafından da bir özgür yazılım lisansı olarak kabul edilmektedir.
Copyleft, insanlara özgün çalışmayı diledikleri gibi kopyalama, değiştirme ve yeniden dağıtma hakları veren bununla birlikte eserin özgün ve değiştirilmiş halinin yine aynı haklarla dağıtılmasını zorunlu tutan yasal bir tekniktir. Bir özgür yazılımın özgün hali ve değiştirilmiş türevlerinin özel mülke dönüşmesini önlemek yani daima özgür kalmasını sağlamak için kullanılır. Bu bakımdan copyleft özgür lisanslar copyleft olmayan özgür lisanslara göre daha koruyucu niteliktedir. Copyleft lisanslar başta bilgisayar yazılımları olmak üzere belgeler, sanat eserleri, bilimsel keşifler ve hatta belirli patentlere kadar uzanan çalışmalar için kullanılabilir.
Avrupa Özgür Yazılım Vakfı (FSFE), Avrupa'daki özgür yazılım hareketini tüm yönleriyle desteklemek için 2001 yılında kurulmuştur. FSFE, Alman yasalarına göre hayır kurumu olarak kayıtlı bir dernektir (e.V.) ve çeşitli Avrupa ülkelerinde şubeleri bulunmaktadır. ABD merkezli Özgür Yazılım Vakfı'nın (FSF) resmi bir Avrupa kardeş örgütüdür. Ancak FSF ve FSFE, finansal ve yasal olarak iki ayrı kuruluşlardır.
Hindistan Özgür Yazılım Vakfı (FSFI), ABD merkezli Özgür Yazılım Vakfı'nın Hindistan'daki kardeş kuruluşudur. Kerala'nın başkenti Thiruvananthapuram'da (Trivandrum) 2001 yılında kar amacı gütmeyen bir vakıf olarak kurulmuştur. FSFI, Hindistan'da özgür yazılım'ın kullanımı ve geliştirilmesini teşvik etmek için mücadele veriyor. Vakıf aynı zamanda insanlara özgür yazılım konseptini öğretmeyi ve Hindistan gibi gelişen bir ülkeye katkılarını anlatmayı ilke ediniyor. FSF Hindistan, özgür olmayan yazılımları çözüm olarak değil, çözülmesi gereken bir sorun olarak görüyor. Hindistan'da özgür yazılıma bazen yerel olarak swatantra yazılımı da deniyor.
Yazılım kategorileri, yazılım gruplarıdır. Yazılımın bu kategoriler açısından anlaşılmasını sağlamaktadırlar. Farklı sınıflandırma şemaları, yazılımların farklı yönlerini dikkate alır.
Bilgi işlem alanında, Ortak Kamu Lisansı, IBM tarafından yayınlanan ücretsiz bir yazılım / açık kaynak yazılım lisansıdır. Özgür Yazılım Vakfı ve Açık Kaynak Girişimi, CPL'nin lisans koşullarını onaylar.
IBM Kamu Lisansı (IPL), IBM tarafından yazılan ve zaman zaman kullanılan özgür ve açık kaynak kodlu yazılım lisansıdır. Özgür Yazılım Vakfı (FSF) tarafından onaylanmıştır ve Açık Kaynak Girişimi tarafından "açık kaynak lisansı" olarak tanımlanmaktadır.
