İçeriğe atla

Özel gereksinimler

Engellilik
Teori ve modeller
Eğitim
Terapi
Toplumsal etkileri
Kişisel asistan
Sosyoekonomik yardım
  • Sosyal Güvenlik Engellilik Sigortası
  • Ek Güvenlik Geliri
  • Çalışma Bileti
  • Engellilik yaşama yardımı
  • Engelli öğrenci ödeneği
  • Engelli Kişiler Demiryolu Kartı
  • Özgürlük Geçişi
  • Garanti Edilen Gelir Ağır Engelliler
    için
  • Gruplar
  • Kuruluşlar
  • Ulusal Telekomünikasyon Enstitüsü
  • Engelli Araştırmaları Derneği
  • Engelliler Uluslararası (DPI)
  • Ziyaret edilebilirlik
  • WeThe15
Engelli sporları
Kültür
  • Sanatta engellilik
  • Engelli sanatı
  • Medyada engellilik


Özel gereksinim, Özel gereksinime ihtiyaç duyan bireylerin^ günlük yaşamsal, sosyal, psikolojik eğitsel ve benzeri tüm gereksinimlerini belirtmek için kullanılan bir ifadedir. Otizm, asperger, down sendromu, motor bozukluğu, disleksi, diskalkuli, disgrafi, görme ve işitme yetersizliği vb gibi engel durumları için farklı farklı gereksinim türleri vardır bu sebeple bireysel özelliklerine göre her bir birey için farklı farklı özel gereksinimler belirlenir.

Özel Gereksinim İhtiyaç Türleri

Özel gereksinimlere sahip kişiler aşağıda yer alan maddelerden bir veya daha fazlasına ihtiyaç duyabilir:

  1. Fiziksel Gereksinimler: Bedensel engeller nedeniyle hareket etme veya fiziksel aktivitelerde bağımsızlık eksikliği.
  2. Zihinsel Gereksinimler: Zihinsel engeller nedeniyle bilişsel veya entelektüel yeteneklerde zorluk.
  3. Duygusal Gereksinimler: Duygusal veya davranışsal sorunlar nedeniyle sosyal etkileşimde zorluklar.
  4. Öğrenme Gereksinimleri: Öğrenme güçlükleri veya öğrenme engelleri nedeniyle eğitimde destek ihtiyacı.
  5. İletişim Gereksinimleri: Konuşma veya iletişim becerilerinde zorluk yaşayan bireylerin özel iletişim yöntemleri veya destek araçlarına ihtiyacı olabilir.
  6. Sağlık Gereksinimleri: Kronik hastalıklar, alerjiler veya özel tıbbi ihtiyaçlar gibi sağlık sorunlarına özel destek gereksinimi.
  7. Sosyal Gereksinimler: Sosyal etkileşimde zorluklar yaşayan veya sosyal becerilerde destek ihtiyacı olan bireyler.

Bu özel gereksinimlere sahip bireyler, eğitim, sağlık hizmetleri, istihdam ve diğer yaşam alanlarında destek ve uyum sağlamak amacıyla özel programlardan faydalanabilirler.

Özel Gereksinimli Bireylerde Eğitim

Özel gereksinimli birey eğitimi, bireyin fiziksel, zihinsel, duygusal veya sosyal alanlarda ihtiyaç duyduğu destek ve özel yöntemleri içerir.

Eğitimde özel gereksinimlere sahip bireyler için, bireyin bireysel ihtiyaçlarına uygun bir öğretim planı oluşturmak kritiktir. Bu plan, öğrencinin özel yeteneklerini ve güçlü yönlerini vurgularken, aynı zamanda zorlandığı alanlarda destek sağlamayı hedefler.

Özel gereksinimli birey eğitimi, her bireyin benzersiz potansiyelini keşfetme yolculuğunu destekleyen bir süreçtir. Bu eğitim yaklaşımı, öğrencilere sadece bilgi aktarmakla kalmaz, aynı zamanda onların bireysel güçlü yönlerini bulmalarına, geliştirmelerine ve topluma daha etkili bir şekilde katkıda bulunmalarına olanak tanır.[1]

Çocuklar için Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER)

Çocuklar için özel gereksinim raporunun kısaltması artık ÇÖZGER olarak bilinir ve bu, yeni yönetmeliklere uygun olarak "Sağlık Kurulu Raporları"nın yerini almıştır.[2]

Bu belgenin amacı, çocukların sağlık, eğitim, rehabilitasyon, sosyal haklar ve ekonomik hizmetlerden en iyi şekilde yararlanmalarını sağlamaktır. ÇÖZGER, çocukların özel ihtiyaçlarını daha kapsamlı bir şekilde değerlendirmeyi ve gerekli destekleri sağlamayı hedefler.

Bu belge, sadece 18 yaş altındaki çocuklar için geçerlidir ve onların yaşamsal alanlarda hak ettikleri hizmetlere erişimini kolaylaştırarak, kapsamlı bir destek sistemini temsil eder.

ÇÖZGER Engel Oranı Karşılıkları

ÇÖZGER belgesi, çocuklarda engel oranını belirten bir tablo içermektedir.[3]

ÖGV Kodu ÖGV Açıklaması Engel Oranı
1 Özel gereksinimi vardır (ÖGV) 20-39
2 Hafif düzeyde ÖGV 40-49
3 Orta düzeyde ÖGV 50-59
4 İleri düzeyde ÖGV 60-69
5 Çok ileri düzeyde ÖGV 70-79
6 Belirgin özel gereksinimi vardır (BÖGV) 80-89
7 Özel koşul gereksinimi vardır (ÖKGV) 90-99

ÇÖZGER özel gereksinim raporunda, bireyin engel durumu hem doğum anında hem de doğum sonrasında gözlemlenerek detaylı bir şekilde raporlanmaktadır.

ÇÖZGER Raporu Değerlendirme

Çocukların özel gereksinimlerinin belirlenmesi amacıyla aşağıdaki uzmanlardan oluşan bir ekiple yürütülür:

  • Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanları veya yan dal uzmanları,
  • Göz hastalıkları uzmanı,
  • Kulak burun boğaz hastalıkları uzmanı,
  • Çocuk cerrahisi uzmanı,
  • Çocuk nöroloji uzmanı,
  • Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı,
  • Fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanı,
  • Ortopedi ve travmatoloji uzmanlarından en az 4 branş hekimi.

Bu uzmanlar, çocuğun genel sağlık durumu, fiziksel ve zihinsel gelişimi ile ilgili kapsamlı bir değerlendirme yaparak özel gereksinimlerini belirler ve ÇÖZGER Sağlık Kurulu raporunu oluşturur.

Özel Gereksinimli Bireylerin Yasal Hakları

Özel gereksinimli bireylerin yasal hakları, toplumda eşit fırsatlar ve yaşam kalitesini sağlamak amacıyla düzenlenmiş bir dizi hukuki düzenleme tarafından güvence altına alınmıştır.

  1. Eğitim Hakkı: Millî Eğitim Temel Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde, özel gereksinimli bireylerin eğitim hakkı güvence altındadır.
  2. Engellilere Yönelik Sınav ve Değerlendirme Hakları: Millî Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen sınavlarda özel gereksinimli bireylerin hakları, Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) ve merkezî sistem sınav yönergeleri ile belirlenmiştir.
  3. Özel Eğitim Hizmetleri: Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, özel gereksinimli bireylerin özel eğitim hizmetlerini düzenler.
  4. Sosyal Yardım Hakkı: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, özel gereksinimli bireylerin sosyal hizmetlerden yararlanma haklarını düzenler.

Ek olarak, diğer tüm haklar, engelli bireylerin haklarına yönelik bir perspektifle değerlendirilebilir. Bu bağlamda, özel gereksinimli bireylerin temel hakları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Engelliler Hakkında Kanun, Kanun Hükmünde Kararname, Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve ilgili diğer mevzuatlar çerçevesinde şekillenir.[4]

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye'de özel eğitim ve özel gereksinimli bireylerin eğitimi". Türkiye’de özel eğitim ve özel gereksinimli bireylerin eğitimi. Hurriyet.com.tr. 3 Aralık 2021. 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023. 
  2. ^ "Çocuklar için Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER)". Çocuklar için Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER). Sağlık Bakanlığı. 27 Temmuz 2023. 26 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023. 
  3. ^ "ÇÖZGER Raporu". ÇÖZGER Raporu. Engelli.com. 27 Mart 2023. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023. 
  4. ^ "Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin yasal hakları" (PDF). Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin yasal hakları. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 15 Eylül 2022. 10 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Kasım 2023. 

Dipnot

  1. ^ Özel gereksinimli bireyler burada belirtilmektedir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zekâ geriliği</span> nörogelişimsel bozukluk

Zihin yetersizliği veya mental retardasyon, zihinsel işlev kapasitesi, normal kabul edilen sınırların anlamlı ölçüde altında olan ve uyumsal davranışlarda yetersizlikleri olan bireyleri tanımlamak için kullanılır. Zihinsel işlevlerde görev alan beyin bölgelerinin, sinir hücrelerinin ve beyin ağında meydana gelen bir sapma veya zihinsel işlevlerde görev alan beyin bölgelerinde meydana gelebilecek bir zedelenme sonucu oluşan ve 18 yaşından önce gelişim dönemlerinde farklılık olarak kendisini gösteren Nörogelişimsel bir bozukluktur.

<span class="mw-page-title-main">Millî Eğitim Bakanlığı (Türkiye)</span> Türkiyede bir bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışan, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 430 sayılı Tevhid-i Tedrisat Kanunu, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kalkınma plan ve programları doğrultusunda millî eğitim hizmetlerini yürütmekle sorumlu olan bakanlık.

<span class="mw-page-title-main">Hemşirelik</span> Sağlık hizmetleri mesleği

Hemşirelik; birey, aile ve toplumun sağlığını koruma ve geliştirmeye odaklanan, ideal sağlık düzeyine ve yaşam kalitesine ulaştırmayı hedefleyen bir sağlık profesyoneli'dir.

Diyetisyen, sağlık bilimleri beslenme ve diyetetik eğitim ve öğretim programını en az dört yılda tamamlayarak Beslenme ve Diyetetik Lisans Diploması alarak diyetisyen unvanını kazanıp; diyetisyenlik mesleğini yapmaya ve uygulamaya hak kazanan profesyonel sağlık personelidir. Lisans eğitimi ardından lisanüstü eğitimini tamamlayan diyetisyenler, uzman diyetisyen ünvanına sahip olmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Engellilik</span> bozukluklar, aktivite kısıtlamaları ve katılım kısıtlamaları

Engelli, yaralanma ya da fiziksel veya zihinsel bir rahatsızlık nedeniyle bazı hareketleri, duyuları veya işlevleri kısıtlanan kişidir. Engeller doğuştan gelebilir veya sonradan geçirilen hastalıklar sonucu ortaya çıkabilir. Dünya Sağlık Örgütü'nün İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması'na göre engelli olma hâli için yeti yitimi terimi kullanılır. Engelliler; vücudun duyusal, işlevsel, zihinsel ve ruhsal farklılıkları öne sürülerek; toplumsal veya yönetimsel tutum ve tercihler sonucu, yaşamın birçok alanında kısıtlama ve engellerle karşılaşabilirler. Birçok toplumlarda en yaygın ayrımcılık türlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de engelli hakları</span> Engelli bireylerin Türkiyedeki hakları

Engelli hakları, mevcut engel durumu nedeniyle engellilerin, sağlıklı bireyler gibi eşit haklara erişiminin sağlanması için engellilere verilen pozitif ayrıcalık sağlayan haklara verilen genel ad.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de engelli bakım hizmetleri</span>

2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun Ek 7. Maddesi gereğince, bakıma muhtaç derecede engelli vatandaşlara verilen aylık Evde Bakım Maaşını oluşturmaktadır.

İBB Engelliler Şube Müdürlüğü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde faaliyet yürüten bir hizmet birimidir.

Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı veya kısa adıyla EKPSS, resmî gazetede yer alan "Özürlü" tanımı yerine "engelli" ibaresinin kullanılması hükmüne göre; ÖSYM 2014 sınavlar takviminde ÖMSS tanımı yerine Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) tanımı resmî olarak kullanılmıştır.

Sosyal Politika, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği veya kısa adıyla SPoD, 2011 yılında bir grup akademisyen, hukukçu ve aktivist tarafından kurulan, hak temelli ve hizmet yönelimli çalışma yürüten, İstanbul merkezli bir LGBTİ+ örgütüdür.

Bir sağlık profesyoneli, sağlık çalışanı, sağlık uygulayıcısı veya sağlık hizmeti sağlayıcısı insanlara ailelere veya topluluklara sistematik bir şekilde önleyici, iyileştirici, tanıtım veya rahabilite edici sağlık hizmeti sağlayan kişilerdir.

Sosyal dışlanma, toplumsal dışlanma ya da sosyal marjinalizasyon, toplum içinde karşılaşılan engeller ve toplumun dışına itilme durumlarını anlatan bir terimdir. Avrupa'da yaygın olan bu terim ilk olarak Fransa'da kullanılmıştır. Eğitim, sosyoloji, psikoloji, siyaset ve ekonomi gibi çeşitli disiplinlerde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ruh sağlığı</span> Psikolojik iyi olma veya bir mental sorunun olmaması durumu.

Ruh sağlığı, psikolojik iyi hal veya zihinsel bir bozukluğun olmadığı düzeyi açıklar. Tatmin edici düzeyde duygusal ve davranışsal işlevlerini sürdürebilen bir kişinin durumudur. Pozitif psikoloji ve Bütünsellik bakış açılarından, ruhsal sağlık, bir bireyin yaşamdan tat alabilmesi ve yaşam aktiviteleri ile psikolojik dayanıklılık kazanabilmeye yönelik çabaları arasında denge kurmasını içerebilir.

Sosyal güvence, birçok katkıları sağlamayı amaçlayan bir tür hükûmet desteğidir. Bir toplumun üyeleri yemek ve barınma gibi temel ihtiyaçlar'ını karşılayabilir. Uluslararası Çalışma Örgütü sosyal güvenceyi, çocuk yardımı, yaşlılık çağındakilere destek, çocukların bakımı için destek, evrensel sağlık hizmeti, tıbbi tedavi, ebeveyn izni ve hastalık izni, işsizlik sigortası, engelli yardımı ve mesleki yaralanma mağdurları için destek olarak tanımlamaktadır.

Özel eğitim, öğrencilerin bireysel farklılıklarına; akademik, sosyal, günlük yaşam ve benzeri yetersizliklerine hitap eden geliştirilmiş ve bireyselleştirilmiş eğitim anlayışıdır. Özel eğitim, öğrenme güçlüğü, gelişimsel yetersizlikler, iletişim bozuklukları, duygusal ve davranışsal bozukluklar, fiziksel engelli ve diğer yetersizlik sınıfında olan veya yetersizliği olmayıp özel yeteneği yani yüksek yeterliliği olan öğrencilere uygun eğitim sağlamayı amaçlar. Yetersiz veya yüksek yeterliliğe sahip öğrencilerin farklı öğretim yaklaşımları, teknoloji kullanımı, özel olarak uyarlanmış bir öğretim sınıfı, ek ders, BİLSEM, destek eğitim odası veya ayrı bir özel eğitim okulu vb gibi eğitim hizmetlerinden yararlanmaları sağlanır.

Engelli bireylerin cinsellik yaşamadığı fikri dünya genelinde oldukça yaygın bir kanıdır. Ancak, engelli bireyler cinsel deneyimlerini pek çok yolla ve pek çok farklı şekillerde deneyimleyebilmektedirler. Çünkü cinsellik; bireylerin sahip olduğu engel türlerine göre farklılık gösteren, çeşitli cinsel davranışları bünyesinde barındırabilir. Ancak toplum bilincinin ve bilimsel çalışmaların yetersizliğinden dolayı ve cinselliğin tabu olarak görülmesi sebebiyle cinsellik deneyimleme hakkına birçok engelli birey erişememektedir. Ayrıca engellilik ve cinsellik kavramlarının kesişim kümesi olarak olumsuz tutum ve davranışların varlığı, engelli bireylerin haz odaklı cinsel eğitim almalarının önünde engel teşkil etmektedir.

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP), Özel eğitime gereksinim duyan bireylerin değerlendirme sonuçları esas alınarak; gelişim özellikleri, eğitim ihtiyaçları ve performansları doğrultusunda hedeflenen amaçlara ulaşmaya yönelik hazırlanan ve bu bireylere verilecek destek eğitim hizmetlerini de içeren kapsamlı ve bireyselleştirilmiş programları ifade eder.

Erişilebilirlik, engellilerin fiziksel, zihinsel veya duygusal engelleri aşarak toplumun çeşitli alanlarına ve kaynaklarına kolayca erişebilme ve bu alanlardan yararlanabilme hakkıdır. Erişilebilirlik, engel durumlarına bakılmaksızın her bireye eşit fırsatlar ve katılım sağlama amacını taşır.

Erişilebilir tuvalet, engelli kişilerin veya özel ihtiyaçları olan bireylerin kullanımına uygun olarak tasarlanmış tuvaletlerdir. Erişilebilir tuvaletler, fiziksel engelleri olan veya hareket kabiliyeti sınırlı olan kişilerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde tasarlanmıştır.

Ev ortamında alabileceğiniz her türlü sağlık hizmeti, evde sağlık hizmeti olarak adlandırılır. Evde sağlık hizmetlerinde sunulan hizmet yelpazesi sınırsızdır. Bireyin kişisel durumuna bağlı olarak, bakım, hemşirelik hizmetlerinden laboratuvar tetkikleri gibi uzman tıbbi hizmetlere kadar değişebilir. Siz ve doktorunuz, evde ihtiyaç duyabileceğiniz bakım planını ve hizmetleri belirleyeceksiniz. Evde bakım hizmetleri şunları içerebilir:


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.