Çin yargı sistemi
 |
| Şu bir parçasıdır: Çin devlet yapısı |
|
Çin yargı sistemi, Çin'deki yargı düzenini ifade etmektedir.
Hakkında
Adalet işleri, merkezi ve yerel yönetim esaslarına uygun bir şekilde teşkilatlanmıştır. Çin anayasasına göre, kaza ve kontrol yetkileri iki ayrı, ama bir arada çalışan ve sırası ile Yüksek Halk Mahkemesi'ne ve Yüksek Halk Savcılığı'na kadar uzanan iki hiyerarşide toplanmıştır. Bunların her ikisi de son olarak Çin Ulusal Halk Kongresi'ne karşı sorumludurlar. Ayrıca hükûmetin yürütme organı olarak, devlet konseyinde de, kanunların ve kamu düzeninin korunması yönünden geniş yetkileri vardır. Konseye bağlı İçişleri Bakanlığı, köy kademesine kadar medeni hukukla ilgili işlerden ve Halk güvenliği bakanlığı da Halkın Silahlı Polisi teşkilatının görevlerinin yürütülmesinden sorumludur.[1][2]
Çin anayasası, bütün yurttaşların; ırkı, cinsi, mesleği, sosyal kökü, dini inancı ve Çin'de oturma süresine bakılmaksızın kanunlar önünde eşit olduklarını hükme bağlar. Ayrıca bir halk mahkemesinin veya halk savcılığının kararı olmaksızın, hiçbir yurttaşın tutuklanamayacağını da belirtir. Her yurttaşın bir mahkeme önünde açık olarak yargılanmayı isteme hakkı bulunmaktadır. Diğer taraftan, yurttaşların mecburiyetleri ile ilgili maddeler de yer alır. Bu maddelere göre yurttaşlar; kamu düzenini ve devlet mallarını korumak, çalışma disiplinine birinci derecede önem vermek, sosyal törenlere saygılı olmak gibi kurallara bağlı olmak zorundadırlar.[3][4]
Halk mahkemeleri
Halk mahkemeleri gerek medeni hukuk gerekse ceza hukuku bakımından kaza yetkisini kullanırlar. Bu mahkemeler üç kademeli olarak çalışır: Asliye mahkemeleri, orta dereceli mahkemeler ve yüksek hakk mahkemeleri. Her mahkemede bir başkan, bir veya daha çok başkan yardımcısı ve gereği kadar yargıç bulunur. Yargılamalar "Halk denetleyicileri" önünde yapılır. Bunların görevleri, bazı ülkelerdeki jüri üyelerinin görevlerine benzer bir şekilde düzenlenmiştir. Kaide olarak davalara halk önünde bakılır. Yalnız, devlet sırları, ilgili tarafların özel yönleri ve çocukların işledikleri suçlara ait yargılamalar gizlidir. Yerel halk mahkemelerinin başkanlarını, yargıçlarını ve ilçelerdeki yargıçları, yerel halk kogreleri seçer. Yargıçlar ve savcılar dört yıllık bir görev süresi için atanırlar. 23 yaşını doldurmuş olmak ve politik hakları alınmamış bulunmak şartı ile, halk mahkemelerine tayin edilmek mümkündür. Halk mahkemelerine yardımcı olmak üzere ayrıca demiryolları, su yolları ve silahlı kuvvetlerle ilgili özel mahkemeler vardır.[5]
Mahkemelerin son kararları ile ilgili yargıtay yetkisi, ülkenin en yüksek kaza organı olan Yüksek Halk Mahkemesi'ne verilmiştir. Yüksek Halk Mahkemesi'nin iller, özerk bölgeler, ilçeler ve yerel mahkemeler üzerinde olduğu gibi, özel amaçlarla kurulmuş mahkemeler üzerinde de gözetim yetkisi vardır. Her mahkemede bulunan halk savcısı gerekli görülen davaları açmakla görevlidir. Ayrıca başsavcılığa bağlı yüksek halk savcısı, devlet konseyinin bütün dairelerini, bütün yerel devlet organlarını, yerel halk savcılıklarını ve genel olarak bütün halkı denetlemeye yetkilidir. Savcılar, bir üst kademedeki halk savcılığının ve Yüksek Halk Savcılığı'nın birleşik başkanlığının yönetimi altında çalışırlar.[6]
Halk mahkemelerinin yargılama usulü esnektir. Evlenme kanunu ve Çin Devrimine karşı faaliyet içinde olanların cezalandırılması ile ilgili kanun ve yönetmelikler dışında, yazılı hukuk sistemleri bulunmadığı durumlarda yargıçlar, Çin Komünist Partisi direktiflerine ve kararlarına dayanırlar.
Çin'de yargı görevi, normal halk mahkemelerinden başka, halk uzlaştırma komitelerince yönetilmektedir. Komitelerin, baktıkları anlaşmazlıklarla ilgili olarak polise ve mahkemelere rapor vermeleri; böylelikle yurttaşlık eğitimini güçlendirmeleri ve üretime yardımcı olmaları istenmiştir. İş disiplini ve iş kazaları ile ilgili davalara bakmak, aynı zamanda işçiler arasında propaganda ve ideolojik eğitim görevini yürütmek için hükûmete yardımcı olmak amacı ile endüstri teşebbüslerinde, madenlerde, fabrikalarda ve yapı şantiyelerinde "Yoldaşlar komiteleri" kurmuştur. Sözü geçen komiteler her suç ve bununla ilgili dava için bir dosya tutmaktadırlar.[7]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Hacaoğlu, Y. Günümüzde Çin, Ufuk Ajansı Yayınları, No 3, Ankara, 1973, s. 63.
- ^ China - A Country Study 12 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) Federal Research Division, Library of Congress : For sale by the Supt. of Docs., U.S. G.P.O., 1988, Erişim tarihi: 21 Temmuz 2016.
- ^ Hacaoğlu, Y. s. 64.
- ^ Features - Judicial Information of the People's Republic of China: A Survey 26 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) Erişim tarihi: 21 Temmuz 2016.
- ^ Hacaoğlu, Y. s. 64-65
- ^ Hacaoğlu, Y. s. 65.
- ^ Hacaoğlu, Y. s. 66.
Dış bağlantılar
- Çin Mahkeme Haberleri20 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Çin Kanun ve Adalet Sistemi25 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
