İçeriğe atla

Ögeday Hanedanı

Ögeday Hanedanı
Ülke
Aktif bölge(ler)Asya, Avrupa
Ana hanedanBörçigin
Kuruluş13 Eylül 1229
KurucuÖgeday
Güncel durumuÖlü hane
Yıkılış1438


Ögedei Hanedanı, 12. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar etkili bir Moğol ailesi ve Börçigin kabilesinin alt koludur. Kurucusu olan Ögeday (y. 1186–1241), Cengiz Han’ın oğullarından olup babasının ölümü sonrası Moğol İmparatorluğu’nun ikinci kağanı olmuştur. Ögeday, Moğol İmparatorluğu sınırlarını genişletmeyi sürdürmüştür.[1]

Möngke'nin ölümünden sonra Moğol İmparatorluğu iç savaşla parçalandığında, Ögeday Hanedanı üyeleri bölge siyasetinde etkili hale geldi. Cengiz Han’ın oğulları Ögeday, Cuci, Çağatay ve Tuluy’un soylarından gelenler arasında, Ögeday Hanedanı, ilk olarak Çağatay Hanlığı (Çağatay’ın torunları) ile müttefik olma eğilimindeydi ve Cuci Hanedanı’nın rakibiydiler. Ögeday Hanedanı, ayrıca Tuluy’un oğlu Yuan Hanedanı’nın kurucusu Kubilay Han’a karşı Altın Orda ile ittifak kurdular. Kubilay, İran’daki İlhanlıların lideri kardeşi Hülâgû ile ittifak halindeydi. Ögeday Hanedanı, Moğol İmparatorluğu’nu kendi hükmü altında birleştirmeye çalıştı ve ailenin üyeleri 14. yüzyıla kadar Yuan Hanedanı’na karşı savaşmaya devam etti.[1]

1304 yılında kısa süreliğine barış sağlandı, ancak kısa süre sonra savaş yeniden başladı. 1310’da Kaydu’nun halefi Çapar Han, Yuan imparatoru Hayişan’a teslim oldu ve Ögeday Hanedanı’nın kontrol ettiği topraklar Çağatay Hanlığı ve Yuan Hanedanı arasında paylaşıldı. Ögeday ailesi, Çağatay Hanlığı’nı ele geçiremedi, bu ailenin üyeleri sıklıkla 14. ve 15. yüzyıllarda Kuzey Yuan Hanedanı’nda (Yuan Hanedanı’nın kalıntı devleti) ve Maveraünnehir’de güçlü emirlerin ve noyanların himayesinde kukla hükümdarlar ya da nüfuzlu rakipler olarak ortaya çıktılar. Son olarak hanedan, Nogay, Özbekler ve Kazaklar ile birleşti.[1]

Bilinen üyeler

  • Ögeday Han (1186–1241), Cengiz Han'ın oğlu ve Moğol İmparatorluğu'nun ikinci kağanı
  • Güyük Han (1206–1248), Ögeday'ın oğlu, üçüncü Moğol İmparatorluğu kağanı
  • Kadan, Ögeday'ın oğlu ve 13. yüzyılda Polonya'ya saldıran Moğol kuvvetlerinin liderlerinden
  • Kaydu (y. 1235 – 1301), Ögedei'nin torunu, Ögeday Hanedanı'nın lideri ve Çağatay Hanlığı'nın de facto hanı
  • Kutlun (y. 1260–1306), Kaydu'nun kızı
  • Ali Sultan, Çağatay Hanlığı'nın Müslüman hanı (hükümdarlığı 1342/1343)
  • Danişmendi (ö. 1348), 1346'dan 1348'e kadar Çağatay Hanlığı'nın kağanı
  • Soyurgatmış Han (ö. 1384), Batı Çağatay Hanlığı'nın kağanı
  • Sultan Mahmud (Çağatay) (ö. 1402), Batı Çağatay Hanlığı'nın kağanı
  • Örüg Temür Han, 1402'den 1408'e kadar Kuzey Yuan Hanedanı'nın kağanı
  • Aday Khan, 1425'ten 1438'e kadar Kuzey Yuan Hanedanı'nın kağanı
  • Melik, İrtiş bölgesi yöneticisi
  • Arg Timur, Yuan Hanedanı'na karşı ayaklandı

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c Louis Hambis (1945). Le chapitre CVII du Yuan che : les généalogies impériales monogoles dans l'histoire chinoise officielle de la dynastie monogole. Monographies du Tʿoung pao, vol. 38. pp. 71–87
  • Saunders, John Joseph (2001). The history of the Mongol conquests. University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-1766-7. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cengiz Han</span> Moğol İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı (1162–1227)

Cengiz Han,, Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Kağanı olan Moğol komutan ve hükümdardır. Hükümdarlığı döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmeyen Cengiz Han, dünya tarihinin en büyük askerî liderlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. 13. yüzyılın başında Orta Asya'daki tüm göçebe bozkır kavimlerini birleştirip, bir ulus hâline getirerek Moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır. Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir; Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı. Bunların sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Çağatay Hanlığı</span> Cengiz Han’ın oğullarından Çağatay Han’ın adını taşıyan Türkleşmiş Moğol devleti

Çağatay Hanlığı, Moğol hükümdarı Cengiz Han’ın oğullarından Çağatay Han’ın adını taşıyan Türkleşmiş Moğol devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Kubilay Han</span> Moğol İmparatorluğunun kağanı, aynı zamanda Çindeki Yuan Hanedanlığının kurucusu ve ilk imparatoru

Kubilay Han Moğol İmparatorluğunun kağanı, aynı zamanda Çin'deki Yuan Hanedanlığı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur. Tuluy ve Sorghaghtani Beki'nin ikinci oğlu; Cengiz Han'ın torunudur. Moğol hanı Möngke'nin kardeşi; İran'daki Moğol İlhanlılar devletinin kurucusu Hülâgû'nün ağabeyidir.

<span class="mw-page-title-main">Yuan Hanedanı</span> Mogol hanlığı, Cengiz Hanın torunu Kübilay Han tarafından kuruldu

Yuan Hanedanı ya da Kubilay Hanlığı, 1280-1368 yılları arasında Çin'i egemenliği altına alan Moğollar tarafından kurulmuş hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Ögeday</span> Cengiz Hanın oğlu ve 2. Moğol imparatoru

Ögeday veya Ogeday, Cengiz Han'ın oğullarından biri ve halefi. Cengiz Han'dan sonra Moğol İmparatoru olmuş ve babasının yarım bıraktığı istilaları ve devlet düzenlemesini tamamlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cuci</span>

Cuci, Cengiz Han'ın en büyük oğlu. Bazı kaynaklarda Cuci Han olarak geçse de Cengiz Han'dan önce öldüğü için hanedan, kardeşleri ve oğullarıyla sürmüştür, kendisi han olmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Moğol İmparatorluğu</span> 13. ve 14. yüzyılda hüküm sürmüş olan, tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük kara imparatorluğu

Moğol İmparatorluğu, 13. ve 14. yüzyıllarda tarihin en büyük bitişik imparatorluğuydu. Doğu Asya'da bugünkü Moğolistan'da ortaya çıkan Moğol İmparatorluğu, en güçlü döneminde Japon Denizi'nden Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerine kadar uzandı, kuzeye doğru Kuzey Kutbu'nun bazı bölgelerine kadar uzandı; doğuya ve güneye doğru Hint alt kıtasının bazı bölgelerine girdi, Güneydoğu Asya'yı istila etmeye çalıştı ve İran Platosu'nu fethetti; ve batıya doğru Levant ve Karpat Dağları'na kadar uzandı.

<span class="mw-page-title-main">Güyük</span>

Güyük Han, Göyük ya da Küyük olarak da bilinir. Cengiz Han'ın torunu, Moğolların büyük kağanı Ögeday'in büyük oğlu ve ardılı.

<span class="mw-page-title-main">Çağatay Han</span> Cengiz Hanın 2. oğlu, Moğol Prensi

Çağatay Han, Moğol prensi ve Cengiz Han'ın ikinci oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Börçigin</span>

Börçigin, Cengiz Han ve ardıllarının üyesi olduğu boydur. Ayrıca "Altan Urug", yani "altın soy" ve Munkak olarak da bilinir.

Kanglılar veya Kao-ch'e'lar, Türk tarihinin ve coğrafyasının önemli bir bölümünde rol oynamış Türk boylarından birisi olmakla birlikte, 12. yüzyıl öncesi tarihleri ve kökenleri, kaynakların bilgi vermeyişine bağlı olarak karanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Börte</span> Moğol İmparatorluğunun kurucusu Cengiz Hanın ilk eşi

Börte, Moğol İmparatorluğu kurucusu Cengiz Han'ın birinci karısı. Hayatı hakkında çok az şey bilinmektedir. Çok genç yaşta evlendiği ve kaçırıldığı bilinir. Kocasının onu kurtarmak için verdiği karar, dünyayı fethetme yolundaki en önemli kararlardan birisidir. Dört erkek üç kız çocuk dünyaya getirmiştir. Dört oğlunun isimleri şöyledir; Cuci, Çağatay, Ögeday, Tuluy. Cuci isimli oğlu kaçırıldığı sırada doğmuştur çocuğunun kimden geldiği belli değildir fakat bu hiç üstelenmemiştir. Moğolcada Cuci misafir anlamına gelmektedir.

Hindistan'ın Moğollar tarafından istilası, 1221 – 1327 yılları arasında Hindistan yarımadasına düzenlenen çok sayıdaki Moğol İmparatorluğu istilalarını anlatır. Moğollar Kaşmir bölgesine boyun eğdirseler de Delhi Sultanlığına karşı yapılan saldırılar başarısız olur.

<span class="mw-page-title-main">Arık Böke</span> Cengiz Hanın torunu

Arık Böke ya da Arık Buka Moğol İmparatoru Cengiz Han'ın oğullarından Tuluy Han'ın oğlu. Büyük Han Möngke'nin ölümünün ardından kardeşleri Kubilay ve Hülagû seferde oldukları için kısa bir süre tahta çıkmıştır. Tahta kimin çıkacağının belirlenmesi için toplanan kurultayda 1260 yılında yapılan görüşmelerde rakip gruplar uzlaşmaya varamaz ve hem Kubilay, hem Arık Böke tahta geçer. Moğol İmparatorluğu, bu çekişme içinde üç yıl boyunca iç savaş yaşayacaktır. Savaşta Arık Böke gelenekçi Moğol prensleri tarafından desteklenirken Kubilay Kuzey Çin ve Mançurya prensleri tarafından desteklenir.

Algu 1260 – 1266 yılları arasında Çağatay Hanı. Çağatay Han'ın torunu ve Baydar'ın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Tuluy</span> Moğol İmparatorluğu naip yöneticisi

Tuluy, 1227-1229 yılları arasında Moğol İmparatorluğu’nun naip yöneticisi.

<span class="mw-page-title-main">Kaydu</span>

Kaydu de facto Çağatay Hanı.

<span class="mw-page-title-main">Cengizliler</span>

Cengizliler veya Çingizliler, Cengiz Han'ın nesli. Şu an Dünyada Cengiz Han'ın soyundan 16 milyon insan var. Cengizhan'ın oğlu Cuci Han'ın 40 oğlu vardı. Torunu Kubilay Kağan'ın ise 22 oğlu vardı.

<span class="mw-page-title-main">Yarlık</span>

Yarlık, Cengiz Han'dan sonra Moğol İmparatorlarının kullandığı bir fermandır. Yarlık; idari ve yargı kararları için öncelikli davaların kayıtları ve Cengiz Han'a atfedilen özdeyişler veya sözler ile birlikte bir yönetmelik veya kararname etkisi olan üç temel hukuk kaynağından biriydi. Yarlık, Moğol İmparatorluğu'nun işleyişi hakkında önemli bilgiler sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Berke-Hülâgû savaşı</span> İlhanlılar ile Altın Orda arasındaki çatışma

Berke-Hülâgû savaşı, iki Moğol lideri, Altın Orda'nın Berke Hanı ile İlhanlılar'ın Hülâgû Hanı arasında gerçekleşmiştir. 1258 yılında Bağdat'ın yıkılmasından sonra 1260'lı yıllarda daha çok Kafkas Dağları bölgesinde savaşılmıştır. Savaş, Moğol İmparatorluğu'nda, her ikisi de Büyük Han unvanını alan Tuluy ailesinin iki üyesi Kubilay Han ve Arık Böke arasındaki Toluid İç Savaşı ile örtüşmektedir. Kubilay, Hülâgû ile ittifak kurarken Arık Böke, Berke'nin yanında yer aldı. Hülâgû, Möngke Han'ın yerine yeni bir Kağan'ın seçilmesi için Moğolistan'a gitti, ancak Ayn Calut Muharebesi'nin Memlüklere yenilmesi onu Orta Doğu'ya geri çekilmeye zorladı. Memluk zaferi Berke'yi İlhanlıları işgal etme konusunda cesaretlendirmiştir. Berke-Hülâgû savaşı ve Toluid İç Savaşı ile bunu takip eden Kaydu-Kubilay savaşı, Moğol İmparatorluğu'nun dördüncü Büyük Hanı Möngke'nin ölümünden sonra Moğol imparatorluğunun parçalanmasında önemli bir an oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.