İçeriğe atla

Öteki (roman)

Öteki/İkiz
YazarFyodor Dostoyevski
ÇevirmenlerErgin Altay, Tansu Akgün, Nihal Yalaza Taluy, Sabri Gürses
DilRusça
TürPsikolojik gerilim
MekânSt. Petersburg, Rusya
YayımVatan Yıllıkları
Yayımcı(özgün)
Can Yayınları, İletişim Yayınları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları (Türkçe)
Sayfa201
ISBN978-975-05-1663-4

İkiz, Öteki veya Öteki Ben 'Bir Petersburg Şiiri' (Rusça: Двойник, Dvoynik), Fyodor Dostoyevski'nin 1846 yılında yayımlanan novellasıdır.

Konusu

9. dereceden devlet memuru Jakov Petroviç Golyadkin, bir sabah işyerindeki masasının karşısında, kendisiyle aynı adı taşıyan, kendisine tıpatıp benzeyen bir memurun oturduğunu görür. Bu onun ikizi, kendisinin öteki beni gibi bir şeydir. Ayrıca bu kitabı bir akıl hastası yazmıştır.

Golyadkin, Dostoyevski'nin Ecinniler'de, Delikanlı'da, dolaylı da olsa Suç ve Ceza'nın Raskolnikov'unda da karşımıza çıkaracağı bir sorunsalın; kişilerin, özdeşliğini arayan, onu kurmaya çalışan yarılmış tiplerin ilk örneklerindendir. Dostoyevski bu romanda, Kafka'da da gördüğümüz, bireyin dünyasını içten dışa, bilinç açısından kurma tekniğinin de en yetkin örneklerinden birini sunar. Parçalanmış bilincin kurduğu dünya ise tuhaf olduğu kadar ürkütücü, anlamsız ve tehlikelidir.

Özet

Golyadkin'in, kendisinin akıl sağlığından şüphe duyan ve yaşama tarzının bir şekilde antisosyal olduğunu söyleyen Doktoru Rutenspitz ile sonraki hayatını son derece etkileyecek tartışmanın ardından kendisine doktoru tarafından yazılan reçeteyi denemeye karar verip doktorun ofisini terk eder. Ardından ofis müdürünün kızı olan Klara Olsufyevna doğum günü partisine gitmek için yol alır.Partiye davetsiz olarak gizlice girmesi, birkaç uygunsuz harekette bulunması nedeniyle partiden sürüklenip kapı dışarı atılır. Karakterimiz kar fırtınası sırasında kendi evine dönerken, tam olarak ona benzeyen bir adamla karşılaşır, ikiziyle. Romanın bundan sonraki çoğu kısmında, Golyadkin'in dış görünüş olarak tıpa tıp benzeyen kendisi ve ikizi ile gelişen ilişkileri ele alır. İlk başta, Golyadkin ve onun ikizi arkadaş olurlar, ancak bu arkadaşlık ikizinin onun hayatını çalmaya başlamasıyla birden düşmanlığa dönüşür. Golyadkin'in ikizi/ötekisi, Gerçek Golyadkin'in sahip olmadığı tüm çekiciliğe ve yapmacık davranışlarla üstün sosyal becerileri sayesinde tüm ofis arkadaşları tarafından sevilmeye başlanır.Hikayenin sonuna doğru, Golyadkin kendisinin birçok kopyasını görmeye başlamasıyla, psikotik bir kriz geçirir ve Doktoru Rutenspitz tarafından bir deli hastanesine götürülmek üzere roman biter.

Etkileri

İkiz/Öteki, Dostoyevski'nin eserleri arasındaki en Gogolestik romandır. Dostoyevski'nin İkiz/Öteki adlı eserinin, Gogol'un diğer Petersburg Öyküleri arasındaki ilişkisi çoğu insan tarafından vurgulanmıştır.Çağdaş bir eleştirmen olan Konstantin Aksakov, "Dostoyevski'nin Gogol’ün cümlelerini aynen değiştirdiğini ve bütün yanlarıyla tekrarladığını da belirtmiştir[1].Yine de, çoğu eleştirmen, İkiz/Öteki'yi Dostoyevski’nin Gogol’un çalışmalarına verdiği bir yanıt veya yenilik olarak tanımıştır. Örneğin, A.L. Bem, Dostoyevski'nin Öteki'sini "Gogol'un "Burun[2]" öyküsüne karşı "eşsiz bir edebi çürütme" olarak adlandırmıştır. Bu yakın ilişki, Dostoyevski'nin Alman Romantizminin daha derin geleneğine girişinin bariz belirtisidir, özellikle E. T. A. Hoffmann'ın yazılarına.

Kaynakça

  1. ^ Konstantin Aksakov, qtd. in Mochulsky, Dostoevsky: zhizn I tvorchestvo (Paris, 1947): 59, qtd in. Fanger, Donald. Dostoevsky and Romantic Realism: A Study of Dostoevsky in Relation to Balzac, Dickens, and Gogol. Chicago: University of Chicago Press, 1965, 159.
  2. ^ Bem, A. L. (1979). "The Double and The Nose". In Meyer, Priscilla; Rudy, Stephen (eds.). Dostoevsky & Gogol : texts and criticism. Ann Arbor, MI: Ardis. p. 248. ISBN 0882333151.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Roman</span> bir kişi ya da bir grup insanın başından geçenleri, onların iç ve dış yaşantılarını belli bir kronolojik, mantıksal, duygusal ya da sanatsal ilişkiyi gözeterek öyküleyen uzun kurgusal anlatı

Roman, genellikle düzyazı biçiminde yazılan, kurgusal, görece uzun, insanın (ya da insan özellikleri atfedilen varlıkların) deneyimlerini bir olay örgüsü içinde aktaran ve genellikle kitap halinde basılan bir edebî tür. Uluslararası ve akademik platformlarda beşinci sanat olarak kabul gören edebiyatın bir alt türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Fyodor Dostoyevski</span> Rus romancı (1821-1881)

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski (Rusça: Фёдор Миха́йлович Достое́вский,

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Gogol</span> Ukrayna asıllı Rus roman ve oyun yazarı

Nikolay Vasilyeviç Gogol, Ukrayna asıllı Rus roman ve oyun yazarı. En çok tanınan eserleri Palto, Bir Delinin Hatıra Defteri ve Ölü Canlar’dır.

<span class="mw-page-title-main">Virginia Woolf</span> İngiliz yazar (1882-1941)

Virginia Woolf, İngiliz feminist, yazar, romancı ve eleştirmen.

<span class="mw-page-title-main">Hikâye</span> gerçek ya da tasarlanmış olayları ilgiyi çekecek bir biçimde anlatan, genellikle beş on sayfadan oluşan düzyazı türü

Hikâye ya da öykü, gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa, düzyazı şeklindeki anlatıdır. Kısa oluşu, yalın bir olay örgüsüne sahip olması, genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatım türlerinden ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">İvan Turgenyev</span> Rus yazar

İvan Sergeyeviç Turgenyev Rus şair, yazar, oyun yazarı, çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Bahtin</span>

Mihail Mihayloviç Bahtin. Rus filozof ve edebiyat teorisyeni.

<i>Suç ve Ceza</i> Dostoyevskinin 1866 tarihli Rusça romanı

Suç ve Ceza, Rus yazar Fyodor Dostoyevski tarafından yazılan psikolojik ve dram türündeki romandır. İlk olarak 1866 yılı boyunca Rus Habercisi adlı edebiyat dergisinde on iki ayda yayımlandı. Daha sonra ise tek cilt olarak yayımlandı. Dostoyevski'nin beş yıl süren Sibirya sürgününün dönüşünde yazdığı tam uzunluktaki ikinci romanıdır. Suç ve Ceza, yazarın "olgunluk" döneminin ilk büyük romanı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Ses ve Öfke (roman)</span>

Ses ve Öfke (özgün adı: The Sound and The Fury), Nobel Edebiyat Ödülü sahibi yazar William Faulkner'in dördüncü romanıdır. İlk kez 1929 yılında yayımlanmıştır.

<i>Budala</i> roman

Budala, 19. yüzyıl Rus yazarlarından Dostoyevski'nin 1868 yılında yazdığı bir romandır. İlk olarak 1868-1869 yıllarında Russki Vestnik dergisinde tefrika edilmiştir.

<i>İnsancıklar</i> Dostoyevski romanı

İnsancıklar, 19. yüzyıl Rus yazarlarından Dostoyevski'nin ilk romanı (1846). İlk Rus toplumsal romanı sayılır. Romanın ana teması diğer Dostoyevski romanlarında olduğu gibi "acıma"dır. Eserin ortaya çıkışı ilginçtir:

<i>Ecinniler</i>

Ecinniler, Fyodor Mihayloviç Dostoyevski'nin 1872 yılında yayımlanmış romanıdır. Türkçeye Cinler adıyla da tercüme edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Erhan Bener</span> Türk yazar

Erhan Bener, Türk yazar ve bürokrattır.

<i>Yanlışlıklar Komedisi</i>

Yanlışlıklar Komedisi ünlü İngiliz yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir komedi oyunudur. Bu oyun Shakespeare'in oyun yazarlığı kariyerinin başlangıçında hazırlandığı oyunlardan birisi olup 1589 ile 1594 arasında yazıldığı sanılmaktadır. Bu Shakespeare'in oyunları arasında en kısa sürenidir. Bu oyun Shakespeare'in komedileri içinde en çok bir fars karakterli olanıdır ve içinde soytarılık ve hüviyet karışıklıkları, cinaslar ve söz oyunları çok yer almaktadır. Yanlışlıklar Komedisi'nde Shakespeare'in klasik tiyatronun üç birlik prensibine uyduğu nadir iki oyundan birisidir

Ebedi Koca Rus yazar Fyodor Dostoyevski'nin yazdığı, ilk kez 1870 yılında Zarya dergisinde yayınlanmış romandır. Novella'nın konusu Velçaninov ile merhum eski sevgilisinin kocası Trusotki arasındaki karmaşık ilişki üzerine kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İkiz</span> aynı gebelikten doğan iki yavrudan biri

İkizler aynı gebelikte doğmuş iki döldür. İkizler monozigotik, yani tek zigotun bölünerek iki embriyo halinde gelişen, ya da dizigotik, yani iki farklı yumurtanın ayrı spermlerle döllenmesinden oluşan biçimde olabilir.

<i>Ev Sahibesi</i>

Ev Sahibesi, Rus yazar Fyodor Dostoyevski'nin 1847'de yazdığı bir novella. Sankt-Peterburg'da geçen eserde soyutlanmış genç bir adam olan Vasiliy Mihayloviç Ordinov'u ve Ordinov'un habis bir falcı veya mistik olarak algıladığı kederli bir eşin karısı olan Katerina'ya olan takıntılı sevgisi anlatılmaktadır. Hikâye, Rus folkloründen izler taşımakta ve otobiyografik göndermeler içermektedir. Yayımlandığı dönemde Ev Sahibesi hem olumlu hem olumsuz tepkiler alırken günümüzde Dostoyevski'nin külliyatında eşsiz olarak görülmektedir. Novellanın ilk kısmı Ekim 1847'de, ikinci kısmıysa aynı yılın kasımında Rus edebiyat dergisi Otechestvennye Zapiski'de yayımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Bobok</span>

"Bobok" Fyodor Dostoevsky'nin 1873'te ilk kez bir Yazarın Günlüğü'nde yayımlanan kısa öyküsüdür. Başlık Rusçadan "küçük fasulye" olarak çevrilebilir ve hikâye bağlamında anlamsız ya da saçmalıkla eş anlamlı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Elsa Morante</span> İtalyan yazar (1912-1985)

Elsa Morante İtalyan romancı, şair, çevirmen ve çocuk kitapları yazarıydı. La storia romanı, Bokklubben Dünya Kütüphanesi Tüm Zamanların En İyi 100 Kitabı listesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Polina Suslova</span>

Apollinaria Prokofyevna Suslova ; Yaygın olarak Polina Suslova olarak bilinir. Rusya'nın ilk kadın doktoru olan Nadejda Suslova kız kardeşi ve yazar Fyodor Dostoyevski'nin metresi olarak bilinen Rus hikaye yazarıydı. Dostoyevski'nin romanlarındaki birçok kadın karakterin prototipi olarak kabul edilir; Kumarbaz'daki Polina, Budala'daki Nastasya Filipovna, Suç ve Ceza'daki Katerina Ivanovna Marmeladova, Ecinniler'deki Lizaveta Nikolaevna ve Karamazov Kardeşler'de hem Katerina hem de Grushenka. Suslova sıklıkla femme fatale olarak tasvir edilmiştir. Fyodor Dostoyevski onu zamanının en dikkat çekici kadınlarından biri olarak nitelendirdi.