İçeriğe atla

Ön-Romence

Ön-Romence
Ana Romence, Proto-Romence
Atası olduğu dillerLatin/Romen dilleri
BölgeRoma İmparatorluğu
Yeniden
oluşturulmuş
atası
Kendisinden türemiş diller
  • Ortak Rumence
  • Ön-İtalo-Batı-Romence


Ön-Romence, Ana Romence veya Proto-Romence; Romen (Latin) dillerinin karşılaştırmalı metod uygulanarak yeniden oluşturulmuş varsayımsal son ortak atasıdır. Böyle bir yeniden oluşturmanın gerçekten konuşulmuş bir dili ne derece yansıttığı tartışmalı bir konudur. Gerçek hayattaki en yakın karşılığı Geç Latincedir.

Fonoloji

Ünlüler

Tekli ünlüler

Ön Merkez Arka
Kapalı [i][u]
Kapalıya Yakın [ɪ][ʊ]
Yarı Kapalı [e][o]
Yarı Açık [ɛ][ɔ]
Açık [a]

İkili Ünlüler

  • /au̯/ yeniden oluşturulabilen tek fonemik ikili ünlü gibi durmakta.[1]

Fonetik

  • Ünlüler, vurgulu açık hecelerde uzatılıyordu.[2]
  • Vurgulu /ɛ ɔ/, metafonik durumlarda - yani ardından kapalı ünlü barındıran bir hece geldiğinde- [e͡ɛ o͡ɔ] gibi ikili ünlü oluşturmuş olabilir.[3]
    • Metafoni - eğer ki Ön-Romenceye yansıtılabilirse- başta sadece açık hecelerde yaşanmış olabilir. Yani alofonik olarak uzatılmış /ɛ ɔ/ seslerini hedeflemiştir.[4]

Sınırlamalar

  • /ɛ ɔ/ vurgusuz hecelerde bulunmaz.[5]
  • σσˈσσ hece yapılı kelimelerde ikinci hecede /i u/ bulunmaz. Artsürem açısından bu, bu bağlamdaki ünlülerin zayıflamasını yansıtıyor.[6] Ör. Latince dormitorium > Fransızca dortoir.[7]

Ünsüzler

Burger (1955, s. 25)
DudaksılTaçsıl Damaksıl
Genizsil [m][mʲ][n][nʲ]
Patlamalı Ötümsüz [p][pʲ][t][tʲ][k][kʲ]
Ötümlü [b][bʲ][d][dʲ][g][gʲ]
SürtünmeliÖtümsüz [f][fʲ][s][sʲ]
Ötümlü [β][βʲ]
Sürtünmesiz [l][lʲ]([j] [w])[8]
Titremeli [r][rʲ]

Öndamaksıllaşmış ünsüzler

  • Ön-Romencede öndamaksıllaşmanın fonemik olup olmadığı konusunda akademisyenler arasında anlaşmazlık bulunmaktadır.[9]
    • Bu yazı şunları baz almaktadır:[10]
    • Benzer şekilde van den Bussche, /ʎʎ ɲɲ (t)tʲ (d)dʲ (k)kʲ (ɡ)ɡʲ/ seslerini de Ön-Romence envanterine koymaktadır.[11]
    • Pope, Ön-Gallo-Romenceyi bir dizi öndamaksıllaşmış ünsüzle yeniden oluşturuyor.[12]
    • Gouvert, Ön-Romence için fonetik bir öndamaksıllaşma kuralı öneriyor: ör. /basiˈare/ [baˈsʲaːɾe] [13]
  • Öndamaksıllaşmış ünsüzler ünlüler arasında ikizleşme eğilimindeydi, bunun miktarıysa ünsüze göre değişmekteydi.[14]
    • Gouvert, öndamaksıllaşmış ünlülerarası /n l k/ seslerinin düzenli (fonetik) bir şekilde [ɲɲ ʎʎ cc] seslerine ikizleştiğini öneriyor.
    • Repetti, orijinal /s/ hariç bu bağlamdaki tüm ünsüzlerin ikizleşmesine ilişkin (karışık) kanıtlar bulunduğunu belirtiyor.
  • [tʲ]; [t͡sʲ][15] veya [t͡zʲ][16] gibi bir yarı-patlamalı olabilir.

Fonetik

Sınırlamalar

  • /b/ ünlüler arasında bulunmaz. Artsürem açısından bu Latince ünlülerarası [b] ve [bj]'nin [β] ve [βj]'ye gelişimini yansıtıyor.[22][23]

Morfoloji

Aşağıdaki biçimler kaynaklardaki halleriyle yazılmıştır: ya Latince tarzda ya da fonetik halleriyle. Fonetik yazım yukarıdaki fonolojiyle her zaman örtüşmeyebilir.

İsimler

İsimler için üç durum yeniden oluşturulmuştur: yalın, belirtme ve tamlayan-yönelme durumu.[24]

de Dardel & Gaeng (1992, s. 104) şu noktalarda Lausberg'den ayrılıyorlar:

  • Tamlayan-yönelme halinin canlı isimlere özgü olduğuna inanıyorlar.
  • *-orum şeklinde evrensel bir çoğul tamlayan-yönelme bitimi öneriyorlar.
  • -a tipi isimler için -de Dardel & Wüest (1993, s. 57)'e göre *-as ile rekabet halinde olsa da- *-ae çoğul yalın bitimini öneriyorlar.
Tip -a (dişil) -o (eril) -C (eril) -C (dişil)
Sayı Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
Yalın capra capras caballus caballi frater fratres/-i noctis noctes
Belirtme caballu caballos fratre fratres nocte
Tamlayan-Yönelme caprae capris caballo caballis fratri fratris nocti noctis
Kelime 'keçi' 'at' 'erkek kardeş' 'gece'

-C tipindeki bazı isimlerin çekiminde vurgu ve hece sayısı değişmekteydi.[25]

Tip -C (eril) -C (dişil)
Sayı Tekil Çoğul Tekil Çoğul
Yalın hómo hómines/-i múlier muliéres
Belirtme hómine hómines muliére
Tamlayan-Yönelme hómini hóminis muliéri muliéris
Kelime 'adam' 'kadın'

Ayrıca 'nötr' kelimeler de vardı. Tekilken eril, çoğulken dişil olarak çekimleniyorlardı ve genellikle kolektif bir anlam taşıyorlardı.[26]

Tip -o (nötr) -C (nötr)
Sayı Tekil Çoğul Tekil Çoğul
Yalın bracchiu bracchia corpus corpora
Belirtme
Tamlayan-Yönelme bracchio bracchiis corpori corporis
Kelime 'kol' 'vücut'

Sıfatlar

Olumlu

Lausberg (1973, ss. §§668–73)
Tip -o/-a
Cinsiyet Eril Dişil Eril Dişil
Sayı Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
Yalın bonus boni bona bonas virdis virdes/-i virdis virdes
Belirtme bonu bonos virde virdes virde
Tamlayan-Yönelme bono bonis bonae bonis virdi virdis virdi virdis
Kelime 'iyi' 'yeşil'

Kıyaslama (Comparative)

Çoğu zaman kıyaslamalar için olumlu sıfatın başına magis veya plus 'daha fazla' eklenirdi. Birkaç kelime *-ior ekiyle yeniden oluşturulmuştur, onlar da aşağıdaki gibi çekimleniyordu:[27]

Sayı Tekil
Cinsiyet Eril veya Dişil Nötr
Yalın mélior mélius
Belirtme melióre
Kelime 'daha iyi'

Üstünlük (Superlative)

Üstünlük bildiren yapılar kıyaslama biçimlerine belirli tanımlık eklenmesiyle oluşturuluyordu.[28]

Zamirler

Kişi zamirleri

Tonik

Vurgulu veya 'güçlü' biçimler:[29]

Kişi 1. 2.
Sayı Tekil Çoğul Tekil Çoğul
Yalın ego nos tu vos
Belirtme me/mene te/tene
Yönelme mi/mibi nobis ti/tibi vobis
Kişi 3. (eril) 3. (dişil)
Sayı Tekil Çoğul Tekil Çoğul
Yalın ille/illi/ipse illi/ipsi illa/ipsa illas/ipsas
Belirtme illu/ipsu illos/ipsos
(Tamlayan)-Yönelme illui/ipsui illoru/ipsoru illaei/ipsaei illoru/ipsoru
Atonik

Vurgusuz veya 'zayıf' biçimler:[30]

Kişi 1. 2. 3. (eril) 3. (dişil)
Sayı Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
Belirtme me nos te vos lu los la las
Yönelme mi li lis li lis

Soru/ilgi zamirleri

Aşağıdaki gibi:[31]

Cinsiyet Eril veya Dişil Nötr
Yalın qui quid

(/quod?)

Belirtme quem
Yönelme cui

Fiiller

Şimdiki zaman

van den Bussche (1985, ss. §2.3.2)
Fiil sınıfı 1. Kişi 2. Kişi 3. Kişi Mastar
Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
I kánto kantámųs kántas kantátįs kántat kántant kantáre
IIa dǫ́rm(j)o dormímųs dǫ́rmįs dormítįs dǫ́rmįt dǫ́rmųnt/-ent dormíre
IIb florésko/-í- florímųs floréskįs/-í- florítįs floréskįt/-í- floréskųnt/-í- floríre
IIIa wį́dd’o wįdémųs wį́des wįdétįs wį́det wį́dųnt/-ent (wį́dd’ųnt) wįdére
IIIb wę́ndo wę́ndįmųs wę́ndįs wę́ndįtįs wę́ndįt wę́ndųnt/-ent wę́ndere
Düzensiz dáo dámųs dás dátįs dát dánt/dáųnt/dáent dáre
ábjo/ájjo abémųs áes/ás abétįs áet/át ánt/áųnt/áent abére

Geçmiş zaman

van den Bussche (1985, ss. §2.3.3)
Fiil sınıfı 1. Kişi 2. Kişi 3. Kişi Mastar
Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
I kantáj kantámmųs kantásti kantástįs kantáwt/-át kantárųnt kantáre
IIa dormíj dormímmųs dormísti dormístįs dormíwt/-ít dormírųnt dormíre
IIIb battę́j battę́mmųs battę́sti battę́stįs battę́wt/-ę́t battę́rųnt báttere
Düzensiz féki fékįmųs/-kį́mm- fekį́sti fekį́stįs fékįt fékerųnt/-ér- fákere
díksi díksįmųs/-kį́mm- dikį́sti dikį́stįs díksįt díkserųnt díkere

Sıfat-fiiller (ortaçlar)

van den Bussche (1985, ss. §2.3.4)
Fiil sınıfı present preterite
I kantánte kantátų
II dormę́nte dormítų
III wendę́nte (wę́ndįtų/-útų)

Notlar

  1. ^ C bir ünsüz.
  2. ^ Gouvert'in bir örneği. Lausberg'e göre ünlü sadece bir ünsüz veya duraktan sonra eklenirdi.
  3. ^ /ll/ üzerine daha fazlası için bkz. Zampaulo 2019, s. 71–7 ve Lausberg 1970, s. §§494–9

Kaynakça

  1. ^ Ferguson 1976, ss. 84; Gouvert 2015, ss. 81
  2. ^ Gouvert 2015, ss. 118-119; Loporcaro 2015
  3. ^ Ferguson 1976, s. chapter 7
  4. ^ Maiden 2016
  5. ^ Ferguson 1976, s. 76; Gouvert 2015, ss. 78–81, 121–2
  6. ^ Lausberg 1970, ss. 292–296
  7. ^ Gouvert 2015, ss. 78–9
  8. ^ van den Bussche 1985, s. 226
  9. ^ Operstein 2010, s. 107
  10. ^ Burger 1955 ve Petrovici 1956
  11. ^ van den Bussche 1985, ss. 226
  12. ^ Pope 1952, ss. 168
  13. ^ Gouvert 2015, ss. 83
  14. ^ Lausberg 1970, s. §§451–478; Gouvert 2015, ss. 95, 111, 115; Repetti 2016, s. 659; Barbato 2022, s. §1
  15. ^ Gouvert 2015, ss. 86, 92
  16. ^ Lausberg 1970, s. §452
  17. ^ Lausberg 1970, s. §353; Gouvert 2015, ss. 125–6
  18. ^ Lausberg 1970, s. §444–8; Chambon 2013 apud Gouvert 2015, s. 95; Zampaulo 2019, s. 80–2
  19. ^ Gouvert 2016, s. 48
  20. ^ Gouvert 2015, s. 15
  21. ^ Gouvert 2016, s. §1
  22. ^ Gouvert 2015, s. 86
  23. ^ Lausberg 1970, ss. 366, 475
  24. ^ Lausberg (1973, ss. §§590–600, 616–27)
  25. ^ Lausberg (1973, ss. §§628–38)
  26. ^ Lausberg (1973, ss. §§601–15, 639–45, 668)
  27. ^ Lausberg (1973, ss. §§679–81)
  28. ^ Lausberg (1973, ss. §687)
  29. ^ Lausberg (1973, ss. §§707–22)
  30. ^ Lausberg (1973, ss. §§723–37)
  31. ^ Lausberg (1973, ss. §§746–7)

Bibliyografya

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hunlar</span> MS 4-6. yüzyıllar arasında Avrasyada yaşamış göçebe halk

Hunlar, MS 4-6. yüzyıllar arasında Orta Asya, Kafkaslar ve Doğu Avrupa'da yaşayan göçebe bir halktır. İlk olarak Volga'nın doğusunda, o zamanlar İskitya'nın bir parçası olan bir bölgede yaşadıkları tahmin edilmektedir. MS 370 yılına gelindiğinde Hunlar Volga bölgesine varmış ve 430 yılına gelindiğinde ise Avrupa'da kısa ömürlü de olsa geniş bir hakimiyet kurmuşlardır. Gotları ve Roma sınırları dışında yaşayan diğer birçok Cermen halkını fethetmiş ve diğerlerinin Roma topraklarına kaçmasına neden olmuştu. Hunlar, özellikle Attila döneminde Doğu Roma İmparatorluğu'na sık ve yıkıcı baskınlar yaptılar. 451'de Hunlar, Batı Roma eyaleti Galya'yı işgal ettiler ve burada Katalonya Tarlaları Savaşı'nda Romalılar ve Vizigotlardan oluşan birleşik bir orduyla savaştılar ve 452'de İtalya'yı işgal ettiler. 453'te Attila'nın ölümünden sonra Hunlar Roma için büyük bir tehdit olmaktan çıkmış ve Nedao Savaşı'ndan sonra imparatorluklarının çoğunu kaybetmişlerdir (454?). Hun isminin varyantları Kafkasya'da 8. yüzyılın başlarına kadar kaydedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İnsan</span> embriyodan yetişkine kadar Homo cinsinin mevcut benzersiz türü olan Homo sapiensin herhangi bir üyesi

İnsan ya da modern insan, primatların en yaygın türüdür. İki ayaklılığı ve yüksek zekâsıyla karakterize edilen büyük insansı maymun olan insan, çeşitli ortamlarda gelişip son derece karmaşık araçlar geliştirmiş, karmaşık toplumsal yapılar ve medeniyetler oluşturmuştur. İnsanlar son derece sosyaldir; tek bir insan, ailelerden ve yaşıt gruplarından şirketlere ve siyasi devletlere kadar iş birliği yapan, farklı ve hatta rekabet eden sosyal grupların çok katmanlı bir ağına ait olma eğilimindedir. Bu nedenle, insanlar arasındaki sosyal etkileşimler, her biri insan toplumunu destekleyen çok çeşitli değerleri, sosyal normları, dilleri ve gelenekleri oluşturmuştur. İnsanlar aynı zamanda son derece meraklıdır: Olguları anlama ve etkileme arzusu, insanlığın bilim, teknoloji, felsefe, mitoloji, din ve diğer bilgi çerçevelerindeki gelişimini motive etmiştir; insanlar aynı zamanda antropoloji, sosyal bilimler, tarih, psikoloji ve tıp gibi alanlar aracılığıyla da kendilerini incelerler.

Ğ, Latin alfabesinden türetilen Türk, Azeri ve Kazak alfabelerinde; ayrıca Kırım Tatarcası, Çerkesçe, Lazca ve Tatarcanın yazımında kullanılan Latin kökenli alfabelerde de bulunan bir harftir. Kullanıldığı yazı dizgelerinde ötümlü artdamaksıl sürtünmeli ünsüz olan /ɣ/, ötümlü artdamaksıl sürtünmesiz ünsüz /ɰ/ veya ötümlü küçükdilsil sürtünmeli ünsüz /ʁ/ seslerini temsilen yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İtalik diller</span>

İtalik diller, bilinen ilk üyeleri MÖ 1. milenyumda İtalyan Yarımadası'nda konuşulmuş olan bir Hint-Avrupa dil ailesi koludur. Eski dillerinin en önemlisi, milattan önce diğer İtalik halkları fetheden Antik Roma'nın resmi dili olan Latinceydi. Diğer İtalik diller; MS ilk yüzyıllarda, konuşanları Roma İmparatorluğu'nda asimile olduğundan ve Latinceye kaydıklarından dolayı yok oldu. MS 3. ve 8. yy. arasında Halk Latincesi, günümüzde ana dil olarak konuşulan tek İtalik dil grubu olan Latin (Romen) dillerine ayrıldı, ayrıca Edebi Latince de hayatta kaldı. Latincenin yanında bilinen diğer antik İtalik dilleri; Faliskçe, Umbriyaca ve Oskanca ve Güney Pikencedir. Yarımadada konuşulmuş ve sınıflandırması tartışmalı olan diğer İtalik diller Venetçe ve Sikulcadır. Uzun zaman önce yok olmuş bu diller, yalnızca arkeolojik bulgulardaki birkaç yazıttan bilinmektedir.

Ari ırk, 19. yüzyılın sonlarında Proto-Hint-Avrupa mirasına sahip insanları ırksal gruplarla tanımlamak için ortaya çıkmış ve artık kullanılmayan bir tarihsel ırk kavramıdır. Antropolojik, tarihi ve arkeolojik kanıtlar bu kavramın geçerliliğini desteklememektedir. Kavram, Proto-Hint-Avrupa dilini ilk konuşanların insanlığın üstün bir örneğinin belirgin ataları olduğu ve günümüze kadar onların soyundan gelenlerin Sami ve Hamitik ırklarının yanı sıra Kafkas ırkının bir alt ırkını ya da kendine özgü başka bir ırkı oluşturduğu düşüncesinden türemiştir. Günümüzde, bu gruplar arasındaki yakın genetik benzerlik ve karmaşık karşılıklı ilişkiler nedeniyle, insan popülasyon gruplarını kategorize etmeye yönelik bu taksonomik yaklaşımın yanlış yönlendirilmiş ve biyolojik olarak anlamsız olduğu düşünülmektedir. Irk, kültür ve dilin izomorfizmi, modern akademisyenler tarafından hatalı bir anlayış olarak reddedilmiştir. Ari ırk kavramı 19. yüzyıl boyunca Arthur de Gobineau, Richard Wagner ve bilimsel ırkçılığı daha sonra Nazi ırkçı ideolojisini etkileyen Houston Stewart Chamberlain gibi çeşitli ırkçı ve antisemitik yazarlar tarafından benimsenmiştir. 1930'lara gelindiğinde, kavram hem Nazizm hem de Nordizm ile ilişkilendirilmiş ve Aryan ırkını "üstün ırk" olarak tasvir eden, Aryan olmayanları ırksal olarak aşağı ve yok edilmesi gereken varoluşsal bir tehdit olarak gören beyaz üstünlükçü Aryanizm ideolojisini desteklemek için kullanılmıştır. Bu fikirler Nazi Almanyası'nda Holokost'a yol açan devlet ideolojisinin önemli bir parçasını oluşturmuştur.

Biyolojide adaptasyonun birbiriyle ilişkili üç anlamı vardır. İlk olarak, organizmaları çevrelerine uyduran ve evrimsel uygunluklarını artıran dinamik evrimsel doğal seçilim sürecidir. İkinci olarak, bu süreç sırasında popülasyonun ulaştığı bir durumdur. Üçüncü olarak, her bir organizmada işlevsel bir role sahip olan, doğal seçilim yoluyla korunan ve evrimleşen fenotipik bir özellik veya adaptif bir özelliktir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Latin dilleri</span>

Doğu Latin dilleri Latin dillerinin Balkanlarda gelişmiş bir grubudur. Rumence (Daçya-Rumence), Ulahça, Megleno-Rumence ve İstro-Rumence dillerini içerir.

I. Mihail Komnenos Doukas ya da Comnenus Ducas, sıklıkla yanlış olarak Mihail Angelos olarak adlandırılır, bu ismi hiçbir zaman kullanmamıştır. Epir Despotluğu'nun kurucusu ve 1205 yılından öldüğü 1215 yılına kadar ilk hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ İslam dünyasında astronomi</span>

İslam astronomisi, özellikle İslam'ın Altın Çağı sırasında, İslam dünyasında yapılan astronomik gelişmeleri kapsar ve çoğunlukla Arapça yazılmış eserlerden oluşur. Bu gelişmeler özellikle Uzak Doğu ve Hindistan'da daha sonra Orta Doğu, Orta Asya, Endülüs ve Kuzey Afrika'da gerçekleşti. Orta Çağ İslam astronomisi, yabancı dildeki kaynakların özümsenmesi ve bu kaynakların birbiriyle benzeşmeyen unsurlarının İslami özelliklere sahip bir bilim yaratmak için birleştirilmesi gibi yönleri nedeniyle diğer İslami bilimlerin doğuşuyla paralellik gösterir. Bu kaynaklar özellikle Arapça diline tercüme edilmiş ve üzerine çalışmalar gerçekleştirilmiş Yunan, Sasani ve Hint eserlerinden oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Derin inelastik saçılma</span>

Derin inelastik saçılma, elektron, müon ve nötrino kullanarak hadronların iç yapılarının incelenmesi işlemidir. 1968'de, SLAC Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı'nda yapılan derin inelastik saçılma deneyleri sayesinde, daha önceleri teorik olarak varlığı tahmin edilen kuarkların varlığına dair ilk somut veriler elde edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Proto Hint-Avrupalılar</span> Tarih öncesi etnik grup

Proto-Hint-Avrupalılar veya Ön Hint-Avrupalılar, dilsel yeniden yapılandırmalara göre Hint-Avrupa dillerinin atası olan Proto-Hint-Avrupa dilini konuşmuş Avrasya'nın tarih öncesi insanları.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu hipotezi</span> Hipotez

,

Romen dillerinin Gallo-Romen kolu en dar anlamda Oïl dillerini ve Arpitancayı kapsar. Fakat diğer tanımlar daha geniştir; Oksitan-Romen, Gallo-İtalik ve Reto-Romen dillerini de çeşitli şekillerde kapsar.

<i>Historia Augusta</i>

Historia Augusta 117 ila 284 döneminin Roma imparatorları ile onların kıdemsiz belirlenmiş mirasçıları ile gaspçılarının hayatlarının Latince yazılmış geç bir Roma koleksiyonudur. Diocletianus ve I. Konstantin hükümdarlığı döneminde yazılan ve Roma'daki bu imparatorlara veya diğer önemli şahsiyetlere hitap eden altı farklı yazarın eserlerinin bir derlemesi olan Sözde Suetonius'un benzer çalışması De Vita Caesarum üzerinde modellenmiştir. Koleksiyon, mevcut haliyle, çoğu tek bir imparatorun yaşamını içeren otuz biyografiyi içerirken, bazıları sadece bu imparatorların benzer veya çağdaş olduğu için birlikte gruplandırılmış iki veya daha fazla grup içerir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı</span>

1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin öldürüldüğü Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı I. Dünya Savaşı'nın sonundan beri değişikliklere uğradı. Türkiye'nin dışındaki tarihçilerin çoğu Kırım'ın meydana geldiğini ve olayların bir soykırım olduğunu savunmaktadır, ancak bununla birlikte Kırım'ın sebepleri ve motivleri gibi bazı önemli hususların yorumlanmasında büyük farklılıklar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ön Anadoluca</span>

Ana Anadoluca, Ön Anadoluca veya Proto-Anadoluca) Anadolu dillerinin türediği en erken ata evresi olan tek bir proto dildir. Hemen hemen diğer tüm proto dillerde olduğu gibi doğrulanmış hiçbir kaydı bulunamamıştır; dil, tüm doğrulanmış olan Anadolu dillerinin yanı sıra diğer tüm Hint-Avrupa dillerine de karşılaştırmalı yöntem uygulanarak yeniden inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Oskanca</span>

Oskanca, Güney İtalya'da konuşulmuş soyu tükenmiş bir Hint-Avrupa dilidir. İtalik dillerin Osko-Umbriya veya Sabel koluna mensuptur. Oskanca bu sebeple Umbriyacayla yakın akrabadır.

<span class="mw-page-title-main">V. Fraates</span> Part kralı

V. Fraates, aynı zamanda adının Phraataces, Phraatakes, MÖ 2'den MS 4'e kadar Part İmparatorluğu'nun Krallar Kralıydı. IV. Fraates ve Musa'nın küçük oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">Reto-Romen dilleri</span>

Reto-Romen dilleri, Latin dillerinin güneydoğu İsviçre ve kuzeydoğu İtalya'da konuşulan bir alt ailesidir. Friulyaca, Ladince ve Romanşçayı içermektedir. Tanım, eski Roma eyaleti Raetia'dan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hun sanatı</span> Hunlar tarafından yapılmış sanat eserleri

Hunların sahip olduğu maddi kültür ve sanata ilişkin kaynaklar antik betimlemeler ve arkeolojidir. Hun toplumunun göçebe yaşam stili nedeniyle onlardan geriye pek az arkeolojik eser kalmıştır. 2005 yılı itibarıyla kesin olarak Hunlara ait olduğu tespit edilen yalnızca 200 arkeolojik kalıntı bulunmuştur. Hun arkeolojik buluntularını Sarmatlarlara ait olanlardan ayırmak zordur zira her iki halk da birbirine yakın bölgelerde yaşamış ve çok benzer maddi kültürlere sahipmiş gibi görünmektedir. Ayrıca Romalıların Hunlara ilişkin tasvirleri genellikle son derece taraflıdır ve onların sözde ilkelliğini vurgular.