İçeriğe atla

Örtülü ödenek

Örtülü ödenek veya kara bütçe,[1] hükûmetlerin askerî araştırma ve istihbarat gibi gizli operasyonlar için ayırdığı devlet bütçesi. Örtülü ödenek içerisinde yapılan harcamalar, ulusal güvenlik neden gösterilerek devletlerce gizli tutulur.

Amerika Birleşik Devletleri

ABD'nin kara bütçesini gösteren Sankey diyagramı

Amerika Birleşik Devletleri'nde örtülü ödeneği kapsayan harcamalar kara bütçe (İngilizce: black budget) olarak isimlendirilir. Edward Snowden'in 2013 yılında sızdırdığı bilgilere göre ABD'de toplamda 52,6 milyar dolar olan örtülü ödeneğin dörtte birinden fazlası (14,7 milyar dolar) CIA’in faaliyetlerine ayrılmıştır. Sızıntıya göre Ulusal Güvenlik Ajansı (10,8 milyar dolar) ve Ulusal Keşif Ofisi (10,3 milyar dolar) en çok harcama ayrılan diğer kurumlar olmuş, ödeneğin geri kalan kısmı diğer 13 istihbarat dairesi arasında paylaştırılmıştır. Bu kara bütçe, ABD savunma bütçesinin %10'unu temsil etmektedir.[1][2]

Türkiye

Türkiye'de Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 24. maddesi, örtülü ödeneğin nasıl ve ne amaçla kullanılacağını tanımlar ve kullanım esaslarını belirler:

Örtülü ödenek; kapalı istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, Devletin millî güvenliği ve yüksek menfaatleri ile Devlet itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle ilgili Devlet ve Hükümet icapları için kullanılmak üzere Cumhurbaşkanlığı bütçesine konulan ödenektir. Kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen görevlerin gerektirdiği istihbarat hizmetlerini yürüten diğer kamu idarelerinin bütçelerine de örtülü ödenek konulabilir. Örtülü ödenek, bu amaçlar dışında, Cumhurbaşkanının ve ailesinin kişisel harcamaları ile siyasi partilerin idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlarında kullanılamaz. İlgili yılda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplamı, genel bütçe başlangıç ödenekleri toplamının binde beşini geçemez.

Cumhurbaşkanlığı ve diğer ilgili idare bütçelerinde yer alan örtülü ödeneklerin kullanılma yeri, giderin kimin tarafından yapılacağı, hesapların tutulma ve kapatılma yöntemi, gideri yapanın değişmesi halinde yeni yetkiliye hangi belgelerin aktarılacağı Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.

Örtülü ödeneklere ilişkin giderler Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen esaslara göre gerçekleştirilir ve ödenir.(4)

— Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 24. maddesi

2015 yılından önce örtülü ödenek sadece devlet organları ve hükûmete mahsus olmuş, ancak Mart 2015'te parlementoda kabul edilen torba yasa sonucunda Cumhurbaşkanlığı makamına örtülü ödenek verilmesine izin verilmiştir.[3][4]

Kaynakça

  1. ^ a b "ABD'nin 'Kara Bütçesi'nin Aslan Payı CIA'in". Amerika'nın Sesi. 1 Eylül 2013. 2 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Gellman, Barton; Miller, Greg (29 Ağustos 2013). "'Black budget' summary details U.S. spy network's successes, failures and objectives". The Washington Post. 1 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2018. 
  3. ^ SCF (13 Ekim 2018). "Turkey's Erdoğan to use TL16.5 billion in discretionary funds between 2019 and 2021". Stockholm Center for Freedom (İngilizce). 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020. 
  4. ^ Insight Turkey 2020/03 - Transformation of Turkey's Defense Industry (İngilizce). SET Vakfı İktisadi İşletmesi. 1 Ekim 2020. 3 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">CIA</span> Amerika Birleşik Devletlerinin ulusal istihbarat teşkilatı

CIA, Birleşik Devletler federal hükûmetinin sivil bir dış istihbarat servisidir ve resmî olarak dünyanın dört bir yanındaki ulusal güvenlik bilgilerini, öncelikle insan istihbaratını (HUMINT) kullanarak toplamak, işlemek ve analiz etmekle görevlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Devlet bütçesi</span> kamu gelir ve giderlerinin, yasama organı tarafından onaylanarak, hükûmet tarafından yürütülüp uygulanmasına izin veren bir kanun, bir hukuki belge

Devlet bütçesi, kamu gelir ve giderlerinin, yasama organı tarafından onaylanarak, hükûmet tarafından yürütülüp uygulanmasına izin veren bir kanun, bir hukuki belgedir. Bir başka deyişle kamu kaynaklarının toplanması ve harcamaların yapılması için hükûmetin, ulusal egemenliği temsil eden parlamentodan aldığı bir yetkidir; bu bağlamda toplum ile siyasi iktidar arasında kaynakların kullanımı konusunda yapılan bir sözleşme olarak görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">İçişleri Bakanlığı (Türkiye)</span> Türkiyede bir bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışan, genellikle güvenlik ve asayiş ile iller idaresinden sorumlu olan bakanlık. Başında 2023 yılından beri Ali Yerlikaya bulunmaktadır.

Hughes-Ryan Yasası ABD'nin 1961 tarihli Dış Yardım Yasası'na 1974 yılında konulan bir ek maddedir. Yasa, adını hazırlayıcıları Demokrat Senatör Harold E. Hughes ve Temsilciler Meclisi üyesi Leo Ryan'dan almaktadır. Yasa, Amerika Birleşik Devletleri başkanı'nın Merkezi Haber Alma Teşkilatı tarafından kendisine verilen tüm gizli eylem planlarını Kongre'nin öntanımlı kurullarıyla belirli bir süre içerisinde paylaşmasını öngörmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Savunma harcamalarına göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Ülkelere göre savunma harcamaları listesi, mevcut en son bilgiler kullanılarak yıllık olarak oluşturulan bir listedir. Bu bilgilerden bazıları Amerika Birleşik Devletleri Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın World Factbook 'tan edinilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Savunma Bakanlığı (Amerika Birleşik Devletleri)</span> Kurum

Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı, Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetlerinden sorumlu olan Amerika Birleşik Devletleri hükûmetinin bir bakanlığıdır. 18 Eylül 1947'de oluşturulmuştur ve karargahı ABD'nin başkenti Washington, DC'de bulunan Pentagon'dur. Savunma Bakanlığından sorumlu kişilere Savunma Bakanı denmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Keşif Ofisi</span> Amerika Birleşik Devletlerindeki 17 istihbarat ajansından biri olan kurum

Ulusal Keşif Ofisi, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki 17 istihbarat ajansından biri olan kurum. Savunma Bakanlığına bağlı olup; Merkezî İstihbarat Teşkilatı (CIA), Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA), Savunma İstihbarat Ajansı (DIA) ve Ulusal Jeouzamsal İstihbarat Ajansı (NGA) ile birlikte ülkedeki en büyük beş istihbarat ajansından biri konumundadır.

<span class="mw-page-title-main">Devlet Güvenlik Bakanlığı (Çin)</span>

Devlet Güvenlik Bakanlığı (MSS) karşı istihbarat, yabancı istihbarat ve siyasi güvenlikten sorumlu istihbarat kurumudur ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin güvenlik teşkilatıdır. Pekin'de Çin Halk Cumhuriyeti'nin Kamu Güvenliği Bakanlığı'na yakın bir merkezdir.

Genel Güvenlik Müdürlüğü (GSD) bir Irak istihbarat teşkilatıdır. Bu terörist gruplar tarafından yaygın bir şiddet ikliminde ve Irak direnişinde Temmuz 2004'te düzenlenen basın toplantısında geçici Başbakanı İyad Allavi tarafından açıklandı. Kendi örgütlenmesi ile ilgili detaylar o anda açıkça değil de, Genel Güvenlik Müdürlüğü'nün belirlenen görevleri "sızma ve Irak'ın kuvvetli isyanını imha" olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Irak Ulusal İstihbarat Servisi</span>

Irak Ulusal İstihbarat Servisi (INIS) Geçici Koalisyon Otoritesi yetkisiyle Nisan 2004 yılında kurulan Irak hükûmetinin bir istihbarat kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal İstihbarat Teşkilatı (Şili)</span>

Ulusal İstihbarat Teşkilatı Şili Ulusal Hükûmeti istihbarat kuruluşudur. 2004 yılında oluşturulan kurumun görevi, eşgüdüm ve istihbarat üzerine Başkan'a tavsiyelerde bulunmaktır. Onun şimdiki direktörü Gonzalo Yuseff Quiroz olmaktadır. Bir önceki direktörü Gustavo Villalobos'da Kamu Güvenliği ve Bilgi Müdürlüğü'nün son yöneticisiydi. ANI bütçesi yaklaşık 4 milyon Amerikan dolarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan ekonomisi</span>

Türkmenistan ekonomisi, temel olarak tarım ile petrol ve doğalgaza dayanmaktadır. Türkmenistan dünyanın dördüncü büyük doğal gaz rezervlerine sahip olup dünyanın 9. büyük pamuk üreticisidir. Türkmenistan ekonomisi 2011 yılından bu yana gerçekleştirdiği çeşitli ekonomik reformlar sayesinde önemli bir büyüme yüzdesi kazanmıştır.Türkmenistan günümüzde dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisidir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan cumhurbaşkanı</span> Azerbaycanın devlet başkanı

Azerbaycan cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin başıdır. Cumhurbaşkanı, vatandaşların seçimi sonucu yedi yıl için belirlenir. Azerbaycan Anayasası, cumhurbaşkanının yürütme gücünün somutlaşmışı, başkomutan, "Azerbaycan'ın iç ve dış politikadaki temsilcisi" olacağını ve" dokunulmazlık hakkına sahip olacağını belirtir. Başkan, bir grup sekreter ve departman bakanından oluşan Başkanlık İdaresi olan icra dairesi aracılığıyla yönetir. Ek olarak, ekonomik ve sosyal politikayla ilgili bir Bakanlar Kurulu ve dış, askeri ve adli konularda bir Güvenlik Konseyi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hazine ve Maliye Bakanlığı (Türkiye)</span> hazine ve maliye işlerinden sorumlu olan bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışan, hazine ve maliye işlerinden sorumlu olan bakanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Strateji ve Bütçe Başkanlığı</span> Türkiyede bir kurum

Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB), Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı devlet kurumu. 2018 Türkiye genel seçimleri sonrası Kalkınma Bakanlığı ile Maliye Bakanlığının Bütçe Genel Müdürlüğü birleştirilerek Cumhurbaşkanlığı bünyesinde oluşturuldu. Kalkınma Bakanlığına bağlı Kalkınma Ajansları ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlandı.

Mali hukuk ya da maliye hukuku gelir hukuku ve gider hukuku olmak üzere temelde ikiye ayrılırken, bütçe hukukunu da mali hukukun üçüncü alt dalı olarak nitelendirmek mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Maliye Bakanlığı (Azerbaycan)</span> Azerbaycan Hükûmetine bağlı bir bakanlık

Azerbaycan Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde finans sektörünü düzenlemekten sorumlu, Azerbaycan Kabinesi'ne bağlı bir devlet kurumu. Bakanlığa Samir Şerifov başkanlık etmektedir.

Devlet harcamaları veya Hükûmet harcamaları, devletin kamusal görevini yerine getirmek üzere yaptığı tüm tüketim, yatırım ve transfer ödemeleridir. Milli gelir muhasebesinde, toplumun bireysel veya toplumsal ihtiyaçlarını doğrudan karşılamak için üzere mal ve hizmetlerin hükûmetler tarafından satın alınması, hükûmetin nihai tüketim harcaması olarak sınıflandırılır. Altyapı yatırımı veya araştırma harcamaları gibi gelecekte fayda yaratması amaçlanan mal ve hizmetlerin devlet tarafından satın alınması, devlet yatırımı olarak sınıflandırılır. Nihai tüketim ve gayri safi sermaye oluşumuna ilişkin bu iki tür hükûmet harcaması, birlikte gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) ana bileşenlerinden birini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Kamu giderleri</span>

Kamu giderleri veya Devlet masrafları, Hükümet ve diğer kamu tüzel kişilerinin, kamu yararına çalışmalarını finanse etmek üzere yaptıkları harcamalardır. Kamu giderleri ağırlıklı olarak eğitim, sağlık, adalet, ulaşım ve altyapı gibi alanlarda kullanılır. İnşa edilen köprüler, okullar, havalimanları veya herhangi bir devlet kurumu'nda çalışan bir memurun maaşı dar anlamlı kamu giderlerine örnek verilebilir. Devlet aynı zamanda büyüme ve kalkınma hızını artırmak, gelir dağılımını iyileştirmek, kaynak dağılımını düzeltmek için de çeşitli harcamalar yapar.

<span class="mw-page-title-main">CIA Direktörü</span>

CIA Direktörü, Amerika Birleşik Devletleri İstihbarat Topluluğu üyesi CIA'in en üst düzey yöneticisi ve yönetici ofisidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.