Ölçme - Turkipedia

Ölçme ya da ölçüm, bilinmeyen bir büyüklüğün aynı türden olan, ancak bilinen bir büyüklükle kıyaslanmasına denir. Diğer bir deyişle, bir uzunluğun, bir alanın, bir kapasitenin veya herhangi bir olgunun belirli bir birim cinsinden hesaplanmasıdır. Bunun için standart ölçü birimleri kullanılır. Sonucu belirtmek için sayısal değer ve birimden oluşan bir Dünyada bilim ve ticaret alanında en fazla kullanılan ölçüm sistemleri: İngiliz-Amerikan ölçüm sistemi (imperial system) ve Metrik ölçüm böylece yayılmış olarak renk ölçümü olmaktadır.

Metrik sistem uzunluk-ağırlık ve zaman ölçüm birimlerine bağlı olarak "mks" ya da "cgs" olarak da adlandırılır.

Örneğin Türkiye'de, metrik sistem kullanılır. Uzunluğun ölçülmesi için metre, zamanın ölçülmesi için saniye ve dakika kullanılır.

Ölçüm esnasında ölçüm hataları oluşabilmektedir.Bu nedenle ölçüm ile birlikte ölçüm hatası da belirtilebilir. Bu hata artı veya eksi yönde olabilir. Örneğin 2,53 metre artı eksi 0,1 metre gibi.

Ölçme tekniği

Ölçme tekniği, evrende var olan olayları kontrol altına almanın ve yönetebilmenin temel bilimidir. Karşılaştırma yöntemlerine dayanır, fiziksel büyüklükleri temel alır. Fiziksel büyüklüklerin matematik ile tanımlanıp, kontrol edilmelerine imkân verir. Herkes öğrenimi esnasında veya hayatta sürekli ölçüm cihazları ile karşılaşır.

Günümüzde nanometre 1 metrenin milyarda biri ölçüsüne kadar küçük değerler insan hayatına girmiş, insan hücresi ve atomun bilinmeyen küçük parçacıkları dahi aranır hale gelmiştir. Ölçme tekniği hayatın gerçeğini bulmada en önemli yol göstericidr. Günümüzde bilinen ölçüm teknikleri bilimsel gelişmelerin gerisinde kalmış ve bilimsel gelişmelerin teknolojiye dönüştürülmesi için yeni ölçüm teknik ve sistemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin sürtünme değeri artık akış süresi ile ölçüldüğünde sürtünmesizliği ifade edememekte ve atomsal iç titreşimlerden yararlanılmaktadır. Yanma konusunda bilinen referanslar değişmekte yeni ölçüm değer ve karşılaştırma referans parametreleri değişmektedir. Bunlar en önemli teknolojik gelişmelerin ancak ölçüm sistemlerinin geliştirilmesinden sonra ortaya çıkabildiği de bir gerçektir. Hayatta da insanların dahi çeşitli özellikleri artık ölçülebilmekte ve çok önemli kararların alınmasında direkt etkili olmaktadırlar.

Ölçme konusu çok geniş bir konu olduğu içi kısıtlı tutulmuştu^[]

Bazı ölçümler

Basınç ölçümü, sıcaklık ölçümü, seviye ölçümü, ağırlık ölçümü, akış ölçümü, zaman ölçümü, renk ölçümü, nem ölçümü, viskozite ölçümü, yoğunluk ölçümü, pH ölçümü, iletkenlik ölçümü, gürültü ölçümü, radyasyon ölçümü, vakum ölçümü, gerilim ölçümü, akım ölçümü alan şiddeti ölçümü.

İlgili Araştırma Makaleleri

Kalibrasyon, dilimize Fransızcadan giren bu sözcük, Metroloji Bilimi içerisindeki tanımı; belirlenmiş koşullar altında bir ölçü aleti veya ölçme sisteminin gösterdiği veya bir ölçüt/ölçeğin ifade ettiği değerler ile, o sistemi ölçen/referans olarak değerleri bilinen cihaz/sistem arasındaki ilişkiyi oluşturan işlemler dizisi olarak tanımlanır. Kalibrasyon bir ölçme aleti veya düzeneğinin doğru sonuçlar verecek şekilde ayarlanması işlemi değildir.

Kalibrasyonun sonucu, ölçeğin, ölçü aletinin veya ölçme sisteminin hatasını kestirmeye veya belirli bir skalanın işaretlerine değerler verilmesine olanak sağlar.
Kalibrasyon işlemi başka metrolojik özellikleri de belirleyebilir.
Kalibrasyon sonucu, kalibrasyon sertifikası veya kalibrasyon raporu adı verilen bir doküman ile kaydedilebilir.

Su bilimi ya da hidroloji, suların yerküre üzerindeki dağılımını ve mekanik, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini inceleyen disiplinler arası bir bilimdir.

Desibel (dB), belirli bir referans güç ya da miktar seviyeye olan oranı belirten, genelde ses şiddeti için kullanılan logaritmik ve boyutsuz bir birimdir. Desibel daima iki değer arasındaki karşılaştırmadır. Bunun sonucu olarak da çoğu kez ölçülen güç değeri değişik olmasına rağmen desibel sayısı aynıdır. Desibelin yaygın olarak ses şiddeti birimi olduğu sanılır ama aslında ses şiddeti karşılaştırmalarında da kullanılabilen bir karşılaştırmadır. Telefon kullanılmaya başlandığında ilgili kurumlar bir iletim birimi bulmak/kullanmak sorunu ile karşılaşmışlardı. Doğal olarak o zaman iletim ya da haberleşme denince akla çoğunlukla telefon gelmekte idi.

Eğitimsel ölçme, genel anlamda ölçme, bir olguya anlamlı sayı ya da semboller atama işlemidir. Eğitsel ölçme ise bu olguların öğrenme ürün ya da sürecine göre kazanımları kapsar. Eğitimsel ölçmelerin amacı ölçülmesi amaçlanan öğrenme yapılarının görgül kestirimlerini sağlamaktır. Bu amaca yönelik olarak değişik ölçme modelleri geliştirilmiştir.

Ortalama deniz seviyesinden yükseklik veya ortalama deniz seviyesine göre yükseklik (AMSL); dağ, ova, yapı gibi coğrafi unsurların, meteorolojik olayların veya hava taşıtlarının yüksekliğini belirtmekte kullanılan bir kavram. Bunun için ortalama deniz seviyesi referans alınır. AMSL kısaltması, İngilizce above mean sea level kavramının akronimidir.

<span class="mw-page-title-main">Kumpas</span>

Kumpas, hassas ölçüm aletidir. Nesnelerin genişlik, uzunluk ve derinliğini ölçmek için kullanılır.

Harita mühendisliği, yeryüzünün tamamının veya bir parçasının çeşitli tekniklerle metrik anlamda ölçülmesi ve elde edilen mekansal verilerin bilgisayar ortamında işlenip değerlendirilmesi sonrası belirli standartlara veya prensiplere göre harita ve planlara dönüştürülmesi, ayrıca konum ve mekanla ilgili her türlü ölçüm, hesaplama, analiz ve görselleştirme çalışmaları ile ilgilenen mühendislik dalıdır.

Santimetre Uluslararası Birimler Sistemi'nin verilerine göre, metrenin yüzde biri değerindeki bir uzunluk ölçüsü birimidir. Metrik sistem içinde yer alır. Santimetre-gram-saniye (cgs) birim sistemindeki temel birimi oluşturur. Alan hesaplamalarında santimetrekare, hacim hesaplamalarında ise santimetreküp adını alır.

Kalman Filtresi, durum uzayı modeli ile gösterilen bir dinamik sistemde, modelin önceki bilgileriyle birlikte giriş ve çıkış bilgilerinden sistemin durumlarını tahmin edilebilen filtredir. Macar asıllı Amerikan matematiksel sistem teoristi Rudolf Kalman tarafından bulunmuştur.

Temel birimler fiziksel büyüklükleri ölçmekte kullanılırlar ve bunlardan her biriyle diğer birim türetilebilir.

Wheatstone köprüsü, elektriksel dirençleri karşılaştırmaya ya da ölçmeye yarayan elektrik devresidir. Dört direncin kare oluşturacak biçimde birbirine bağlanmasından oluşur.

Ölçü aleti, bilim ve teknolojide çeşitli nicelikleri ölçmek için kullanılan alet ve araçlara verilen genel bir addır.

İstatistiksel yayılma ve sapma istatistik biliminde bir sayısal kantitatif değişkenin ölçülen veya ölçülebilen değerlerinin veya bir olasılık dağılımı'nın genel olarak veya bir merkez noktasından yaygınlığı veya değişebilirliği özelliğidir. İstatistiksel yayılma veya sapma kantitatif değişkenlerin veya rassal değişkenlerin diğer bir özelliği olan merkezsel konum ölçüleri ile birlikte istatistikçilerin en çok ilgilendikleri konulardır. Genel olarak günlük hayatta en çok kullanılan yayılma ölçüsü açıklık olmakla beraber, bunun gayet bariz olarak aykırı değerlerden çok etkilenmesi dolayısı ile çeyrekler açıklığı, standart sapma ve varyans gibi diğer çok kullanılan yayılma ölçüleri geliştirilmiştir.

Ölçü birimleri, fiziksel niceliğe sahip nesnelerin belirleyici bir kurala göre sayısal bir değer atanmasıdır.

Fotometri bir astronomik nesnenin ışık akısı veya elektromanyetik radyasyonunun yoğunluğunun ölçülmesi ile ilgili bir astronomi tekniğidir.

Ölçü aleti, fiziksel nicelik ölçmeye yarayan bir cihazdır. Fiziksel bilimler, kalite güvencesi ve mühendislikte kullanılan ölçme; gerçek şeylerin ve olayların, fiziksel niceliklerini elde etme ve kıyaslama etkinliğidir. Yerleşik standart nesneler ve olaylar ölçü birimleri olarak kullanılır ve ölçme işlemi; üzerinde çalışılan unsur ve bununla ilişkili ölçü birimi hakkında bir sayı verir. Ölçü aracının kullanımını tanımlayan araçlar ve formel test yöntemleri, elde edilen sayıların arasındaki ilişkilerin vasıtalarıdır.

Uluslararası Yersel Referans Sistemi Dünya'nın yüzeyinde veya yakınında ölçümler ile kullanımda uygun referans çerçeveleri oluşturmak için prosedürler açıklamadır. Bu çok daha fazla fiziksel bir ölçüttür, bu standardın bir gerçekleşme oluşturmak için prosedürlerin bir dizisi olarak tarif edilebilirliği aynı şekilde yapılır. ITRS ölçümü SI sistemi kullanılarak koordinat bir yermerkezli sistemini tanımlar.

Bir ölçü sistemi, ölçü birimleri ve onları birbirine bağlayan kuralların bir toplamıdır. Ölçü sistemi, tarihsel olarak öneme sahip olup bilim ve ticaret amaçları için tanımlanır ve düzenlenir. Kullanılan modern ölçü sisteminin örnekleri metre sistemi, İngiliz ölçü birimi ve Amerikalı geleneksel birimleri içerir.

<span class="mw-page-title-main">UBV fotometrik sistemi</span> Astronomide kullanılan bir sistem

UBV fotometrik sistemi veya Johnson sistemi, elektromanyetik spektrumun geniş bir merkezi bandıdır ve genellikle yıldızları renklerine göre sınıflandırmak için kullanılır. Bilinen ilk standartlaştırılmış fotometrik sistemdir. U, B ve V harfleri bir yıldız için ölçülen ultraviyole, mavi ve görsel büyüklükleri temsil eder; daha sonra bu sistem tarafından verilen daha teknik, formülsel değerlerde sınıflandırmak için belirli bir sırayla iki çıkarma gerçekleştirilir. Böylelikle, insan gözü bu dalga boylarının ilk iki grubunu görüntülemek için daha az belirgin olana odaklanabilir. Bu da, görünürdeki mutlak büyüklükteki değerler ile maksimum konsantrasyon sağlar.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.