İçeriğe atla

Çol dilleri

Çol dilleri
Coğrafi dağılımMezoamerika
SınıflandırmaMaya
Alt bölümler
  • Kanhobal-Çol
  • Çol

Çol dilleri ya da Çol-Tzeltal dilleri (İspanyolca Cholano-tzeltalanas ; İngilizce Ch’olan, Cholan–Tzeltalan), Mezoamerika'da Meksika'nın Chiapas ve Tabasco eyaletlerinde, Guatemala'nın Chiquimula ve Zacapa departmanlarında ve Honduras'ta Maya halkları tarafından konuşulan Maya dilleri grubu. Kanhobal dilleri ile birlikte Kanhobal-Çol dilleri de denilen Batı Maya dilleri grubunu oluşturur.

Sınıflandırma

  • Asıl Çol dilleri (Cholan proper)
    • Çol-Çontal dilleri (Chol–Chontal)
      • Çolca (Ch’ol) — Meksika
      • Çontalca (Chontal) — Meksika
    • Çorti-Çolti dilleri
      • Çortice (Ch’orti’) — Guatemala, Honduras
      • Çoltice (Ch’olti’) — Guatemala (tükendi)
  • Tzeltal dilleri (Tzeltalan)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Maya dilleri</span>

Maya dilleri, Kolomb öncesi Mezoamerika uygarlıklarından birini oluşturan Mayalar'ın vaktiyle kullanmış oldukları Klasik Mayaca dahil hepsi ana Proto-Mayacadan türemiş olan dillerdir. SIL International (Ethnologue) verilerine göre 68 dilden oluşur ve 6.038.172 kişi tarafından konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">2011 CONCACAF Altın Kupa</span>

2011 CONCACAF Altın Kupa on birinci CONCACAF Altın Kupa'tır. Katılan ülkeler Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler'de bulunan ülkelerdir. 5-25 Haziran 2011 tarihleri arasında ABD'de düzenlenmiştir. Finalde ABD'yi 4-2 yenen Meksika kupayı da 6. kez müzesine götürmüştür. Turnuvanın gol kralı, attığı 7 golle Meksikalı oyuncu Javier Hernández olurken, turnuvanın en değerli oyuncusu ödülüne de layık görülmüştür.

1967 CONCACAF Şampiyonası, Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayibler Futbol Konfederasyonu (CONCACAF) tarafından düzenlenen üçüncü CONCACAF Şampiyonası'dır. Katılan ülkeler Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler'de bulunan ülkelerdir. 5-19 Mart 1967 tarihleri arasında Honduras'ın Tegucigalpa şehrinde düzenlenen turnuvada 6 takım mücadele etmiştir. Turnuvadaki tüm maçlar Tegucigalpa Ulusal Stadyumu'nda oynanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mayalar</span> Orta Amerikada bulunan yerli halk.

Mayalar ya da Maya halkları, Mezoamerika'da Maya uygarlığını kuran atalarının topraklarında, günümüzdeki Guatemala, Güney Meksika ve Yukatan Yarımadası, Belize, El Salvador ve Batı Honduras'ta yaşayan ve 7 milyon nüfusa sahip olan Orta Amerika'nın en tanınmış yerli Kızılderili halkıdır. Konuştukları anadil Maya dillerine giren dil ve lehçeler olsa da İspanyolca ve İngilizce (Belize) gibi sömürge dilleri de kullanılır.

Kanhobal ya da Kanjobal/Q'anjob'al/Q'anjob'al şu anlamlara gelebilir:

Kanhobal dilleri ya da Kanhobal-Çuh dilleri, Mezoamerika'da Guatemala'nın Huehuetenango departmanında ve Meksika'nın Chiapas eyaletinde Maya halkları tarafından konuşulan Maya dilleri grubu. Çol dilleri ile birlikte Kanhobal-Çol dilleri de denilen Batı Maya dilleri grubunu oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Kanhobalca</span>

Kanhobalca, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Santa Eulalia, San Juan Ixcoy, San Pedro Soloma (Tz’uluma’) ve Santa Cruz Barillas belediyelerinde yaşayan Kanhoballar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kanhobal dilleri grubunun Kanhobal-Hakaltek dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. En yoğun oldukları yer Santa Eulalia belediyesi olsa da Meksika ve Amerika Birleşik Devletlerinde de göçmenlerce konuşulur. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 159.030 kişilik nüfustan 139.830 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabaları Akatekçe ile Hakaltekçedir.

<span class="mw-page-title-main">Hakaltekçe</span>

Hakaltekçe ya da Poptice, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Jacaltenango belediyesi ile Meksika'nın Chiapas eyaletinde yaşayan Hakaltekler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kanhobal dilleri grubunun Kanhobal-Hakaltek dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 47.024 kişilik nüfustan 34.038 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabaları Akatekçe ile Kanhobalcadır.

<span class="mw-page-title-main">Akatekçe</span> Maya dilleri ailesinin Kanhobal grubunun Kanhobal-Hakaltek dilleri alt grubundan bir dil

Akatekçe, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının San Miguel Acatán ve San Rafael La Independencia belediyeleri ile kısmen Concepción Huista belediyesinde ve Nentón ve San Sebastián Coatán belediyelerine ait iki köyde ve Meksika'nın Chiapas eyaletinde yaşayan Akatekler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kanhobal dilleri grubunun Kanhobal-Hakaltek dilleri alt grubundan bir Maya dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 39.370 kişilik nüfustan 35.763 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabaları Hakaltekçe ile Kanhobalcadır.

<span class="mw-page-title-main">Çortice</span>

Çortice, Guatemala'nın Chiquimula departmanının Jocotán vw Camotán belediyesi ile Zacapa departmanında ve Honduras'ın Copán departmanında ve geçmişte de El Salvador'da yaşayan Çortiler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Çol dilleri grubunun Çorti-Çolti dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 46.833 kişilik nüfustan 11.734 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabaları Akatekçe ile Kanhobalcadır.

<span class="mw-page-title-main">Çuhça</span>

Çuhça, Guatemala'nın Huehuetenango departmanında ve Meksika'nın Chiapas eyaletinde yaşayan Çuhlar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kanhobal dilleri grubunun Çuh dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 64.438 kişilik nüfustan 59.048 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası Toholabalcadır.

Instituto Nacional de Lenguas Indígenas, Meksika'da konuşulan ve 11 dil ailesinde ve 68 dil grubunda toplanan 364 yerli Kızılderili dil ve lehçesinin yok olmasını önlemek üzere devlet başkanı Vicente Fox Quesada tarafından 13 Mart 2003 tarihinde yürürlüğe konan Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas gereği kurulan federal kamu kurumudur.

Lakandonlar, Meksika'nın Chiapas eyaletinde Selva Lacandona denen ormanlarda yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. En yakın akrabası birlikte Yukatek-Lakandon dilleri grubunu oluşturan Yukatek Mayalarıdır. Bir kısmı yakın Maya dillerinden olan Çolca ya da Tzeltalca da konuşur.

Mam dilleri ya da Büyük Mam dilleri, Mezoamerika'da Guatemala ve Meksika'da Maya halkları tarafından konuşulan 4 dillik Maya dilleri grubu. Kiçe dilleri ile birlikte Kiçe-Mam dilleri de denilen Doğu Maya dilleri grubunu oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Tzotzilce</span>

Tzotzilce ya da Tzotzil dili Meksika'nın Chiapas eyaletinin Zinacantán, San Juan Chamula, San Andrés Larráinzar, Chenalhó, Pantelhó, Huitiupán, Chalchihuitán, El Bosque, Simojovel, Iztapa, Bochil, Soyalhó, Huixtán, San Lucas, Acala, San Cristóbal de las Casas, Venustiano Carranza ve Amatán belediyelerinde yaşayan Tzotziller tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Çol-Tzeltal dilleri adı da verilen Çol dilleri grubunun Tzeltal dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabaları Tzeltalcadır.

<span class="mw-page-title-main">Tzeltalca</span>

Tzeltalca ya da Tzeltal dili, Meksika'nın Chiapas eyaletinin Ocosingo, Altamirano, Huixtán, Tenejapa, Yajalón, Chanal, Sitalá, Amatenango del Valle, Socoltenango, Villa las Rosas, Chilón, San Juan Cancun, San Cristóbal de las Casas Oxchuc ve San Bartolome de los Llano/Venustiano Carranza belediyelerinde yaşayan Tzeltallar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Çol-Tzeltal dilleri adı da verilen Çol dilleri grubunun Tzeltal dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabaları Tzotzilcedir.

Tzeltal dilleri, Mezoamerika'da Meksika'nın Chiapas eyaletinde Maya halklarından Tzeltallar ve Tzotziller tarafından konuşulan Maya dilleri grubu. Asıl Çol dilleri ile birlikte Çol-Tzeltal dilleri de denilen Çol dilleri grubunu oluşturur.

Çontal ya da Chontal şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Meksika'nın yerli halkları</span>

Meksika Kızılderilileri, Meksika'da yaşayan Kuzey Amerika Kızılderilileri grubunun Aridoamerika ile Mezoamerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları.

<span class="mw-page-title-main">Huehuetenango Departmanı</span>

Huehuetenango Departmanı, Guatemala'nın 22 departmanından biridir. Departmanın merkezi Huehuetenango'dur.