Özbekçe veya Özbek Türkçesi, Özbekistan'ın resmî dilidir. Türk dillerinin içerisinde sınıflanan Karluk grubuna bağlı bir dil ve tarihî Çağataycanın çağdaş devamı olan Türk yazı dillerinden biridir.
Latin alfabesi, antik Roma tarafından Eski Latince yazmak için kullanılan Latin harfleri tabanlı alfabedir. 23 harften oluşan Latin alfabesi, Latin harflerini kullanan ilk alfabedir.
Kırgızca ya da Kırgız Türkçesi, Kırgızların ana ve Kırgızistan'nın resmî dili. Altay dillerinin içerisinde sınıflanan Türk dillerinin Kıpçak grubuna ait bir dildir. Kazakça ile yakın özellikler gösteren Kırgızca 4 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmaktadır.
Kazakça veya Kazak Türkçesi, Kıpçak öbeğine ait, Kazakistan'da konuşulan çağdaş Türk dillerinden biridir. Nogayca ve Kırgızcaya yakındır.
Alfabe veya abece, her biri dildeki bir sese karşılık gelen harfler dizisidir. "Abece" kelimesi, Türkçedeki ilk üç harfin okunuşundan oluşur. Benzer biçimde Fransızca kökenli “Alphabet” kelimesinden Türkçeye geçen "alfabe" sözcüğü, eski Yunancadaki ilk iki harf olan "alfa" ile "beta"nın okunuşundan gelir.
Arap harfleri, 7. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren Emevi ve Abbasi imparatorlukları aracılığıyla Orta Doğu merkezli geniş bir alana yayılma olanağı bulmuş İslam dininin benimsendiği coğrafyalarda kabul gören, kökeni Arap alfabesine dayalı, ünsüz alfabesi türünde bir yazı sistemidir. Dünyada Latin alfabesinden sonra en çok kullanılan yazı sistemidir.
Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.
Kazak alfabesi, Kazakistan'ın resmî dili olan ve Türk dilleri ailesinde yer alan Kazakçayı yazarken kullanılan yazı sistemidir. Kazak alfabesinde tarih boyunca; Kiril alfabesi, Latin alfabesi ve Arap alfabesi olmak üzere üç farklı alfabe türü kullanılmıştır. 2017 yılında, dönemin Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından 2025 yılına kadar Kiril alfabesinden Latin alfabesine kademeli olarak geçileceği belirtilmiştir. Arap alfabesi ile yazılan Kazakça, günümüzde Çin, İran ve Afganistan'da yerel olarak kullanılmaya devam etmektedir.
Latin harfli alfabeler, dünya üzerinde birçok dilin yazı sisteminde kullanılmaktadır. Aşağıdaki tablolarda bazı alfabeler özetlenmiş ve karşılaştırılmıştır. Yalnızca alfabeleri oluşturan harfler değil aynı zamanda farklı tonları belirtmek için kullanılan tonlama imleri ile diğer sesçil imler de bu tablolarda gösterilmeye çalışılmıştır. Dipnotlarda alfabelerin kendilerine özgü özellikleri belirtilmeye çalışılmıştır.
Dolganca Türk dillerinin Sibirya grubuna ait, Sahaca ile çok yakın olan, ağırlıklı olarak Dolganların konuştuğu dildir. Konuşucu sayısının azlığı nedeniyle tehlike altındadır. Taymır bölgesinde konuşulmaktadır.
Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.
Tacikçe, tarih boyunca Arap, Latin ve Kiril alfabelerinin farklı sürümleri ile toplam üç ayrı yazı sistemi ile yazılmıştır. Tacikçeye ait kullanılan herhangi bir sürüm, Tacik alfabesi olarak tanımlandırılabilir; bunlar Tacikçede اﻟﻔﺒﺎﯼ تاجيكی, , olarak gösterilmektedir.
Yeni Türk alfabesi (Tatarca: Яңа төрки әлифбасы, Yaña törki älifbası) veya kısaca Yenielif (Yanelif) (Tatarca: Яңалиф, Yañalif; Tatarca telaffuz: [jɑŋɑˈlif]), 1930'lu yıllarda Sovyetler Birliği'ndeki Slav kökenli olmayan halklar için oluşturulmuş Latin alfabesi temelli bir yazı sistemidir. 1926 yılının Şubat ayında Bakü'de toplanan Birinci Türk Halkları Kurultayı'nda alınan karar ile 1926 yılının Nisan ayında Kazan'da Yeni Tatar Alfabesi adıyla tasarlandı. 3 Temmuz 1927 tarihinde Tataristan hükûmeti tarafından Yanelif, Tatar dilinin resmi yazı sistemi olarak kabul edildi ve 1940 yılına kadar kullanıldı.
Њ (Nje) Kiril alfabesinmde Н ve Ь harflerinin bir araya gelmesiyle meydana gelen bir harftir. Sırp ve Makedon alfabesinde kullanılır. Lâtin Alfabesi'ne göre karşılığı Njdır. Bu harf Latin Alfabesi kullanan Boşnaklarda da vardır. Ama Kiril Alfabesi şeklinde değil, Latin Alfabesi'ne çevrilmiş şekilde kullanırlar. Latin karşılığı Ņ şeklinde kullanılır.
ь Rusça, Ukraynaca, Belarusça ve Bulgarca gibi birçok dilde yumuşatma işareti olarak kullanılır. Herhangi bir ses değeri yoktur. Slav dillerinde bütün harfler büyük yazılmadıkça bu harf büyük yazılmaz ve bir sözcüğün başında olamaz. Bazen hafif bir Y gibi okusa da genellikle bir ses değeri yoktur.
Tuva Alfabesi, Tuva Cumhuriyetinde kullanılan resmî alfabedir.
Ukrayna alfabesi Ukrayna'nın resmî dili olan Ukraynacayı yazmak için kullanılan alfabedir. Kiril alfabesi'nin ulusal varyasyonlarından biridir.
Şor alfabeleri — Şor Türkçesinde yazı için kullanılan damgalar sistemleri. XX. yüzyıldan beri kullanılan Şor alfabesini 3 etapta ayırabiliriz
- 1929 yılına kadar — Kiril alfabesi
- 1929—1938 — Latin alfabesi
- 1938 sonrası — Kiril alfabesi
Ь, Latin alfabesine eklenmiş bir harftir. Sovyetler Birliği'nde latinizasyon sürecinde Kiril alfabesindeki Ы harfine karşılık olarak, sesini göstermek için Yanelif'e eklenmiştir. Günümüzde kullanılan Ortak Türk alfabesi temelli alfabelerde bu ses I harfi ile gösterilir.
