İçeriğe atla

Çipça dilleri

Çipça dilleri
Coğrafi dağılımKosta Rika, Panama, Kolombiya
SınıflandırmaMakro-Çipça
Alt bölümler
  • Batı Oto-Mange
  • Oto-Pame–Çinantek
ISO 639-5cba

Çipça dilleri[1] (İngilizce Chibchan, Chíbchan, Chibchano), Kosta Rika, Panama ve Kolombiya'da Çipçalar tarafından konuşulan Kızılderili dil grubu

Sınıflandırma

  • A
    • Waimí (Guaymi)
      • Ngäbere (Movere), Kosta Rika ve Panama
      • Buglere (Bogotá), Panama
    • Boruca (Brunca), Kosta Rika, tükendi
    • Talamanka dilleri
      • Huetar (Güetar), Kosta Rika, tükendi
      • Bribri (Talamanca), Kosta Rika ve Panama
      • Cabécar (Talamanca), Kosta Rika
      • Teribe (Norteño), Panama ve Kosta Rika
  • B
    • Pech (Paya) northeastern Honduras, endangered
    • Dorasque Panama, tükendi
    • Votic
      • Ramaca güneydoğu Nikaragua, tükendi
      • Votoca Kosta Rika, tükendi
      • Maléku (Guatuso) kuzey-orta Kosta Rika, tehlikede
      • Corobicí kuzeybatı Kosta Rika, tükendi
    • Kuna–Kolombiya
      • Kunaca (Cuña, San Blás Kuna), Panama ve Kolombiya
      • Çipça–Motilon
        • Barí (Motilón), Kolombiya ve Venezuela
        • Çipça–Tunebo
          • Çipçaca and Duitçe (Muisca) Kolombiya, tükendi
          • Tunebo (U'wa) Kolombiya
          • Guane, Kolombiya, tükendi
      • Arwako–Chimila
        • Chimila Kolombiya
        • Arwako
          • Wiwa (Malayo, Guamaca) Kolombiya
          • Kankuamo Kolombiya, tükendi
          • Arhuaco (Ika) Kolombiya
          • Kogice (Cogui) Kolombiya

Kaynakça

  1. ^ AnaBritannica (1987, 6. cilt, sayfa: 482 Çipça dilleri)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Latin Amerika</span> Amerika kıtasında Latin dillerinin ağırlıklı olarak konuşulduğu bölge

Latin Amerika, Latin dilleri konuşan Amerika ülkelerine ve çevresine işaret eder. Diğer bir deyişle bu bölgenin Anglo-Amerikan ve Cermen dilleri konuşan bölgeler ile zıtlık oluşturduğu da söylenir.

<span class="mw-page-title-main">Kosta Rika</span> Orta Amerikada yer alan ülke

Kosta Rika, resmî adıyla Kosta Rika Cumhuriyeti, bir Orta Amerika ülkesidir. Kosta Rika adı İspanyolcada zengin sahil anlamına gelmektedir. Kuzeyde Nikaragua, güneydoğuda Panama ile komşudur. Batısında Büyük Okyanus, doğusunda ise Karayip Denizi vardır. Büyük Okyanus'taki toprağı Cocos Adası Ulusal Parkı dolayısı ile Güney Amerika ülkesi Ekvador'a komşu sayılmaktadır. Ayrıca Kosta Rika, ordusu bulunmayan az sayıdaki ülkelerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Panama</span> Orta Amerikada bir ülke

Panama veya resmî adıyla Panama Cumhuriyeti, Orta Amerika'da, Karayip Denizi ve Kuzey Büyük Okyanus kıyısında, Kolombiya ve Kosta Rika arasında yer alan bir ülkedir. Başkenti, ülke ile aynı adı taşıyan Panama şehridir (Panamá). Panama, 16. yüzyılda İspanyollar tarafından keşfedilmiş olup 1821'e kadar bir İspanyol kolonisi olarak kalmıştır. 1821'de ise Kolombiya ile birleşmiş ancak 1903 yılında Kolombiya'dan ayrılarak ABD’nin desteği ile bağımsızlığını ilan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Amerika</span> Kuzey Amerikanın en güneydeki bölgesi, Meksika ve Güney Amerika arasında uzanan ve Panama, Kosta Rika, Nikaragua, Honduras, El Salvador, Guatemala ve Belizeden oluşur

Orta Amerika, Kuzey Amerika kıtasının güneyinde yer alan bir bölgedir. Kuzeyden Meksika, güneyden Kolombiya, doğudan Karayip Denizi ve batıdan Pasifik Okyanusu ile komşudur. Bölgede bulunan aktif fay kırıkları sebebiyle sıklıkla sismik aktivite ve volkanik patlamalar görülmektedir. Bu olaylar ölümlü ve yıkıcı bazı afetlerin oluşmasına sebep olmaktadır. Kristof Kolomb'un keşifleri öncesinde bölgede Amerika yerlileri yaşamaktayken daha sonrasında İspanya tarafından kolonileştirilmiş ve uzun süre İspanyol İmparatorluğu tarafından kontrol edilmiştir. Bu sebeple Belize hariç tüm devletlerin resmî dili İspanyolcadır. Belize'de de büyük ölçüde İspanyolca konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fort Lauderdale</span>

Fort Lauderdale, ABD'de Florida eyaletinin güneydoğusundaki Broward ilinin (county) merkezi kent.

Latin Birliği, Latince konuşan halkların içinde bulunduğu uluslararası bir örgüttür. Amacı, tek atadan gelme bilincini, bu halklar arasında tek kimliğin benimsenmesidir. Bu örgütün merkezi Fransa'nın başkenti Paris'tedir. Kuruluş tarihi 15 Mayıs 1954'tür.

<span class="mw-page-title-main">Panama Kıstağı</span>

Panama Kıstağı,, Kosta Rika sınırı ile Kolombiya sınırı arasında uzanan bir kara parçasıdır. Yaklaşık olarak 640 km uzunluğundadır. Kuzey ve Güney Amerika arasında bağlayıcı işlev görür. Panama sınırları içinde olan kısmının daha fazla olması nedeniyle şu anki adını almıştır.

1997 Copa América, 11-29 Haziran tarihleri arasında CONMEBOL tarafından Bolivya'da düzenlenmiştir. 10 Güney Amerika ekibinin yanı sıra, davet edilen Kosta Rika ve Meksika ile birlikte 12 takımın katıldığı turnuvayı Brezilya kazandı. Bu şampiyonlukla Brezilya millî futbol takımı beşinci kez bu kupanın sahibi oldu.

<span class="mw-page-title-main">2001 Copa América</span>

Copa América 2001, 11 Temmuz - 29 Temmuz 2001 tarihleri arasında CONMEBOL tarafından Kolombiya'da düzenlenmiştir. 10 Güney Amerika ekibi ile davet edilen Kosta Rika ve Honduras dahil 12 takımın katıldığı turnuvayı ev sahibi Kolombiya kazandı. Bu şampionluk Kolombiya millî futbol takımının kazandığı ilk şampiyonluk oldu.

<span class="mw-page-title-main">2011 CONCACAF Altın Kupa</span>

2011 CONCACAF Altın Kupa on birinci CONCACAF Altın Kupa'tır. Katılan ülkeler Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler'de bulunan ülkelerdir. 5-25 Haziran 2011 tarihleri arasında ABD'de düzenlenmiştir. Finalde ABD'yi 4-2 yenen Meksika kupayı da 6. kez müzesine götürmüştür. Turnuvanın gol kralı, attığı 7 golle Meksikalı oyuncu Javier Hernández olurken, turnuvanın en değerli oyuncusu ödülüne de layık görülmüştür.

<i>Tigrisoma fasciatum</i> Balıkçıl bir tür

Tigrisoma fasciatum balıkçılgiller familyasında yer alan bir kuş türüdür. Arjantin, Bolivya, Brezilya, Kolombiya, Kosta Rika, Ekvador, Meksika, Panama, Peru ve Venezuela'da bulunur. Nikaragua'da rastlantısal konuktur. Doğal yaşam alanı ırmaklardır.

<span class="mw-page-title-main">Çizgili kaplan balıkçıl</span>

Çizgili kaplan balıkçıl balıkçılgiller familyasında yer alan bir kuş türüdür. Güney Amerika'da Arjantin, Belize, Bolivya, Brezilya, Kolombiya, Kosta Rika, Ekvador, Fransız Guyanası, Guyana, Honduras, Meksika, Nikaragua, Panama, Paraguay, Peru, Surinam, Trinidad ve Tobago, Uruguay ve Venezuela'da bulunur. Doğal yaşam alanı bataklıklardır. Boyu 75 cm civarındadır.

Makro-Çipça dilleri, Kosta Rika, Nikaragua, Panama ve Kolombiya'da konuşulan farazî Kızılderili dil grubu.

<span class="mw-page-title-main">Kosta Rika Kızılderili rezervi</span>

Kosta Rika Kızılderili rezervi ya da yerli rezervi, Kosta Rika'da yaşayan sekiz farkli grupta toplanan Kosta Rika Kızılderililerinin yaşamak zorunda oldukları kısıtlayıcı yerleşimlere verilen yasal ad. Sayıları 22 tanedir.

Göç akımlarını kolaylaştırma amacı ile Kosta Rika vizesi, Kosta Rika Dışişleri Bakanlığı'na bağlı Direccion General de Migracion y Extranjeria tarafından verilen bir belgedir.

2018 FIFA Dünya Kupası elemeleri CONCACAF Beşinci Tur maçları, Kuzey, Orta Amerika ve Karayipler'den turnuvaya katılacak takımları belirleyen elemelerin beşinci aşamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tamal</span>

Tamal veya çoğul kullanımıyla tamales, Amerika kıtasında yaygın olarak tüketilen, içinde çeşitli malzemeler olan hamurun, mısır veya muz yaprağına sarılarak pişirilmesiyle hazırlanan yiyecek. Yenilmeden önce bu sarılan yaprak, esas yemekten ayrılmaktadır. Mezoamerika kökenli bir yiyecek olup, geçmişi MÖ 8000 ile 5000 yıl öncesine kadar uzanır.

2022 FIFA Dünya Kupası elemeleri - CONCACAF Üçüncü Tur, 2022 FIFA Dünya Kupası elemeleri (CONCACAF) elemelerinin final aşamasıdır. Temmuz 2020 FIFA Dünya Sıralamasına göre ilk 5 sıradaki takım ve ikinci tur kazananı 3 takım olmak üzere 8 takım çift devreli lig usulü karşılaşırlar ve ilk 3 sıradaki takımlar doğrudan 2022 FIFA Dünya Kupası finallerine katılım hakkı kazanır. 4. sıradaki takım konfederasyonlararası play-off maçı oynar.