İçeriğe atla

Çitlembik

Çitlembik
Celtis caucasica
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Rosales
Familya:Cannabaceae
Cins:Celtis
L., Sp. Pl.: 1043 (1753).
Türler
metne bakınız.
Batı çitlembiği (Celtis occidentalis)

Çitlembik (Celtis), yaklaşık 60-70 tür barındıran, her yıl yaprak döken bir ağaç cinsidir. Kuzey Yarıkürenin ılıman iklime sahip bölgelerine yayılmış, Güney Avrupa, Güney Asya ve Doğu Asya, Güney ve Orta Kuzey Amerika ve Güney ve Orta Afrika'da bulunan bir bitkidir. Genellikle orta büyüklükte ağaçlardır, boyları 10-25 metre uzunluğundadır, nadiren 40 metre uzunluğa ulaşabilirler.

Eskiden Ulmaceae familyası veya kendi familyası olan Celtidaceae'ye yerleştirilse de, APG (Angiosperm Phylogeny Group) tarafından yapılan genetik analizler sonucu Cannabaceae familyasına yerleştirmenin en uygun olduğu ortaya çıkmış ve cins bu familyaya yerleştirilmiştir.

Basit yaprakları yaklaşık 3–15 cm uzunluğunda, yumurta şeklinde, sivri uçlu ve kenarları tırtıklıdır.

Meyvesi sert çekirdekli-eriksi, 6–10 mm çapındadır ve birçok hayvan türü tarafından yenilebilir; kuru ama tatlı bir tada sahiptir.

Bazı türleri süs ağacı olarak yetiştirilmekte ve susuzluğa karşı dayanıklılığı için tercih edilmektedir.

İstanbul'da bu ağaca "çitlenbik" denir. Ancak, Akdeniz ve Ege bölgelerinde "çitlenbik" adı Pistacia terebinthus için kullanılır. Çukurova'da bu ağaca "dardağan" adı verilir. Hekimhan, Malatya ve Sivas dolaylarında bu ağaca "Dağın" adı verilmektedir.

Türler

  • Celtis aurantiaca
  • Celtis australis (Adi çitlembik) Türkiye.
  • Celtis biondii
  • Celtis bungeana (Bunge çitlembiği)
  • Celtis caucasica (Kafkas çitlembiği) Türkiye.
  • Celtis cerasifera
  • Celtis chekiangensis
  • Celtis choseniana
  • Celtis ehrenbergiana (Dikenli çitlembik)
  • Celtis glabrata (Parlak yapraklı çitlembik) Türkiye.
  • Celtis gomphophylla
  • Celtis iguanaea
  • Celtis integrifolia (Afrika çitlembiği)
  • Celtis julianae
  • Celtis koraiensis (Kore çitlembiği)
  • Celtis jessoensis (Japon çitlembiği)
  • Celtis labilis (Hubei çitlembiği)
  • Celtis laevigata (Şeker çitlembiği)
  • Celtis latifolia
  • Celtis lindheimeri
  • Celtis occidentalis (Batı çitlembiği)
  • Celtis pallida
  • Celtis paniculata
  • Celtis philippensis
  • Celtis reticulata
  • Celtis sinensis (Çin çitlembiği)
  • Celtis tetrandra
  • Celtis tenuifolia (Bodur çitlembik)
  • Celtis timorensis
  • Celtis tournefortii (Doğu çitlembiği) Türkiye.
  • Celtis trinervia
  • Celtis vandervoetiana
  • Celtis yunnanensis

Dış bağlantılar

  • Vikitür'de Celtis ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Asya</span> kıta

Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Dut</span> bitki cinsi

Dut olarak yaygın olarak bilinen Moraceae familyasındaki çiçekli bitki'lerin bir cinsi olan Morus çeşitli yaprak döken ağaç türlerinden oluşur ve dünyanın birçok ılıman bölgesinde yabani olarak yetişir ve ekimi yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Sarıçam (bitki)</span>

Sarıçam, çamgiller (Pinaceae) familyasından Kuzey Avrupa, Kuzey Asya, İspanya ve Anadolu'da yayılış gösteren çam türü. Avrupadan getirilen fidanlar Kuzey Amerika'daki eyaletlerde dikilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılgerdan</span> kuş türü

Kızılgerdan ya da Nar bülbülü, eskiden karatavukgiller (Turdidae) familyasında, şimdi ise sinekkapangiller familyasında sınıflandırılan bir kuş türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sivri faregiller</span> böcekçiller takımına ait bir memeli familyası

Sivri faregiller veya Sivri fareler (Soricidae), tür bakımından zengin bir memeli familyasıdır. fareler ile benzerliklerine rağmen, Böcekçiller (Eulipotyphla) takımında sınıflandırılırlar. Dünya çapında, yaklaşık 10'u Orta Avrupa'da da yaşayan 350'den fazla tür tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Celtis australis</span>

Yaygın olarak Avrupa ısırgan ağacı, Akdeniz hackberry, lote ağacı, lodogno, boboler (Istria'da) veya honeyberry olarak bilinen Celtis australis, Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Küçük Asya'ya özgü yaprak döken bir ağaçtır. Ağaç 1796'da İngiltere'ye getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Antilop</span> Otobur bir memeli hayvan

Antilop, Bovidae familyası içerisindeki 100 kadar otobur memeli türüne verilen addır. Zarif yapılı olan antiloplar da sığırlar gibi çift toynaklı ve geviş getiren hayvanlardandır. Bulunmuş fosiller bize Asya ve Avrupa'nın birçok yerinde antilopların yaşadığını söylemektedir. Buna karşılık antilop türlerinin çoğu Afrika'da, sadece 8 türü Asya'da yaşamaktadır. Kuzey Amerika'ya özgü olan Amerika antilobu ise adına rağmen antiloplarla aynı familyadan bile değildir. Antiloplar, çatallanmadan uzayan boynuzlarını dökmezken, Amerika antilopları çatallanarak uzayan boynuzlarını yılda 1 defa dökerler.

<span class="mw-page-title-main">Menengiç</span> Bitki

Menengiç (Çitlembik) , sakız ağacıgiller (Anacardiaceae) familyasından bir ağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Palmiye</span> bitki ailesi

Palmiye, palmiyegiller familyasını oluşturan tropik iklimlerde yetişen türlerin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Karakulak</span> kedigiller familyasından vahşi hayvan türü

Karakulak, kedigiller (Felidae) familyasından vahşi bir hayvan türü.

<span class="mw-page-title-main">Orman gülü</span> Rhododendron cinsinin 800 kadar türünü içeren çiçekli bitkilerin ortak adı

Orman gülü, fundagiller (Ericaceae) familyasından Rhododendron cinsinin 800 kadar türünü içeren çiçekli bitkilerin ortak adı. Gösterişli çiçekleri nedeniyle bahçelerde ve saksıda yetiştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Geyik</span> geyikgiller familyasındaki gevişgetiren memeliler

Geyik, geyikgiller familyasında geviş getiren otobur memeli hayvanların ortak adıdır. Çift toynaklılar takımında bulunan akraba familyalardaki benzer hayvanlar da genel olarak geyik diye adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cüce geyikgiller</span> Geviş getiren çift toynaklıların günümüzde yaşayan en bazal familyası

Cüce geyikgiller (Tragulidae), Afrika'nın ve Asya'nın tropik ormanlarında rastlanılan bir çift toynaklı familyası. Sadece 10 türden oluşan bu familyanın mensupları ancak tavşan büyüklüğündedirler ve geviş getirenler alt takımının evrensel açıdan en ilkel üyeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Gnetales</span>

Gnetales Gnetopsida sınıfına bağlı bir bitki takımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Fener ağacı</span>

Fener ağacı, Sapindaceae familyasından Koelreuteria cinsini oluşturan anavatanı Güney ve Doğu Asya olan üç ağaç türünün ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Hortumlular</span>

Hortumlular, en çok dikkati çeken özellikleri olan hortumları ile adlandırılmış bir memeli takımı. Günümüzde tek yaşayan temsilcileri fillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Caricaceae</span>

Caricaceae Brassicales takımına bağlı bir bitki familyasıdır. Orta Amerika ve Güney Amerika ile Afrika'da bulunan çeşitli Tropikal bitkiler bu familya içinde olup, familya her daim yeşil ancak kısa ömürlü ortalama 5-10 metre uzunluktaki çalı, ağaçcık ve pachycaulleri bünyesinde bulundurur. Familyanın pek çok üyesi yenilebilir meyvelere sahiptir. Özellikle familya içindeki carica cinsi ve türüne bağlı papaya alt türleri anavatanı Güney Amerika'dan; Afrika, Güney Asya, Kuzey Avustralya ve Hindistan'a kadar insanlarca yayılarak pek çok tropik ve Astropika bölgede tarımı yapılır hale gelmiştir.

<i>Celtis julianae</i> Bitki türü

Celtis julianae, Cannabaceae familyasından bir çitlembik türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ağaç fundası</span>

Erica arborea veya ağaç fundası, Akdeniz Havzası ve Etiyopya, Kenya ve Tanzanya'da yetişen Ericaceae familyasından bir çiçekli bitki türüdür. 1 metreye kadar uzayabilir. Çalı görünümünde olup çok yıllık odunsu bir bitkidir. Her zaman yeşil kalır. Yaprakları küçük ve iki kulakçıklıdır. Mart-Temmuz aylarında açan çiçekleri beyaz, meyvesi ise kahverengindedir.

Tsuga, Pinaceae'nin, çam familyasının Abietoideae alt familyasındaki bir iğne yapraklılar cinsidir. .On türden oluşur, dört tür Kuzey Amerika'da ve dört ila altı tür Doğu Asya'da görülür. Bunlar orta büyüklükte ila büyük yaprak dökmeyen ağaçlardır, boyları 10 ila 60 metre arasında değişir, konik ila düzensiz taçları vardır, özellikle bazı Asya türlerinde görülür. Türlerin hepsi nispeten nemli, serin ılıman bölgelere, yüksek yağışlı, serin yazlara ve çok az veya hiç su stresi olmayan bölgelere adapte olmuşlardır ; ayrıca yoğun ila çok yoğun kış kar yağışıyla başa çıkmaya adapte olmuşlardır ve buz fırtınalarına diğer çoğu ağaçtan daha iyi dayanırlar. Hemlock ağaçları diğer iğne yapraklılara göre yoğun gölgeye daha dayanıklıdır; ancak kuraklığa karşı daha hassastırlar.