İçeriğe atla

Çiniligöl

Çiniligöl
Haziran'da Çiniligöl manzarası
Harita
Havza
KonumUlukışla, Niğde, Türkiye
Koordinatlar37°23′54″K 34°33′13″D / 37.39833°K 34.55361°D / 37.39833; 34.55361
Genel bilgiler
Göl türüBuzul gölü
Yüzölçümü25.000 m2 (270.000 ft2)
En derin noktası100 m (330 ft)
Yüzey rakımı2.650 m (8.690 ft)
Wikimedia Commons
Türkiye üzerinde Çiniligöl
Çiniligöl
Çiniligöl (Türkiye)

Çiniligöl, Bolkar Dağları'nda yer alan buzul göllerinin en büyüğüdür. Kuaterner zamanının Pleistosen döneminde Anadolu'nun yüksek dağlarında oluşmuş buzul gölüdür.[1] Aladağlar ve Bolkar dağları üzerinde buzul aşınması ile oluşmuş sirk gölleri yer almaktadır.[2] Akgöl, Alagöl, Çiniligöl, Yedigöl, Karagöl bölgedeki sirk göllerinin başlıcalarıdır.[3] 2.600 metre[4] rakımdaki göl, Niğde ili Ulukışla ilçesi sınırları içerisinde yer alır.[5] Niğde ili göller bakımından zengin olmamakla beraber oluşum ve gelişimleri birbirinden farklı göllere de sahiptir. Mersin'in Çamlıyayla ilçesinden de buraya ulaşım vardır.

21.330 m2'lik. yüzölçüme sahiptir[6].[]Niğdede 2.600 m yükseklikte yer alan 100 m derinliğe sahip buzul gölüdür. Yeraltı suları ve karların erimesi ile beslenir. Suyu içmeye elverişlidir. Orta Torosların bir diğer uzantısı olan Bolkar Dağları’nın en yüksek kesimi (Medetsiz zirvesi-3524 m) ve göllerin bulunduğu alan da Niğde il sınırları içerisinde kalmaktadır. Dağlık alana giden en kolay ulaşım yolu da Niğde-Ulukışla-Darboğaz üzerinden sağlanmaktadır.

Toros Kurbağası (Rana holtzi)[7]

T.C. Turizm Bakanlığı, “Kış Turizm Merkezi” kapsamında Bolkar Dağları’nı da değerlendirmeye almıştır. Pek çok buzul gölünün bulunduğu Bolkarlar’da Karagöl ve Çinigöl mutlaka görülmeye değer güzelliklere sahiptir.[8] Dünyada sadece Toros dağlarında bulunan Toros kurbağasının yaşam alanıdır[9].Kenarları çayırlık dağ göllerinde yaşar. Şimdilik dünyada bilindiği tek yer Ulukışla Toroslarında 2560 m yükseklikteki Karagöl’ dür. Ayrıca bu gölden 100 m daha yüksekteki ve daha küçük olan Çinili Gölde ender olarak görülmesinin nedeni göl etrafındaki çayırlık kısmın yok oluşudur. Böylece çok sıcak yaz aylarında bile serinliğine doyum olmayan bu yüksek yayla gölünde yaşamını milyonlarca yıldan beri sürdürmektedir.[10]

Halk arasında diğer isminin dipsiz olarak bilindiği ve dipten kaynadığı sanılıp, siyaha çalan lacivert bir rengi vardır. Buzulların aşındırdığı ofiyolitik kayaçlar içerisinde oluşan bu göllerin siyah bir görünüme sahip olması nedeniyle çoğu Karagöl veya Çini(Çinili) göl isimleriyle tanınmaktadır.[11]

Çiniligöl

Bolkar Dağları üzerinde oldukça derin sirk çukurlukları olmasına rağmen Karadeniz bölgesinin yüksek kesimlerindeki gibi buzul göllerinin çok fazla olmamasının nedeni sahanın kireçtaşlarından meydana gelmesidir. Buzullaşma sonrasında suların düdenlerden boşalmasıyla göl oluşamamaktadır. Kuzeye bakan sirklerin en karakteristik olanları Eğerkaya ve Medetsiz Tepe kuzeyindeki sirk havzalarıdır. Eğerkaya tepesinin kuzeyindeki buzul toplanma havzasında batıda Çiniligöl ve Karagöl sirklerinden hareket eden buzullar doğudan ve güneyden gelen buzullarla birleşerek yaklaşık 200 metrelik bir eşiği geçer ve Meydan Yaylası' nın içinde bulunduğu buzul vadisine ulaşırlar. Sadece burada 9 tane sirk bulunmaktadır. Bunlar içerisinde en derin ve karakteristik olanları Çiniligöl ve Karagöl sirkleri olup her ikisinin içerisinde de sirk gölü mevcuttur. Bolkar Dağlarında buzul gölü olarak Çiniligöl dahil, yaklaşık 15 civarında buzul gölü bulunmaktadır.[11]

Tepeden Çiniligöl

Zirve tırmanışları Bolkar Dağları‘nda ayrı bir öneme sahiptir. Tırmanış için seçilen kamp yeri kuzeyde Karagöl veya Çinili göl olur.[11] Göl çevresi yaz aylarında da kamp sporuna olanak sağlamaktadır. Bolkarkar‟daki Akgöl, Karagöl, Çinigöl; Aladağlardaki Karagöler, Dipsizgöl, Yedigöller, trekking ve dağcılık faaliyetleri amacıyla dağ turizmi açısından önemli buzul göllerdir.[12] Çiniligöl'ün yanında, rakım olarak 50 m aşağısında, Karagöl vardır. Karagöl; Darboğaz köyüne 8 km, Maden köyüne ise 15 km uzaklıkta olup karayolu ile rahatça ulaşılabilir.[]2650 m rakımlı bu gölün çevresi, yaz aylarında geceleri 5 °C civarındadır.[]

Ayrıca bakınız

  • Alanlarına göre Dünya'nın en büyük gölleri
  • Buzul
  • Oluşumlarına göre Türkiye'nin gölleri listesi
  • Türkiye'deki göller

Kaynakça

  1. ^ Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO), 2009 Mersin Hakkında Genel Bilgiler Ekonomik Raporu. MTSO 18s
  2. ^ T.C. Niğde Valiliği İl Çevre Ve Orman Müdürlüğü, 2004, Niğde İl Çevre Durum Raporu, Çevre ve Orman Bakanlığı, 7 s
  3. ^ Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), 2014, Seçilmiş Göstergelerle Niğde 2013, 13 s
  4. ^ "İki yaşamlılar - Türkiye'nin Soyu Tehlikede Canlıları - 1" (PDF). Bilim ve Teknik Dergisi. 15 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011. 
  5. ^ "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları - Sit alanları listesi" (PDF). Kültür ve Turizm Bakanlığı. 26 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011. 
  6. ^ İri, R., 2009, Niğde İlinin Turizm Açısından Pazarlanması Yüksek Lisans Tezi, T.C.Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 9 s
  7. ^ [[c:File:Tepeden_Çiniligöl.png|https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Tepeden_%C3%87inilig%C3%B6l.png 23 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.]]
  8. ^ SOYAK, M. ,TONGUR, H.İ., ÇİFCİBAŞI, M., ARIBAŞ, U., AKALIN, M., AYAYDIN, K., 2011, Dört Mevsim Niğde, Yıl : 2, Sayı :5, 19 s
  9. ^ T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Türkiye'nin sulak alanları,20 Aralık 2015 tarihinde Doğa koruma ve milli parklar genel müdürlüğü'nden alınmıştır: http://www.turkiyesulakalanlari.com/wp-content/uploads/sulak-alan-kartlar%C4%B1-6x9-01.pdf
  10. ^ T.C. Niğde Valiliği Çevre Ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2015, Niğde İli 2014 Yılı Çevre Durum Raporu, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 62 s
  11. ^ a b c Ege, İ, 2008. Bolkar Dağları’nın Doğu Kesiminde Jeomorfolojik Birimler Üzerinde Arazi Kullanımı Doktora Tezi T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya (Türkiye Coğrafyası) Ana bilim Dalı 18s
  12. ^ Orman ve Su İşleri Bakanlığı 7. Bölge Müdürlüğü Niğde Şube Müdürlüğü, 2013, Niğde Turizminin Çeşitlendirilmesine Yönelik Eko Turizm Eylem Planı 2013-2023, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 41 s

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Niğde (il)</span> Türkiyenin İç Anadolu Bölgesinde bir il

Niğde, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi’nin güneydoğusunda ve Kapadokya bölgesinde yer alan merkezi Niğde kenti olan idari birimdir. Rakımı 1.229 m olan Niğde ilinin 2023 yılı itibarıyla nüfusu 377.080'dir.

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz Bölgesi</span> Türkiyenin Akdeniz kıyısındaki coğrafi bölgesi

Akdeniz Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Anadolu'nun güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca uzanır. Genişliği 120–180 km arasında değişir. Batı ve kuzey batısında Ege Bölgesi, kuzeyinde İç Anadolu Bölgesi, doğusunda Güneydoğu Anadolu Bölgesi, güneyinde ise Akdeniz bulunur. Güneydoğudan Suriye ile komşudur. Türkiye'nin başka bölgelerinde olduğu gibi Akdeniz Bölgesi'nde de bölge sınırları ile yönetim birimleri olan illerin sınırları tümüyle çakışmaz.

<span class="mw-page-title-main">Karagöl-Sahara Millî Parkı</span> Milli Park (02.0026)

Karagöl-Sahara Millî Parkı, Türkiye'deki millî park alanlarından birisidir. Artvin'in Şavşat ilçesi sınırları içerisinde yer alan park, Karagöl ve Sahara Yaylası olmak üzere iki ayrı sahadan oluşur. Meşeli Peribacaları bu parkın sınırları içinde yer alır.

Türkiye'deki millî parklar listesi, Türkiye'de bulunan millî parkların derlendiği listedir. Türkiye'de millî park kavramı ilk kez Selahattin İnal tarafından gündeme getirilmiş, "doğa koruma alanlarının millî park statüsü taşıması gerektiği ve doğal güzellik ile turistik potansiyel kıstaslarına göre belirlenmesi gerektiği" savunulmuştur. Kavram, 31 Ağustos 1956 tarihinde kabul edilen Orman Kanunu'nun 25. maddesinde yer bularak ilk kez yasal düzlemde yer almıştır. Kanunla millî parkların sorumluluğu kendisine verilen Orman Genel Müdürlüğü, gerekli gördüğü ormanlık bölgelerin fauna ve florasının korunması şartıyla bilimsel ve halka açık spor ile mesire alanı olarak kullanılması amaçlarıyla herhangi bir bölgeyi millî park ilan etmekle yetkili kılınmış, iki yıl sonra kurulan Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile görev bu kuruma devredilmiştir. 1983 yılına kadar yalnızca orman örtüsüne sahip olan yerler millî park dâhilinde değerlendirilirken 9 Ağustos 1983 tarihinde kabul edilen Millî Parklar Kanunu ile ormanlık olmasa bile tarihî, turistik ya da kültürel değeri haiz alanların da millî park ilan edilmesi sağlanarak tabiat parkı, tabiat koruma alanı, tabiat anıtı gibi yeni koruma statüleri tesis edilmiştir. Kanunun güncel hâline göre Tarım ve Orman Bakanlığı tasarrufunda olan millî park alanlarının belirlenmesi bu bakanlığın yanı sıra imar konularında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve tarihî ile turistik konularda Kültür ve Turizm Bakanlığının görüşleri alınarak sağlanmakta olup cumhurbaşkanlığı kararnamesinin yayımlanmasıyla resmiyete kavuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Uludağ</span> Bursa ili sınırları içinde, 2.543 m rakımlı, Türkiyenin en büyük kış ve doğa sporları merkezi olan dağ

Uludağ, Bursa ili sınırları içinde, 2.543 m yüksekliği ile Türkiye'nin en büyük kış ve doğa sporları merkezi olan dağ. Uludağ; Marmara Bölgesinin en yüksek dağıdır. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan Uludağ'ın uzunluğu 40 km'yi bulur. Genişliği ise 15–24 km'dir. Toplu ve heybetli bir görünüşe sahip olan bu dağın Bursa'ya bakan yamaçları kademeli, güneye Orhaneli'ne bakan tarafları ise düz ve daha diktir. En yüksek noktası göller bölgesinde yer alan Uludağ tepe'dir. Uzaktan Bursa'ya yaklaşılırken ve oteller bölgesinde görülen yüksek tepe genelde zirve olarak algılanır. Hâlbuki Zirve gibi görünen o tepenin ismi Keşiş Tepedir ve yüksekliği 2.486 m'dir. Uludağ tepe Keşiş Tepenin 5 km güneydoğusunda yer alır. Dağın kuzey tarafında Sarıalan, Kirazlı, Kadı, Sobra yaylaları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ulukışla</span> Niğdenin ilçesi

Ulukışla, Niğde iline bağlı bir ilçedir. Ulukışla, yüzölçümü itibarıyla Niğde'nin en büyük, ilçe merkezi ve toplam nüfus açısından ise Niğde'nin Bor'dan sonra ikinci büyük ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çamlıyayla</span> Mersinin ilçesi

Çamlıyayla, Mersin ilinin bir ilçesidir. Halk arasındaki diğer bir adı Namrun'dur. Nüfusu kışın 8-9 bin, yazın ise 150-200 bin arasında değişir.

<i>Toros kurbağası</i> endemik tür

Toros kurbağası, Ranidae familyasından ortalama boyları 6 cm ile 7.5 cm arasında değişen Türkiye'de endemik bir kurbağa türüdür. Ayrıca dünyada ötmeyen tek kurbağa türü de toros kurbağasıdır. Yalnızca Orta Toroslar'da bulunan Bolkar Dağlarındaki Çiniligöl ve Karagöl'de yaşadığı sanılırken, 2007 yılında yapılan bir araştırma ile bu dağın yaklaşık 3000 m. yüksekliğinde Eğrigöl mevkiinde de yaşamakta olduğu ilk kez tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kaçkar Dağları</span> Türkiyenin kuzeyinde, Doğu Karadeniz sahili boyunca uzanan bir dağ sırası

Kaçkar Dağları, Türkiye'nin kuzeyinde, Doğu Karadeniz sahili boyunca uzanan bir dağ sırası. Kuzey Anadolu Dağları'nın doğudaki bölümünü oluşturur. Doğusundaki birçok zirvesi 3500 m üzerindeyken, batı kesimi 2000 m yüksekliğe kadar ulaşır. En yüksek noktası olan Kaçkar Kavrun Dağı 3932 m yüksekliktedir. 1994 yılında Kaçkar Dağları Millî Parkı tesis edilmiştir. Millî parkın büyük bir bölümü Rize ili Çamlıhemşin ilçesi sınırları içinde, küçük bir bölümü de Artvin ili Yusufeli ilçesi sınırları içinde kalmaktadır.

Karagöl şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Bolkar Dağları</span> Konya, Niğde ve Mersin illerine yayılmış tektonik dağ sırası

Bolkar Dağları eski adıyla Bulgar Dağları Konya, Niğde ve Mersin illerine yayılmış, en yüksek noktası 3.524 metre rakımlı, tektonik bir dağ sırasıdır. Montivipera bulgardaghica adındaki zehirli engerek türü dünyada sadece bu dağda yaşamaktadır. Karacaoğlan, şiirlerinde bu dağdan bahseder.

Tatos (Dilek) Dağları Doğu Karadeniz Dağları'nın doğu uzantıları olan sıradağların eski ve orijinal adı olup, Rize ve Erzurum il sınırında yer almaktadırlar. Tatos aynı zamanda Rize'de Osmanlı döneminde yaşamış bir ailenin de adıdır. Yüksekliği 3550 m olan dağların adı Cumhuriyet döneminde Dilek Dağları olarak değiştirilmiştir. Yörede ve yayınlarda Tatos adı kullanılmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dedegöl Dağı</span>

Dedegöl Dağı, Isparta'nın doğusunda Yenişarbademli ilçesi sınırı içerisinde 2.992 m. yüksekliğiyle Isparta ilinin en yüksek dağıdır. Anamas Dağı olarak da bilinmektedir. Bilinen 15 km uzunluğuyla Türkiye'nin en uzun mağarası olan Pınargözü Mağarası da bu dağ içerisinde yer alır. Dedegöl Dağı, Batı Toroslar orojenik kuşağı içinde yer alan ana hatlarıyla güneyden kuzeye ve kuzeybatıya doğru uzanış gösteren en yüksek noktası 2992 m olan bir dağdır. Kuzey güney doğrultusunda yaklaşık 12 km uzunluğa, doğu-batı doğrultusunda ise 5–6 km genişliğe sahiptir. Doğa Derneği'nin yayınladığı Önemli Doğa Alanları araştırmasına göre Dedegöl Dağları'nın sınırları doğuda Beyşehir Gölü, kuzeyde Belceğiz köyü ve Sarıidris beldesi, batıda Aksu ilçesi ve güneyde Emerdin Dağı ile Köprüçay Vadisi'nden oluşmaktadır. Dedegöl Dağı, tektonik olarak Türkiye'nin en aktif alanlarından biri olan “Isparta Açısı” içinde, bu alanının doğu kesiminde yer almaktadır. Dağın en yüksek noktası Dedegöl Tepe zirvesidir. Kartal Tepe, Karçukur Tepe dağın diğer yüksek tepeleri arasındadır.

Sirk ve sirk gölleri, yüksek dağ zirveleri yakınlarında buzul aşındırması kontrolünde gelişmiş, kenarları sarp yarım daire veya buna benzer şekildeki çanaklara sirk adı verilmektedir Günümüz buzul arası dönemde yüksek dağlardaki vadi buzullarının erimesi sonucu sirkler günümüzde su ile dolmuş ve gölleşmiştir. Çeşitli büyüklükte olurlar. Oluşumlarının başlangıcında kar aşındırmasının da rolü vardır. Yüksek dağlık kütlelerde yamaçların üst kısımlarında yer alan herhangi bir çukurlukta veya sel kabul havzasında biriken karlar belirli bir kalınlıktan sonra yamacın eğimine uygun olarak hareket ederler ve bu arada zemini oyarak çukurlaştırırlar. Meydana gelen bu çukura nivasyon sirki denir. Burada biriken karlar zamanla buzul buzuna dönüşürler. Bu buzulun aşındırma gücü daha fazladır ve yer aldığı çanağı daha da derinleştirerek onu sirk haline dönüştürür. Nivasyon sirklerinde ters eğimler 5 dereceden daha küçüktür. Buna karşılık asıl sirklerde bu değerden daha büyük bulunur. Sirklerin büyüklüğü buzulun kütlesi ve aşındırma süresiyle doğru orantılıdır. Bu hususta zeminin litolojik özellikleri de önemli bir rol oynar.

<span class="mw-page-title-main">Kavuşşahap Dağları</span>

Kavuşşahap Dağları bir diğer adıyla İhtiyarşahap Dağları, Toros Dağlarının bir uzantısı olup Van Gölü'nün güneyinde Bitlis ve Van il sınırlarında bulunan sıradağ. En yüksek noktası 3650 metre yükseklikteki Artos Dağı'dır.

Türkiye'deki buzul gölleri, Kuaterner zamanının Pleistosen döneminde oluşan buzul çağında Anadolu'nun yüksek dağlarında oluşmuş buzul gölleridir. Buzullaşma şekilleri genel olarak üç grupta incelenir:

  1. Toros Dağları,
  2. Doğu Karadeniz Dağları,
  3. Volkanlar ve diğer dağlar
<span class="mw-page-title-main">Karagöl, Toros</span> Niğde ilinde, Bolkar Dağları üzerinde bulunan buzul sirk gölü

Karagöl Niğde ilinde, Bolkar Dağları üzerinde bulunan buzul sirk gölü.

<span class="mw-page-title-main">Esence Dağı</span>

Esence Dağı , Doğu Anadolu Bölgesi'nde, Erzincan Ovası'nın kuzeydoğusundaki dağ. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan dağın en yüksek yeri 3 549 metre ile Keşiş Tepesi'dir. Keşiş Tepesi Erzincan ilinin de en yüksek yeridir.

<span class="mw-page-title-main">Medetsiz Dağı</span> Orta Toroslarda, Bolkar Dağları üzerinde 3524 m yüksekliğinde bir da

Medetsiz Dağı, Orta Toroslar'da, Bolkar Dağları üzerinde 3524 m yüksekliğinde bir dağdır.

<span class="mw-page-title-main">Karagöl Tabiat Parkı (İzmir)</span> İzmir, Türkiyede bir tabiat parkı

Karagöl Tabiat Parkı, İzmir ilinin Menemen ilçesi sınırları içinde yer alan tabiat parkıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.