İçeriğe atla

Özel Transkafkasya Komitesi

Особый Закавказский Комитет
Osobyi Zakavkazskii Komitet
Özel Transkafkasya Komitesi
Rusya'ya bağlı özerk bölge

 

1917

Flag of Transkafkasya

Bayrak

Transkafkasya harita üzerinde
Transkafkasya harita üzerinde
MerkezTiflis
Yönetim şekliRusya Geçici Hükûmeti'ne bağlı özerk komite
Başkan
 - 1917 Vasili Kharlamov
Tarih
 - Kuruluş 9 Mart 1917
 - Rusya Geçici Hükümeti ilan edildi 11 Kasım 1917

Özel Transkafkasya Komitesi (Rusça: Особый Закавказский Комитет Osobyi Zakavkazskii Komitet (OZaKom, Ozakom veya OZAKOM)) 9 Mart 1917'de, İmparatorluk Valisi Nikolay Nikolayeviç Romanov'un yerine geçen Devlet Duması V. A. Kharlamov başkanlığında, sivil idari bölgelerin en üst organı olan Güney Kafkasya'da Geçici Rusya Hükümeti tarafından Kafkasya cephesinde savaş sırasında işgal edilen bölgelerde sivil idarelerin kurulması için özel talimatla kuruldu. Terek ve Kuban oblastları için komiserler atandı, komisyonun yanı sıra komite, Geçici Hükûmete bağlı Petrograd'daki Kafkas İşleri Valisi aracılığıyla merkezi hükûmet kurumlarıyla ilişkilerini sürdürdü.

Sovyetler aynı zamanda bölgede güçlendi ve zamanla, Rus Ermenilerinin sadakatini kullanarak Tiflis'te bölgesel bir toplantı düzenledi. Hakak Zavriev, Ozakom'un işgal altındaki bölgelerin yönetimi ile ilgili bir kararname çıkardığını ilan etti. Bölge resmi olarak "Batı Ermenistan bölgesi" olarak kabul edildi ve Trabzon, Erzurum, Bitlis ve Van illerini denetleyen Zavriev yönetimine devredildi.[1] Batı Ermenistan Yönetimi altındaki her bölgenin kendi Ermeni valisi ve Ermeni görevlileri vardı. Duke milletvekillerinin etnik kökenli temsilcilerinden üyelik alınmasına rağmen, Kafkas Müslümanlarının konumu farklıydı.

Kasım 1917'de, Bağımsız Transkafkasya'nın ilk hükûmeti, St. Petersburg'da Bolşeviklerin iktidarı ele geçirmesinin ardından "Transkafkasya Komiserliği"nin yerini alan komiserlik, "Transkafkasya Komiserliği Ordusu (Sejm)" adıyla Tiflis'te yaratıldı. Bir Gürcü Menşevik olan Nikolay Chkheidze başkanlığını yaptı. 5 Aralık 1917'de, yeni "Transkafkasya Komitesi" Erzincan Mütarekesi'ne Osmanlı komutasındaki 3. Ordu'ya karşı destek verdi.[2] Bunu Trabzon barış görüşmeleri izledi. 10 Şubat 1918'de Sejm toplanarak bağımsızlık kararı aldı. 24 Şubat 1918'de, Sejm, Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti adı altında bağımsızlığını ilan etti. Gürcistan Sosyal Demokrat Evgeni Gegechkori başkanlığındaki Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin politik hedefleri açısından anti-Bolşevikti ve Transkafkasya'yı Bolşevik Rusya'dan ayırmaya çalışıyordu.

Komite, bölgedeki Sosyal Demokrat hegemonyayı göz ardı etti ve Sovyetlerden bağımsızlığını ilan etmek için Sovyetleri kışkırtmaya çalıştı.[3]

Üyeleri

Ozakom beş üyeden oluşuyordu:[4]

  • Vasili Kharlamov, Başkan, Rus;
  • Kita Abashidze, Sosyal-Federalist, Gürcü, daha sonra Akaki Chkhenkeli (Gürcü) yerini aldı;
  • Mammad Yusif Jafarov, Azeri.
  • Michael Papadjanian, Ermeni.

Kaynakça

  1. ^ Richard G. Hovannisian, The Armenian People From Ancient To Modern Times. page 284
  2. ^ Tadeusz Swietochowski, Russian Azerbaijan 1905–1920, page 119
  3. ^ Rogovin Frankel, Revolution in Russia: Reassessments of 1917, page 254.
  4. ^ Swietochowski, Tadeusz (1985). Russian Azerbaijan, 1905–1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community. Birleşik Krallık: Cambridge University Press. s. 85. ISBN 0-521-26310-7. 17 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2010. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moskova Antlaşması (1921)</span> Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile TBMM Hükûmeti arasında 16 Mart 1921de imzalanan antlaşma

Moskova Antlaşması, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşma ve devamı niteliğindeki antlaşmalarla belirlenmiş olan sınırlar günümüzde Türkiye, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan arasında hâlen geçerlidir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti , kısaca Gürcistan SSC olarak da bilinir, eski Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinden biriydi. 25 Şubat 1921'de, Kızıl Ordu'nun Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti'ni işgal etmesinin ardından Gürcistan SSC adıyla kuruldu. 12 Mart 1922'den 5 Ekim 1936 tarihine kadar, Ermenistan SSC ile Azerbaycan SSC ile birlikte Transkafkasya Federal Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya Cephesi</span> Osmanlı Cephesi

Kafkasya Cephesi, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun 2. ve 3. orduları ile Rus İmparatorluğu Kafkas Ordusu'nun karşı karşıya geldikleri cephe. Kafkasya Cephesi, savaş sırasında Doğu Anadolu Bölgesi içlerine kadar genişlemiş, Trabzon, Bitlis, Muş ve Van şehirlerine kadar yayılmıştır. Kara harbi, Karadeniz Bölgesinde bulunan Osmanlı İmparatorluğu deniz gücü ve Rus donanması tarafından desteklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti</span> ilk Azerbaycan cumhuriyeti (28 Mayıs 1918-28 Nisan 1920)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti</span> 1918 - 1921 yılları arası var olmuş ülke

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan'ın 1918-1921 arasında bağımsız olduğu dönemdeki adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Transkafkasya SFSC, 1922 ile 1936 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin birleşmesiyle oluşan Sovyetler Birliği cumhuriyeti. Başkenti günümüzde Gürcistan'ın başkenti olan Tiflis'ti.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan Savaşı (1918-1920)</span> 1918-20 Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki toprak çatışmaları serisi

1918–1920 Azerbaycan–Ermenistan Savaşı, 1917'de Ekim Devrimi yani Bolşevik Devrimi'nden sonra başlamıştır. Çoğu saldırı düzenli ordu biçiminde olmadı. Daha sonra Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kuruldu. Osmanlı İmparatorluğu'nun Erivan'ı boşaltıp Iğdır Ovası'na çekilmesi ile savaş başlamış oldu (1920).

<span class="mw-page-title-main">Bakü Muharebesi (1918)</span> 1. Dünya Savaşı sırasında Rus ve Türk orduları arasında geçen savaş

Bakü Muharebesi, 1918 yılında Azeri ve Dağıstanlı gönüllülerle takviye edilen ve Kafkas İslam Ordusu adı verilen Osmanlı Ordusu'nun Bakü Sovyeti, Britanya İmparatorluğu, Merkezi Hazar Diktatörlüğü ve Beyaz Ordu karşısında Bakü'yü almak için giriştiği muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti</span> Güney Kafkasyada eski bir devlet

Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti (TDFC), Transkafkasya Federasyonu veya Kafkasardı Federatif Cumhuriyeti, Rus İmparatorluğu'nun çöküşü sonucunda, 1918'in Ocak ayından itibaren başlayan hazırlıkların ardından 22 Nisanda bugünkü Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan topraklarında oluşturulmuş federatif devlettir. 26 Mayıs 1918 tarihinde Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nın ve 28 Mayıs 1918 tarihinde Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilan edilmesi ile TDFC'nin varlığı sona ermiştir.

Batum Konferansı ve Antlaşması, 11 Mayıs – 4 Haziran 1918 tarihleri arasında Batum'da yapılan konferans ve sonucunda 4 Haziran 1918'de Osmanlı İmparatorluğu ile Kasım 1917'deki Bolşevik ihtilalinden sonra Kafkasya'da kurulan devletlerle, yani Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan ve Azerbaycan Millî Şurası arasında imzalanmış anlaşma. 14 maddeden oluşan bu anlaşma, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin imzaladığı ilk uluslararası sözleşmedir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Ermenistan Yönetimi</span>

Batı Ermenistan Yönetimi, Van Gölü etrafında, 1915-1918 yılları arasında oluşmuş bir Ermeni geçici yönetimiydi.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Davud Hüseynov</span> Azerbaycanlı politikacı (1894-1938)

Mirzə Davud Hüseyinov — Azerbaycan Devrim Komitesi Başkan Yardımcısı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin 1921 Mayıs-Aralık tarihleri arasında Dış İşleri Bakanı, 1925 yılı içinde Maliye Bakanı. Ayrıca Yüksek İktisat Şûrası Başkanlığı, Transkafkasya SFSC XKS Başkan Yardımcılığı, Transkafkasya SFSC Halk Maliye Komiserliği, Tacikistan Komünist Partisi Merkez Komite Birinci Kâtipliği (1930-1933) görevlerinde de bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Komiserliği</span>

Transkafkasya Komiserliği 11 Kasım 1917'de Tifliste kuruldu. Ekim Devrimi'nden sonra Petrograd'da kurulan bağımsız Transkafkasya'nın ilk devletiydi. Komiserlik, 1918 Ocağında Gürcü–Ermeni–Azeri birliğini diyet meclisine ve genel meclise (Sejm) çağırarak güçlendirdi.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü-Ermeni Savaşı</span>

Gürcistan-Ermenistan Savaşı, 1917'de Ekim Devrimi yani Bolşevik Devrimi'nden sonra başlamıştır. 7 ilâ 31 Aralık 1918 tarihleri arasında sürmüştür. Yeni kurulan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Kvemo Kartli ve Lori'nin kontrolünü ele geçirmek için verdikleri savaştır.

Transkafkasya Seymi veya Mâverâ-yı Kafkas Seymi, Ekim Devriminden sonra Güney Kafkasya'da var olan ve Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin yüce yasama organı.

<span class="mw-page-title-main">Trabzon Konferansı</span>

Trabzon Konferansı veya Trebizond Barış Konferansı, Mart ve Nisan 1918 arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Transkafkasya Seymi ve hükûmeti arasında Trabzon'da düzenlenen bir konferanstı. Açılış oturumu 14 Mart 1918'de yapıldı. Temsilciler, Osmanlı İmparatorluğu için Tümamiral Hüseyin Rauf Bey, Transkafkasya delegasyonu olarak Akaki Çhenkeli idi.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli</span>

Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli veya Ermenistan'ın Sovyetleştirilmesi, Rus-Ermeni savaşı, Sovyet Rusya'nın 11. Ordusunun, Eylül ayından başlayarak 4 Aralık 1920 tarihine kadar geçen sürede, eski Rus İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu toprakları üzerinde kurulmuş olan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nde yeni Sovyet hükûmeti kurmak için gerçekleştirdiği askerî seferdir. Müdahale, Ermeni Bolşeviklerin başkent Erivan ve diğer şehirlerde çıkardıkları ayaklanma ile de eş zamanlıdır. Müdahale, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesine ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Binegedi Savaşı</span>

Binegedi savaşı, Nuri Paşa liderliğindeki Osmanlı-Azerbaycan koalisyon güçleri ile Lionel Dunsterville liderliğindeki İngiliz-Ermeni-Beyaz Rus kuvvetleri arasında 26-31 Ağustos 1918 tarihleri arasında I. Dünya Savaşı'nın bir parçası olarak meydana gelen bir savaştı. Savaş, Bakü Savaşı'nın önemli bir parçasıydı.

Ermeni Ulusal Konseyi Ekim 1917'de Tiflis'te Ermeni Ulusal Kongresi tarafından oluşturulan kalıcı bir yürütme organıydı. Konsey, Mayıs 1918'de Orta Çağ'dan bu yana ilk bağımsız Ermeni devleti olan Birinci Ermenistan Cumhuriyeti'nin kurulmasından sorumluydu.

Poti Antlaşması, Alman İmparatorluğu ile Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti arasında imzalanan ve Gürcistan'ın Alman korumasını ve tanınmasını kabul ettiği ikili bir anlaşmadır. Anlaşma 28 Mayıs 1918 tarihinde Almanya adına General Otto von Lossow ve Gürcistan adına Dışişleri Bakanı Akaki Çenkeli tarafından imzalandı. Gürcistan'ın Karadeniz'deki Poti limanında imzalanan anlaşma, Gürcistan'ın bağımsızlığını ilan etmesinden sadece iki gün sonra imzalandı ve yeni bağımsız cumhuriyetin ilk uluslararası anlaşması oldu.