İçeriğe atla

Çoğa Zenbil

Koordinatlar: 30°12′00″K 53°10′46″D / 30.20000°K 53.17944°D / 30.20000; 53.17944
Çoğa Zenbil
Farsça: چغازنبيل
Elam dilinde: Dur Untash
UNESCO Dünya Mirası
Çoğa Zenbil zigguratı (tapınak kulesi)
Konum İran
Huzistan
KriterKültürel: iii, vi
Referans113
Tescil1979 (3. oturum)
BölgeAsya-Pasifik
Koordinatlar30°12′00″K 53°10′46″D / 30.20000°K 53.17944°D / 30.20000; 53.17944
İran üzerinde Çoğa Zenbil
Çoğa Zenbil
Çoğa Zenbil
Çoğa Zenbil'in günümüz İran haritasındaki konumu.

Çoğa Zenbil (Farsça: چغازنبيل), Elam dilince Dur Untaşı, İran'ın Huzistan eyaletinde, Susa şehrinin 30 km güneydoğusunda ve Ahvaz'ın 80 km kuzeyinde bulunan Elam İmparatorluğu arkeolojik sit alanı. Özellikle orta Elam dönemine (MÖ y. 1500-1000) tarihlenen kalıntılarıyla tanınır.

Etimoloji

Çoğa Zenbil, Höyük sepeti anlamına gelir. Kentin adı, bölge yakınında hâlen konuşulmata olan Bahtiyari lehçesinde de tepe anlamında kullanılır.[1] Orijinal ismi olan 'Dur Untaş' ise, 'Untaş şehri' anlamına gelmektedir.

Tarihçe

MÖ 13. yüzyıl hüküm sürmüş Elam kralı Untaş-Napirişa tarafından yaklaşık olarak MÖ 1250 yılı civarında kurulmuştur. Tanrı İnşusinak onuruna inşa edilen kentteki özellikle büyük ziggurat ona ithaf edilmiştir.[2] Untaş-Napirişa, kenti kurarken, içinde on kadar tapınağın yer aldığı, surlarla çevrili kutsal bir alanın ortasında bir ziggurat ve bir saray inşa ettirmiştir.

MÖ 640 yılında Asur kralı Asurbanipal tarafından yıkılmıştır.

Çoğa Zenbil'de bulunup 2. bin yılın sonlarına tarihlenen tekerlek. (İran Ulusal Müzesi)

Mimari

Oldukça sağlam kalmış olan ziggurat Mezopotamya bölgesi dışındaki ayakta bulunan az sayıdaki zigguratlar arasındadır. Aynı zamanda dünyanın en iyi korunmuş zigguratlarından biridir.[3]

Ziggurat kalıntılarının, kenarları 102 m olan kare bir tabanı vardır ve yüksekliği 24 m'dir. Zigguratın gerçek yüksekliğinin ise bunun iki katı olduğu tahmin edilmektedir,

Kentin kurucusu Elam hükümdarı Untaş-Napirişa'nın adını taşıyan balta.

Arkeolojik çalışmalar

Çoğa Zenbil 1951 ve 1961 yılları arasında yapılan 6 sezonluk kazı çalışmaları sonucunda Roman Ghirshman başkanlığındaki bir heyet tarafından ortaya çıkarılmıştır.[4][5][6][7][8]

Çoğa Zenbil'de mühür koleksiyonu ve çok çeşitli küçük eşyalar da bulunmuştur.

Çoğa Zenbil, 1979 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmıştır.[3]

Resimler

  • Mezarların da bulunduğu ile Choga Zanbil Sarayı.
    Mezarların da bulunduğu ile Choga Zanbil Sarayı.
  • Untaş-Napirişa kanalının girişindeki Çoğa Zenbil'in su deposu.
    Untaş-Napirişa kanalının girişindeki Çoğa Zenbil'in su deposu.
  • Çoğa Zenbil zigguratının girişinde bulun boğa heykeli. Sırtında tanrı İnşusinak'a adanmış bir yazıt bulunmaktadır. (MÖ 1250, İran Ulusal Müzesi)
    Çoğa Zenbil zigguratının girişinde bulun boğa heykeli. Sırtında tanrı İnşusinak'a adanmış bir yazıt bulunmaktadır. (MÖ 1250, İran Ulusal Müzesi)
  • Kaolin türü kilden yapılmış insan başı figürü. (MÖ 11.-12. yy., İran Ulusal Müzesi)
    Kaolin türü kilden yapılmış insan başı figürü. (MÖ 11.-12. yy., İran Ulusal Müzesi)
  • Üstünde çivi yazısı bulunan kırık yazıt.
    Üstünde çivi yazısı bulunan kırık yazıt.

Kaynakça

  1. ^ Rohl, D (1998). Legend: The Genesis of Civilisation. Century. s. 82. 
  2. ^ Ghirshman, R. (1961). The Ziggurat of Tchoga-Zanbil. 204. Scientific American. ss. 69-76. 
  3. ^ a b Doğan, Serkan. "Persepolis ve Antik İran". Demokrat Haber. 2 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. 
  4. ^ Ghirshman, Roman (1953). Travaux de la mission archéologique en Susiane en hiver 1952-1953, Syria, T. 30, Fasc. 3/4. ss. 222-233. 
  5. ^ Ghirshman, Roman (1966). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). I: La Ziggurat, Mémoires de la Délégation Archéologique en Iran. Geuthner. 
  6. ^ Ghirshman, Roman (1968). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). II: Temenos, Temples, Palais, Tombes, Memoires de la Delegation Archeologique en Iran. Geuthner. 
  7. ^ Steve, M.J. (1967). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). IV: Textes Élamites et Accadiens, Mémoires de la Délégation Archéologique en Iran. Geuthner. 
  8. ^ Porada, Edith (1970). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). IV (only): La Glyptique, Memoires de la Delegation Archeologique en Iran. Geuthner. 

Bibliyografya

  • D. T. Potts, The Archaeology of Elam: Formation and Transformation of an Ancient Iranian State, Cambridge University Press, 1999, ISBN 0-521-56496-4.
  • Roman Ghirshman, La ziggourat de Tchoga-Zanbil (Susiane), Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 98 lien Issue 2, pp. 233–238, 1954.
  • Roman Ghirshman, Campagne de fouilles à Tchoga-Zanbil, près de Suse, Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 99, iss. 1, pp. 112–113, 1955.
  • Roman Ghirshman, Cinquième campagne de fouilles à Tchoga-Zanbil, près Suse, rapport préliminaire (1955-1956), Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 100, iss. 3, pp. 335–345, 1956.
  • Roman Ghirshman, Les fouilles de Tchoga-Zanbil, près de Suse (1956), Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 100, iss. 2, pp. 137–138, 1956.
  • Roman Ghirshman, VIe campagne de fouilles à Tchoga-Zanbil près de Suse (1956-1957), rapport préliminaire, Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 101, iss. 3, pp. 231–241, 1957.
  • Roman Ghirshman, FouiIles de Tchoga-Zanbil près de Suse, complexe de quatre temples, Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 103, iss. 1, pp. 74–76, 1959.
  • Roman Ghirshman, VIIe campagne de fouilles à Tchoga-Zanbil, près de Suse (1958-1959), rapport préliminaire, Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 103, iss. 2, pp. 287–297, 1959.
  • P. Amiet, Marlik et Tchoga Zanbil, Revue d'Assyriologie et d'Archéologie Orientale, vol. 84, no. 1, pp. 44–47, 1990.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Çoğa Zenbil ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Charles Texier</span> Fransız kaşif (1802-1871)

Félix Marie Charles Texier, Fransız mimar, arkeolog ve gezgin.

<span class="mw-page-title-main">Susa (antik kent)</span>

Susa, Aşağı Zagros Dağları'nda, Dicle'nin yaklaşık 250 km doğusunda, İran'daki Karkheh ve Dez Nehirleri arasında yer alan antik bir şehirdi. Antik Yakın Doğu'nun en önemli şehirlerinden biri olan Susa, Elam'ın başkenti ve Ahameniş İmparatorluğu'nun kışlık başkenti olarak hizmet vermiş, Part ve Sasani dönemlerinde de stratejik bir merkez olarak kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız sınıflandırma (astronomi)</span>

Yıldız sınıflandırma, gökbilimde, yıldızların öncelikle sıcaklıklarına göre sınıflandırılıp, diğer nitelikleri ile bu sınıfların arıtılmasıdır. Yıldız sıcaklıkları Wien'in yer değiştirme yasasına göre sınıflandırılabilseler de, uzak yıldızlar ile sorunlar ortaya çıkmaktadır. Yıldız tayfölçümü ise soğurma çizgilerine dayalı bir sınıflandırma yöntemi sunmaktadır. 19. yüzyıla dayanan ve bugünkü yöntemlerin de temelini oluşturan bir sınıflandırma, yıldızları tayfölçüm sayesinde A'dan Q'ya kadar sıralamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eugène Charles Catalan</span> Fransız-Belçikalı matematikçi

Eugène Charles Catalan, sürekli kesirler, tanımlayıcı geometri, sayı teorisi ve kombinatorikler üzerinde çalışan Fransız ve Belçikalı bir matematikçiydi. Göze çarpan katkıları arasında uzayında periyodik bir minimal yüzey keşfetmek vardı; sonunda 2002'de kanıtlanabilen ünlü Catalan varsayımını ifade etti ve bir kombinatoryal problemi çözmek için Catalan sayılarını tanıttı.

<span class="mw-page-title-main">Urbain Le Verrier</span> Fransız gökbilimci (1811 – 1877)

Urbain Jean Joseph Le Verrier, özellikle gök mekaniği alanında çalışan ve Neptün gezegenini saptayan Fransız matematikçi.

Ernest Chaput, Fransa'dan davet edilmiş ve Türkiye'de modern coğrafya biliminin kurucularından birisi olmuş coğrafyacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunanistan'da kölelik</span>

Antik Yunanistan'da kölelik, o dönemde diğer toplumlardaki kölelik kadar yaygın bir durumdu. Eski Yunanistan'daki bazı yazarlar köleliği doğal ve hatta gerekli görmüşlerdir. Bu paradigma, Sokratik diyaloglarda özellikle sorgulamıştır; Stoacılar, kayıtlara göre köleliği kınayan ilk kişilerdir.

<i>Vir illustris</i> Unvan

Unvan vir illustris Geç Antik Çağ'da Roma ve Konstantinopolis senatosundaki en yüksek derecelerini tanımlamak için kullanılan bir unvandır. Bütün senatörler vir clarissimus unvanına sahipti; ancak dördüncü yüzyılın ortalarından itibaren vir illustris ve vir spectabilis yüksek makam sahiplerini ayırt etmek için kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Henri de Contenson</span> Fransız arkeolog (1926 – 2019)

Henri de Contenson, 1951-1976 yılları arasında Orta Doğu'da çeşitli kazılara katılmış bir Fransız arkeologdur.

Ferentina, Latium, Ferentino şehrinin koruyucu tanrıçasıdır. Latin devletinin koruyucusuydu. Ayrıca Roma İmparatorluğu ile yakından ilişkiliydi.

René Dussaud Fransız Oryantalist, arkeolog idi. Başlıca eserleri arasında Hititlerin, Hurriyelilerin, Fenikelilerin ve Süryanilerin dinleri üzerine yapılan çalışmalar bulunmaktadır. Louvre Müzesi'nde Yakın Doğu Eski Eserler Bölümü küratörü ve Académie des Inscriptions et Belles-Lettres üyesi oldu.

Janssen Madalyası, Fransız Bilimler Akademisi tarafından astrofizik alanında ilerleme kaydedenlere verilen bir ödüldür.

Sirarpie Der Nersessian Ermeni ve Bizans araştırmalarında uzmanlaşmış Ermeni sanat tarihçisidir. Der Nersessian tanınmış bir akademisyen ve Ermeni sanat tarihi alanında öncü bir isimdi. Massachusetts'teki Wellesley Kolejinde ve Harvard Üniversitesi'nin Henri Focillon Sanat ve Arkeoloji bölümünde Profesör ünvanı ile dersler vermiştir. Dumbarton Oaks'ta başta kıdemli üye, sonrasında ise 1954-1955 ve 1961-62 yılları arasında müdür yardımcısı olarak görev yaptı. Aynı zamanda Scholars Kurulunun da bir üyesiydi. Der Nersessian, British Academy (1975), Académie des Inscriptions et Belles-Lettres (1978) ve Ermeni Bilimler Akademisi (1966) gibi çeşitli uluslararası kuruluşların da üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Claude Cahen</span> Fransız tarihçi (1909 – 1991)

Claude Cahen, Fransız Marksist oryantalist ve tarihçidir. İslami Orta Çağ, Haçlı Seferleri hakkındaki Müslüman kaynakları ve Orta Çağ İslam toplumunun sosyal tarihi üzerinde uzmanlaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Vincent Scheil</span> Fransız arkeolog (1858 – 1940)

Peder Jean-Vincent Scheil, bir Fransız Dominik bilgini ve Asurologdu. İran'da Hammurabi Kanunları'nın kaşifi olarak kabul edilir. 1911'de Scheil, hanedan tabletine sahip oldu ve ilk olarak tercüme etti. 1887'de atandıktan sonra, École des Hautes Études'de Mısırbilim ve Asurbilim dersleri aldı ve Asurolog Julius Oppert'in öğrencisi olduğu Collège de France'da öğrenciydi. 'de Kahire Fransız Arkeoloji Misyonu'nun bir üyesi olarak Teb'deki kazılara katıldı. 1892'de Bağdat yakınlarında Osmanlı İmparatorluk Müzesi için kazılar yaptı, ardından Konstantinopolis'te çalıştı ve burada müzenin Asur, Keldani ve Mısır antik eserlerini sınıflandırmak ve bir katalog hazırlamakla görevlendirildi.

<span class="mw-page-title-main">Anna Yaroslavna</span>

Kievli Anne veya Anna Yaroslavna, 1051'de Kral I. Henry ile evlendikten sonra Fransa konsort kraliçesi olan bir Rus prensesiydi. Henry'nin 1060'taki ölümünden Valois kontu IV. Ralph ile tartışmalı evliliğine kadar oğlu I. Philippe'nin döneminde krallığı naip olarak yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Thugga Libya-Pön Mozolesi</span>

Thugga Libya-Pön Mozolesi, Tunus'ta Thugga antik kentinde bulunan bir anıt mezardır. İyi korunmuş durumda olan ve MÖ 2. yüzyıla tarihlenen Numidya kraliyet mimarisinin üç örneğinden biridir. 1908-10 yılları arasında Fransız Tunus hükûmeti tarafından restore edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Haristan Muharebesi</span> haristan muharremi türkler için çok önemli bir savaştır aga sir keropri

Haristan Muharebesi, Emevi Halifeliği ile Türk Türgeş güçleri arasında Aralık 737'de, Doğu Horasan'ın Cüzcan bölgesindeki Haristan kasabası yakınlarında gerçekleşti. Horasan valisi Esad bin Abdullah el-Kasri komutasındaki Emeviler, Türgeş kağanı Suluk ve müttefiki Arap haini el-Hâris bin Sureyc'i şaşırtmayı ve yenmeyi başardılar.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Fransız Şarap Hastalığı</span>

Büyük Fransız Şarap Hastalığı, 19. yüzyılın ortalarında Fransa'daki birçok üzüm bağını yok eden ve şarap endüstrisini mahveden ciddi bir hastalıktı. Kuzey Amerika'da ortaya çıkan ve 1850'lerin sonlarında Atlantik'in ötesine taşınan bir yaprak biti tarafından meydana getirildi. Yaprak bitinin gerçek cinsi hala tartışılıyor, ancak büyük ölçüde asma biti olarak bilinen Daktulosphaira vitifoliae türü olduğu düşünülüyor. Fransa'nın en kötü etkilenen ülke olduğu düşünülürken, küllenme diğer Avrupa ülkelerindeki üzüm bağlarına da büyük zarar verdi.

<span class="mw-page-title-main">Bernard Haussoullier</span>

Bernard Haussoullier Fransız Helenist, epigraf ve arkeologdur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.