İçeriğe atla

Öğün

İmparator I. Ferdinand maiyetinde bir öğün, 1558.

Öğün; gün içerisinde düzenli olarak yemek yenilen belirli vakitlerden her biri ve bu vakitlerde yenen yemekler. Pek çok kültürde kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği olmak üzere 3 ana öğün bulunur.

Düzenli öğünler günün ana bölümlerinde gerçekleşir. Özel bir durum nedeniyle yenen yemeklere örnek olarak ise doğum günü, evlilik yıl dönümü ve bayram ziyafetleri verilebilir.

Bir öğünde tüketilen yiyecekler genellikle miktar ve hazırlama yöntemleri bakımından atıştırmadan farklıdır. Atıştırma genellikle az miktarda fakat bol kalorili yiyecekleri içerir. Öğünlerde ise -genellikle- daha kapsamlı yöntemlerle hazırlanmış, birden fazla türde yiyecek tüketilir. Bununla birlikte öğünler haricinde yenen küçük yemeklere hafif yemek denir.

Piknik; açık havada yenen bir yemek olup kişilerin önceden hazırladığı ve piknik sepeti içinde getirdikleri yiyecek ve içecekleri kapsar. Genellikle park, orman, deniz sahili gibi insana huzur veren doğal ortamlarda yenir.

Ziyafet; bol miktarda, çok çeşitli ve toplu olarak tüketilen bir yemek türüdür. Genellikle özel bir kutlama nedeniyle düzenlenir.

Öğünler

Genel

Özel

  • Brunch geç bir sabah öğünü olup, genellikle kahvaltıdan daha fazla yiyecek bulunur. İngilizce breakfast (kahvaltı) ve lunch (öğle yemeği) sözcüklerinin kaynaşması ile oluşmuştur. Sabah kahvaltısı ve öğle yemeğinin yerini alır. Genellikle Pazar günleri yapılır.
  • İkindi çayı ikindi vakti yenen bir yemektir. Genellikle saat 16 civarında olup, küçük sandviç, çay yanında kekler içeren hafif bir öğündür.[3] Çay bir İngiliz öğünüdür. Bazı özel durumlarda, high tea olarak adlandırılır ve akşam yenir.[3]
  • Sahur: Müslüman toplumlarda oruca başlamadan önce, sabahın erken saatlerinde gerçekleşen öğündür.
  • İftar: Müslüman toplumlarda oruç bitiminde gerçekleştirilen akşam yemeğidir.
  • Elevenses İngiltere'de resmi olmayan gün ortası hafif yemek olup, sabah kahvaltısı sonrası ve öğle yemeği öncesi yapılır.

Gelenekler ve görgü kuralları

yemek yeme ve öğünler hakkındaki adet ve gelenekler ülkeden ülkeye farklılık gösterir. Bu durum ülkeler içinde olduğu kadar, din farklılıklarına, sosyal sınıf durumuna, eğitim ve bölge gibi faktörlere dayanır. Çok kültürlü toplumlarda farklı adet ve geleneklere rastlanır. Kişinin yeni katıldığı bir toplumdaki yemek yeme adetlerine elinden geldiğince uyması görgü gereğidir.

Farklı adetlere örnekler:

  • Farklı kültürlerde yemek farklı aletlerle veya aletsiz olarak yenebilir.
  • Bazı kültürlerde yemek yerde veya yer sofralarında yenirken pek çok kültürde yemek masada yenir.
  • Bazı kültürlerde gıda şahsî tabaklarda yenirken diğerlerinde ortak bir kapta yenebilir.
  • Farklı kültürler ayni gıdayı farklı kurallarla yiyebilir. Örneğin Amerika'da sosis, bıçak ve çatalla yenirken, bazı Avrupa ülkelerinde elle yenir.
  • Bazı toplumlarda yemeğe başlamadan önce herkesin veya evin büyüğünün sofraya oturmuş olmasının uygun olduğunu kabul ederken diğer kültürlerde buna dikkat edilmez.
  • Bazı kültürlerde ev sahibi misafirlere sofraya oturmaları için komut verir.
  • Bazı dinlerde, yemek öncesi veya sonrası yüksek sesle dua edilir. Duaya katılmak istemeyen kişilerin, yemeğe başlamak yerine, sessiz şekilde beklemeleri görgü kuralları gereğidir.

Ayrıca bakınız

Kaynaklar ve notlar

  1. ^ "AskOxford: breakfast". Erişim tarihi: 20 Temmuz 2008. []
  2. ^ "AskOxford: lunch". Erişim tarihi: 20 Temmuz 2008. []
  3. ^ a b "AskOxford: tea". Erişim tarihi: 20 Temmuz 2008. []

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk kahvesi</span> Türk usulü kahve

Türk kahvesi, daha çok Türk kültüründe önemli yere sahip Osmanlı İmparatorluğu'dan günümüze kadar gelmiş bilinen en eski kahve hazırlama ve pişirme metotlarındandır. Kendine has tadı, köpüğü, kokusu, sunuluş biçimiyle özgün bir kimliği ve geleneği vardır. Telvesi ile ikram edilen tek kahve türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ'da Avrupa mutfağı</span> 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Avrupa kültürlerinin besinleri, yeme alışkanlıkları ve yemek pişirme yöntemleri

Orta Çağ Avrupa mutfağı, 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Avrupa kültürlerinin besinlerine, yeme alışkanlıklarına ve yemek pişirme yöntemlerine verilen genel addır. Bu dönem boyunca beslenme düzeni ve pişirme yöntemleri Avrupa genelinde değişimlere uğramış ve tüm bu değişiklikler Avrupa'nın modern mutfak kültürünün temelini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kahvaltı</span>

Kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği gibi bir öğündür. Sabah tüketilen, günün ilk öğünüdür. Genellikle hafif gıdaların tüketilmesi tercih edilir. Türk kültüründe kahvaltıdan sonra kahve içme geleneği var olduğundan, kahveden önce yenen anlamına gelen kahve altı sözünden oluşmuş bir sözcüktür.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunan mutfağı</span>

Antik Yunanistan'da mutfak kültürü, yalınlığı ve dönemin tarımsal yetersizliklerini yansıtmasıyla bilinir. Bu dönemde beslenme alışkanlıkları, Akdeniz mutfağının üç ana ögesi olan buğday, zeytin yağı ve şarap üzerine kuruludur.

<span class="mw-page-title-main">Çay (öğün)</span>

Ülkelerin adetlerine bağlı olarak, çay pek çok farklı öğünlerle veya öğün zamanlarıyla ilgili olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Fransız mutfağı</span> maestro

Fransız mutfağı, Fransa'da geliştirilmiş, zenginliği ve çeşitliliğiyle ünlü, yemek pişirmenin sanatsal yönünü ön plana çıkaran bir ulusal mutfaktır. Fransız mutfağının kökeni Orta Çağına uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya mutfağı</span>

Endonezya mutfağı 17.000'den fazla adadan oluşan Endonezya üzerinde yaşayan binlerce kültürün çeşitliliğinden meydana gelir. Bu nedenle tek bir çeşit Endonezya mutfağı yoktur fakat bölgesel yemek çeşitleri vardır. Endonezya mutfağı Endonezya kültürünün bir yansımasıdır. Yemek pişirme tarzı ve stili bölgeden bölgeye farklılıklar gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Meksika mutfağı</span>

Meksika mutfağı, özellikle eski yerlilerin ve İspanyol koloni devriyle Fransız, Arap ve Karayip geleneklerinin bir sentezi olarak kendini gösterir. Genelde zengin bitki örtüsüne sahip olan bu sıcak, topik ülkenin mutfağında mısır, fasulye, meyve çeşitleri ve belirli sebze türleri önemli bir rol oynar. Meksika'da birbirinden çok farklı bölgesel mutfaklar mevcuttur. Kuzeyde İspanyol mutfağının etkisi görülürken, güneyde yerlilerin mutfağı korunmuştur.

Anadolu'da geleneksel olarak verilen ve kökenleri Şamanizm'e uzanan bir gelenektir. Ege yöresinde ve Anadolu'nun diğer birçok yöresinde bahçelere, sokaklara konulan tahta masalar ve tahta sandalyelerle gelen misafirlere ikram edilen, yöresel yemeklerden oluşur. Misafirler yemeğe okuntu adı verilen çeşitli objelerle ya da davetiyelerle davet edilir. Yemekler yörede bu konu bilgi ve deneyimi olan kadınlarca büyük kazanlarda ve günler öncesinden başlayan hazırlıklarla, imece ile pişirilir. Düğün aşçıları denilen bu kadınlar imece usulüyle çalışırlar ve genelde yemek pişirmek için gerekli olan mutfak aletleri, kazanlar, siniler, yer sofraları, sofra bezleri, testiler, sürahiler, çatal-bıçaklar gibi gereçleri de temin ederler. Keşkek yapımı söz konusuysa erkekler keşkek dövme işlemini yerine getirir ya da keşkek için gerekli olan etleri sağlayacakları hayvanları keserler. Etler geleneksel olarak taze kesilen hayvanlardan elde edildiği halde günümüzde bu gelenek yerini farklı yöntemlerle et elde etmeye bırakmıştır. Yemeklerin çeşitliliği ve lezzeti ile misafirlerin iyi ağırlanması önemlidir. Ev sahibi genellikle düğün yemeklerinin lezzetli olması için özen gösterir ve bunu bir saygınlık olarak görür.

Arnavutluk tarih boyunca birçok devletin yönetimi altına girmiş, bu süreçte yalnızca siyasi veya askeri olarak değil, aynı zamanda kültürel açıdan da etkilenmiştir. Bu sebepten dolayı Arnavut mutfağı başta Türk, İtalyan ve Yunan mutfakları olmak üzere genel itibarıyla Akdeniz mutfağından izler taşımaktadır. Bugün Arnavut halkı tarafından sıkça tüketilen ve yapılan baklava, aşure, kadayıf gibi tatlılar; dolma, yaprak sarma, tarator gibi aperitifler ve ayran, siyah çay, Türk kahvesi gibi içecekler Osmanlı zamanından başlayarak Türk mutfağından Arnavut kültürüne geçen yiyecek ve içeceklerden bazılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çerkes mutfağı</span>

Çerkes mutfağı, Çerkeslere özgü yemek pişirme tarzıdır. Çerkes yemekleri (шхынхэр) daha çok et ve süt ürünleri ağırlıklıdır. Çerkesler ekmeği az kullanırlar. Çerkesleri/Adığeleri tanıtan yemekler şıpsı-p’aste ile şelame-halıjo’dur. Adiğelerin geleneksel yemekleri et, tahıl ve süt yemeklerinden oluşur. Çerkeslerde yemeğe başlamadan, sofra büyüğünün bir konuşma (dua) yapması adettir.

<span class="mw-page-title-main">Irak mutfağı</span> Vikimedya liste maddesi

Irak mutfağı, Irak'ın ulusal mutfağıdır. Arap kültürünün mirasçısı olan Irak mutfağı Orta Doğu mutfaklarından etkilenmiştir. Ayrıca Irak mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Güney Irak mutfağı, Kuzey Irak mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler. Irak mutfağı ya da Mezopotamya mutfağı uzun bir geçmişe sahiptir yaklaşık 10.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Günümüzde, ırak mutfağı İran, Kürt ve Arap mutfaklarından etkilenmiştir. Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup Irak'ın her yerinde şavurma lokantalarından ırak otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilinmektedir. Hızlı yiyecekler, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. ırak mutfağı Kürtler ve Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlardır, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle ırak mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, Lahmacunlar, Etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye mutfağı</span>

Suriye mutfağı, Suriye'nin ulusal mutfağıdır. Arap ve Kürt kültürünün mirasçısı olan Suriye mutfağı Orta Doğu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Suriye mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Güney Suriye mutfağı, Kuzey Suriye mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler. Suriye mutfağı ya da Mezopotamya mutfağı uzun bir geçmişe sahiptir yaklaşık 10.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Günümüzde, Suriye mutfağı Kürt ve Arap mutfaklarından etkilenmiştir. Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup Suriye'nin her yerinde döner lokantalarından Suriye otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilinmektedir. Fast Foodlar, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. Suriye mutfağı Kürtler ve Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlardır, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle ırak mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, lahmacunlar, Etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir. Fast food tarzı Batı kültürünün de arttığı bu devirlerde, fast-food'la yarışabilir hızlı hazırlanabilen bir mutfaktır.

<span class="mw-page-title-main">Öğle yemeği</span> genellikle gün ortası yenen yemek

Öğle yemeği, öğle saatlerinde yenilen, genellikle günün ikinci öğünü olarak tercih edilen yemek. Yaygın olarak ikindi yemeği ve akşam yemeği'nden önceye tesadüf eder. Aydınlatma araçlarının gelişmesi ve Sanayi Devrimi ile şekillenen uzun çalışma saatleri ile birlikte yemek alışkanlıkları değişmiş ve günde 3 öğün tüketilmeye başlanmış, öğle yemeği kültürü oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Garnizon rasyonu</span>

Garnizon rasyonu, askerî personelin beslenmesine yönelik askerî gıda türüdür. Bu terim çoğunlukla tarihi ordularla ilgili olarak kullanılır. Beslenme ve askerî lojistik hakkındaki modern düşünce günümüzde genellikle çok farklıdır. Geleneksel olarak, bir ordunun garnizon payı oldukça basittir ve genellikle temel beslenme için yetersizdi. Garnizon rasyonuna bir askerin sabah kahvaltısı, öğle yemeği ve akşam yemeği olmak üzere üç ana öğün dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Antojito</span> Meksika mutfağından atıştırmalık

Antojitos olarak adlandırılan Meksika sokak yemekleri, sokak satıcıları tarafından ve Meksika'daki küçük geleneksel pazarlarda hazırlanır. Sokak yemekleri arasında taco, tamal, gordita, quesadilla, empalme, tostada, chalupa, elote, tlayuda, cemita, pambazo, empanada, nachos, chilaquiles, fajita ve torta gibi yemeklerin yanı sıra taze meyve, sebze, içecek ve menudo, pozole ve pancita gibi çorbalar yer alır. Gün içinde ana yemek genellikle öğleden sonra yendiği için bu gıdalar çoğunlukla sabah ve akşam yenir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya mutfağı</span> Polonya yemekleri ve pişirme gelenekleri

Polonya mutfağı, tarihte hem Avrupa-Asya arasındaki ticaret yollarının kesişim noktasında yer aldığından farklı ve komşu uluslardan gelen tüccarlar hem de Polonya'da yaşayan azınlıklar sayesinde içinde Rus, Alman, Avusturya, İtalyan, Litvanya, Çek, Yahudi, Fransız ve Macar yemek kültürlerinin izlerini taşımaktadır. Karbonhidrat ve protein ağırlıklı Polonya yemeklerinde sebzelerden genellikle tahıllar ile kök sebzeler kullanılsa dahi patates mutfağın baş tacıdır. Etlerden ise ördek, domuz ve balık tercih edilir. Polonya mutfağının en çok bilinen yemekleri; zapienkanka, pierogi, zurek, golabki, bigos, kielbasa, kanapka, uszka, rosol, barszcz, gzik, tatar ve tütsülenmiş ettir. İçecek olarak ise bira, votkalı ev yapımı bir çeşit likör olan nalewka, en ünlü Polonya votkası zubrowka, sütle karıştırarak içilen soplica votkası, bitki çayları ve kahveleri meşhurdur. Polonya'nın tatlılarıysa Macaristan-Avusturya İmparatorluğu'nun hamur işi lezzetlerinden gelmektedir. Yılbaşında tüketilen bir kek olan Mazurek, katmanları meyve veya meyve kabuklarıyla doldurulan Makowiec keki, Polonya'ya özgü bir puding olan Budyn ve donut benzeri bir tatlı olan Paczki örnek verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Avrupa mutfağı</span>

Orta Avrupa'nın mutfağı, Avrupa'nın orta bölgelerindeki yemekleri içeren bir kültürün varlığı anlamına gelir. Orta Avrupa'nın yemekleri ve mutfağı, Avrupa'nın diğer bölgelerinden daha az unsur içerir.

<span class="mw-page-title-main">Macar mutfağı</span> Macaristanın mutfak gelenekleri

Macar mutfağı, Macaristan ulusunun ve onun birincil etnik grubu olan Macarların mutfağının karakteristik özelliklerini ortaya koyar. Geleneksel Macar yemekleri öncelikle et, mevsim sebzeleri, meyveler, ekmek, süt ürünleri ve peynirlere dayanmaktadır.

500 Yıllık Osmanlı Mutfağı, Marianna Yerasimos tarafından yazılan kitap.