İçeriğe atla

Çoha

Şeyh Şamil'in giydiği bir çoha

Çoha (Gürcüce: ჩოხა chokha ya da Gürcüce: ტალავარი t'alavari; Abhazca: акәымжәы; Adigece: цые; Farsça: چوقا; Ermenice: չուխայ; Azerice: çuxa;[1] Çeçence: чокхиб; Kabardeyce: цей; Lezgice: чуха; Osetçe: цухъхъа; Rusça: черкеска; Ukraynaca: черкеска), ayrıca Çerkeska olarak bilinir, geleneksel olarak Kafkasya halklarının giydiği yüksek boyunlu yün kabandır.[2] Genellikle bir erkek giysisi olan çoha, 2020'de Gürcistan'ın maddi olmayan kültürel mirasları listesine seçilmiştir.[3]

Tarihi

Gürcü Kralı II. Luarsab, çoha giyerken tasvir edilmiş
Gürcistan Cumhurbaşkanı Salome Zurabişvili (sağda) İmparator Naruhito'nun tahta çıkma töreni sırasında beyaz Çoha giyen Gürcistan Japonya büyükelçisinin yanında dururken.

Çoha, 9. yüzyıldan 1920'lere kadar Gürcüler arasında[4] yaygın olarak giyilmiştir.[5] Gürcistan'da halen daha milli gurur sembolü kabul edilen çoha, Gürcü erkekler tarafından düğünlerde ve resmî görevlerde sıklıkla giyilmektedir.[6] Gürcülerin bin yıl boyunca giydiği çoha, Sovyet yönetimi sırasında nadiren giyilmiştir. Bununla beraber birçok Gürcü, Sovyet işgaline karşı direnişi simgelediğini düşündüğü için günümüzde çoha giymektedir.[7]

Eski Gürcistan Cumhurbaşkanı Miheil Saakaşvili, yurtdışında çalışan üst düzey Gürcü yetkililere resmi toplantılarda çoha başta olmak üzere geleneksel Gürcü giysilerini giymelerini istemiştir.[8]

Türleri

Çoha giyen Çerkesler

Bugüne kadar giyilmiş dört tür çoha vardır: Kartli-Kaheti çohası (Doğu Gürcistan'da giyilir), Hevsureti çohası (Gürcistan'ın Mtsheta -Mtianeti eyaletinde giyilir), Acara çohası (Acara ve Guria gibi Batı Gürcistan eyaletlerinde giyilir. Ayrıca eskiden Lazların yaşadığı bölgelerde de giyilirdi) ve Kafkasya'nın her yerinden giyilen standart Kafkas çohası. Acara çohası dışındaki çohalar 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında halen daha kullanılmaktaydı.

Kafkas çohasının kökeni, Gürcistan'ın dağlık Kafkasya bölgesine dayanmaktadır.[9] Çoha kelimesi Gürcüceye Farsçadan geçmiştir. Bu giysi giyilmeye başlandığı zamanlarda talavari olarak adlandırılıyordu, ancak Pers istilalarıyla beraber Farsçada "kumaştan yapılmış kıyafet" anlamına gelen çoha kelimesi yaygınlaşmıştır. Ruslar ve Ukraynalılar, bu kıyafete "Çerkesya'dan" anlamına gelen cherkeska adını vermiştir. Zamanla Kuban Kazakları da bu kıyafeti giymeye başlamıştır. Çerkes dillerinde, bu kıyafete 'binici kıyafeti' anlamına gelen shwakh-tsia denmektedir. Ayrıca kısaca tsia (kumaştan) ve tfa (size uyan kıyafet) sözcükleri de bu kıyafeti tanımlamak için kullanılmaktadır.

Gürcistan'da siyah çoha, seçkin generaller, savaş kahramanları ve ünlü şairlere verilen Çohosani Nişanı sahipleri tarafından giyilir.

Kalın kumaştan dikilen çohaların alt kısmı parlaktır. Kafkasya'nın bazı bölgelerinde kadın çohaları da vardır.

Hevsureti çohası

Hevsureti çohaları

Hevsureti çohası, Büyük Kafkas Dağları'na sınırı bulunan Hevsureti bölgesinde giyilirdi. Hevsureti çohası, Orta Çağda giyilmiş çohalara en yakın çoha türü olarak kabul edilir. Yamuk şekilli olan Hevsureti çohaları genellikle kısadır. Çohanın ön tarafı süslemelerle bezenmiş, bele uzanan yan kesimlerde ise yırtmaçlar vardır. Hevsureti çohası haç ve ikonalardan oluşan zengin süslemelere sahiptir.

Kartli-Kaheti çohası

Kartli-Kaheti çohası giymiş Gürcü süvariler

Kartli-Kaheti çohası, Hevsureti çohasından daha uzundur ve göğüs bölgesinde üçgenimsi boşluklar bulunmaktadır. Bu boşluklardan arhaluhi adı verilen iç bez gözükmektedir. Göğüs boşluklarının her iki tarafında da gazyrs (yerel olarak masri denir) bulunmaktadır. Kıyafetin alt kısmının yanlarında yırtmaçlar vardır. Bu çoha türü kemer kullanmadan giyilebilir. Genellikle siyah, koyu kırmızı veya mavi olan Kartli-Kaheti çohasının kolları uzundur.

Resmi toplantı ve müzik performanslarında en çok tercih edilen çoha türüdür.

Standart Kafkas çohası

Standart Kafkas çohası, Kartl-Kaheti çohasına benzemektedir. Çoğu durumda, gövde bölümünde farklı süslemeler yer almaktadır. Bu tür çohalar, gümüş parçalarla süslenmiş siyah deri kemerlerle giyilir. Genellikle Kartl-Kaheti çohasının daha uzun bir versiyonudur.

Standart Kafkas çohası genellikle siyah, gri, beyaz, mavi, kırmızı veya kahverengi kumaştan yapılır. Azeri halk müziği türü olan muğam sanatçıları da bu çoha türünü giymektedir. Geleneksel olarak giyen kişinin yaşına bağlı olarak çohanın rengi de değişiklik gösterir.

Standart Kafkas çohası, genellikle hancali hançeri, çohanın altına giyilen akhalukhi tişörtü, kabalahi ve nabdis kudi (kürkten yapışmış uzun şapka) ile beraber giyilir.

Kaynakça

  1. ^ Азербайджанская национальная одежда [Azerbaijani national garments] (Rusça). Azclub.ru. 21 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2013. 
  2. ^ McGuinness (10 Temmuz 2011). "Close-Up: Why Georgia's national costume is back in vogue". BBC.com. 22 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2018. 
  3. ^ Chokha granted intangible cultural status 20 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. RFE/RL
  4. ^ Strelkova (31 Ağustos 2007). "To Wear or not to Wear (a Chokha)? That is the Question". Georgia Today, 372. 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020. 
  5. ^ Abashidze, Irakli. Ed. Georgian Encyclopedia. Vol. IX. Tbilisi, Georgia: 1985.
  6. ^ "Georgia: Love Your Country, Love Your Chokha". EurasiaNet.org. 20 Şubat 2011. 23 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2013. 
  7. ^ "BBC News - Close-Up: Why Georgia's national costume is back in vogue". Bbc.co.uk. 10 Temmuz 2011. 10 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2013. 
  8. ^ "Chokha". georgiandaily.com. 25 Nisan 2008. 28 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2013. 
  9. ^ Abashidze, Irakli. Ed. Georgian Encyclopedia. Vol. IX. Tbilisi, Georgia: 1985

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Batum</span> Gürcistan, Acarada Karadeniz kıyısındaki bir liman kenti

Batum, Gürcistan'ın Özerk Cumhuriyeti Acara'nın başkenti olan Karadeniz kıyısındaki liman kenti. Nüfusu 169.100 olan Batum, önemli bir liman ve ticaret merkezi olarak hizmet vermektedir. Subtropikal bir bölgede yer almaktadır. Narenciye ve çay gibi tarımsal ürünler bakımından zengindir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan</span> Kafkasyada bir ülke

Gürcistan, Karadeniz'in doğu kıyısında, Güney Kafkasya'da yer alan ülkedir. Eski Sovyet cumhuriyetlerinden biri olan Gürcistan'ın kuzeyinde Rusya, doğusunda Azerbaycan, güneyinde Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır. Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler</span> Gürcistana özgü Kafkas etnik grubu

Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan tarihi</span>

Gürcistan tarihi, Gürcistan'da tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan dönem boyunca yaşanan olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Güney Osetya</span> kafkasların güneyinde ihtilaflı bölge ve kısmen tanınmış devlet

Güney Osetya veya Nisan 2017 tarihinde kabul edilen resmî adıyla Güney Osetya Cumhuriyeti - Alanya Devleti Kafkasların güneyinde ihtilaflı bölge ve kısmen tanınmış devlet. Sovyetler Birliği'ne bağlı Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bünyesinde kurulmuş Güney Osetya Otonom Oblastı topraklarında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüce</span>

Gürcüce, bir Kafkas halkı olan Gürcülerin konuştuğu dil. Gürcistan'ın resmî ve öğretim dilidir. Modern Gürcüce, Kartli diyalekti temelinde gelişmiş ve 5. yüzyıldan itibaren Gürcü edebiyatının tek dili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Krallığı</span> Orta Çağda kurulmuş Gürcü krallığı

Gürcistan Krallığı ya da Gürcü İmparatorluğu, Orta Çağ'da kurulmuş olan Gürcü devleti. Gürcistan pek çok alanda, Altın Çağ olarak adlandırılan dönemi bu krallık zamanında yaşamıştır.

Gürcüce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Çoğunluğu Gürcistan'da olmak üzere yaklaşık 4.1 milyon kişi tarafından konuşulur. Gürcüce'nin konuşulduğu diğer ülkelerin başında Rusya, Türkiye, İran ve Azerbaycan gelir. Gelişmiş bir dil olan Gürcüce'nin yazılı dil geleneği, 5. yüzyıla değin uzanır. Gürcüce, coğrafi bölgelere dayalı olarak birçok diyalekti içerir. Standart Gürcüce ise Kartli diyalektinden gelişmiştir. Gürcüce'nin diyalektlerinin farklılıkları sesbilgisi, morfoloji, sentaks ve sözcüklere dayalıdır. Güney Kafkas dillerinden Megrelce, Lazca ve Svanca, Gürcüce'ye akraba dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü halk oyunları</span> Bir dans türü

Gürcü halk oyunları Gürcistan'a özgü geleneksel danslardır. Kökleri, Orta Çağ'da askeri törenlere, spor oyunlarına ve kutlamalarda oynanan danslara dayanır.

<span class="mw-page-title-main">IV. Davit</span>

IV. Davit, Kurucu Davit olarak da bilinir, Bagrationi hanedanından Gürcü kralı. 1089 yılından öldüğü 1125 yılına kadar hüküm sürmüştür. "Ağmaşenebeli" lakabı kurucu, imar eden anlamlarına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Kartli-Kaheti Krallığı</span>

Kartli-Kaheti Krallığı (1762-1801) Kartli ve Kaheti krallıklarının 1762'de birleşmesiyle kurulmuş feodal devlettir. Krallık bugünkü Gürcistan'ın büyük bölümünü Türkiye'nin az bölümünü, Ermenistan'ın Kuzeyini ve Azerbaycan'ın Kuzeybatı topraklarını kapsıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti Krallığı</span>

Kaheti Krallığı Doğu Gürcistan'da, Kaheti bölgesinde kurulmuş ilk başkenti Gremi ve daha sonra Telavi olan Geç Orta Çağ/Erken Modern Çağ monarşisiydi. 1465 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılması süreciyle ortaya çıkmış ve birkaç kısa aralıklarla 1762 yılında Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısıyla Kaheti ve komşusu Kartli Krallığı'nın birleşmesi dönemine kadar varlığını sürdürmüştür. Karışık tarihinin büyük bir kısmında Kaheti, Gürcü Krallığı'nı etki alanında tutmak için çaba gösteren bunun sonucu olarak birçok askeri çatışma ve sürgünlere yol açan Safevi Devleti'nin vasalıydı.

<span class="mw-page-title-main">İberya Krallığı</span> Antik Gürcü Krallığı

Greko-Romen Coğrafya'da İberya, Gürcü Kartli Krallığı için bir egzonim idi. Doğu ve Güney Gürcistan’da M.Ö. 4. yüzyıl - M.S. 6. yüzyıl tarihleri arasında 882 yıl var olmuş Gürcü krallığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dimitri Bakradze</span>

Dimitri Bakradze, Gürcü tarihçi, arkeolog ve etnograf. Petersburg Bilimler Akademisi üyesiydi. Gürcistan ve Kafkasya üzerine tarih, arkeoloji ve etnografya çalışmalarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Kintsvisi Manastırı</span>

Kintsvisi Manastırı Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Kareli şehrine 10 kilometre uzaklıkta, Dzama vadisindeki yüksek bir dağın ormanlık yamacında konumlanmış bir Gürcü Ortodoks manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hevsuriler</span>

Hevsuriler, Gürcülerin, ağırlıklı olarak Hevsureti'de yaşayan etnografik bir koludur. Hevsuriler, Kafkas Dağları'nın her iki tarafında, Aragvi ve Argun nehri havzalarında yaşarlar. Ayrıca Hevi, Ertso-Tianeti, Kaheti (Şiraki) ve Kvemo Kartli'de (Gardabani) Hevsurilerin yaşadığı bazı köyler vardır. Gürcücenin Hevsuri lehçesini konuşan Hevsuriler, geleneksel giyim, silah ve çok sesli müzik kültürlerini sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan coğrafyası</span>

Gürcistan, Kafkasya bölgesinde yer alan bir ülkedir. Batı Asya ve Doğu Avrupa'nın kesişme noktasında yer alır, batıda Karadeniz, kuzeye Rusya, güneyde Türkiye ve Ermenistan ve doğuda Azerbaycan ile sınırlanmıştır. Gürcistan 69,700 kilometrekare (26,911 sq mi) bir alanı kaplamaktadır.

Gürcistan'da siyaset, çok partili sisteme sahip parlamenter temsili demokratik bir cumhuriyeti kapsamaktadır. Gürcistan Cumhurbaşkanı devlet başkanıdır ve Gürcistan Başbakanı hükûmet başkanıdır. Başkan ve Hükûmet, yürütme yetkisine sahiptir. Yasama yetkisi hem hükûmete hem de tek kamaralı Gürcistan Parlamentosu'na verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çakura</span>

Çakura, Gürcistan'ın güneybatısında, Guria-Acara'da ve Megrelya'da yaygın olarak giyilen Gürcü-Zan geleneksel erkek kıyafet takımıdır. Bu tip kıyafetin ayırt edici özelliği Çoha-ahaluhi modelinin normalden daha kısa hali olması ve kıyafetin uzunluğunun giyen kişinin yaşına uygun olarak değişmesidir. Hem dokuma hem de fabrika ürünü ipek ve yün kumaşlardan üretilir. Pantolonlar da aynı malzemeden yapılmıştır. İç cep için atlas, saten, pamuklu kumaş kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Faroe geleneksel kıyafeti</span>

Faroe Kıyafeti Faroe Adaları'nın halk kıyafetidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.