Özcan Alper
Özcan Alper | |
|---|---|
| Doğum | 1975 (48-49 yaşında) Hopa, Artvin |
| Milliyet |  Türkiye |
| Meslek | Yönetmen, senarist |
| Etkin yıllar | 1999 - günümüz |
| Etkilendikleri | Theodoros Angelopulos |
Özcan Alper (d. 1975,[1] Hopa, Artvin), Türk yönetmen ve senarist.
Filmlerinde, Türkiye'deki Kürt sorunu ve fali meçhul cinayetler, 1990'lardaki Hayata dönüş operasyonları gibi Türk siyasi tarihinde iz bırakan olayların hayatlarını etkilediği insanları anlatmış; pek çok ulusal ve uluslararası ödüle değer görülmüştür.
Yaşamı
1975 yılında Artvin'in Hopa ilçesinde doğdu.[1] Çocukluğu Hopa'da geçti. Sadece birkaç köyde konuşulan Hemşince, öğrendiği ilk dil oldu. Okula başladıktan sonra Türkçe öğrendi.[2] Lise öğrenimini Trabzon Lisesi'nde yaptı. Lise yıllarından itibaren iyi bir sinema izleyicisi ve edebiyat okuru oldu.[3]
1992 yılında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nin fizik bölümüne; 1996'da ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin bilim tarihi bölümüne girdi; 2003'te mezun oldu.
Öğrencilik yıllarında Mezopotamya Kültür Merkezi, Nâzım Hikmet Kültür Merkezi gibi kurumlarda sinema atölyesi çalışmalarına katıldı. Aralarında Handan İpekçi, Atıf Yılmaz, Yeşim Ustaoğlu'nun filmlerinin de olduğu kimi sinema filmlerinde asistanlık yaptı.
Yönetmenlik yaptığı ilk film, Hemşince'yi ve yavaş yavaş yok olan Hemşin kültürünü tanıtmak üzere Artvin ile Ardahan sınırındaki Susuzyurt yaylasında çektiği Momi (Büyükanne; 2001) başlıklı kısa filmidir.[4] Momi, Hemşince çekilen ilk film oldu.
Alper, Momi'nin ardından iki belgesel film çekti: Bir Bilim Adamıyla Zaman Enlemi'nde Yolculuk (2004) ve Japonya'da çektiği Tokai City'de Melankoli ve Rapsodi (2005).[5]
İlk uzun metrajlı filmi olan Sonbahar’ı 2007’de tamamladı. Alper, senaryosunu yazdığı bu filmi, 19 Aralık 2000 tarihinde gerçekleştirilen ‘’Hayata Dönüş Operasyonu’’na ithaf etti. On yılını cezaevinde geçiren, 19 Aralık operasyonu ve ölüm oruçları sonucunda düştüğü hastalık nedeniyle serbest bırakılıp Hemşin’deki köyüne annesinin yanına döndükten sonra hayat kadını Eka'ya aşık olan Yusuf'un öyküsünü anlatan film, ilk kez Adana Altın Koza Film Festivali'nde gösterildi; bu festivalde En İyi Film ve Jüri Özel Ödülü dahil ödüllere değer görülerek gündeme geldi;[6] ayrıca çeşitli başka ulusal ve uluslararası festivallerde ödüller aldı.
Sonbahar’ı takip eden ikinci filminde Özcan Alper, ağıt derlemeleri yapmak için Diyarbakır’a giden genç bir kadının hikâyesini anlattı.[7] Türkiye'nin doğu ve güneydoğusunda 1990'lı yıllarda işlenen faili meçhul cinayetler sorunu ele alan Gelecek Uzun Sürer (2011) adlı film, ulusal ve uluslararası festivallerde birçok ödüle değer görüldü.[8][9] Alper, 18. Altın Koza Film Festivali'ndeki ödül töreninde ödülünü JITEM kurbanı on binlerce faili meçhul ya da kayıplara adaması, onların kemiklerini toplu mezarlardan kurtarılarak ailelerine vermeyi hala reddeden bir ülkenin gerçek bir hukuk devleti olamayacağını ifade etmesi ile ülke gündeminde yer aldı.[10][11]
Alper, üçüncü filmi Rüzgârın Hatıraları (2015)'nın senaryosunu Ahmet Büke ile birlikte yazdı. 1915 olaylarını ve 1941 Varlık Vergisi yıllarını anlatan film,[12] bir çok ödüle değer bulundu.[13][14]
Senaryosunu Murat Uyurkulak ile birlikte yazdığı Karanlık Gece adlı Türkiye-Fransa-Almanya ortak yapımı filmi 2020 yılında tamamladı.[15] Toroslarda bir köyde yaşanan korkunç bir linç olayını konu alan filmi, arkadaşlarıyla kartopu oynarken attığı karın bir dükkânın camına gelmesi sonucunda esnaflarla yaşadığı arbedede bıçaklanarak öldürülen linç kurbanı gazeteci Nuh Köklü’ye adadı.[16]
10. Boğaziçi Film Festivali Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması'nda (2022) Karanlık Gece filmiyle en iyi yönetmen ödülünü alan Alper;. ödül konuşmasında, ödülü TTB başkanı Şebnem Korur Fincancı'ya ithaf etmiştir.[17][18] Bu ithafından ötürü eleştireler alar ve sosyal medyada kendisine yönelik bir linç kampanyası yürütüldüğünü, festival yönetiminin de buna katıldığını ifade eden Alper, ödülleri iade etti.[19]
2022'de Kemal Varol'un Âşıklar Bayramı adlı romanını, aynı adla filme uyarladı.[20]
Filmografi
| Yıl | Film | Görev | Notlar ve ödüller |
|---|---|---|---|
| 1999 | Toprak | Yönetmen yardımcısı | Kısa film |
| 2000 | Bir Bilim Adamıyla Zaman Aleminde Yolculuk | Yönetmen, metin yazarı. | Belgesel. Yılmaz Öner’in hayatı ve kurduğu prodeterminizm ” teorisini konu edinir. |
| 2001 | Momi | Yönetmen, senarist, kurgu | Kısa film, Japonya Uluslararası Friendship Film Festivali Jüri Özel Ödülü |
| 2001 | Fotoğraf | Oyuncu | |
| 2006 | Saklı Yüzler | Yönetmen yardımcısı | |
| 2007 | Sonbahar | Yönetmen, senarist | Altın Koza Film 15. Festivali En İyi Film Ödülü ve Jüri Özel Ödülü Ankara Uluslararası Film Festivali En İyi Film Ödülü Uluslararası Avrasya Film Festivali NETPAC Ödülü Avrupa Film Ödülleri Yılın Avrupa Keşfi Ödülü Sinema Yazarları Derneği Ödülleri En İyi Film Ödülü, En İyi Senaryo Ödülü Sofya Uluslararası Film Festivali En İyi Yönetmen Ödülü Tiflis Uluslararası Film Festivali En İyi Yönetmen Ödülü Yeşilçam Ödülleri İlk Film Özel Ödülü |
| 2010 | Kars Öyküleri (Moto Guzzi) | Yönetmen, senarist | Kars temalı beş farklı kısa filmden oluşan filmde "Moto Guzzi" adlı kısa filmin senaryosu Özcan Alper'e aittir. |
| 2011 | Gelecek Uzun Sürer | Yönetmen, senarist | Altın Koza Film Festivali En İyi Yönetmen Ödülü,En İyi Erkek Oyuncu ödülü,Yılmaz Güney Ödülü Malatya Uluslararası Film Festivali En İyi Film, En İyi Yönetmen ve En İyi Müzik Uluslararası Kerala Film Festivali FIPRESCI En İyi Film Ödülü |
| 2015 | Rüzgarın Hatıraları | Yönetmen, senarist | 52. Uluslararası Antalya Film Festivali İzleyici Ödülü |
| 2018 | Yıkınıtlar Arasında | Yönetmen | Kısa metraj belgesel |
| 2022 | Âşıklar Bayramı | Yönetmen, senarist | |
| 2023 | Karanlık Gece | Yönetmen, senarist | 59. Antalya Altın Portakal Film Festivali En İyi Film Ödülü ve En İyi Senaryo Ödülü 10. Boğaziçi Film Festivali Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması En İyi Yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu Ödülü |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b "Özcan Alper kimdir?" (PDF). Boğaziçi Üniversitesi, Mithat Alam Film Merkezi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2015.
- ^ "Momi". www.sinematurk.com. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ "Portre: Özcan Alper". Al Jazeera Turk. 3 Mayıs 2017. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ Sucuyan, Talin (28 Mayıs 2001). "Momi ve Hamşetsi Olmak..." Bianet. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Özcan Alper'e Japonya'dan ödül". CNN Türk. 24 Haziran 2016. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ Çelebi, Semra (14 Haziran 2008). "Altın Koza Ödüllü Özcan Alper'den Bir "Sonbahar" Ağıtı". Bianet. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Gelecek Uzun Sürer, Kayıpları İşliyor". Haksöz Haber. 16 Kasım 2011. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ "Gelecek Uzun Sürer'e FIPRESCI ödülü". NTV. 19 Aralık 2011. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ "Bir yüzleşmenin filmi: Gelecek Uzun Sürer". Ekmek ve Gül. 1 Ekim 2022. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ ""JİTEM 17 bin 500 insanı katletti"". Habertürk. 26 Eylül 2011. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ Mater, Çiğdem (26 Eylül 2011). "Altın Koza'nın Düşündürdükleri..." Bianet. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Değirmenci, Bircan (22 Aralık 2015). "Rüzgarın Hatıraları: Geçmiş Asla Geçmiş Değildir". 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ "Montreal'den Rüzgarın Hatıraları'na En İyi Film Ödülü!". Medyatava.com. 18 Mayıs 2016. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ "Antalya Film Festivali, "Altın Portakal" ödülleri sahiplerini buldu". NTV. 7 Aralık 2015. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ "Özcan Alper'in yeni film projesine Dünya Sinema Fonu'ndan destek". Hürriyet. 20 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022.
- ^ Yaşar, Ayçe Cansu (29 Nisan 2023). "Karanlık Gece: Linç Kültürünün İzleri ve Vicdanın Ayak Sesleri - Film Analizi". 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ "10. Boğaziçi Film Festivali ödülleri sahiplerini buldu". habertürk. 29 Ekim 2022. 29 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.
- ^ "Özcan Alper, en iyi yönetmen ödülünü Fincancı'ya ithaf etti". birgun.net. 29 Ekim 2022. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ "İlk kez Medyascope'ta açıkladı: Yönetmen Özcan Alper ödüllerini iade etti". Medyascope. 25 Kasım 2022. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ ""Aşıklar Bayramı"nın yönetmeni Özcan Alper: Biz özür dilemeyi beceremiyoruz". T24. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
Dış bağlantılar
- Özcan Alper SinemaTürk sayfası 13 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Özcan Alper IMDb sayfası 27 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
