Önder Cırık
Önder Cırık | |
|---|---|
| Doğum | 6 Aralık 1979 Mersin, Türkiye |
| Ölüm | 6 Şubat 2023 (43 yaşında) Adıyaman, Türkiye |
| Eğitim | İstanbul Topkapı Üniversitesi Turist Rehberliği bölümü Ege Üniversitesi İşletme bölümü İçel Anadoolu Lisesi |
| Meslek | Eko-turizmci, yazar, doğa korumacı |
Önder Cırık (6 Aralık 1979, Mersin - 6 Şubat 2023, Adıyaman), Türk kaşif, aktivist, turizmci, senarist.
Doğu Karadeniz ve Kars, Ardahan, Iğdır başta olmak üzere Türkiye’de birçok bölgede sürdürülebilir kalkınma, doğa koruma, biyokültürel turizm ve yaban hayat araştırmaları üzerine çalışmaları ile tanınır.
Yaşamı
1979 yılında Mersin ‘de doğdu.[1] Babasının memuriyeti nedeniyle çocukluğunu Antalya’nın Kaş ilçesinde geçirdi. Lise öğrenimini İçel Anadolu Lisesi’nde tamamladı.[2] Ege Üniversitesi İşletme Bölümü’nde yükseköğrenim gördü. Kuş gözlemciliğine üniversite yıllarında başladı. Kuş fotoğrafçısı Soner Bekir ile birlikte İzmir’de çeşitli etkinlikler düzenledi.
2004 yılında üniversiteden mezun oldu. Yurtdışında çeşitli eğitim ve staj programlarına katıldıktan sonra 2005’te İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin Sivil Toplum Eğitim ve Yönetim Sertifika Programı’nı tamamladı[2] ve 10 yıl boyunca doğa koruma ve yaban hayat araştırma üzerine çalışan sivil toplum kuruluşlarında görev yaptı; sürdürülebilir kalkınma, biyokültürel turizm ve yaban hayat araştırmaları üzerine çalıştı.
2006’da Rize’de İkizdere Dağ Horozu Festivalini organize etti, iki yıl boyunca biyoçeşitlilik, ekoturizm ve yerel halkla ilgili bilgiler topladı. Askerlik görevin 2006-2007 yıllarında Diyarbakır'da yaptı ve bu sırada, Güney Doğu Anadolu Bölgesi'nin biyoçeşitliliği, kültürü ve halkını gözledi. Bu süreçte, bir kuş bilgi bankası ve kuş gözlemcileri için bir sosyalleşme sitesi olan, Ekşi Sözlük benzeri "Ekşikuş" sitesini kurdu.
2007’de kurulan ve etkinliklerini Kars, Iğdır, Ardahan ve Ağrı illerini kapsayan bölgede gerçekleştiren KuzeyDoğa Derneği kurucuları arasında yer aldı. 2008 yılından itibaren Iğdır’ın Karasu-Aralık Sazlıklarında kış ortası sukuşu sayımında görev aldı.[3]
Çeşitli doğa belgesellerinin metin yazarlığı yaparak birikimlerini belgesellere aktardı. Türkiye'de yaban hayatına ilişkin çekilen ilk National Geographic Channel belgeseli olan "Boz ayının izinde: Sarıkamış",[4][5] Türkiye’nin sulak alanlarının ekolojik ve ekonomik işlevini ele alan, Alkım Ün’ün yönetmenliğini yaptığı Sulak (2015),[6] Kuzeydoğu Anadolu'nun Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması Projesi kapsamında hazırlanan "Dört Rengin Diyarı: Kars" belgeselleri metin yazarlığı yaptığı doğa belgesellerinin bazılarıdır.
Cırık, doğa koruma, ekoturizm ve kültürel tarih alanlarında akademik makaleler yanı sıra popüler bilim makaleleri de yazdı. KuzeyDoğa Derneği'nin ilköğretim çocukları için hazırladığı "Birbirimize İhtiyacımız Var" adlı çocuk kitabının editörlüğünü yaptı. Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki turizm tanıtım ve markalaşma projesinde turizm marka ve seyahat danışmanı olarak çalıştı.[2]
Gençleri seyahat etmeye ve deneyimlerini üretimde dönüştürmeye özendirmek için 2016’da Yaşar Kemal Seyahat Bursu adıyla bir burs programı organize etti.[7] 2017’den itibaren Cizre ve Silopili çocuklara farklı tecrübeler kazandırma, özgüven aşılama amacıyla onları yaz tatilinde yaşadıkları bölgenin dışındaki yerlere götürmek üzere etkinlikler yaptı.[8]
Ölümü
6 Şubat 2023'te meydan gelen ve Adıyaman'da büyük yıkıma neden olan depremde rehber eğitimi için bulunduğu İSİAS Otel'de enkaz altında kalarak hayatını kaybetti.[9]
Önder Cırık Türkiye Ekoloji Koruma Ödülü
Kuzey Doğa Derneği tarafından anısına Türkiye Ekoloji Koruma ödülü verilmeye başlanmıştır.[10] 2023 yılında verilmeye başlanan ödüle ilk kez Hırvat biliminsanı Josip Kusak değer görülmüştür.[11]
Bazı çalışmaları
Doğa belgeselleri
- Boz Ayının İzinde: Sarıkamış, 2013
- Sulak, 2015
- Dört Rengin Diyarı: Kars, 2018
- Neontheikos Belgeseli, 2021
- Osman Gazi Köprüsü'nün Hikâyesi, 2021
Kitap editörlükleri
- Mezopotamya Destansı Topraklar
- Birbirimize İhtiyacımız Var
- Sarıgerme'nin Muhteşem Doğası
Kaynakça
- ^ "Önder CIRIK". Acikbilim.cm. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2023.
- ^ a b c "Demokratik Kentsel Yönetişimide Güçlenen Sivil Toplum ve Etkin İşbirlikleri" (PDF). TESEV Yayınları. Ocak 2020. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Aralık 2023.
- ^ "Doğu Anadolu'daki son sığınak: Karasu-Aralık Sazlıkları". Yeşilist | Herkes için yeşil. 10 Şubat 2012. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2023.
- ^ ""Boz Ayıların" Gözünden Sarıkamış Belgeseli". İslami Analiz. 22 Aralık 2013. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023.
- ^ "Bozayının İzinde- Sarıkamış". www.kameraarkasi.org. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023.
- ^ Yavuz, Yusuf (3 Şubat 2016). "Türkiye'nin su politikası Hititler'den geride". 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023.
- ^ "Gençler şehirlere tıkılmasın diye". Habertürk. 31 Temmuz 2016. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2023.
- ^ "Cizre ve Silopili Çocuklara İzmir'de Muhteşem Bir Yaz Tatili!". www.egemanset.com. 20 Ağustos 2019. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2023.
- ^ "Doğanın yılmaz savunucularından Önder Cırık, depremde yaşamını yitirdi". 10 Şubat 2023. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023.
- ^ "KuzeyDoğa Derneği, Önder Cırık Anısına Ödül Verdi". Haberler.com sitsi. 1 Ağustos 2023. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2023.
- ^ "Önder Cırık Anısına "Türkiye Koruma Ekolojisi Ödülü" Prof. Dr. Josip Kusak'a verildi". EkoIG. 4 Eylül 2023. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2023.
