İçeriğe atla

Çukçi-Kamçatka dilleri

Çukçi-Kamçatka dilleri
Coğrafi dağılımRus Uzak Doğusu
Sınıflandırma-
Alt bölümler
Çukçi-Kamçatka dilleri

Çukçi-Kamçatka dilleri, Rus Uzak Doğusu'nda ve Kuzeydoğu Sibirya'da konuşulan bir dil ailesidir.

Sınıflandırma

Çukçi dilleri

İtelmen dilleri

  • İtelmence
  • Kuzey İtelmence (ölü dil)
  • Güney İtelmence (ölü dil)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Oğuz grubu Türkî diller dil ailesinden Şaz Türkçesinin güneybatı koludur. Bu gruba ait dillerin toplam konuşan sayısı 120 milyon civarında olup Azerice, Türkçe ve Türkmence, bu gruptaki dillerin yaklaşık %95'ini oluştururlar. Gagauzca, Balkan Gagauz Türkçesinden farklı bir dildir.

Fuyü Gırgıs dili ya da Fuyü Kırgızcası, bazı Çin kaynaklarında "Heilongjiang Kırgızcası" veya "Dongbei Kırgızcası" olarak da bilinir, Çin'in en doğusunda konuşulan Türk dilidir. Fuyü Kırgızlarının ana dilidir. "Kırgızca" olarak bilinmesine rağmen, Fuyü Gırgıs dili Orta Asya'da konuşulan Kırgızcadan çok farklıdır ve Hakasça ya da diğer Sibirya Türk dillerine daha çok benzer.

Güney Slav dilleri, Doğu ve Batı Slav dilleri ile birlikte Slav dillerinin 3 alt kolundan biridir. Dil grubu Balkanlar'da yaklaşık 30 milyon konuşura sahiptir. Güney Slav dilleri kendi aralarında bir lehçe sürekliliği oluşturur, grubun Batı koluna ait Sırpça, Hırvatça, Boşnakça ve Karadağlıca ise bu süreklilikte tek bir lehçe (Ştokavyan) olarak sınıflandırılır.

Na-Dene dilleri, Kuzey Amerika'da Na-Dene Kızılderilileri tarafından, ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da konuşulan diller ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çukçice</span>

Çukçice ya da Çukçi dili, Rusya'ya bağlı Çukotka Özerk Okrugunda Çukçiler tarafından konuşulan Çukçi-Kamçatka dilleri ailesinden Paleosibirya dili.

Sirenik Yupikçesi ya da Sirenik Eskimocası, Rusya'ya bağlı Çukçi Özerk Okrugunda bulunan Çukçi Yarımadasının güney kıyılarında Sirenik (Сиӷы́ных) başta olmak üzere birkaç köyde Sirenik Yupikleri (Сиӷы́ныгмы̄́ӷий) tarafından geçmişte konuşulan ve Valentina Vıye adlı son konuşanının 1997 yılında ölmesiyle de yok olan Yupik dilleri kolundan bir Eskimo dili. Diğer Yupik dillerinden oldukça farklı olduğu için kimilerine göre Eskimo dillerinin Yupik ve İnuit dışında üçüncü koludur.

<span class="mw-page-title-main">Sayan dilleri</span> Sibirya türk dilleri alt grubu

Sayan dilleri ya da Sayan Türk dilleri veya Tuva dilleri, Türk dillerinden Sibirya Türk dilleri grubunun bir alt grubu. Rusya'da Tuva Cumhuriyeti, Buryatya ve İrkutsk Oblastında, Moğolistan ve Çin'de konuşulur.

Yupik dilleri, Rusya'da Çukçi Yarımadası'nın birbirinden ayrı iki kıyısında ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Alaska eyaletinde Eskimo-Aleut dilleri ailesinden Yupik halkları tarafından konuşulan Eskimo dilleri ailesidir. Eskimo dillerinin diğer ana kolu İnuit dilleridir. Alaska Yerli Dil Merkezi'ndeki son rakamlara göre 30.800 kişilik nüfusa sahip Yupik halklarından 11.900 kadarı anadillerini konuşabilimektedir.

Eskimo dilleri, Rusya'da Çukçi Yarımadasının birbirinden ayrı iki kıyısında, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinde, Kanada'da ve Danimarka'ya bağlı Grönland'da Eskimo-Aleut dilleri ailesinden Eskimo halkları tarafından konuşulan dil ailesi. Yupik dilleri ile İnuit dilleri olmak üzere İki ana kolu vardır. Fakat, Sirenik Yupiklerinin günümüzde konuşanı kalmayan dilleri diğer Yupik dillerinden belirgin biçimde farklıdır ve bu farklılığa dayanarak Menovşçikov (Меновщиков) gibi kimi uzmanlar Sirenik Yupikçesini Yupik dilleri dışında tutarak Sirenik Eskimocası adı altında Eskimo dillerinin üçüncü ana kolu olarak sınıflandırır. Sirenik Yupikçesi 1997 yılında tükenmiştir. Alaska Yerli Dil Merkezindeki son rakamlara göre 124.000 kişilik nüfusa sahip Eskimo halklarından 85.544 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

Cekce veya Cek dili, yaklaşık 1300 kişi tarafından konuşulan Kuzeydoğu Kafkas dili. Şahdağ halklarına ait 7 dilden biridir. Cekliler tarafından konuşulmaktadır.

Ⱪⱪ Türkî Kiril Alfabelerinde yer alan Қ harfinin Latin alfabesine çevrilmesinde kullanılan bir ses değeridir.

Ⱨⱨ Türkî Kiril Alfabelerinde yer alan Ҳ harfinin Latin alfabesine çevrilmesinde kullanılan bir ses değeridir. Arapçadaki Ha (ح) harfidir.

Қ Türki, Tacikçe, Kazakça, Tatarca, Abhazca, Özbekçe ve Osetçe Kiril Alfabelerinde yer alan bir ses değeridir. Latin alfabesinde bu sesi çevirebilmek için harfi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ķ</span>

Ķ Letoncada İnce K sesidir. Letonca kj olarak izah edilir; Kiril alfabelerindeki Ќ harfine denk düşer.

Dörtgöl Saribiy şivesi (Özbekçe: Toʻrtkoʻl-soribiy shevasi, Türk dillerinin doğu Oğuz guruhu içinde Oğuz guruhuna girer. Özbekçe Oğuz lehçesinin şivesi olarak kabul edilmektedir.

Paleosibirya dilleri, Rus Uzak Doğusu'nda ve Kuzeydoğu Sibirya'da konuşulan dillerin ortak adlandırılmasıdır. Bu diller arasında derin akrabalık ilişkileri olmayıp bazılarının arasında genetik ilişkiler görülür. Yaklaşık olarak 23.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.

Sovyetler Birliği'ndeki diller birçok farklı dil gruplarından yüzlerce farklı dil ve lehçedir.

İtelmence veya daha önce Batı Kamçatkaca olarak bilinen Batı İtelmence, Kamçatka Yarımadası'nın batı kıyısında konuşulan Çukçi-Kamçatka ailesinin bir dilidir. 1993'te Koryak Okrug'un güneybatısındaki birkaç yerleşim yerinde, ana dili çoğunlukla yaşlı nüfusun konuştuğu yüz kişiden az konuşmacı kaldı. 2002 nüfus sayımında, neredeyse tamamı sadece Rusça konuşan 3.180 etnik İtelmen saydı. Bununla birlikte, dili canlandırma girişimleri vardır ve bölgedeki bazı okullarda öğretilmektedir.

Şugnanca Şugnanların konuştuğu dildir. Doğu İran dillerinin Pamir alt grubuna aittir. Tarihî Şugnan bölgesi çapında, yani Tacikistan'ın Dağlık Badahşan Özerk Bölgesi'nde ve Afganistan'ın Bedahşan İli'nde konuşulur. Tacikçeyle paylaştığı coğrafî yakınlık ve akraba bağından dolayı özellikle fonetik, gramer ve söz varlığı bakımlarından Tacikçeden önemli ölçüde etkilenmiştir.

Mordvin dilleri, Ural dillerinin bir koludur. Birbiriyle yakın bağları olan ve ikisi de Mordovya bölgesinde konuşulan Erzyan ile Mokşan dillerinden oluşur. Bu grubun eskiden tek bir "Mordvin dili"ni teşkil ettiği düşünülürdü, ancak mevcut durumda küçük bir dil grubu olarak görülür. Sesbilim, sözcük ve dilbilgisi farklılıkları nedeniyle Erzyanca ile Mokşanca birbiriyle karşılıklı anlaşılabilirlik göstermemektedir; hatta gruplar arası temaslarda sık sık Rus dili kullanılır.