Galaksi veya gök ada, kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlararası gaz, toz ve plazmanın meydana getirdiği yıldızlararası madde ve şimdilik pek anlaşılamamış karanlık maddeden oluşan maddesel bir sistemdir. Tipik galaksiler 10 milyon ile bir trilyon arasındaki miktarlarda yıldız içerirler ve bir galaksinin içerdiği yıldızların hepsi o galaksinin kütle merkezini eksen alan yörüngelerde döner. Galaksiler uzayda tek yönlü hareket ederler, galaksilerin yörüngeleri yoktur. Galaksiler çeşitli çoklu yıldız sistemlerini, yıldız kümelerini ve çeşitli nebulaları da içerebilirler. Çevresinde gezegenler ve asteroitler gibi çeşitli kozmik cisimler dönen Güneş, Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldızlardan yalnızca biridir.
Andromeda Galaksisi, Andromeda Takımyıldızı'nda bulunan sarmal bir galaksidir. Mitolojik bir kavram olan Andromeda'nın Türkçedeki karşılığı, zincire vurulmuş kız anlamına gelmektedir. Ayrıca Messier 31, M31 ve NGC 224 olarak da bilinir. Galaksi, Spitzer Uzay Teleskobu'ndan elde edilen verilere göre bir trilyon yıldıza ev sahipliği yapmaktadır. Samanyolu galaksisi ile arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 2,54 milyon ışık yılıdır. 2006 ölçümlerine göre Samanyolu, Andromeda'nın kütlesinin ancak ~80%'ine sahiptir. Andromeda'nın bir diğer özelliği ise çıplak göz ile Dünya'dan görülebilen en uzak gök cismi olmasıdır. Ayrıca Samanyolu'na en yakın büyük galaksidir.
Biçimsel galaksi sınıflandırması, astronomların gökadaları görünüşlerine göre gruplara ayırdıkları bir sınıflandırma sistemidir. Gökadaları görünüşlerine göre sınıflandırmak için kullanılan birkaç şema bulunmaktadır. Bunların en bilineni Edwin Hubble tarafından tasarlanan ve Gérard de Vaucouleurs ile Allan Sandage tarafından genişletilen Hubble düzenidir. Gökada sınıflandırması ve morfolojisi artık büyük ölçüde hesaplama yöntemleri ve fiziksel morfoloji kullanılarak yapılır.
Hubble düzeni, Edwin Hubble tarafından 1925 yılında geliştirilmiş bir gökada sınıflandırma düzenidir. Biçimi dolayısıyla çatal olarak da anılır.
Sarmal galaksi ya da sarmal gökada, orijinal olarak Edwin Hubble tarafından 1936 tarihli çalışması The Realm of the Nebulae'da tanımlanan bir galaksi sınıfını oluşturur. Hubble düzeni'ne göre bir galaksi sınıfıdır ve özellikleri şöyle özetlenebilir:
- Etrafı teker adlı yıldızlar topluluğu tarafından sarılı olan bir merkezî karın veya topağı olur.
- Nispî olarak yüksek seviyede açısal hızı vardır.
NGC 1300, Irmak takımyıldızı kenarında, yaklaşık 61 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan çubuklu sarmal gökadadır. John Herschel tarafından 11 Aralık 1835 tarihinde keşfedilmiştir.
NGC 1097 Ocak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 45 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan çubuklu sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 9 Ekim 1790 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 77 olarak "Eşlikçileri küçük ama yüksek yüzey parlaklığına sahip sarmal gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Bu gökadanın Arp 77 olarak listelenmesine yol açan "nesne", hemen yanında yer alan eliptik gökada NGC 1097A'dır. NGC 1097 içerisinde SN 1992bd, SN 1999eu ve SN 2003B olmak üzere üç süpernova gözlenmiştir.
NGC 1398, Ocak takımyıldızı bölgesinde ve Irmak kümesi içinde bulunan çubuklu sarmal gökada. Friedrich August Theodor Winnecke tarafından 17 Aralık 1868 yılında keşfedilmiştir.
NGC 6946, Kral ve Kuğu takımyıldızları sınırında yaklaşık olarak 17,93 MIy (5,5 Mpc)uzaklıkta bulunan bir ara sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 9 Eylül 1798 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 29 olarak "Tek kolu yoğun olan sarmal gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.
NGC 6782, Tavus takımyıldızı yönünde bulunan bir çubuklu sarmal gökada. John Herschel tarafından 12 Temmuz 1834 yılında keşfedilmiştir.
NGC 5921, Yılan takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 73,38 MIy (22,5 Mpc)uzaklıkta bulunan bir çubuklu sarmal gökada. William Herschel tarafından 1786 yılında keşfedilmiştir.
Çubuklu merceksi gökada, çubuklu sarmal gökadanın merceksi türünde sınıflandırıldığı bir gökada türüdür. Hubble düzeninde SB0 olarak gösterilir.
Yay Kolu genel olarak Samanyolu gökadasının sarmal kollarından biri olarak düşünülmektedir. Her sarmal kol, gökada merkezinden dışarıya doğru yayılan ve yıldızların oluşturduğu eğik şeritlerdir. Bu devasa yapılar genellikle milyarlarca yıldızdan oluşur ve yay kolu da gökadamızın en büyük kollarından biridir.
NGC 2217, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir çubuklu merceksi galaksidir. Gökyüzünde Büyük Köpek takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 77,62 MIy (23,8 Mpc)uzaklıkta bulunur. İngiliz astronom John Herschel tarafından 1835 yılında 47,5 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir. Galaksinin merkez bölgesi, oval biçimli bir halka içinde farklı bir çubuğa sahiptir. Sıkıca sarılmış sarmal kollar neredeyse galaksinin etrafında dairesel bir halka oluştururlar.
NGC 5905, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir çubuklu sarmal galaksidir. Gökyüzünde Ejderha takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 153,94 MIy (47,2 Mpc)uzaklıkta bulunur. İngiliz astronom William Herschel tarafından 1788 yılında 47,5 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir.
Çubuklu düzensiz galaksi veya Çubuklu düzensiz gökada, çubuklu sarmal galaksinin düzensiz bir versiyonudur. Örnek olarak, Büyük Macellan Bulutu ve NGC 6822 sayılabilir. Bazı çubuklu düzensiz galaksiler, yakınındaki büyük bir komşu galaksiyle olan kütleçekimsel etkileşmeden dolayı düzensiz bir şekil almış sarmal cüce galaksiler de olabilir.
Kahraman Kolu, Samanyolu'nun iki büyük sarmal kolundan birisidir. Diğer büyük sarmal kol Kalkan-Güneyhaçı koludur. Kahraman Kolu, uzun Samanyolu çubuğunun merkezden uzak son kısmından dışarıya doğru uzanır.
Kalkan-Güneyhaçı kolu, uzun Samanyolu çubuğunun merkeze yakın ucundan dışarıya doğru uzanan; yıldız, gaz ve tozdan oluşmuş olan iki büyük sarmal koldan birisidir. Diğer büyük sarmal kol Kahraman koludur. Samanyolu, iki büyük ve çok sayıda küçük koldan oluşmuş bir çubuklu sarmal gökadadır. Kalkan-Güneyhaçı kolu, diğer büyük sarmal kol olan Kahraman kolu ile küçük Yay-Karina kolu arasında yer alır. Kol, çekirdek yakınından "Kalkan kolu" olarak başlar ve sonra yavaş yavaş "Güneyhaçı kolu"na dönüşür.
Tuhaf Galaksiler Atlası, Halton Arp tarafından üretilen ve tuhaf galaksilerin bulunduğu astronomik bir katalogdur. Atlas içerisinde toplam 338 galaksi gösterilmektedir ve orijinali 1966 yılında Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü tarafından yayımlanmıştır.
Disk gökadası, basık daire benzeri yıldız yoğunluğu olan belirgin bir galaktik disk ile karakterize edilen tüm gökada türlerini içerir. Bu tip gökadalar genellikle Andromeda Gökadası gibi merkezi bir şişkinliğe sahiptir. Genellikle çubukların ve sarmal kolların oluşumuna neden olan kütleçekimi kararsızlıklarından muzdariplerdir ve bu da onları evrendeki en çeşitli ve ilginç gökadalardan bazıları yapar.
