Çukurbostan - Turkipedia

Çukurbostan, eski İstanbul'da Bizans döneminden kalma açıkhava sarnıçlarına halk arasında verilen addı.^[1] Bu derin çukurlar uzun yıllar boyunca içme suyu depolamak için kullanılmıştı. Geçen yıllar, bu sarnıçların diplerini verimli bir toprak tabakası ile doldurmuştu. Zamanla açıkhava sarnıçları kullanılmaz olunca, halk buralarda biriken mümbit toprak tabakasında sebze-meyve yetiştirmeye başladı.^[1] Bu sarnıçlar boşken derin çukurları andırdıkları ve sebze-meyve bahçesi olarak kullanıldıkları için halk arasında çukurbostan adıyla anılmaya başlandı.

İstanbul'da biri surdışında, üçü suriçinde olmak üzere toplam 4 çukurbostan vardır. Bunlardan en iyi korunanı Bakırköy-Osmaniye'deki Fildamı Sarnıcı'dır. Suriçi'ndeki sarnıçlar ise Karagümrük, Çarşamba ve Altımermer (Hagios Mokios Sarnıcı) semtlerinde bulunmaktadır. Aslında Bizans döneminde suriçindeki sarnıç sayısı dörttü fakat bu sarnıçlardan birinin üzerine İstanbul Üniversitesi'nin binalarından biri oturtulmuş, sarnıç tümüyle kaybolmuştur. Fatih semtinde bulunanlar genellikle yerel belediye tarafından yeniden düzenlenerek içlerine havuz, halı saha ve sosyal tesisler eklenmiştir. Kısmi olarak da güvenlik sorunları yaşanan yerler haline gelmiştir.

Çarşamba Çukurbostanı

İstanbul'un suriçinde bulunan sarnıçlarından en iyi korunanı Aspar Sarnıcı'dır.^[2] (Yunanca: Στέρνα του Άσπαρ) Bu sarnıç günümüzde Çarşamba semti yakınlarında kalmaktadır.^[1] 459 yılına tarihlendirilen bu sarnıç da bir süre bostan olarak kullanıldıktan sonra içine küçük ölçekli bir yerleşim yeri kuruldu. Camisi, sokakları, evleri ve dükkânlarıyla bu sarnıç bir mahalleyi andırdığı için çukurbostan adı burada daha ziyade bir semt adı olarak kullanılmaya başlandı.^[1] Yavuz Sultan Selim Camii'nin arkasında kalan yerleşim yerleri bu nedenle günümüzde hâlâ Çukurbostan adıyla anılmakta olan bir semttir. Çukurbostanın içinde kalan yerleşim yerleri ise bir yangında yok olmuş, uzun süre boş kalan alan Fatih Belediyesi tarafından spor alanı ve park olarak halkın kullanımına kazandırılmıştır.

Karagümrük Çukurbostanı

Aetios Sarnıcı, Karagümrük semtinde 421 yılında yapılan bir diğer açıkhava sarnıcıdır.^[2] Şehre giren sular ilk olarak bu sarnıçta dinlendirilirdi. Çukuru uzun yıllar bölge halkı tarafından bostan olarak kullanılan sarnıcın içine 1940 yılında Karagümrükspor'un kullandığı Vefa Stadı inşa edildiği için dışarıdan bakıldığında yapının asıl kimliği anlaşılamamaktadır.^[1] Açıkhava sarnıcı ile bağlantılı bir kapalı sarnıç da spor kulübünün binalarının birinin altında kalmış durumdadır.

Altımermer (Çapa) Çukurbostanı

Fatih-Altımermer semtinde yapım tarihi kesin olarak bilinmeyen bir diğer açıkhava sarnıcıdır.^[1] İstanbul'un 4 açıkhava sarnıcı içinde en fazla tahribata uğramış olanıdır. Fatih Belediyesi tarafından içine sosyal tesis inşa edilerek değerlendirilmiştir.^[2]

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f "İstanbul'un bostanları". 18 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. (WebCite®^[])
^ ^a ^b ^c "Cisterns in Constantinople". 19 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. (WebCite®^[])

İlgili Araştırma Makaleleri

Fatih, tarihî yarımada (Suriçi) olarak da bilinen, İstanbul şehrinin kurulup geliştiği bölgenin tamamını kaplayan ve şu anda İstanbul ilinin merkez ilçesidir. Valilik, büyükşehir belediye başkanlığı, emniyet müdürlüğü ve şehrin vergi dairesi gibi kurumların yer alıyor olması sebebiyle İstanbul'un merkezi sayılır. Güneybatıdan Zeytinburnu, kuzeybatıdan Eyüpsultan ilçeleri; kuzeyden Haliç, doğudan İstanbul Boğazı ve güneyden Marmara Denizi ile çevrilidir.

Rumeli Hisarı, İstanbul'un Sarıyer ilçesinde, Boğaziçi'nde bulunan ve bulunduğu semte adını veren hisar. Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul'un Fethi'nden önce, Karadeniz'den gelebilecek saldırıları engellemek amacıyla İstanbul Boğazı'nın en dar yerine, Anadolu yakasındaki Anadolu Hisarı'nın tam karşısına inşa ettirilmiştir.

Çapa, İstanbul ilinin Avrupa Yakası'nda bulunan Fatih ilçesinde bir semttir.

<span class="mw-page-title-main">Karagümrük</span> Fatih, İstanbul, Türkiyede mahalle

Karagümrük İstanbul ili Fatih ilçesine bağlı tarihi bir mahalledir.

Şebinkarahisar Kalesi, Giresun ili Şebinkarahisar İlçe merkezinin güneyini kuşatan Hacıkayası üzerine kurulan kale, iç ve dış kale olarak iki kısımdan oluşmaktadır.

Sultanahmet Meydanı, İstanbul'un Fatih ilçesinin Binbirdirek mahallesinde bulunan tarihî bir meydan. Bizans İmparatorluğu döneminde Konstantinopolis'teki adı Hipodrom, Osmanlı İmparatorluğu zamanında ise Atmeydanı olarak adlandırıldı. Şehrin en önemli meydanlarından birisi olan alanın içerisinde Roma sirki, bugün Sultanahmet Camiinin olduğu noktada ise Büyük Saray bulunmaktaydı.

Haseki (semt) İstanbul ilinin Fatih ilçesindeki eski semtlerinden biridir. Fındıkzade ve Aksaray semtleri arasında yer alır. 16. yüzyılın ortalarına kadar bu semt kadınlar için kurulan bir pazar dolayısıyla Avrat Pazarı adıyla biliniyordu. 1550 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan tarafından bu semtte yapılan Haseki Darüşşifası (Haseki Hastanesi), Haseki Sultan Camii ve Haseki Külliyesi nedeniyle semtin ismi Haseki haline geldi. 1957 yılında genişletilen Millet Caddesi Haseki semtine ulaşımı kolaylaştırdı.

<span class="mw-page-title-main">Fatih Karagümrük SK</span> Türk spor kulübü

Fatih Karagümrük Spor Kulübü veya kısaca Karagümrük ya da sponsorluk anlaşması gereğince Vavacars Fatih Karagümrük, ismini İstanbul'un Fatih ilçesinin Karagümrük mahallesinden alan spor kulübü. 2020-21 sezonundan itibaren maçlarını 76.092 koltuk kapasiteli Atatürk Olimpiyat Stadyumu'nda oynamaktadır. Kulübün ayrıca Kadınlar Süper Ligi'nde mücadele eden kadın futbol takımı da mevcuttur.

Fethiye Camii veya Teotokos Pamakaristos Kilisesi, İstanbul'un Fatih ilçesinin Çarşamba semtinde camiye çevrilmiş bir Rum Ortodoks kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Fildamı Sarnıcı</span>

Fildamı Sarnıcı ya da Hebdomon Sisterni, İstanbul'un Bakırköy ilçesinin Osmaniye mahallesinde bulunan bir sarnıçtır.

Vefa Stadyumu, İstanbul'un Fatih ilçesinin Karagümrük semtinde, Fevzipaşa Caddesi üstünde yer alan 4.280 seyirci kapasiteli stadyumdur. Kadınlar Süper Ligi'nde mücadele edecek olan Fatih Karagümrük ve Bölgesel Amatör Lig'de mücadele eden Vefa takımlarının maçlarına ev sahipliği yapmaktadır. Vefa kulübü ise 2016'dan bu yana vefa stadyumunu kullanmamaktadır. Liglerde sezon sonlarında yapılan play-off maçları için tarafsız saha olarak da kullanılmaktadır.

Binbirdirek Sarnıcı ya da diğer adıyla Filoksenos Sarnıcı, İstanbul'daki ikinci büyük sarnıçtır. Antik Bizans kaynaklarına göre 4. yüzyılda yapılmıştır. İçinde 224 sütun bulunan, 3584 m² büyüklüğündeki sarnıç zamanla kurumuş ve 16. yüzyıldan itibaren atölye olarak kullanılmıştır.

Pazar, satıcı ile alıcının karşı karşıya geldiği yer, satıcıların belirlenen günde, satacakları malı sergiledikleri geçici yerdir. Pazarın kuruluş günü veya zamanı adlandırmada kullanılır. Çarşamba pazarı, cuma pazarı, kapalı pazar, açık pazar gibi. Satılan mala göre de, odun pazarı, saman pazarı, araba pazarı gibi adlar alır.

Sarnıç, içinde su biriktirmek için yer altında yapılan depo olmakla birlikte gemilerde saçtan yapılmış tatlı su deposudur.

Çukurbostan, İstanbul ilinin Avrupa Yakası'nda bulunan Fatih ilçesinde bir semttir. Bir semt olduğundan kesin sınırları çizilememekle birlikte, idari olarak Balat ve Atikali mahalleleri arasında kaldığı söylenebilir. Semt adını Yavuz Sultan Selim Camii'nin arkasında bulunan, Bizans döneminden kalma bir açıkhava sarnıcı olan Aspar Sarnıcı'ndan almaktadır. Bu sarnıcın suyu zamanla boşaltılmış ve sarnıç bostan olarak kullanılmıştır. Günümüzde ise sarnıcın kalıntıları hâlâ görülmektedir.

Aspar Sarnıcı veya Büyük Sarnıç, İstanbul ilinin Fatih ilçesinin Balat mahallesinde yer alan tarihi bir sarnıçtır. Karagümrük'teki Aetios Sarnıcı ve Kocamustafapaşa'daki Hagios Mokios Sarnıcı'yla birlikte İstanbul'daki üç açık hava sarnıcından biridir.

Hagios Mokios Sarnıcı veya Altımermer Çukurbostanı, İstanbul'un Fatih ilçesinde, Altımermer semtinde; Ziya Gökalp Sokak ve Cevdet Paşa Caddesi arasında yer alır. İstanbul'un 7. Tepesinin yüksek noktasında bulunan bir Bizans sarnıcıdır.

Acımusluk Sokağı Sarnıcı İstanbul ilinin Fatih ilçesinin Eminönü semtinde bulunan bir sarnıçtır. Eski adı Acımusluk Sokağı olan, Cemal Nadir Sokak'ta bulunur.

Kasımağa Mescidi; ayrıca Kâsım Bey Mescidi, İstanbul'da Osmanlı İmparatorluğu tarafından camiye çevrilmiş eski bir Bizans yapısıdır. Ne son restorasyon sırasında yapılan araştırmalar ne de Orta Çağ kaynakları, kökenine ve olası işlevine ilişkin tatmin edici bir cevap vermez. Küçük binanın, ana kilisesi Osmanlı döneminde Odalar Camii olarak bilinen, ilişkisi de belirsiz bir bina olan Bizans kompleksinin ve manastırın bir parçası olması muhtemeldir. Yapı, Konstantinopolis'teki Bizans mimarisinin küçük bir örneğidir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.