İçeriğe atla

Önce senaryosu sonra romanı yazılan filmler

"Önce senaryosu sonra romanı yazılan filmler"e bir örnek. Jacques Tati'nin 1953'te yönettiği "Les Vacances de M. Hulot" (Bay Hulot'nun Tatili) adlı filmin afişi (solda), 1958 yılında Jean-Claude Carrière'nin bu filme dayanan aynı adlı romanı (ortada) ve 1974 yılında bu romanın Türkiye'de Milliyet Yayınları'ndan "Tatil Günleri" adıyla çıkan çevirisi.

Önce senaryosu sonra romanı yazılan filmler (İngilizce: Novelization)

Sinema başlangıcından beri edebiyatla yakın bir etkileşim içinde olmuş ve sayısız roman, hikâye ve oyun sinemaya uyarlanmıştır. Ancak bazı durumlarda bunun tersi de gerçekleşmiş ve filmlerin senaryolarından romanlar, resimli romanlar ve tiyatro oyunları da yazılmıştır. Bunlar genellikle bir pazarlama stratejisinin ürünleri olmuşlardır. Gişede başarılı olması beklenen bir filmin başarısını desteklemek veya garanti altına almak için ısmarlanan romanlar olduğu gibi zaten başarı kazanmış bir filmin rüzgârından yararlanarak ekstra gelir elde etmek için de bu yola başvurulduğu olmuştur. Bu romanların yayım tarihlerinin özel zamanlara denk getirilmesine de çalışılmıştır. Örneğin ünlü Aşk Hikayesi filminin senaryosundan bir roman oluşturulmak istenmiş ve yine filmin senaristine ısmarlanan roman özellikle 'Sevgililer Günü"nde piyasaya verilmiş ve beklendiği gibi bir bestseller olmuştur. Benzer şekildeki diğer filmlerin senaryolarından uyarlanmış romanlar da aşağı yukarı filmin gösterime çıktığı aynı yıl veya en geç bir sonraki yıl yayımlanmışlardır. Bu romanlar çoğunlukla ve doğal olarak filmle aynı adı taşıyorlardı. Bazı filmler ise kendileri birer roman uyarlaması oldukları halde ayrıca farklı yazarlar tarafından film romanları da çıkartılmıştır, buna bir örnek Ay Harekatı filmidir.

Önce senaryosu sonra romanı yazılan filmlerin bir listesi aşağıdadır:

Yıl Filmin özgün adı Filmin Türkçe adı Filmin senaristi Kitabın yazarı Kitabın yayımlandığı yıl Notlar
1949The Third ManÜçüncü AdamGraham GreeneGraham Greene1950Yazar Graham Greene önce senaryoyu yazmış, ertesi yıl, 1950'de senaryosuna bir ön hazırlık olarak yazdığı kısa romanını kitap halinde de yayımlamıştı.
1953Les Vacances de M. HulotBay Hulot'nun TatiliJacques Tati-Henri MarquetJean-Claude Carrière1958Jacques Tati'nin 1953'te yönettiği filmin romanı 1958'de Fransa'da yayımlandı. Kitabı Pierre Etaix resimlemişti. Roman Türkiye'de 1974'te Milliyet Yayınları'ndan Tatil Günleri adıyla çıktı.
1955Mr. Arkadin /
Confidential Report		Ölüm RaporuOrson Welles
(kendi hikâyesinden)		Maurice Bessy1955Filmin karakterleri zaten Üçüncü Adam filmine dayanıyordu. Romanın yazarının da Orson Welles olduğu belirtilmiştir, oysa roman Maurice Bessy adlı bir gölge yazar tarafından Fransızca yazılmıştır. İngilizceye sonradan çevrilmiştir.[1]
1961Tintin et le mystère de la Toison d'OrTenten ve Altın PostAndré Barret (Hergé'in karakterlerinden)Francis Boucrot1962Konusu Türkiye'de geçen ve 1961 yılında çevrilen filmin ardından, filmden alınan renkli ve siyah-beyaz fotoğraflarla bir tür fotoroman tarzında büyük boy bir film kitabı da oluşturulmuştur.
1961The MisfitsUygunsuzlarArthur MillerArthur Miller1961Görünüşte roman formatındaki kitabının önsözünde yazar Arthur Miller, bu alışılmadık formatın yeni bir deneme olduğunu, kitabının roman, oyun ve senaryo formatlarının dışında olduğunu belirtmiştir. (The Misfits, Dell Publishing Co. Inc.,New York)[2]
1963CharadeÖldüren ŞüphePeter StoneMarc Behm1963Film, Peter Stone'un "Redbook" dergisinde yayımlanan "The Unsuspecting Wife" (Kuşkulanmayan Zevce) adlı kısa hikâyesinden uyarlanmıştır. Senaryoyu da yine Peter Stone kendi öyküsünden uyarlayarak yazmıştır. Sonradan çıkan romanının gölge yazarı Marc Behm olmakla birlikte, kapağında yazarın Peter Stone olduğu belirtilmiş, roman Marc Behm'e ithaf edilmiştir.[3]
1964The Fall of the Roman EmpireRoma İmparatorluğu'nun ÇöküşüBen Barzman, Basilio Franchina, Philip YordanHarry Whittington1964Filmin özgün senaryosuna dayanarak Harry Whittington tarafından yazılan aynı adlı bir roman da o yıl piyasaya verilmişti.
1966Fantastic VoyageFantastik YolculukIsaac AsimovIsaac Asimov1966Roman Türkiye'de Kan Damarlarında Yolculuk adıyla yayımlandı
19682001: A Space Odyssey2001 Uzay Yolu MacerasıStanley Kubrick ve Arthur C. ClarkeArthur C. Clarke1968Senaryo ve roman atbaşı gitmiş ve birbirinden alıntılar olmuştur.
1970Love StoryAşk HikayesiErich SegalErich Segal1970Erich Segal Paramount'a önce senaryoyu yazdı. Filmin promosyonu için şirket yazardan bir de filmin romanını yazıp "Sevgililer Günü"ne yetiştirmesini istemişti. Filmden önce çıkan roman bestseller oldu.
1971Summer of '42Yaz GünüydüHerman RaucherHerman Raucher1971Filmden önce çıkan roman bestseller oldu. Roman Türkiye'de En Tatlı Yaz adıyla 1972'de çıktı.
1971Harold and MaudeHarold ve MaudeColin HigginsColin Higgins1971Higgins kendi özgün senaryosunu filmle aynı yıl roman haline getirdi. Film tiyatroya da uyarlandı, Türkiye'de de defalarca sahnelendi.
1978Capricorn OneHükmedenler (film)Peter HyamsBernard L. Ross(İngiltere)/Ron Goulart (ABD)Filmin popüler olmasından sonra biri İngiltere'de Bernard L. Ross, diğeri de ABD'de Ron Goulart tarafından olmak üzere iki kez romanı yazılmıştır.[4]
1978The Deer HunterAvcıDeric Washburn/Michael CiminoE. M. Corder1979Senaryodan ertesi yıl roman haline getirildi.
1978HalloweenYabancıJohn Carpenter, Debra HillCurtis Richards1979ABD'de "Bantam Books" tan çıktı.
1979MoonrakerAy HarekatıIan FlemingChristopher Wood1979Moonraker filmi bir roman uyarlamasıydı ve senaryosu Ian Fleming tarafından 1955 tarihli kendi romanından uyarlanıp yazılmıştı. Ancak 1979'da bir de filmden uyarlanan roman piyasaya verildi. Romanın adı biraz değiştirilmiş ve "James Bond and Moonraker" yapılmıştı.
1988Tucker: The Man and His DreamTuckerArnold Schulman, David SeidlerRobert Tine1988"Pocket Books"'tan filmle aynı yıl çıktı.
1989The AbyssIşığın Bittiği Yer/Derinlik SarhoşluğuJames CameronOrson Scott Card1989James Cameron'ın senaryosunu yazıp yönettiği bu filmden uyarlanan roman, Orson Scott Card tarafından yazıldı ve aynı yıl piyasaya verildi.
2006Ultraviolet-Kurt WimmerYvonne Navarro2006
2006ZwartboekKara KitapGerard Soeteman, Paul VerhoevenLaurens Abbink Spaink2006

Kaynakça

  1. ^ "Discovering Orson Welles/Jonathan Rosenbaum" (İngilizce). books.google.com. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2010. 
  2. ^ Miller, Arthur (1961). The Misfits. Dell Publishing Co. Inc.,New York. ss. sayfa 7. 
  3. ^ "Charade (1963) Stanley Donen" (İngilizce). Twentyfourframes. 15 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2012. 
  4. ^ "Novelisations and Capricorn One" (İngilizce). MC journal. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2009. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sergio Leone</span> İtalyan film yönetmeni, yapımcı ve senarist (1929-1989)

Sergio Leone, İtalyan film yönetmeni, film yapımcısı ve senarist. Daha çok "spaghetti western" türüyle bilinse de "Bir Zamanlar Amerika" filmiyle sadece bir spaghetti western yönetmeni olmadığını kanıtlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Selim İleri</span> Türk yazar, senarist, eleştirmen

Ali Selim İleri, Türk yazar, senarist, eleştirmen.

<i>Lolita</i> (film, 1962)

Lolita, 1962 İngiltere yapımı dramatik filmdir. Senaryosunu Vladimir Nabokov'un aynı adlı kendi romanından uyarlayıp yazdığı filmi Stanley Kubrick yönetmiş, önemli rollerinde James Mason, Shelley Winters, Peter Sellers ve Sue Lyon oynamışlardır. Film Türkiye'de 16 Şubat 1965 tarihinde özgün adıyla gösterime girmişti.

<i>Harold ve Maude</i>

Harold ve Maude 1971 ABD yapımı kara komedi filmidir. Özgün adı Harold and Maude dir. Özgün senaryosunu Colin Higgins'in yazdığı filmi Hal Ashby yönetmiş, başrollerinde Ruth Gordon ve Bud Cort oynamışlardır. Filmin senaryosundan oluşturulan romanı da filmle aynı yıl piyasaya verilmiştir. Bu roman 1975 yılında Türkiye'de Doğum Günüm Kutlu Olsun adıyla yayımlanmıştır. Filmin bir tiyatro uyarlaması da Broadway sahnelerinde ve Türkiye'de bir süre sahnelenmiştir.

<i>Vahşi Hakikat</i> (film)

Vahşi Hakikat 1968 ABD yapımı bir polisiye filmdir. Özgün adı The Detective olan film Kasım 1971'de Türkiye'de de gösterime girmiştir.

<i>Teneke Trampet</i> (film)

Teneke Trampet 1979 Almanya, Fransa, Polonya ve Yugoslavya ortak yapımı bir dramatik savaş filmdir. Özgün adı Die Blechtrommel olan film İngilizce konuşulan ülkelerde The Tin Drum adı ile gösterilmiştir.

<i>Aşk Hikâyesi</i> (film, 1970)

Aşk Hikâyesi 1970 ABD yapımı romantik-dramatik filmdir. Özgün adı Love Story olan film Kasım 1971'de Türkiye'de de gösterime girmiştir. Film birçok ülkede olduğu gibi Türkiye'de de gişe rekorları kırmış, haftalarca gösterimde kalmıştır.

<i>Yaz Günüydü</i>

Yaz Günüydü 1971 ABD yapımı dramatik filmdir.Özgün adı Summer of '42 dur. Senaryosunu Herman Raucher'in kendi anılarına dayandırarak yazdığı filmi Robert Mulligan yönetmiş, önemli rollerinde Jennifer O'Neill, Gary Grimes, Jerry Houser ve Oliver Conant oynamışlardır. Filmin müziklerini Michel Legrand yapmış ve bu çalışması ile 1972 yılında En İyi Orijinal Müzik Akademi Ödülünü kazanmıştır.

<i>Esrarengiz Yolculuk</i> (film) film

Esrarengiz Yolculuk, 1966 ABD yapımı bilimkurgu, macera filmidir. Özgün adı Fantastic Voyage olan film 1968 Mart ayında Türkiye'de gösterime girmişti.

<i>Tehlikeli İlişkiler</i> (film)

Tehlikeli İlişkiler 1988 ABD İngiltere ortak yapımı romantik-dramatik dönem filmdir. Özgün adı Dangerous Liaisons olan film 14 Temmuz 1989'da Türkiye'de gösterilmiştir.

Parmaklıklar Arkasında, 1967 ABD yapımı dramatik filmdir. Özgün adı Cool Hand Luke olan film Türkiye'de 1969 yılında gösterime girmişti.

<span class="mw-page-title-main">William Goldman</span> Amerikalı yazar (1931 – 2018)

William Goldman, Amerikalı senaryo yazarı ve romancı.

<i>Üçüncü Adam</i> (roman)

Üçüncü Adam, casus romanlarının babası olarak da anılan İngiliz yazar Graham Greene'in 1949 yılında çekilen aynı adlı ABD filmi için yazdığı senaryoya bir ön hazırlık olarak kaleme aldığı kısa romanın adıdır. Yazar ertesi yıl 1950'de bu eserini kitap halinde de yayımlamıştır. Polisiye Yazarlar Derneği ve Amerika'nın Gizemli Yazarları'nın yayınladığı en iyi 100 polisiye romanı listelerinin her ikisinde de yer almıştır.

<i>Hükmedenler</i> (film)

Hükmedenler, 1978 ABD - İngiltere ortak yapımı bilimkurgu gerilim filmidir. Özgün adı Capricorn One olan film Türkiye'de sinemalarda Aralık 1979'da gösterilmiştir. Capricorn astronomide Oğlak Takımyıldızı, astrolojide de oğlak burcu anlamlarına gelmektedir. Capricorn One ise filmde Mars'a gidecek uzay aracının kod adıdır.

<i>Leopar</i> (senaryo)

Leopar, Luchino Visconti'nin yönettiği 1963 tarihli aynı adlı filmin Türkiye'de 1972 yılında yayımlanmış senaryo kitabıdır.

<i>Vurun Kahpeye</i> (film, 1949) 1949 filmi

Vurun Kahpeye, Lütfi Ömer Akad'ın 1949 yapımı filmi. İftira sonrası linç edilen Aliye Öğretmenin hikâyesini konu edinmektedir. Film, Halide Edib Adıvar'ın 1923 yılı sonlarında Akşam gazetesinde tefrika edilen ve 1926'da ilk defa kitap olarak yayınlanan aynı adlı eserinden sinemaya uyarlanmıştır. Roman, toplamda üç defa sinemaya uyarlanmış ve bu, ilk uyarlamadır. Başrolde Aliye Öğretmeni canlandıran Sezer Sezin vardır.

<i>The Misfits</i> (roman, 1961)

The Misfits (Uygunsuzlar), Amerikalı oyun yazarı Arthur Miller'ın 1961 yılında yazdığı romanın adıdır. Kitabın önsözünde bizzat yazarın da belirttiği gibi görünüşte romana benzese de aslında bu alışılmadık formatın yeni bir deneme tarzı olduğu, kitabının roman, oyun ve senaryo formatlarının dışında olduğu, ama bunların hepsinden de ögeler içerdiği belirtilmiştir.

<i>Çingene Aşkı Paprika</i>

Çingene Aşkı Paprika, Vecdi Uygun'un senaryosunu yazdığı, Mehmet Dinler'in yönettiği 1969 yapımı Türk filmidir. Filmin yapımcısı Hilmi Coşkun'dur. Filmin senaryosu Amerikalı yönetmen Erich von Stroheim tarafından yazılan Paprika adlı romandan uyarlanmıştır.

<i>Sürtük</i> (film, 1942)

Sürtük 1942 yılında çekilen Adolf Körner'ın yönetmenliğini yaptığı Türk dram filmi. Filmde, Zehra Yumsel, Halide Pişkin, Avni Dilligil gibi oyuncular oynamıştır. Türk sinemasının büyük oyuncularından birisi olarak gösterilen Hulusi Kentmen'in oynadığı ilk sinema filmidir. Film, Bernard Show'un oyunundan uyarlanmıştır.

Manie-Manie: Meikyū Monogatari veya Neo Tokyo, yönetmenliğini Rintaro, Yoshiaki Kawajiri ve Katsuhiro Ōtomo yaptığı ve senaryosu yine Rintaro, Kawajiri ve Ōtomo tarafından yazılan 1987 yapımı bir Japon bilimkurgu anime filmidir. Film, Taku Mayumura'nın Meikyū Monogatari adlı kısa roman serisinden uyarlanmış olup Madhouse tarafından hazırlanmıştır. Film, ilk olarak 25 Eylül 1987 tarihinde yayınlanmış olup 15 Nisan 1989 tarihinde sinemalarda gösterime girdi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.