İçeriğe atla

Öksürük otu

Öksürük otu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Klad Angiosperms (Kapalı tohumlular)
Klad Eudicots (İki çenekliler)
Klad Core eudicots
Klad Asterids
Klad Euasterids II
Takım: Asterales
Familya: Asteraceae (Papatyagiller)
Alt familya: Asteroideae
Oymak: Senecioneae
Cins: Tussilago
Tür: T. farfara
İkili adlandırma
Tussilago farfara
L.

Öksürük otu, bilimsel adı Tussilago farfara olan, aster familyasınadan (Asteraceae) Senecioneae oymağına ait Avrupa ve Batı Asya'ya özgü bir bitkidir. Latince adı "öksürük" anlamına gelen "tussis" ve "etkilemek" anlamına gelen "ago" kelimelerinden türemiştir. Geleneksel tıpta kullanılsa da, bitkinin içerdiği zehirli pirolizidin alkaloidleri nedeniyle karaciğer sağlığı açısından risk oluşturur.

Tussilago farfara, Tussilago cinsinin tek kabul gören türüdür. Bu gruba geçmişte iki düzineden fazla tür dahil edilmiş olsa da, bunların çoğu artık farklı cinse ait olarak sınıflandırılmaktadır.[1]

Tanım

Öksürük otu, tohum ve köksaplar yardımıyla kolay yayılabilen çok yıllık otsu bir bitkidir. Genelde koloniler halinde bulunur.Tay ayağına benzeyen yapraklar tohumlar dökülünceye dek gözükmez. Sarı çiçekler, yapraklar açmadan önce bir mevsim boyunca uzun saplar üzerinde kalır daha sonra kurur.

Karahindibaya benzeyen çiçekler, ilkbaharda uzun saplarda pulsu yapraklar taşır. Çiçekler tohum verdikten sonra ortaya çıkan öksürük otu yaprakları, yaz başında solarak ölür. Çiçek başları, dışarıda bir sıra brakte bulunan sarı çiçeklerden oluşur. Bitki genellikle 10–30 cm yüksekliğindedir. Yaprakların kenarlarında ise açısal dişler yer alır.[2][3]

Dağılım

Öksürük otu, Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'da yaygın olarak bulunur. Svalbard'dan Fas'a, Çin'e ve Rusya Uzak Doğusu'na kadar geniş bir alana yayılım gösterir. yerliler tarafından tıbbi amaçlarla veya arılar için erken dönemde nektar kaynağı olarak taşındığı tahmin edilen Kuzey ve Güney Amerika'da da sık rastlanan bir bitkidir. Genellikle atık alanlar, bozulmuş topraklar, yol kenarları ve patikalarda yetişir. Bazı bölgelerde ise istilacı bitki olarak kabul edilir.[1][4][5]

İsmi

Öksürük otu adını, eskiden insanlar bu bitkiyi öksürüğü geçirmek amacıyla kullandıkları için almıştır. öksürük otu bitkisi ayrıca yapraklarının şeklinden dolayı "tash otu", "eşek ayağı", "boğa ayağı" "farfara", "tay ayağı", "tay otu" ve "at ayağı" gibi isimlerle de bilinir. Bazen (Petasites frigidus) ile karıştırılır.

öksürük otu bitkisi öksürük anlamına gelen Eski Yunanca kelimeden türetilerek "bechion", "bechichie" veya "bechie" olarak da adlandırılmıştır.[6][7] Latincede ise "at nalı" anlamına gelen "ungula caballina" [6] ve "yer menekşesi" anlamına gelen "chamæleuce" isimleriyle de bilinir.[8]

Kullanımı

Mayıs ayı başlarında, dandelion ile coltsfoot'u karşılaştırdığımızda: Dandelion: Yeni açmaya başlamıştır. Coltsfoot: Zaten tohumlanmıştır ve yaprakları henüz yoktur. Özetle: Mayıs ayı başlarında dandelion çiçek açarken, coltsfoot ise tohum vermiş ve yapraklarını dökmüştür.
Mayıs ayı başlarında karahindiba yeni çiçek açarken, öksürük otu çoktan tohum vermiş ve yapraklarını dökmüştür.

Öksürük otu bitkisi geleneksel tıpta kullanılmış olmasının yanı sıra Coltsfoot Rock gibi bazı şekerleme ürünlerinde de gıda maddesi olarak tüketilmiştir.[6] Tussilago farfara yaprakları, Avusturya geleneksel tıbbında solunum yolu, deri, kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları, viral enfeksiyonlar, grip, nezle, ateş, romatizma ve gut tedavisinde içsel (çay veya şurup olarak) veya dışsal (doğrudan uygulanarak) olarak kullanılmıştır.[9] Ayrıca taze yaprakların özütünden öksürük damlası ve sert şekerlemeler yapımında da faydalanılmıştır.[10]

Naenia typica ve Euplexia lucipara dahil olmak üzere bazı kelebek türü larvalarının besin kaynağını oluşturur bunun yanı sıra bal arısı da (Apis mellifera mellifera) bu çiçeğin polenlerinden ve nektarlarından bolca istifade eder.

Toksisite

Tussilago farfara bitkisi, tümör oluşturucu pirolizidin alkaloidleri (PA) içerir.[11] -Öksürük otunda bulunan senecionin ve senkirkinin, Drosophila melanogaster kullanılarak yapılan karşılaştırmalı bir genotoksik testi sonucunda, şimdiye kadar test edilen tüm pirolizidin alkaloidleri arasında en yüksek mutajenik etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.[12][13]

Almanya hükûmeti öksürük otu satışını yasaklamıştır. Avusturya ve Almanya'da daha sonra pirolizidin alkaloidleri içermeyen klonlanmış öksürük otu bitkileri geliştirilmiştir.[14] Bu çalışmaların sonucunda, belirtilen alkaloidleri tespit edilemeyen "Tussilago farfara 'Wien'" adlı tescilli bir varyete ortaya çıkarılmıştır.[15]

Kaynakça

  1. ^ a b Baines, Jennika (3 Mayıs 2013). "Introduction: Flann O'Brien and the Archive". The Parish Review: Journal of Flann O'Brien Studies. 1 (2). doi:10.16995/pr.2894. ISSN 2634-145X. 
  2. ^ Morin, Nancy R. (2006). Flora of North America: North of Mexico (aster order). Flora of North America editorial committee. New York: Oxford university press. ISBN 978-0-19-530564-7. 
  3. ^ Parnell, John A. N.; Curtis, Tom; Webb, D. A.; Cullen, Elaine L. (2011). Webb's an Irish flora. 8th ed. Cork: Cork University Press. ISBN 978-1-85918-478-3. OCLC 698911812. 
  4. ^ 秦, 智彬 (2022). "Study on Chemical Constituents of <i>Tussilago farfara</i> L". Pharmacy Information. 11 (04): 327-334. doi:10.12677/pi.2022.114042. ISSN 2160-441X. 
  5. ^ Pfeiffer, Tanja; Günzel, Corinna; Frey, Wolfgang (Haziran 2008). "Clonal reproduction, vegetative multiplication and habitat colonisation in Tussilago farfara (Asteraceae): A combined morpho-ecological and molecular study". Flora - Morphology, Distribution, Functional Ecology of Plants. 203 (4): 281-291. doi:10.1016/j.flora.2007.02.008. ISSN 0367-2530. 
  6. ^ a b c The Metropolitan museum of art. [The Gilliss press. 1920. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  7. ^ Spiller, Elizabeth, (Ed.) (5 Aralık 2016). Seventeenth-Century English Recipe Books: Cooking, Physic and Chirurgery in the Works of Elizabeth Talbot Grey and Aletheia Talbot Howard. Routledge. ISBN 978-1-351-90101-7. 
  8. ^ Cooper, Thomas (1584). Thesaurus Linguae Romanae et Britannicae. 
  9. ^ Vogl, Sylvia; Picker, Paolo; Mihaly-Bison, Judit; Fakhrudin, Nanang; Atanasov, Atanas G.; Heiss, Elke H.; Wawrosch, Christoph; Reznicek, Gottfried; Dirsch, Verena M.; Saukel, Johannes; Kopp, Brigitte (Ekim 2013). "Ethnopharmacological in vitro studies on Austria's folk medicine—An unexplored lore in vitro anti-inflammatory activities of 71 Austrian traditional herbal drugs". Journal of Ethnopharmacology (İngilizce). 149 (3): 750-771. doi:10.1016/j.jep.2013.06.007. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  10. ^ Niering, William A.; Olmstead, Nancy C. (1979). The Audubon Society field guide to North American wildflowers, eastern region. National Audubon Society. New York: Knopf : distributed by Random House. ISBN 978-0-394-50432-2. 
  11. ^ Fu, P.P.; Yang, Y.-C.; Xia, Q.; Chou, M.W.; Cui, Y.Y.; Lin, G. (14 Temmuz 2020). "Pyrrolizidine alkaloids - Tumorigenic components in Chinese herbal medicines and dietary supplements". Journal of Food and Drug Analysis. 10 (4). doi:10.38212/2224-6614.2743. ISSN 2224-6614. 
  12. ^ ROEDER, E. (11 Temmuz 1995). "ChemInform Abstract: Medicinal Plants in Europe Containing Pyrrolizidine Alkaloids". ChemInform. 26 (28). doi:10.1002/chin.199528310. ISSN 0931-7597. 
  13. ^ Frei, Hansjörg; Lüthy, Jürg; Brauchli, Julia; Zweifel, Ulrich; Würgler, Friedrich E.; Schlatter, Christian (Haziran 1992). "Structure/activity relationships of the genotoxic potencies of sixteen pyrrolizidine alkaloids assayed for the induction of somatic mutation and recombination in wing cells of Drosophila melanogaster". Chemico-Biological Interactions. 83 (1): 1-22. doi:10.1016/0009-2797(92)90088-3. ISSN 0009-2797. 
  14. ^ Wawrosch, Ch.; Kopp, B.; Wiederfield, H. (Eylül 2000). "PERMANENT MONITORING OF PYRROLIZIDINE ALKALOID CONTENT IN MICROPROPAGATED TUSSILAGO FARFARA L.: A TOOL TO FULFILL STATUTORY DEMANDS FOR THE QUALITY OF COLTSFOOT IN AUSTRIA AND GERMANY". Acta Horticulturae (530): 469-472. doi:10.17660/actahortic.2000.530.55. ISSN 0567-7572. 
  15. ^ Yaniv, Zohara; Bachrach, Uriel, (Ed.) (4 Ağustos 2005). Handbook of Medicinal Plants. CRC Press. ISBN 978-0-367-80748-1. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bal arısı</span>

Apis mellifera veya bal arısı, Apis cinsine bağlı bir arı türüdür. Dünya çapında 7-12 bal arısı türü arasında en yaygın olanıdır. Apis cins adı Latince "arı" anlamına gelir ve mellifera Latince "bal taşıyan" anlamına gelir ve türün bal üretimine atıfta bulunur.

Ergot veya ergot mantarı Claviceps cinsine ait bir mantar grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Bitki</span> ökaryotik, ağaçlar, çiçekler, otlar, yosunlar ve benzeri organizmaları içinde bulunduran çok büyük bir canlılar alemi

Bitkiler, ağırlıklı olarak fotosentetik ökaryot canlılardır. Tarihsel olarak bitkiler alemi, algler ve mantarlar da dahil olmak üzere hayvan olmayan tüm canlıları kapsarken, günümüzde mevcut tüm tanımlamalar prokaryotları, mantarları ve bazı algleri hariç tutar. Tanımlamalardan birine göre: Çiçekli bitkiler, kozalaklı bitkiler ve diğer açık tohumlular, eğrelti otları ve benzerleri, boynuz otları, ciğer otları, kara yosunları ve yeşil algler hep birlikte Viridiplantae adı verilen kladı oluştururlar. Buna kırmızı ve esmer algler dahil değildir.

<span class="mw-page-title-main">Kabakgiller</span>

Kabakgiller (Cucurbitaceae), Cucurbitales takımına ait bir bitki familyası.

<span class="mw-page-title-main">Alkaloid</span>

Alkaloidler, yapılarında en az bir azot atomu içeren, doğal olarak meydana gelen ve bazik özellikteki bir organik kimyasal bileşikler sınıfıdır. Ancak bu sınıf içerisinde nötr ve hatta zayıf asidik özellikler gösteren bileşikler de yer almaktadır. Benzer yapıdaki bazı sentetik bileşikler de alkaloid olarak adlandırılabilir. Karbon, hidrojen ve azota ek olarak alkaloidler oksijen ve kükürt de ihtiva edebilirler. Daha nadir olmakla birlikte yapısında fosfor, klor ve brom taşıyanlarına da rastlanabilir.

<i>Lamium purpureum</i> ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasından çiçek

Lamium purpureum, Lamiaceae (ballıbabagiller) familyasından nemli ve verimli topraklarda yetişen kırmızı-eflatun çiçekli bir yıllık bir ballıbaba türü. Halk ağzında kırmızı ısırgan olarak da adlandırılır.

Saururus cernuus Doğu Kuzey Amerika'ya özgü tıbbi ve süs bitkisidir. Islak alanlarda veya sığ suda yetişir ve yaklaşık bir metre boyuna ulaşabilir. Amerika Birleşik Devletleri'nin doğusunun büyük bölümünde, Doğu Teksas ve Batı Kansas'tan Florida'nın güneyine ve kuzeyde Michigan ve New York eyaletinin birazından Ontario'ya kadar yayılış gösterir. Su altında kalan doymuş, bataklık topraklarında yetişebilen bir sulak alan bitkisidir.

<span class="mw-page-title-main">Convolvulaceae</span> Çiçekli bitkilerin Solanales takımına bağlı bir familyası

Convolvulaceae, Tarlasarmaşığıgiller, Çitsarmaşığıgiller, Kahkahaçiçeğigiller veya Gündüzsefasıgiller; Solanales takımına ait, yaklaşık 58 cins ve 1.880 tür ile temsil edilen, tropikler ve ılıman kuşak başta olmak üzere dünya çapında yayılış gösteren; tatlı patates, cinsaçı ve tarla sarmaşığı gibi bitkileri içeren, bir çiçekli bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pirolizidin alkaloidleri</span>

Pirolizidin alkaloidleri (PA), doğal olarak bitkiler tarafından otçullara karşı bir savunma mekanizması olarak üretilen ve temel olarak pirolizidinin kimyasal yapısında olan alkaloidlerdir. 6.000'den fazla bitkide 660'tan fazla PA ve PA N-oksit tanımlanmıştır ve bunların yaklaşık yarısı hepatotoksisite sergilemektedir. Boraginaceae, Asteraceae, Orchidaceae ve Fabaceae familyalarındaki bitkilerde sıklıkla bulunurlar; Convolvulaceae, Poaceae ve Lamiaceae'deki en az bir türde bulunmaktadırlar. Dünyadaki çiçekli bitkilerin % 3'ünün pirolizidin alkaloidleri içerdiği tahmin edilmektedir. Bal, tahıllar, süt, sakatat ve yumurta pirolizidin alkaloidleri içermektedir.

Ergolin, yapısal iskeleti ergolin türevleri veya ergolin alkaloidleri olarak adlandırılan çeşitli alkaloidlerde bulunan kimyasal bir bileşiktir. Biri ergin olan ergolin alkaloidleri temelde ergot mantarı ile karakterizedir. Bunlardan bazıları, istemsiz kas hareketleri ve kangren ile karakterize bir form alabilen ergotizm durumuyla ilişkilendirilir. Öyle bile olsa, birçok ergolin alkaloidinin klinik olarak yararlı olduğu bulunmuştur.

<i>Ipomoea tricolor</i>

Ipomoea tricolor, Meksika gündüz sefası veya gündüz sefası, Yeni Dünya tropiklerine özgü olan ve başka yerlerde yaygın olarak yetiştirilen ve natüralize olmuş, Convolvulaceae ailesindeki çiçekli bir bitki türüdür. Otsu, tek yıllık veya çok yıllık tırmanıcı asmalardır ve 2-4 metre uzunluğa ulaşabilirler. Yapraklar spiral olarak düzenlenmiştir. Çiçekler trompet şeklindedir, 4–9 cm çapındadırlar, genellikle orta kısmı beyaz ila altın sarısı olan mavi renkli çiçeklerdir.

<i>Ipomoea cairica</i>

Ipomoea cairica, palmat yaprakları ve büyük, gösterişli beyaz ila lavanta çiçekleri ile sarmaşık, otsu, çok yıllık bir bitkidir. Kahkahaçiçeğigiller familyasındandır.

<span class="mw-page-title-main">Tropan alkaloidleri</span>

Tropan alkaloidleri, kimyasal yapılarında bir tropan halkası içeren bir bisiklik [3.2.1] alkaloidler ve ikincil metabolitler sınıfıdır. Tropan alkaloidleri, Solanaceae bitki ailesinin birçok üyesinde doğal olarak bulunur. Bazı tropan alkaloidleri farmakolojik özelliklere sahiptir ve antikolinerjik veya uyarıcı olarak işlev görebilir.

<span class="mw-page-title-main">Yoğurt otu</span>

Galium aparine Rubiaceae ailesine mensup bir bitkidir.

<span class="mw-page-title-main">Cichorieae</span>

Cichorieae ; Papatyagiller bitki familyasının üyesi olan bir oymak olup içerisinde 93 cins, 1.600 eşeyli olarak üreyen tür ve 7.000'den fazla apomiktik tür barındırmaktadır. Chicorieae, başlıca Doğu Yarımküre'nin ılıman bölgelerinde bulunur. Cichorieae'nın bütün türlerinde sütlü lateks ve tek tip çiçekçik içeren kömeçleri bulunmaktadır. Gundelia ve Warionia cinsleri, yalnızca disk çiçeğine sahip cinsler olup geri kalan bütün cinslerdeki çiçekler ışın çiçeğe sahiptir. En çok tür içeren cinsleri; yaklaşık 1.600 apomiktik türü olan Taraxacum, eşeyle üreyen yaklaşık 770 tür ile eşeysiz üreyen yaklaşık 5,200 türü olan Hieracium ve eşeyle üreyen 110 tür ile eşeysiz üreyen 700 türü olan Pilosella (Tırnakotu) cinsleridir. Tanınmış üyeler arasında marul, hindiba, karahindiba ve yemlik gösterilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Centaurea macrocephala</span>

Sarıbaş veya bilimsel adıyla Centaurea macrocephala, papatyagiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Symphytum officinale</span>

.

Flora of North America North of Mexico, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, St. Pierre ve Miquelon ve Grönland dahil olmak üzere Kuzey Amerika'nın yerli bitkilerini ve doğallaştırılmış bitkilerini açıklayan çok ciltli bir çalışmadır. Biryofitleri ve damarlı bitkileri içerir. Tüm taksonlar tanımlanmış ve ikili anahtarlara dahil edilmiştir, tüm türlerin ve türler arası taksonların dağılımları haritalanmıştır ve türlerin yaklaşık %20'si FNA için özel olarak hazırlanmış çizimlerle gösterilmektedir. Tamamlandığında 30 cildi doldurması bekleniyor ve Meksika'nın kuzeyindeki bilinen tüm florayı ele alan ilk çalışma olacak; 2015'te dizinin 2017'de bitmesi bekleniyordu. 2022 itibarıyla ciltlerin yirmidokuzu yayınlandı.

Ballıbabagiller veya bilimsel adıyla Lamiaceae, yaklaşık 250 cins ve 7.000'den fazla tür içeren büyük bir çiçekli bitki familyasıdır. Bu familya, dünya genelinde yaygın olarak bulunur ve özellikle sıcak ve ılıman iklim bölgelerinde çeşitlilik gösterir.

<i>Echium plantagineum</i>

Echium plantagineum, Batı ve Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Güneybatı Asya'nın yerli bir Echium cinsidir. Avustralya, Güney Afrika ve Amerika Birleşik Devletleri'ne de getirilmiştir, buralarda ise istilacı bir yabancı ottur. Yüksek pirolizidin alkaloidleri içeriği nedeniyle, özellikle atlar gibi basit sindirim sistemlerine sahip otobur hayvanlar için zehirlidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.