Grekçe veya Antik Yunan dili, Antik Yunanistan'da ve Doğu Akdeniz havzasında MÖ 9. yüzyıldan MS 6. yüzyıla kadar konuşulmuş olan ölü bir dildir. Arkaik, Klasik ve Helenistik dönemleri vardır. Antik Yunanca olarak da bilinir.
Yapay zekâ ya da kısaca YZ,, insanlar da dahil olmak üzere hayvanlar tarafından, doğal zekânın aksine makineler tarafından görüntülenen zekâ çeşididir. İlk ve ikinci kategoriler arasındaki ayrım genellikle seçilen kısaltmayla ortaya çıkar. Güçlü yapay zeka genellikle Yapay genel zekâ olarak etiketlenirken, doğal zekayı taklit etme girişimleri yapay biyolojik zekâ olarak adlandırılır. Önde gelen yapay zeka ders kitapları, alanı zeki etmenlerin çalışması olarak tanımlar: Çevresini algılayan ve hedeflerine başarıyla ulaşma şansını en üst düzeye çıkaran eylemleri gerçekleştiren herhangi bir cihaz. Halk arasında, yapay zekâ kavramı genellikle insanların insan zihni ile ilişkilendirdiği öğrenme ve problem çözme gibi bilişsel eylemleri taklit eden makineleri tanımlamak için kullanılır.
Doğal Dil İşleme, yaygın olarak NLP olarak bilinen yapay zekâ ve dilbilim alt kategorisidir. Türkçe, İngilizce, Almanca, Fransızca gibi doğal dillerin işlenmesi ve kullanılması amacı ile araştırma yapan bilim dalıdır.
Çeviri ya da tercüme, bir dildeki bir metnin başka bir dile aktarılması işlemini ve bu süreç sonucunda elde edilen ürünü anlatmak amacıyla kullanılır.
Bağlaçlar veya rabıt (bağlama) edatları; kelimeleri, kelime gruplarını veya cümleleri biçim veya anlam yönüyle birbirine bağlayan kelimeler: ve, veya, ile, ama, de (da), ancak, çünkü, eğer, hâlbuki, hem … hem …, hiç değilse, ise, ki, lâkin, meğer, nasıl ki, ne … ne …, öyle, öyle ki, sanki, şu var ki, üstelik, yahut, yalnız, yani, yoksa, zira vs. Bağlaçlar, ifadeleri ilgi ve önem sırasına koyarak düzenlememize yardımcı olur.
Dil felsefesi, analitik felsefede dilin doğası ve dili; dil kullanıcıları ve dünya arasındaki ilişkileri araştırır. Dil ile felsefe arasındaki ilişki temelde filozofların dili kullanarak felsefe yapmalarından kaynaklanmaktadır. Özelde ise bu araştırmalar anlamın doğası, kasıtlılık, referans, cümlelerin yapısı, kavramlar, öğrenme ve düşünce içerir; dil felsefesi başlığı altında dilin özü, anlamı, kökeni ve yapısı felsefî açıdan sorgulanmaktadır.
Birebir çeviri (tercüme), literal çeviri veya motamot çeviri, çevirisi yapılan sözcüğün, deyimin veya cümlenin her bir unsurunun mevcut bağlamından koparılıp her birinin ayrı ayrı değerlendirildiği çeviri usulüne verilen addır. Bu çeviri usulünde, hedef dilin ifade kalıplarına, dilbilgisi ve imlâ kurallarına çevirmen asgari düzeyde riayet eder ve kaynak dildeki ifade şeklini değiştirmeden yansıtır.
Google Çeviri, İnternet sayfalarını, metinleri veya yüklemiş olduğunuz belgeleri ücretsiz çeviren bir araçtır. Google tarafından sağlanır. İlk olarak 28 Nisan 2006 tarihinde, Arapça ile İngilizce arası çeviri yaparak hizmete girmiştir. Bir web arayüzü, Android ve iOS için mobil uygulamalar, geliştiricilere tarayıcı eklentisi ve yazılım uygulamaları oluşturmada yardımcı olan bir API sunar. Google Translate, çeşitli seviyelerde 100'den fazla dili destekliyor ve Mayıs 2013 itibarıyla günlük 200 milyondan fazla kişiye hizmet veriyor.
Sözdizim, söz dizimi ya da Fransızcadan ödünçleme biçimiyle sentaks, doğal dillerdeki cümle kurma ilke ve kurallarını inceleyen ve bu dildeki cümlelerin esnekliğini inceleyen dilbilim dalıdır.
Eski Yunanca "birlikte düzenleme, dizme" anlamına gelen sentaks terimi dilbilimde, doğal dillerde nasıl cümle oluşturulacağına dair bir kurallar ve prensipler çalışmasıdır. Bir bilim dalına ait olmasına ek olarak “Modern İrlandacanın Sözdizimi"nde olduğu gibi, sözdizim terimi herhangi bireysel bir dilin cümle yapısına hâkim olan kurallara ve prensiplere de doğrudan ilgili olarak da kullanılır. Sözdizim, dilin yatay, yani satır şeklinde dizilen bir sistem olduğunu gösterir. Bu diziliş, sesten, morfemlere, morfemlerden daha büyük öbeklere dilin her seviyesinde mevcuttur. Sözdizimin yalnız cümle seviyesini gösteren bir terim olarak kullanılması doğru ama eksik bir kullanımdır.
Çeviribilim ya da Çeviri bilimi, yazılı ve sözlü çevirinin kuram, betimleme ve uygulamasını konu alan beşeri bilim dalıdır. Sahalar arası bir çalışma alanı olarak çeviribilim, çeviriye destek olan çeşitli sahalardan katkı alır. Bunların arasında metin dilbilim, toplumbilim, tarih, karşılaştırmalı edebiyat, felsefe, filoloji, göstergebilim, edebiyat gibi bilim dalları bulunur. Batı dillerinde “translation studies” (İngilizce), “Translationswissenschaft” (Almanca) ve “traductologie” (Fransızca) gibi adlarla anılır.
Bilgisayar destekli çeviri çeviri sırasında çevirmenleri destekleyen bilgisayar yazılımlarıyla yapılan bir tür çeviridir. BDÇ, çeviri işleminin herhangi bir insan yardımı olmaksızın ya da çeviri öncesinde ya da sonrasında çok az bir insan desteğiyle gerçekleşen makineli çeviri, makine çevirisi ya da bilgisayarlı çeviri ile karıştırılmamalıdır.
İstatistiksel makine çevirisi, iki dilli metin derlemlerinin incelenmesinden elde edilen parametrelerin kullanıldığı istatistiksel modelleri içeren bir makine çevirisi yaklaşımıdır. İstatiksel çeviri yöntemi, makine çevirisi disiplini içerisinde kural tabanlı makine çevirisi ve örnek tabanlı makine çevirisi yaklaşımlarına göre farklılık gösterir.
Tatoeba.org, yabancı dil öğrenenlere yönelik oluşturulmuş, herkesin katkıda bulunabildiği, ücretsiz, örnek cümlelerin yer aldığı bir veri tabanıdır. İsminin kökeni Türkçede "örneğin" anlamına gelen Japonca "tatoeba" (例えば tatoeba) terimidir. Sadece kelimeye odaklanan diğer çevrimiçi sözlüklerin aksine Tatoeba, komple cümle çevirilerine odaklanır. Ayrıca, veri tabanının ve arayüzünün yapısı "bir taneden birçoğuna" sistemi üzerine kurulmuştur. Bir cümlenin sadece bir dildeki çevirisini görmek yerine bir dilden öbür bir dile adım adım bağlantılar zinciri oluşturarak dolaylı bir şekilde diğer dillerden çevrilmiş cümleler de ana cümlenin altında kolayca görüntülenebilir.
MT kısaltmasıyla da anılan makine çevirisi, metin veya konuşmayı bir dilden diğerine çevirmek için yazılım kullanımını araştıran bilgisayarlı dilbilimin bir alt alanıdır.
Microsoft Tercüman, Microsoft tarafından sağlanan çok dilli bir makine çeviri bulut hizmetidir. Microsoft Translator API-si, birden fazla tüketici, geliştirici ve kurumsal ürüne entegre edilmiştir; Bing, Microsoft Office, SharePoint, Skype for Business, Yammer, Skype Translator, Visual Studio, Internet Explorer, Windows Phone, iPhone ve Apple Watch ve Android telefonu ve Android Wear için Microsoft Tercüman uygulamaları.
Google Nöral Makine Çevirisi (GNMT), Google tarafından geliştirilen ve Google Çeviri’nin akıcılığını ve doğruluğunu artırmak için yapay bir sinir ağı kullanan, Kasım 2016’da tanıtılan bir yapay sinir ağları (NMT) sistemidir.
BLEU(İngilizce: bilingual evaluation understudy) bir makine çevirisi sistemi tarafından oluşturulan çevirilerin kalitesini ölçmeye yarayan bir algoritmadır. Burada "kalite", makinenin çevirisinin profesyonel bir insan çevirisine olabildiğince yakın sonuçlar oluşturabilmesi anlamına gelir. BLEU 2002'de yayınlanmış olup, günümüzde de yaygın otomatik metriklerden biridir.
Çeviri belleği (ÇB) veya Çeviri hafızası (ÇB), insan çevirmenlere yardımcı olmak için daha önce çevrilmiş cümleler, paragraflar veya cümle benzeri birimler olabilen "segmentleri" depolayan bir veritabanıdır. Çeviri belleği, kaynak metni ve karşılık gelen çevirisini “çeviri birimleri” adı verilen dil çiftlerinde saklar. Bireysel kelimeler terminoloji temelleri tarafından ele alınır ve ÇB'nin alanı içinde değildir.
Nöral makine çevirisi (NMT), bir sözcük dizilim olasılığını tahmin etmek için yapay bir sinir ağı kullanan ve genellikle cümlenin tümünü tek bir entegre modelde modelleyen bir makine çevirisi yaklaşımıdır.
Otomatik özetleme, yapay zekâ ve doğal dil işleme tekniklerini kullanarak metinlerin ana fikirlerini ve önemli bilgilerini otomatik olarak çıkarma ve kısaltma işlemidir. Bu işlem, insan müdahalesi olmadan metnin özünü yakalayan kısa ve öz bir özet oluşturmayı amaçlar.
- Uzun metinlerin hızlı bir şekilde özetlenmesi: Makaleler, haberler, raporlar veya kitaplar gibi uzun metinlerin içeriğini hızlı bir şekilde anlamak için kullanılabilir.
- Bilgi arama ve tarama: İnternette bilgi ararken veya büyük miktarda metin tararken, otomatik özetleme, alakalı bilgileri hızla belirlemenize yardımcı olabilir.
- Makine çevirisi: Metinleri bir dilden diğerine çevirirken, otomatik özetleme, çevirinin daha doğru ve akıcı olmasını sağlayabilir.
- Eğitim ve öğretim: Öğrencilerin metinlerin ana fikirlerini kavramasına yardımcı olmak ve kritik düşünme becerilerini geliştirmek için kullanılabilir.