İçeriğe atla

Ölüm sonrası aralık

Şekil 1. Ölüm zamanını tahmin etmek için ölüm sonrası olaylar

Ölüm sonrası aralık (PMI) veya otopsi aralığı (İngilizce: Postmortem interval), bir bireyin ölümünden bu yana geçen süredir.[1] Ölüm zamanı bilinmediğinde, aralık tahmin edilebilir ve böylece yaklaşık bir ölüm zamanı belirlenebilir. Postmortem aralık tahminleri, mevcut kanıtların türüne bağlı olarak saatler, günler ve hatta yıllar arasında değişebilir.[2] Böyle bir tahmini destekleyen standart tıbbi ve bilimsel teknikler vardır.[3]

Cesedin ve ölüm yerinin incelenmesi

Bir bedende ölümden sonra meydana gelen değişiklikler (ölüm sonrası değişiklikler) şunları içerir:[3][4]

Ölüm mahallindeki koşullar ölüm zamanının tahmin edilmesini etkiler. Alg mortis, livor mortis ve rigor mortis için, mide içeriğinin değerlendirilmesiyle birlikte, ölüm sonrası aralığı doğru bir şekilde ölçmek için ölüm mahallindeki çevresel koşulların gözlemlenmesi gerekir (Şekil 1).[5] İnsanın çürüme hızını etkileyebilecek faktörler, cesedin çıkarıldığı ortamın koşullarıyla ilgilidir.[2] Cesetler karasal ortamlardan sucul ortamlara kadar her yerde bulunabilir ve her biri aralık tahminlerini değiştirebilecek kendi değişkenlerine sahiptir.[6] Sıcaklık, nem ve kimyasal maddelere maruz kalma gibi ortak faktörlerin yanı sıra, vücut habitusu[a] ve giysiler de vücudun soğuma hızını ve dolayısıyla ayrışma hızını etkileyebilecek bileşenlere örnektir.[6][7] Ölüm sonrası aralığı tahmin etmek için bir kural aşağıdaki gibidir:[8]

  • Sıcak ve gevşek: 3 saatten az
  • Sıcak ve sert: 3 ila 8 saat
  • Soğuk ve sert: 8 ila 36 saat
  • Soğuk ve gevşek: 36 saatten fazla

Bölgeler arasındaki önemli çevresel farklılıklar nedeniyle, evrensel formüller adli bilimler alanında bu konu için uygun olmayacaktır.[9]

Analitik teknikler

Ölüm sonrası değişikliklerin zaman çizelgesi.

Post-mortem aralığını belirlemek için kullanılabilecek analitik ve bilimsel teknikler vardır:[3]

  • Adli entomoloji: Ceset üzerindeki böcek ve eklembacaklılar (özellikle sinek) aracılığıyla ölüm sonrası aralığı tahmin etmede kullanılan bilim dalıdır.[1]
  • Adli botanik: Cesedin ayrışma sürecinde bitki ve toprak gibi unsurların etkisini inceleyen alandır.[2]
  • Adli patoloji: Ölüm nedeninin belirlenmesi ve ölüm sonrası değişikliklerin incelemesini yapan bilim dalıdır.[10]
  • Oküler değişiklikler: Vitreusun kimyasal bileşimindeki ve gözdeki yapısal değişiklikleri inceler.[11][12]
  • Ayrışma durumu veya aşaması: Otoliz (kendi kendini sindirme süreci) ve çürümenin (vücutta bulunan bakterilerin neden olduğu süreç) incelenmesidir.[13]

Daha gelişmiş yöntemler arasında DNA ölçümü, kızılötesi spektroskopi ve gömülü cesetler için metan, fosfat ve nitrat seviyeleri ölçümü, ninhidrin-reaktif azot ölçümü, uçucu organik bileşik ve suda iletkenlik gibi toprak bileşimindeki değişiklikler de ölüm zamanını ortaya çıkarabilir.[14][15][16][17][18][19]

Dipnotlar

  1. ^ Habitus: Vücudun bir hastalığa karşı eğilimini gösteren belirtilerin ve işaretlerin eşlik ettiği vücut görünümü

Kaynakça

  1. ^ a b Jason H. Byrd; James L. Castner, (Ed.) (2009). Forensic entomology: the utility of arthropods in legal investigations (2 bas.). Boca Raton: Taylor & Francis. ISBN 978-0-8493-9215-3. OCLC 144565878. 
  2. ^ a b c Pokines, James; Symes, Steven A., (Ed.) (8 Ekim 2013). Manual of Forensic Taphonomy. doi:10.1201/b15424. ISBN 9781439878439. 
  3. ^ a b c Simmons, Tal (10 Şubat 2017), "Post-Mortem Interval Estimation: an Overview of Techniques", Taphonomy of Human Remains: Forensic Analysis of the Dead and the Depositional Environment, Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd, ss. 134-142, doi:10.1002/9781118953358.ch10, ISBN 9781118953358 
  4. ^ "ADLİ OTOPSİLER VE ADLİ PATOLOJİ". 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024. 
  5. ^ Dix, Jay; Graham, Michael (7 Aralık 1999). Time of Death, Decomposition and Identification: An Atlas (İngilizce). CRC Press. s. 1. ISBN 978-1-4200-4828-5. 
  6. ^ a b Sorg, Marcella; Haglund, William (30 Temmuz 2001), "Advancing Forensic Taphonomy: Purpose, Theory, and Process", Advances in Forensic Taphonomy, CRC Press, ss. 3-29, doi:10.1201/9781420058352-3, ISBN 978-0-8493-1189-5, erişim tarihi: 14 Nisan 2022 
  7. ^ FBI Law Enforcement Bulletin (İngilizce). Federal Bureau of Investigation, U.S. Department of Justice. 1973. s. 12. 
  8. ^ Senior, T (2018). Forensic ecogenomics : the application of microbial ecology analyses in forensic contexts. Londra, Birleşik Krallık San Diego, CA: Academic Press. ISBN 978-0-12-809360-3. OCLC 1023028365. 
  9. ^ Cockle, Diane L.; Bell, Lynne S. (1 Ağustos 2015). "Human decomposition and the reliability of a 'Universal' model for post mortem interval estimations". Forensic Science International (İngilizce). 253: 136.e1-136.e9. doi:10.1016/j.forsciint.2015.05.018. ISSN 0379-0738. PMID 26092190. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024. 
  10. ^ Sorg, Marcella; Haglund, William (30 Temmuz 2001). Advancing Forensic Taphonomy: Purpose, Theory, and Process. Advances in Forensic Taphonomy. CRC Press. ss. 3-29. doi:10.1201/9781420058352-3. ISBN 978-0-8493-1189-5. Erişim tarihi: 14 Nisan 2022. 
  11. ^ Zilg, B.; Bernard, S.; Alkass, K.; Berg, S.; Druid, H. (17 Temmuz 2015). "A New Model for the Estimation of Time of Death from Vitreous Potassium Levels Corrected for Age and Temperature". Forensic Science International. 254: 158-166. doi:10.1016/j.forsciint.2015.07.020. hdl:10616/44849. PMID 26232848. 
  12. ^ De-Giorgio, Fabio; Grassi, Simone; d'Aloja, Ernesto; Pascali, Vincenzo L. (1 Mayıs 2021). "Post-mortem ocular changes and time since death: Scoping review and future perspective". Legal Medicine (İngilizce). 50. doi:10.1016/j.legalmed.2021.101862. ISSN 1344-6223. PMID 33610931. 
  13. ^ Butzbach, Danielle M. (1 Mart 2010). "The influence of putrefaction and sample storage on post-mortem toxicology results". Forensic Science, Medicine, and Pathology (İngilizce). 6 (1): 35-45. doi:10.1007/s12024-009-9130-8. ISSN 1556-2891. PMID 19946767. 
  14. ^ Lin, X; Yin, YS; Ji, Q (2011). "Progress on DNA Quantification in Estimation of Postmortem Interval". Fa Yi Xue Za Zhi. 27 (1): 47-9, 53. PMID 21542228. 
  15. ^ Davla, M; Moore, TR; Kalacska, M; LeBlanc, G; Costopoulos, A (2015). "Nitrous Oxide, Methane and Carbon Dioxide Dynamics from Experimental Pig Graves". Forensic Science International. 247: 41-47. doi:10.1016/j.forsciint.2014.12.002. PMID 25544693. 
  16. ^ Senos Matias, MJ (2004). "An Investigation into the Use of Geophysical Methods in the Study of Aquifer Contamination by Graveyards". Near Surface Geophysics. 2 (3): 131-136. doi:10.3997/1873-0604.2004010. 
  17. ^ Van Belle, LE; Carter, DO; Forbes, SL (2009). "Measurement of Ninhydrin Reactive Nitrogen Influx into Gravesoil during Aboveground and Belowground Carcass (Sus domesticus) Decomposition". Forensic Science International. 193 (1–3): 37-41. doi:10.1016/j.forsciint.2009.08.016. PMID 19773138. 
  18. ^ Vass, A (2012). "Odor Mortis". Forensic Science International. 222 (1–3): 234-241. doi:10.1016/j.forsciint.2012.06.006. PMID 22727573. 22 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024. 
  19. ^ Pringle, JK; Cassella, JP; Jervis, JR; Williams, A; Cross, P; Cassidy, NJ (2015). "Soilwater Conductivity Analysis to Date and Locate Clandestine Graves of Homicide Victims" (PDF). Journal of Forensic Sciences. 60 (4): 1052-1061. doi:10.1111/1556-4029.12802. PMID 26190264. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Haziran 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ölüm</span> yaşamsal fonksiyonların kalıcı olarak durması

Ölüm, bir organizmayı ayakta tutan tüm biyolojik işlevlerin geri döndürülemez bir şekilde sona ermesidir. Beyni olan organizmalar için ölüm, beyinsapı da dahil olmak üzere tüm beynin işlevinin geri döndürülemez bir şekilde sona ermesi olarak da tanımlanabilir ve beyin ölümü bazen ölümün yasal tanımı olarak kullanılır. Eski bir organizmanın kalıntıları normalde ölümden kısa bir süre sonra çürümeye başlar. Ölüm, önünde sonunda tüm organizmalarda meydana gelen kaçınılmaz bir süreçtir. Turritopsis dohrnii gibi bazı organizmalar biyolojik olarak ölümsüzdür. Ancak yine de yaşlanma dışında başka nedenlerle de ölebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Kalp krizi</span> Kalbin bir kısmına kan akışının kesilmesi

Kalp krizi, kalp enfarktüsü ya da akut miyokard enfarktüsü, kan akımının azalması veya durması sonucunda koroner arterlerden birinde meydana gelen enfarktüs ile karakterize edilir. Tipik belirtiler arasında, sıklıkla sol omuz, kol veya çeneye yayılan, göğüs kemiğinin arkasında (retrosternal) göğüs ağrısı veya rahatsızlığı bulunur. Bu ağrı, bazen mide yanması gibi algılanabilir.

Hipokampus, beynin medial temporal lobunda yer alan, hafıza ve yön bulmada önemli rolü olan bölge. Bir gri cevher tabakası olup, lateral ventrikülün alt boynuz tabanı boyunca uzanır. Filogenetik olarak en eski beyin kısımlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Peter Medawar</span> İngiliz-Brezilyalı biyolog (1915 – 1987)

Sir Peter Brian Medawar, Brezilyalı/İngiliz biyolog. Graft reddi ve kazanılmış immün tolerans ile ilgili keşifleri organ nakli uygulamalarında önemli bir yer edinmiştir. 1960 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne Sir Frank Macfarlane Burnet ile birlikte layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">César Milstein</span> Arjantinli biyolog (1927-2002)

César Milstein, Arjantinli biyokimyacı. Antikor araştırmalarıyla tanınmıştır. 1984 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü Niels Kaj Jerne ve Georges J. F. Köhler ile birlikte antikor araştırmaları nedeniyle kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Frederick Sanger</span>

Frederick Sanger, İngiliz biyokimyager. 1958 ve 1980 yıllarında 2 kez Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır. 1958 yılında "proteinlerin, özellikle de insülinin yapısı üzerine çalışmaları için" Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır ve bu ödülü aynı kategoride 2 kez kazanan tek kişidir. 1980 yılında da "nükleik asitlerdeki baz dizilerinin belirlenmesiyle ilgili katkıları nedeniyle" Walter Gilbert ile birlikte bu ödülü kazanmıştır. Aynı yıl ayrıca Paul Berg, "nükleik asitlerin, özellikle de rekombinant DNA'nın biyokimyası üzerine temel çalışmaları için" ödülü kazanan diğer isim olmuştur.

Pallor mortis ya da ölüm solgunluğu ölümden sonra vücutta meydana gelen solgunluk, açık/beyaz tenli olanlarda hızlı görülür Vücutta kılcal kan dolaşımı yetersizliği sonucu meydana gelir. Kan vücudun daha alt kısımlarına doğru birikir ve livor mortis oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Livor mortis</span>

Livor mortis, ölüm sonrası morarma ya da ölüm lekeleri, ölüm belirtilerinden biridir. Livor mortis kanın vücudun zemine yakın yerlerinde çökmesi sonucu olur, deride kırmızı morumsu renk değişikliklerine neden olur. Kalp durduğunda kan vücutta hareket edemez ve ağır kırmızı kan hücreleri yerçekimi etkisiyle kan serumunun içinde çökerler.

Ölüm sertleşmesi, melek şehveti veya terminal sertleşmesi özellikle asılarak idam edilen erkeklerin cesetlerinde gözlemlenen bir post-mortem sertleşmedir. Teknik olarak bir priapizmdir.

Ahlâki psikoloji ya da ahlâk psikolojisi hem felsefe hem de psikoloji alanlarını ortak bir zeminde inceleyen çalışma alanıdır. Tarihsel olarak, ahlaki psikoloji terimi, ahlaki gelişim çalışmasını ifade etmek için nispeten daha dar bir şekilde kullanılmıştır. Ahlaki psikoloji sonuç olarak etik, psikoloji ve zihin felsefesinin kesişimindeki çeşitli konulara daha geniş olarak değinmeye başlamıştır. Alanın bazı ana konuları ahlaki yargı, ahlaki akıl yürütme, ahlaki duyarlılık, ahlaki sorumluluk, ahlaki motivasyon, ahlaki kimlik, ahlaki eylem, ahlaki gelişim, ahlaki çeşitlilik, ahlaki temeller, ahlaki karakter, fedakarlık, psikolojik egoizm, ahlaki şans, ahlaki tahmin, ahlaki duygu, duygusal tahmin ve ahlaki anlaşmazlık olarak verilebilir.

Argyreia nervoza, tek yıllık tırmanıcı bir bitkidir. Hindistan'a özgü bir tür olsa da Hawaii, Afrika ve Karayipler dahil dünya çapında sayısız alana yayılmıştır. İstilacı olabilse de, genellikle estetik ve tıbbi değeri nedeniyle yetiştirilir. Tohumları, Convolvulaceae familyasının diğer türlerinden daha fazla veya onlara benzer olan güçlü entojenik değerleri ile bilinir ve kullanıcılar, önemli saykodelik ve ruhani deneyimler bildirir.

<span class="mw-page-title-main">Viridiplantae</span>

Viridiplantae, yaklaşık 450.000-500.000 tür içeren ve hem karasal hem de sucul ekosistemlerde önemli roller oynayan ökaryotik canlılar grubudur. Öncelikle sucul olan yeşil algler ve içlerinden çıkan kara bitkilerinden oluşurlar. Yeşil algler, geleneksel sınıflandırmada kara bitkilerini içermez ve bu da yeşil algleri parafiletik bir grup yapar. Kara bitkilerinin yeşil alglerin içinden çıktığının anlaşılmasından bu yana, bazı yazarlar bitkileri de yeşil alglere atıyorlar. Hücre duvarlarında selüloz bulunan hücrelere ve klorofil a ve b içeren ve fikobilin içermeyen siyanobakterilerle endosimbiyozdan türetilen birincil kloroplastlara sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Otopsi kimyası</span>

Otopsi kimyası, nekrokimya veya ölüm kimyası, ölü bir organizmanın kimyasal yapılarının, reaksiyonlarının, süreçlerinin ve parametrelerinin araştırıldığı bir kimya alt disiplinidir. Ölüm sonrası kimya, adli patolojide önemli bir rol oynar. Camsı sıvı, beyin omurilik sıvısı, kan ve idrarın biyokimyasal analizleri ölüm nedeninin belirlenmesinde veya adli vakaların aydınlatılmasında önemlidir.

<i>Paranthropus robustus</i> soyu tükenmiş hominid türü

Paranthropus robustus, Güney Afrika'daki, İnsanlığın Beşiği'de Erken Pleistosen ve muhtemelen Orta Pleistosen döneminde yaklaşık 2,27 ila 0,87 milyon yıl önce yaşamış bir australopithecine türüdür. Kromdraai, Swartkrans, Sterkfontein, Gondolin, Cooper's ve Drimolen Mağaralarında tespit edilmiştir. İlk olarak 1938'de keşfedildi, tanımlanan ilk erken homininler arasındaydı ve Paranthropus cinsi için tip tür haline geldi. Bununla birlikte, bazıları tarafından Paranthropus'un geçersiz bir gruplama olduğu ve Australopithecus ile eşanlamlı olduğu iddia edilmiştir, bu nedenle tür genellikle Australopithecus robustus olarak da sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Flualprazolam</span> Benzodiazepin türevi bir ilaç

Flualprazolam, benzodiazepin (BZD) sınıfı bir sakinleştiricidir. Yaygın olarak kullanılan bir benzodiazepin olan alprazolamın (Xanax) yapısal analoğudur. İlk olarak 1976 yılında sentezlenmiş olan bu ilaç asla pazarlanmamıştır. İlerleyen zamanlarda ilacın bir "tasarım ilacı" olarak satıldığı 2018'de İsveç'te görülen bir vaka ile ortaya çıkmıştır. İlacın gelişiminin kökenleri net değildir. Bazı raporlara göre, önemli ölçüde farklılık göstermesine rağmen alprazolamın yerini tutacak şekilde pazarlandığı söylenmektedir. Alprazolamın 2'-fluoro türevi olarak tanımlanabilir, benzer sedatif ve anksiyolitik etkilere sahiptir. Etki mekanizması kesin olarak bilinmese de, diğer benzodiazepinlere benzer bir şekilde GABAA reseptörüne etki ederek etki gösterdiği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sigara yanıkları</span>

Sigara yanıkları genellikle bilerek yapılan, cildin üzerine yanan sigara sürülmesi sonucunda oluşan yaralardır. Bu durum, yaygın bir çocuk istismarı ve işkence şeklidir. Bu lezyonlar hipopigmente merkez ve hiperpigmente perifere sahip olmakla birlikte genellikle yaklaşık olarak 1 santimetre boyutundadır.

Domperidon, mide bulantısı ve kusmayı ve gastroparezi gibi bazı mide-bağırsak sorunlarını tedavi etmek için kullanılan bir dopamin antagonisti ilaçtır. İnsan vücudundaki prolaktin seviyesini yükseltir ve anne sütü üretimini uyarmak ve teşvik etmek için kullanılır. Ağızdan veya makattan alınabilir.

Birçok yasal yargı alanında, ölüm şekli tipik olarak adli tabip, tıbbi muayene uzmanı, polis veya benzer yetkililer tarafından yapılan ve hayati bir istatistik olarak kaydedilen bir tespittir. Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'ta, belirli bir hastalık veya yaralanma olan ölüm nedeni ile öncelikle yasal bir belirleme olan ölüm şekli ve kişinin neden öldüğünü veya ölümün altında yatan nedeni açıklamayan ve kalp durması veya kan kaybını içerebilen ölüm mekanizması arasında bir ayrım yapılır. Farklı yargı bölgelerinde farklı kategoriler kullanılmakla birlikte, ölüm şeklinin belirlenmesi "doğal" ve "cinayet" gibi çok geniş kategorilerden "trafik kazası" veya "ateşli silah yaralanması" gibi belirli şekillere kadar her şeyi içerir. Bazı durumlarda, genel yasal gereklilikler nedeniyle, tıbbi ölüm nedeni belirsiz olduğu için, aile üyelerinin veya vasilerin talebi üzerine ya da ölüm koşulları şüpheli olduğu için otopsi yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Adli patoloji</span>

Adli patoloji, bir cesedi inceleyerek ölüm nedenini belirlemeye odaklanan patoloji bilimidir. Bir postmortem inceleme, genellikle ceza hukuku davalarının ve bazı yargı bölgelerinde medeni hukuk davalarının soruşturulması sırasında bir adli tabip veya adli patolog tarafından gerçekleştirilir. Adli tabipler ve tıbbi tetkikçilerden de sıklıkla kalıntıların kimliğini teyit etmeleri istenir.

<span class="mw-page-title-main">Adli diş hekimliği</span>

Adli diş hekimliği veya adli odontoloji, ceza adaleti bağlamında dişten elde edilen delillerin ele alınması, incelenmesi ve değerlendirilmesini içerir. Adli diş hekimliği hem ceza hem de medeni hukukta kullanılmaktadır. Adli diş hekimleri, özellikle tanımlayıcı bilgilerin yetersiz veya hiç olmadığı durumlarda, örneğin yanık kurbanlarının dişlerinden yola çıkarak kurbanların kimliklerinin belirlenmesinde soruşturma kurumlarına yardımcı olur. Adli diş hekimlerinden ayrıca kimliği belirlenemeyen kurbanların yaşını, ırkını, mesleğini ve sosyoekonomik durumu gibi birçok etmeni belirlemede de yardım istenebilir.