İçeriğe atla

Ölüler

James Joyce tarafından yazılan Dublinliler kitabı.

"Ölüler", 1914 yılında James Joyce tarafından yazılan Dublinliler kitabının son öyküsüdür. Kitaptaki en uzun öykü olma özelliğini taşımaktadır. Özgün haliyle 15,672 kelimeden oluştuğu için kısa öykü yerine novella olarak da adlandırılabilmektedir.

Aynı isimle tek perdelik bir oyun olarak 1967'de Hugh Leonard tarafından tiyatroya uyarlanmıştır.[1] Ayrıca 1987 yılında yönetmen John Huston tarafından yine "Ölüler" ismiyle filme dönüştürülmüştür.[2] 1999 yılında Richard Nelson ve Shaun Davey tarafından müzikal olarak sahnelenmiştir. Orijinal eserde Christopher Walken başrolde oynamıştır.

Karakterler

  • Gabriel Conroy - Öykünün ana karakteri
  • Kate Morkan ve Julia Morkan - Gabriel ve Mary Jane'in teyzeleri, Noel zamanında evlerinde her yıl parti düzenleyen iki kızkardeş
  • Mary Jane Morkan - Kate ve Julia Morkan'ın onlarla birlikte yaşayan yeğeni
  • Lily - Hizmetçi
  • Gretta Conroy - Gabriel'in karısı
  • Molly Ivors - Gabriel'in meslektaşı, İrlanda milliyetçisi
  • Mr. Browne - Partideki tek Protestan misafir
  • Freddy Mallins - Alkolik ve Gabriel'in arkadaşı
  • Bartell d'Arcy - Ünlü bir emekli tenör
  • Patrick Morkan - Gabriel'in büyükbabası, öyküde yalnızca ismi geçer, değirmende çalıştırdığı atıyla diğer centilmenler gibi Dublin'de askeri bir gezinti yapmaya karar verir; fakat Johnny adındaki atı alıştığı üzere King William heykelinin etrafında dönmeye başlar.

Gabriel Conroy, Gretta Conroy, Kate ve Julia Morkan ve Bartell d'Arcy James Joyce'un daha sonraki Ulysses adlı romanında atıfta bulunulan karakterlerdir; buna rağmen "Ölüler" öyküsündeki hiçbir karakterin romana doğrudan etkisi yoktur.

Kısa Özet

Öykü, Morkan kardeşlerin evlerinde geleneksel dans ve yemek partisi verdikleri bir akşamda, 1904 yılının Ocak ayının ilk haftası olduğu anlaşılan, muhtemelen Epifani Bayramının kutlandığı 6 Ocak günü Gabriel Conroy üzerinde yoğunlaşır. Dublinliler'deki diğer öykülerde olduğu gibi, "Ölüler"de de can yakıcı kendinin farkında olma anları birbirini izler, James Joyce bunu epifani olarak tanımlar.

Anlatıcı genellikle Gabriel'in kendine güvensizliği, asosyalliği ve huzursuzluğuyla başa çıkmak için kendince geliştirdiği savunma mekanizması üzerinde durur. Öykü, Gabriel'in evli kaldıkları süre boyunca karısının geçmişi hakkında pek bilgiye sahip olmadığını keşfetmesiyle doruk noktasına ulaşır.

Gabriel ve eşi partiye teşrif ettiklerinde, Gabriel hizmetçi kızla karşılaşır ve ondan evlilik planları hakkında sorduğu bir soruya karşılık beklemediği bir cevap alır; rahatsız olan Gabriel kıyafetini düzeltmeye koyulur sonra kızın avucuna Noel için biraz para sıkıştırır. Kısa bir süre sonra, eşinin teyzelerine Gabriel'in ona kötü havalarda galoş giydirmesi üzerine şaka yapmasına bozulur. Daha da kötüsünü dans partnerinden bulur. Miss Ivors ona bir Protestan gazetesine yazı yazdığı için "Batılı Briton" hitabıyla sataşır. Miss Ivors onu ve eşini Aran adalarında bir ay sürecek bir geziye davet eder; fakat Gabriel İrlanda'da daha fazla vakit geçirmek istemediğini söyleyip bu teklifi kabaca reddeder. Bu gibi bölümlerde, Gabriel anlatıcı tarafından özellikle acınacak hallerde tasvir edilmiştir. Benzer şekilde yemek konuşması öncesinde Robert Browning'den alıntıladığı dizelerin onu fazla gösterişçi, kendini beğenmiş göstereceğinden endişelenir; çünkü aynı şekilde sesleneceği toplulukla arasında belirli bir kültür farkı olduğunu, bu yüzden de kullanacağı kelimelerin anlaşılamayacağını tahmin eder.

Daha sonra yemek için kadeh kaldırırlarken, Gabriel, koyu bir İrlanda milliyetçisi olan Miss Ivors'a sarfettiği sözlere karşıtlık oluşturacak şekilde İrlanda konukseverliğini över. Konuşması ağırlıklı olarak geleneklere tutunmuştur; ayrıca eşinin evlenmeden önceki bir hikâyesini duyduktan sonra geçmişin onun için ne anlama geldiği dikkate alınırsa, İrlanda erdemlerini ve geçmişi idealize etme çabaları son derece ikiyüzlü ve yapmacık durmaktadır.

Gabriel partiden ayrılmak için hazırlanırken, merdiven boşluğunda içeriden gelen müziğe dikkat kesilmiş ve düşüncelere dalmış bir kadın görür. Karısı olduğunu fark etmeden ona bir dakika kadar bakar. Karısını, ismini Uzaktan Müzik koyacağı bir resimdeki model olarak zihninde canlandırır.Karısının kendinden geçmiş, hüzünlü hali kendinde cinsel arzuları canlandırır. Gabriel ve karısı partiden kalacakları otele doğru dönerken, onun zihni karısına duyduğu özlem ve arzularla fazlasıyla meşguldür. Kendileri için ayırttığı otel odasında, karısını dolaylı olarak zihnindekilerle yüzleştirmeye çalıştığında onun tepkisiz kaldığını fark eder. Yarı alaylı yarı imalı birkaç sorudan sonra Gabriel, karısının Bartell d'Arcy'nin partide çaldığı "The Lass of Aughrim" isimli şarkının etkisiyle hüzünlendiğini öğrenir.

Biraz üsteledikten sonra Gretta, bu şarkının ona evlenmeden önce Galway'deki hayatını ve Michael Furey adındaki bir çocukla yaşadığı kısa süreli aşkı hatırlattığını söyler. Dublindeki manastır okuluna gönderilmeden önce Gretta, orada büyükannesiyle kalıyordur. Michael çok hastadır ve Gretta'yı göremiyordur. Gretta'nın Galway'den ayrılacağı zaman, yataktan çıkmaması gereken Michael yağmurun altında Gretta'nın penceresinin önüne kadar gelir ve Gretta ayrıldığında bir daha görüşemeyeceklerine rağmen, bir hafta içinde ölür.

Öykünün geri kalanı Gabriel'in, karısının hikâyesini duyduktan sonraki düşüncelerini; kendisi, karısı, geçmişi, yaşayanlar ve ölüler hakkındaki değişen fikirlerini derinlemesine inceler. Kendi içinde, duygusuzca yaşayıp gitmektense genç yaşta ölmenin yeğ olduğunu değerlendirmeye zorlanır. Gabriel, öbür dünyaya göçmekte geç kaldığını fark eder gibidir.

Tepkiler

"Ölüler" bazı eleştirmenler tarafından Dublinlilerdeki en etkileyici ve en ünlü öykülerden biri olarak kabul edilmektedir.[3][4]

Uyarlamalar

"Ölüler" Hugh Leonard tarafından 1967'de tek perdelik bir oyun olarak sahneye uyarlanmıştır.[5]

1987 yılında John Huston'ın aynı isimle yönettiği filmde, Gretta Conroy'u Anjelica Huston, Gabriel Conroy'u da Donal McCann oynamıştır.[2] Film, aynı yıl vefat ettiği için, John Huston'ın son filmi olma özelliğini taşımaktadır.[6]

1999'da "Ölüler" Richard Nelson ve Shaun Davey tarafından Broadway müzikali olarak sahnelenmiştir, bu uyarlama sayesinde Tony ödülüne layık görülmüşlerdir.[7] Orijinal eserde Gabriel Conroy'u Christopher Walken canlandırmaktadır.

Michael Bodkin / Michael Furey

Michael Bodkin (d. 1879 - 11 Şubat 1900) öyküdeki Michael Furey karakterinin ilham kaynağıdır.

Galway'i 13. YY'dan 19. YY'a kadar ekonomik, sosyal ve siyasi anlamda yönlendiren 14 tüccar aileden birinin soyundan gelmektedir ve No.2 Prospect Hill adresinde oturmaktadır.[8] Ailenin burada bir dükkânı bulunmaktadır. Kendisi yerel bir petrol firmasında memurluk yapmaktadır ve aynı zamanda Galway Üniversitesi'nde öğrencidir. James Joyce'un karısı, Nora Barnacle, 15 yaşındayken ona aşıktır. Michael Bodkin de Nora'yı karşılıklı sevmektedir hatta ona bir bilezik armağan etmiştir. Ancak Bodkin, tüberküloza yakalanmış ve ölmüştür. Şehrin hemen dışındaki Rahoon mezarlığına gömülnüştür.[9]

Joyce, Gretta Conroy karakterini karısı Nora'dan esinlendiği gibi, Michael Furey karakteri için de Nora'nın Bodkin ve bir başka merhum arkadaşı - Michael Feeney- üzerine hatıralarını kullanmıştır. 16 Haziran21 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1996'da Galway Belediye Başka Michael O'huiginn Richardson's Barın ön cephesinde bir plaka ortaya çıkardı ve şöyle okudu: "James Joyce'un dünyaca ünlü öyküsü 'Ölüler' karısının üzücü bir hikayesinden ilham alınmıştır, bir Galway kadını olan Nora Barnacle'ın ilk aşkı Michael Bodkin (Furey) bu binada yaşamıştır ve 1900 yılında 'aşk' yüzünden ölmüştür." Kardeşi, Irene Lynch, Mayıs 2011 itibarı ile hala hayattadır.

Konuyla ilgili yayınlar

Kaynakça

  1. ^ Irish Playography entry for Hugh Leonard, The Dead [1] 24 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. retrieved 7 July 2013
  2. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 18 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2015. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2015. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2015. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2015. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2015. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2015. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2015. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">James Joyce</span> İrlandalı yazar ve şair (1882-1941)

James Augustine Aloysius Joyce İrlandalı yazar, şair, öğretmen ve edebiyat eleştirmeni. Modernist avangart akıma katkıda bulunduğu için 20. yüzyılın en etkili ve önemli yazarlarından biri olarak kabul edilmektedir. Joyce'un Ulysses (1922) adlı romanı, Homeros'un Odisseia'indeki bölümlerinin, özellikle bilinç akışı olmak üzere çeşitli edebi tarzlarda paralelleştirildiği bir dönüm noktasıdır. Diğer bilinen eserleri kısa öykü derlemesi Dublinliler (1914) ile Sanatçının Gençlik Portresi (1916) ve Finneganın Vahı (1939) romanlarıdır. Diğer yazıları arasında üç şiir kitabı, bir oyun, mektuplar ve zaman zaman gazetecilik bulunmaktadır.

<i>Six Feet Under</i> (dizi) Amerikan drama dizi serisi

Six Feet Under, HBO tarafından yapılmış bir televizyon dizisidir. Dizinin 63. ve son bölümünün yayın tarihi 1 Temmuz 2007'dir.

<i>Ulysses</i> (roman)

Ulysses, İrlandalı yazar James Joyce tarafından yazılmış ve The Little Review tarafından 1918'den 1920'e kadar, daha sonra da Sylvia Beach tarafından 2 Şubat 1922'de, Joyce'un kırkıncı yaş gününde, bir roman olarak basılmış modernist romandır. Bu roman, modernist edebiyatın en önemli eserlerinden kabul edilmektedir ve "bütün modernist akımın kısa bir gösterimi" olarak anılmıştır.

<i>Parıltılı Gözler</i>

Parıltılı Gözler 1967 ABD yapımı dramatik filmdir. Özgün adı Reflections in a Golden Eye olan film Türkiye'de 15 Nisan 1969 tarihinde sinemalarda gösterime girmişti.

<i>Elmas Hırsızları</i> film

Elmas Hırsızları 1950 ABD yapımı kara filmdir. Özgün adı The Asphalt Jungle olan film Türkiye'de sinemalarda "Elmas Hırsızları" adı ile gösterilmişken, yıllar sonra TRT Televizyonunda Soygun ve Vahşi Yol adlarıyla da gösterime verilmişti.

<i>Wanda Adında Bir Balık</i>

Wanda Adında Bir Balık 1988 ABD - İngiltere ortak yapımı kara komedi filmidir. Özgün adı A Fish Called Wanda olan film çevrildikten bir yıl sonra, 1 Aralık 1989'da Türkiye'de sinemalarda gösterilmişti.

<i>Volkanın Altında</i>

Volkanın Altında, 1984 ABD - Meksika ortak yapımı psikolojik dramatik filmdir. Özgün adı Under the Volcano olan film sonraki yıllarda Türkiye televizyonlarında Yanardağın Altında adıyla da gösterilmiştir. Bu ad, filmin uyarlandığı romanın Türkiye'deki adlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Britanya Krallığı</span> 1707-1801 yılları arasında Kuzeybatı Avrupada egemen olan bir devlet

Eski Büyük Britanya Krallığı, bazen 'Büyük Britanya Birleşik Krallığı' da denir, 1707-1801 yılları arasında Kuzeybatı Avrupa'da egemen olan bir devlet. 1 Mayıs 1707'de İskoçya Krallığı ve İngiltere Krallığı'nın siyasi birleşmesi sonucu ortaya çıkmıştır. 1706 Birlik Antlaşması ile tüm Büyük Britanya adasını kapsayacak ve İrlanda'yı dışarıda bırakacak bir birleşik krallık oluşturulması kararına varılmıştır. Westminster Sarayı'na bağlı bir meclis ve hükûmet yeni krallığı yönetecekti. Eski krallıklar zaten İskoç Kralı I. James'in 1603'te I. Elizabeth'in ölümü üzerine İngiltere Kralı olmasından beri aynı hükümdar tarafından yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">The Chieftains</span>

The Chieftains 1962 yılında Dublin'de Paddy Moloney, Sean Potts ve Michael Tubridy tarafından kurulmuş İrlandalı müzik grubudur. Grup ilk provalarını Tubridy, Martin Fay ve David Fallon'la beraber Moloney'in evinde yapmıştır. Müzikleri, irlanda savaş gaydası etrafına kurulmuş neredeyse tümüyle enstrümantal çalışmalardan oluşmuştur ve İrlanda müziğinin dünya çapında yayılmasında önemli katkılarının olduğu kabul edilmektedir.

<i>Dublinliler</i>

Dublinliler, James Joyce'un on beş öyküsünü içeren ve ilk basımı 1914'te Londra'da yapılan hikâye kitabı. Öykülerde, 20. yüzyılın ilk yıllarında Dublin'de ve çevresinde yaşayan orta sınıf İrlandalılar'ın yaşantısı anlatılır.

Vikings, "Vikingler" tarihsel drama türünde bir Kanada-İrlanda ortak yapımı televizyon dizisi. Yazarlığını ve yapımcılığını Michael Hirst'in yaptığı dizi History kanalında yayınlanmaktadır. ABD ve Kanada'da 3 Mart 2013 günü yayına başlamıştır.

<i>Ölümcül Takip</i> (film)

Ölümcül Takip, James McTeigue tarafından yönetilen ve Philip Shelby tarafından yazılan 2015 yapımı ABD-Birleşik Krallık casusluk ve gerilim filmi. Başrollerinde Milla Jovovich, Pierce Brosnan ve Dylan McDermott yer almaktadır. ABD'de 29 Mayıs 2015'te gösterime giren film, Birleşik Krallık'ta 5 Haziran 2015'te yayımlandı.

<i>American Horror Story: Murder House</i>

American Horror Story: Murder House (Türkçesi: Amerikan Korku Hikayesi: Cinayet Evi), FX tarafından yayınlanan korku-gerilim dizisi American Horror Story'nin ilk sezonudur. 5 Ekim - 21 Aralık 2011 tarihleri arasında yayınlanmıştır. Yapımını 20th Century Fox Television'ın üstlendiği ilk sezonda yapımcılar Dante Di Loreto ve serinin de yaratıcıları olan Brad Falchuk ve Ryan Murphy olmuştur.

American Horror Story: Freak Show, FX tarafından yayınlanan korku-gerilim dizisi American Horror Story'nin dördüncü sezonudur. 8 Ekim 2014 - 21 Ocak 2015 tarihleri arasında yayınlanmıştır. Sezonun ana konusu 1952'de Jupiter, Florida'da kurulmuş son ucube gösterilerinden birindeki karakterlerin hayatta kalma mücadelesidir.

<span class="mw-page-title-main">Justin Gabriel</span>

Paul Lloyd Jr. ya da bilinen adıyla Justin Gabriel, Güney Afrikalı profesyonel güreşçidir. 2008-2015 yılları arasında WWE'de çalışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Brian O'Nolan</span>

Brian O'Nolan, İrlandalı yazar, oyun yazarı ve hicivcidir ve 20. yüzyıl İrlanda Edebiyatı'nın temel figürlerinden birisi sayılır. Strabane, County Tyrone'da doğan O'Nolan, postmodern edebiyatın anahtar isimlerindendir. At Swim-Two-Birds The Third Policeman gibi İngilizce romanlarını Flann O'Brien takma adıyla yazmıştır. The Irish Times gazetesindeki hiciv yazılarını ve İrlanda dilinde yazılmış An Béal Bocht adlı romanı is Myles na gCopaleen takma adıyla kaleme almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nora Arnezeder</span> Fransız oyuncu ve şarkıcı (d. 1989)

Nora Arnezeder, Fransız oyuncu ve şarkıcı.

<span class="mw-page-title-main">Fuat Sevimay</span>

Fuat Sevimay, Türk yazar ve çevirmendir.

İrlanda'da bulunan göllerin alfabetik bir sıralaması aşağıda yer almıştır. Lough sözcüğü İrlandaca göl anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fionnula Flanagan</span>

Fionnghuala Manon "Fionnula" Flanagan, İrlandalı sahne, televizyon ve sinema oyuncusu. Flanagan, James Joyce'un Kadınları (1985), Bazı Annelerin Oğlu (1996), Waking Ned (1998), Diğerleri (2001), Dört Kardeş (2005), Evet Adam (2008), Muhafız (2011) ve Denizin Şarkısı (2014) filmlerindeki rolleriyle tanınır. Aynı zamanda Lost (2007–2010) dizisindeki Eloise Hawking rolüyle de tanınıyor. Oynadığı önemli sahne yapımları arasında Nighttown'daki Ulysses ve The Ferryman yer alıyor; her ikisi de Bir Oyunda En İyi Öne Çıkan Kadın Oyuncu dalında Tony Ödülü'ne aday gösterildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.