İçeriğe atla

Öncü gemi

Öncü gemi, isim gemisi veya sınıf lideri, hepsi aynı genel tasarıma göre inşa edilmiş bir seri veya gemi sınıfının ilk gemisidir. Terim askeri gemiler ve daha büyük sivil gemiler için geçerlidir.[1][2][3][4]

Büyük gemilerin iç yapısı karmaşıktır ve inşa edilmesi beş ile on yıl kadar uzun sürebilir. Bir gemi inşa edilirken planlar üzerinde değişiklik veya geliştirmelerin yeni gemiye dahil edilmesi muhtemeldir, bu nedenle iki geminin birbirinin tıpatıp aynısı olması nadirdir. Öncü geminin inşası esnasında daha iyi yöntemler bulunması, hatta hataların ortaya çıkması muhtemeldir.

İkinci ve daha sonraki gemiler genellikle ilk gemi tamamlanmadan, denize indirilmeden ve test edilmeden önce başlatılır. Bununla birlikte öncü gemiyi inşa etmek, prototip gemi oluşturmaktan daha verimli ve uygun maliyetlidir. Öncü gemiyi, radikal olarak farklı versiyonlar yerine bazı iyileştirmeler içeren kopyalar takip eder. Sonraki gemilerde yapılan iyileştirmeler ve değişiklikler bazen öncü gemiye de uygulanır. Bazen öncü gemiler, takip eden gemiler tamamlanmadan önce deneme seferlerinde test edilir ve hiçbir zaman gerçek kullanım görmeyecek bir prototipe kaynak harcamak yerine bir şablon ve prototip kombinasyonu olarak kullanılır.

Adlandırma

Gemi sınıfları genellikle iki yoldan biriyle adlandırılır; Feth-i Bülend sınıfı örneğinde gibi sınıf adını inşa edilen ilk gemi olan Feth-i Bülend'den alır; veya Kraliyet Donanması'nın Tribal-sınıfı fırkateynlerinde sınıfında olduğu gibi sınıftaki gemilerin adları bir temaya (HMS Mohawk gibi gemiler adlarını kabilelerden (tribe) alır) dayanır. Başka bir filo için bir gemi sınıfı üretilirse, ilk aktif birim bu filo için öncü gemi olacaktır; örneğin, Oliver Hazard Perry sınıfı gemiler Avustralya Kraliyet Donanması hizmetinde Adelaide sınıfı olarak adlandırılır. Sun-sınıfı kruvaziyer gemilerinin öncü gemisi Sun Princess gibi daha büyük sivil gemiler de bazen bu adlandırma yapısını takip eder.

Kaynakça

  1. ^ The Last Epic Naval Battle: Voices from Leyte Gulf, by David Sears, p. 27, Organization and ships
  2. ^ "US Navy, Commander, Naval Surface Force, U.S. Pacific Fleet". 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020. 
  3. ^ "Builder of US Navy's new class aircraft carrier looks towards lead ship's upcoming trials". 25 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020. 
  4. ^ "Navy Ship Names: Background for Congress, Ronald O'Rourke, Specialist in Naval Affairs, May 12, 2017" (PDF). 25 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Mart 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kruvazör</span> ağır savaş gemisi

Kruvazör büyük savaş gemilerinin sınıfıdır. Muhrip sınıfı gibi dışarıda destek ihtiyacı olan bir sınıftı fakat modern zamanda bu fark ortadan kalkmıştır. Geçmişte bağımsız operasyonlar için en küçük gemi olarak düşünülürdü. Modern savaşta kruvazörün eski işlevi ortadan kalkmış, yerlerini muhriplere terk etmiştir. Askeri işlev nedeniyle kruvazör adı en büyük gemiler için kullanılmaktadır.

<i>Turgut Reis</i> (zırhlı)

Turgut Reis veya SMS Weißenburg, Alman İmparatorluğu Donanması'nın ilk okyanus ötesi savaş gemilerinden biridir. Alman İmparatorluğu Donanması'nın ardından son olarak Osmanlı donanmasında görev yapmıştır. Alman İmparatorluğu'nda 1890'larda yapılan Brandenburg sınıfı dört ön-dretnot zırhlısından üçüncüsüdür. 1890 yılında AG Vulcan firmasının Stettin tersanesinde inşası başlamış, 1891'de denize indirilmiş, 1894 yılında tamamlanmıştı. Brandenburg sınıfı zırhlılar, üç adet ikiz tarette taşıdıkları altı büyük kalibre top ile, dönemin standardı olan iki adet ikiz taret taşıyan zırhlılardan farklıydılar. İngiliz Kraliyet Donanması, bu gemilere "whaler" adını vermişti. Turgut Reis, kendisiyle aynı sınıftan gemiler olan SMS Brandenburg, SMS Wörth ve SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm ile aynı yıllarda suya indi.

<i>Admiral Kuznetsov</i> sınıfı uçak gemisi

Kuznetsov sınıfı uçak gemisi , Sovyet adlandırma Projesi 11435, Rus ve Çin donanmaları tarafından işletilen bir sabit kanatlı uçak gemisi sınıfıdır. Başlangıçta Sovyet Donanması için tasarlanan Kuznetsov sınıfı gemiler, STOBAR konfigürasyonunda yüksek performanslı geleneksel uçakları fırlatmak için bir kayakla atlama kullanır. Tasarım, Sovyet filo havacılığında, yalnızca VSTOL uçaklarını fırlatabilen Kiev sınıfı taşıyıcılar üzerinde büyük bir ilerlemeyi temsil ediyordu.

<i>Brandenburg</i> sınıfı zırhlı

Brandenburg sınıfı, Alman İmparatorluğu'nun okyanus ötesi ilk dört ön dretnot zırhlının dahil olduğu sınıf. Bu gemiler aynı zamanda kablosuz iletişim yapabilen ilk Alman savaş gemileridir. Bu sınıfta üretilen savaş gemilerinin adları SMS Brandenburg, SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm, SMS Weißenburg ve SMS Wörth'tür. Dört geminin inşasına 1890 yılında başlandı, üçü 1893'te tamamlanırken SMS Weißenburg 1894'te bitirildi. Öncü gemi olan Brandenburg 9,3 milyon marka, Kurfürst Friedrich Wilhelm ise 11,23 milyon marka mal oldu. Birleşik Krallık Kraliyet Donanması, bu gemileri alaya alarak "balina avcıları" olarak nitelendirmiştir.

SMS <i>Brandenburg</i>

SMS Brandenburg, Alman Donanması'nın 1890'ların başında inşa edilen Brandenburg sınıfı dört pre-dreadnought zırhlısından ilkidir. Sınıftaki diğer gemiler SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm, SMS Weißenburg ve SMS Wörth'tür. Brandenburg, Alman Donanması için inşa edilen ilk pre-dreadnought gemidir. Donanma daha önce sadece kıyı savunma gemileri ve zırhlı fırkateynler inşa etmişti. Geminin omurgası 1890'da AG Vulcan tersanesinde serildi. 21 Eylül 1891'de denize indirilen gemi donatımının tamamlanmasının ardından 19 Kasım 1893'te Alman Donanması'na katıldı. Brandenburg ve üç kardeş gemisi, taşıdıkları altışar topla dönemin dört top taşıyan zırhlılarına kıyasla daha modern tasarımlardı. Geminin adı Almanya'nın Brandenburg ilinden gelmektedir.

SMS <i>Wörth</i>

SMS Wörth, Alman Donanması'nın 1890'ların başında inşa edilen Brandenburg sınıfı dört ön dretnot zırhlısından biridir. Sınıftaki diğer gemiler SMS Brandenburg, SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm ve SMS Weißenburg zırhlılarıdır. SMS Wörth, Alman Donanması için inşa edilen ilk okyanus aşırı gemilerden ve ilk ön dretnot gemidir. Geminin omurgası Mayıs 1890'da Kiel'deki Germaniawerft tersanesinde serildi. 6 Ağustos 1892'de denize indirilen gemi, donatımının tamamlanmasının ardından 31 Ekim 1893'te Alman Donanması'na katıldı. Wörth ve üç kardeş gemisi, taşıdıkları altışar ağır topla dönemin dört ağır top taşıyan zırhlılarına kıyasla daha modern tasarımlardı. Geminin adı 1870-71 Fransa-Prusya Savaşı'nın başındaki Wörth Çatışması'ndan gelmektedir.

<i>Deutschland</i> sınıfı zırhlı Alman İmparatorluk Donanması için inşa edilen beş ön dretnot savaş gemisinden oluşan gemi sınıfı

Deutschland sınıfı, Alman İmparatorluk Donanması için inşa edilen beş ön dretnot savaş gemisinden oluşan gemi sınıfıdır. Sınıf Deutschland, Hannover, Pommern, Schlesien ve Schleswig-Holstein gemilerinden oluşmaktaydı. 1903-1908 arasında inşa edilen gemiler, daha önceki Braunschweig sınıfı zırhlılara çok benzerdi; ancak daha iyi koruma sağlayan zırhları vardı. İngiliz Kraliyet Donanması'nın devrimci gemisi HMS Dreadnought'un hizmete girişiyle daha inşaları tamamlanamadan teknolojinin gerisinde kalan Deutschland sınıfı, Alman donanmasına katılan son ön dretnot gemiler oldular. Deutschland sınıfının ardından inşa edilen Nassau sınıfı zırhlılar ise Almanya'nın ilk dretnot sınıfı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Demir zırhlı savaş gemisi</span>

Demir zırhlı savaş gemisi, 19. yüzyılın ikinci yarısının başlarında kullanılan buhar motorlu dövme demir veya çelikten yapılmış zırh plakalarıyla korunan savaş gemisi türü. Zırhlı korvet ve zırhlı fırkateyn olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Helikopter gemisi</span> operasyonel olarak helikopter kullanan uçak gemisi türü

Helikopter gemisi, operasyonel olarak helikopter kullanan uçak gemisi türüdür. Helikopter gemilerinde, geminin büyük bir kısmını kaplayan ve uzunlamasına seyreden bir uçuş güvertesi bulunur. Bu gemilere örnek olarak İngiliz kraliyet donanmasındaki HMS Ocean, Sovyet Donanması'ndaki Moskva sınıfı veya Çin Donanması'ndaki Tipi 0891A örnek verilebilir. Bu gemilerde genellikle uçak depolanması için hangar da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">LHD</span> savaş gemisi tipi

LHD, Türkçeye havuzlu helikopter gemisi şeklinde yetersiz olarak çevrilen bünyesinde helikopterler bulunduran ve çıkarma araçları için havuzlu güverteye sahip çok amaçlı amfibi hücüm gemisi tipidir. ABD Donanması ve NATO bu terimi, bu tip gemileri tanımlarken gövde sınıflandırma sembolü olarak kullanmaktadır.

<i>Feth-i Bülend</i>

Feth-i Bülend 1860'ların sonlarında sınıfının öncü gemisi olan demir zırhlı korvet savaş gemisidir. Osmanlı Donanması için İngiliz Thames Iron Works'ten sipariş edildi ve 1868'de inşasına başlandı, 1869'da denize indirildi ve 1870'te hizmete girdi. Dört 229 mm topu vardı, tek pervaneyi çeviren bileşik buhar motoru ile 13 deniz mili (24 km/sa) hıza ulaşabilmekteydi.

<i>Mukaddeme-i Hayr</i>

Mukaddeme-i Hayr, Osmanlı donanması için 1860'larda inşa edilen Feth-i Bülend sınıfı demir zırhlı korvetlerin ikincisidir. Gemi, İstanbul'daki Tersane-i Amire'den sipariş edildi. Omurgası 1870'te kızağa konan gemi, 1872'de denize indirildi ve 1874'te de hizmete girdi. Ana silah olarak dört adet 229 mm çapında topu vardı. Tek pervaneyi çeviren bileşik buhar motoru ile 12 deniz mili (22 km/sa) hıza ulaşabiliyordu. Gemi, 1877-1878 Rus-Türk Savaşı sırasında görev aldı, ardından 1878'den 1897'ye kadar Haliç'te yattı. 1897'de Osmanlı-Yunan Savaşı'nın başlangıcında, Osmanlı donanması Mukaddeme-i Hayr'ı ve geri kalan zırhlı filoyu seferber etti ancak neredeyse tüm gemilerin kullanılamaz durumda olduğunu gördü. Mukaddeme-i Hayr ertesi yıl silahsızlandırıldı ve 1911'de sabit bir eğitim gemisine dönüştürüldü. 1914'te I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden sonra kışla gemisi haline getirildi ve 1923'te sökülmesine kadar bu sıfatla hizmet etti.

<i>Feth-i Bülend</i> sınıfı zırhlı korvet

Feth-i Bülend sınıfı, 1860'larda ve 1870'lerde Osmanlı donanması için inşa edilmiş iki zırhlı savaş gemisini içeren bir gemi sınıfıdır. Sınıftaki ilk gemi Feth-i Bülend, Birleşik Krallık'ta inşa edildi ve Haliç'teki Tersane-i Amire'de inşa edilen ikinci gemi Mukaddeme-i Hayr için temel görevi gördü. Gemilerin tasarımı daha önce yine Birleşik Krallık'ta inşa edilen Avnillah sınıfına dayanıyordu. Ortadan bataryalı zırhlı korvetler Feth-i Bülend ve Mukaddeme-i Hayır ana silah olarak kazamatlarda yer alan namludan dolma dört 222 mm Armstrong top taşımaktaydı.

USS <i>Dwight D. Eisenhower</i> (CVN-69) ABD Donanmasında hizmet veren nükleer uçak gemisi

USS Dwight D. Eisenhower (CVN-69), Birleşik Devletler Donanması'na aktif hizmet veren nükleer bir uçak gemisidir. 1977 yılında hizmete giren gemi, şu anda hizmette olan on adet Nimitz sınıfı geminin ikincisidir ve ABD'nin 34. Başkanı Dwight D. Eisenhower'ın adını taşıyan ilk gemidir. Gemi başlangıçta sınıfın önde gelen gemisi Nimitz gibi USS Eisenhower olarak adlandırıldı ancak adı 25 Mayıs 1970'te bugünkü haline getirildi. Kızak, aynı sınıf gemiler gibi Virginia'da bulunan Newport News Shipbuilding'de, öncü gemi ile aynı tasarıma sahip olarak inşa edildi ancak gemi daha sonra inşa edilenlerin standartlarına getirilmesi için iki kez revize edildi.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nun zırhlı korvetleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

1860'larda ve 1870'lerde Osmanlı donanması, neredeyse tamamen yabancı tersanelerde inşa edilen bir dizi zırhlı korvet savaş gemisi sipariş etti ve satın aldı. Sipariş edilen ilk sınıf olan Osmaniye sınıfı, dört adet zırhlı fırkateynden oluşuyordu. Osmaniye sınıfı 1860'ların başında Birleşik Krallık'taki tersanelerinden sipariş edildi. 1864'te beşinci gemi Fatih sipariş edilse de bu gemi, 1867'de Prusya donanması tarafından satın alındı. Aynı yıl Osmanlılar, Feth-i Bülend ile iki gemiden oluşan Avnillah sınıfını yine Birleşik Krallık'tan sipariş etti. Osmanlı İmparatorluğu'nun bir eyaleti olan Mısır da o dönem, merkezî otoriteden bağımsız olarak Fransa'daki tersanelerden; Asar-ı Tevfik, Asar-ı Şevket ve Lütf-i Celil zırhlı korvet sınıflarına ait gemi siparişleri vermiş, bir Avusturya-Macaristan firmasıyla ise İclaliye için sözleşme imzalamışlardı. Mısır'ın bağımsızlığını savunmaya yönelik çabaları, Mısır'dan 1868'de yaptığı sipariş ettiği tüm zırhlı korvetleri teslim etmesini isteyen Padişah Abdülaziz'i kızdırdı. Bu esnada ikinci bir Feth-i Bülend sınıfı zırhlı olan Mukaddeme-i Hayr sipariş edilmiş ve Osmanlı Tersane-i Amire'sinde inşa edilen ilk zırhlı olmuştu. 1871'de Osmanlılar, iki Mesudiye sınıfını sipariş etti. İlk gemi teslim alınırken ikinci gemi Birleşik Krallık'ın 1878'de Rusya ile savaşa girmesi korkusunun ortasında Kraliyet Donanması tarafından satın alındı ve yerini Tersane-i Amire'de inşa edilecek üçüncü bir gemi olan Hamidiye'ye bıraktı. Son iki gemi, Peyk-i Şeref sınıfı, 1874 yılında Birleşik Krallık'tan sipariş edildi fakat Kraliyet Donanması 1878'de savaş beklentileri sırasında her ikisini de satın aldı.

HMS <i>Ark Royal</i> (1914)

HMS Ark Royal, deniz uçağı gemisi olarak tasarlanan ve inşa edilen ilk gemiydi. 1914'te, omurga inşasının başlamasından kısa bir süre sonra Kraliyet Donanması tarafından satın alındı. İnşaatın erken safhada olması, geminin tasarımının neredeyse tamamen deniz uçaklarına uyum sağlayacak şekilde değiştirilmesine izin verdi. Birinci Dünya Savaşı'nda Ark Royal, 1915'in başlarında, hava keşif ve gözlem görevlerini yürüten uçakları ile Çanakkale Savaşı'na katıldı. Daha sonra 1916'da, bölgede faaliyet gösteren tüm deniz uçakları için bir depo gemisi olarak Çanakkale'ye dönmeden önce, uçakları ile 1916'da Makedonya Cephesi'ndeki İngiliz birliklerini destekledi. Ocak 1918'de İmroz Deniz Muharebesi'nde uçakları bölgedeki Müttefik gemilerine saldırmak için Çanakkale Boğazı'ndan ayrılan muharebe kruvazörü Yavuz'u bombaladı. Gemi, güney Ege Denizi'nde denizaltı devriyesi gezen deniz uçaklarını desteklemek için yıl içinde bölgeyi terk etti.

Refakat gemisi ya da refakat uçak gemisi, II. Dünya Savaşı'nda Kraliyet Donanması, Amerika Birleşik Devletleri Donanması, Japon İmparatorluk Deniz Kuvvetleri ve Japon İmparatorluk Hava Kuvvetleri tarafından kullanılan küçük ve yavaş tipte bir uçak gemisiydi. Genellikle daha büyük filo gemilerinin yarısı uzunluğunda ve üçte biri deplasmanına sahip, daha yavaş, daha az uçak taşıma kapasitesi ile daha hafif silah ve zırha sahiptiler. Refakat gemileri çoğunlukla ticari bir gemi gövdesi üzerine inşa edilmeleri sebebiyle daha ucuzdu ve istenildiğinde hızlı bir şekilde inşa edilmeleri mümkündü. Bu, filo gemilerinin sayıca az olması durumunda, geçici olarak fazla sayıda görevlendirilebildikleri için bir avantajdı. Bununla birlikte, koruma eksikliği yaşanması refakat gemilerini savunmasız hale getirirdi ve bazıları bu nedenle battı. Hafif uçak gemisi, çoğu bakımdan refakat gemilerine benzer bir konseptti, ancak filo gemilerinin yanında görev yapmak için gerekli olan daha yüksek hızlara sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Nimitz sınıfı uçak gemisi</span>

Nimitz sınıfı, nükleer güçle çalışan 10 uçak gemisinin hizmet ettiği Birleşik Devletler Donanması sınıfıdır. Sınıfın öncü gemisi ismini Chester W. Nimitz'den almıştır. 1.092 fit toplam uzunluğu ve 100.000 İngiliz tonu ağırlığı ile Nimitz sınıfı gemiler, USS Gerald R. Ford 2017 yılında hizmete girene kadar inşa edilen en büyük savaş gemileriydiler.

<i>Ise</i> (zırhlı)

Ise, Japon İmparatorluk Donanması'nın Ise sınıfı zırhlısıydı. 1910'larda inşa edilen iki dretnot savaş gemisinden oluşan sınıfının lider gemisiydi.

<i>Hyūga</i> (zırhlı)

Hyūga, Japon İmparatorluk Donanması'nın Ise sınıfı zırhlısıydı. 1910'larda inşa edilen iki dretnot savaş gemisinden oluşan sınıfının ikinci gemisiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.