İçeriğe atla

Çin klasikleri

Çin klasik metinleri (Çince: 中國古典典籍; pinyin: Zhōngguó gǔdiǎn diǎnjí), kanonik metinler veya basitçe dianji (典籍), MÖ 221'de Çin Hanedanı'nın imparatorluk birleşmesinden önce ortaya çıkan Çin metinleridir. Özellikle de Neokonfüçyüsçü geleneğin Dört Kitap ve Beş Klasik eserine atıfta bulunur. Bu Çin öncesi metinlerin tümü klasik Çince ile yazılmıştır. Her üç kanon da toplu olarak klasikler olarak bilinir.[1]

Klasik Çin metinleri terimi, yerel Çince ile yazılmış metinlere atıfta bulunmak için geniş bir şekilde kullanılabilir veya son imparatorluk hanedanı olan Çing'in 1912'de düşüşüne kadar geçerli olan klasik Çince ile yazılmış metinlere atıfta bulunmak için dar bir şekilde kullanılabilir. Bu metinler arasında shi (史, "tarihi eserler"), zi (子, "Konfüçyüsçü dışındaki düşünce okullarına ait felsefi eserler, ancak aynı zamanda tarım, tıp, matematik, astronomi, kehanet, sanat eleştirisi ve diğer çeşitli yazılar") ve ji (集, edebi eserler) ve ayrıca jing (Çin tıbbı) bulunmaktadır.

Ming ve Çing hanedanlarında, Dört Kitap ve Beş Klasik, imparatorluk sınavlarına girmek isteyen ve devlet memuru olmak için bu sınavları geçmek zorunda olan Konfüçyüsçü alimler tarafından zorunlu olarak çalışılan konulardı. Herhangi bir siyasi tartışma bu arka plana yapılan atıflarla doluydu ve bunları ezberlemeden edebiyatçı olunamazdı. Genellikle çocuklar önce Üç Karakter Klasiği ve Yüz Aile Soyadları eserlerindeki Çince karakterlerini ezberlediler ve ardından diğer klasikleri ezberlemeye devam ettiler. Bu nedenle okuryazar elit, ortak bir kültürü ve değerler dizisini paylaştı.

Kaynakça

  1. ^ Voorst, Robert E. Van (2007). Anthology of World Scriptures. Cengage Learning. s. 140. ISBN 978-0-495-50387-3. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çin (bölge)</span>

Çin (Geleneksel Çin yazısı: 中國; Basitleştirilmiş Çince:

<i>Tao Te Ching</i> Çince klasik eser

Dao De Jing M.Ö. 6. yy.'da, Antik Çinli bilge Laozi tarafından yazıldığı düşünülen klasik bir metindir. Eserin özgün adı Laozi dir. İki bölümden oluşur: Dao ve De. Dao evren anlayışının en temel metni sayılır. Dao/Tao, Yol demektir. De/Te, Laozi geleneğinde, yolun kendiliğindenliğinin ayırdımına varmak ve uyumsamak; Kongzi geleneğinde, erdem anlamında kullanılır. Jing/Ching, klasik eser demektir. Eserin, bambu çubuklara yazılmış halde en eski örneği 1963-74 yılları arasında Mawangdui arkeolojik kazı sitesinde, antik mezarlardan yeryüzüne çıkarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Konfüçyüsçülük</span> Çin merkezli etik ve felsefi sistemi

Konfüçyüsçülük, Ruizm veya Ru klasisizmi olarak da bilinir, antik Çin'de ortaya çıkan bir düşünce ve davranış sistemidir ve çeşitli şekillerde bir gelenek, felsefe, din, hükûmet teorisi veya yaşam biçimi olarak tanımlanır. Konfüçyüsçülük, Çin filozofu Konfüçyüs'ün öğretilerinden, daha sonra Yüz Düşünce Okulu dönemi olarak anılacak bir dönemde gelişti.

<span class="mw-page-title-main">Shujing</span>

Shujing veya "Tarih Klasiği" Antik Çin tarihindeki olayları konu alan kayıtların bir derlemesidir. Sıklıkla Shàngshū yani "Saygın Evrak" (尚書/尚书) veya sadece Shū (書/书) yani "Evrak" olarak da anılır. Eserin ismi Batı dillerine farklı şekillerde çevrilmiştir: "Tarih Klasiği", "Evrak Klasiği", "Tarih Kitabı" ve "Evrak Kitabı" gibi.

<span class="mw-page-title-main">Zhu Xi</span>

Zhu Xi, Güney Song hanedanı döneminde yaşamış ve imparatorun öğretmeni ve danışmanı olarak görev almış Çinli kaligraf, tarihçi, filozof, şair ve siyasetçiydi. Zhu Xi, Neokonfüçyüsçülüğün gelişiminde oldukça etkili olmuş ve Çin felsefesine önemli katkılar yaparak Çin'in dünya görüşünün köklü bir şekilde yeniden şekillenmesini sağlamıştır. Eserleri arasında, sonradan Çin'deki imparatorluk sınavlarının müfredatını oluşturan Dört Kitap’a yazdığı düzenleme ve yorumlar, 'şeylerin araştırılması' süreci hakkındaki yazıları ve meditasyonu bir kendini geliştirme yöntemi olarak ele alışı yer almaktadır.

<i>Kızıl Köşkün Rüyası</i>

Kızıl Köşkün Rüyası, Kızıl Odanın Rüyası veya Taşın Hikâyesi ; Cao Xueqin tarafından kaleme alınmış, Çin'in Dört Büyük Klasik Romanı'ndan biri. 18. yy'ın ortalarında, Qing Hanedanı döneminde yazılmıştır. Çin'de halk dilinde yazılmış en büyük eserlerden biri ve Çince kurgu edebiyatının şâheseri kabul edilir. Kızılbilim denen edebî çalışma sahası bu esere atfen oluşturulmuştur. İlk 80 bölüm Cao Xueqin tarafından yazıldı. 1791-92'de birinci ve ikinci baskıları hazırlayan Gao E, eşi Cheng Weiyuan ile birlikte romana 40 bölüm daha ekledi.

<i>Su Kenarı</i>

Su Kenarı, Shi Nai'an tarafından yazılan bir Çin romanıdır. Çin edebiyatının Dört Büyük Klasik Romanı'ndan biri olarak kabul edilen roman, Klasik Çinceden ziyade yerel Çince olarak yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Xun Kuang</span> Çinli Konfüçyüsçü filozof

Xun Kuang, yaygın olarak Xunzi lakabıyla da bilinir; Savaşan Devletler Çağı'nda yaşamış ve Yüz Düşünce Okulu'na katkıda bulunmuş Çinli Konfüçyüsçü filozof. Xunzi olarak bilinen bir kitap geleneksel olarak kendisine atfedilir. Xunzi'nın öğretileri, Han Hanedanı'nın resmî devlet doktrinlerinin oluşturulması üzerinde etkiliydi, ancak Tang Hanedanı döneminde Xunzi'nın etkisi Mensiyüs'a göreceli olarak azaldı. Kendi eserlerinde Konfüçyüs, Mensiyüs ile Zhuangzi gibi şahısların yanı sıra mantıkçılar Mozi, Hui Shi ile Gongsun Long ve "Legalistler" Shen Buhai ile Shen Dao'a atıfta bulundu. Erken Çin tarihinde ilk kez Laozi'dan şahıs olarak bahseder ve Taoist öğretilerini reddetmekle beraber Taoist terminoloji kullanır.

<span class="mw-page-title-main">İmparatorluk sınavı</span>

Çin imparatorluk sınavları, Çin'de imparatorluk döneminde devlet bürokrasisi için adayları seçmek için bir sivil sınav sistemi idi. Han Hanedanı'nın başlarında imparatorluk sınavları olmasına rağmen, sistem yalnızca Tang Hanedanı'nın ortalarında devlet hizmeti için en önemli yol olarak yaygınlaştı ve 1905'te kaldırılıncaya kadar kaldı. Sınavlar, teknik uzmanlık yerine klasik ve edebi tarz bilgisine dayandığından, başarılı adaylar, başarısız olanlar tarafından da paylaşılan ortak bir dil ve kültürü paylaşan genelcilerdi. Bu ortak kültür, imparatorluğun birleşmesine yardımcı oldu ve liyakata ulaşma ideali, teknik ve pratik uzmanlığın sistematik eksikliğinden kaynaklanan net sorunlar bırakırken, imparatorluğun egemenliğe meşruiyet verdi.

Jin Kitabı, Jin Hanedanı'nın MS 265'ten 420'ye kadar olan tarihini kapsayan resmi bir Çin tarihi metnidir. MS 648'de Tang hanedanlığının imparatorluk sarayı tarafından görevlendirilen bir dizi yetkili tarafından, baş editör olarak Şansölye Fang Xuanling tarafından derlenmiştir ve çoğunlukla önceki arşivlerden kalan resmi belgelerdir. Tang Hanedanı İmparatoru Taizong'un 1, 3, 54 ve 80 numaralı ciltlerindeki birkaç deneme yazılmıştır. Bununla birlikte, Jin Kitabı'nın içeriği sadece Jin Hanedanı tarihini değil, aynı zamanda Doğu Jin Hanedanı ile çağdaş olan On Altı Krallık dönemini de içermekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Song Kitabı</span>

Song Kitabı, Çin'in Güney hanedanlarından Liu Song Hanedanlığı'nın tarihi bir metnidir. MS 420'den 479'a kadar olan tarihi kapsar ve geleneksel bir tarihsel kayıt koleksiyonu olan Yirmi Dört Tarih'ten biridir. Güney Qi Hanedanı'ndan (479-502) Shen Yue tarafından MS 492-493'te yazılmıştır.

Dört Kitap ve Beş Klasik, Çin'de Konfüçyüsçülük hakkında MÖ 300'den önce yazılmış yetkili kitaplardır.

<i>Şiir Klasiği</i>

Şiir Klasiği, MÖ 11. yüzyıldan 7. yüzyıla kadar uzanan 305 eserden oluşan mevcut en eski Çin şiir koleksiyonudur. Geleneksel olarak Konfüçyüs tarafından derlendiği söylenen Beş Klasik'ten biridir ve iki bin yıldan fazla bir süredir Çin ve komşu ülkelerdeki bilim adamları tarafından incelenmiş ve ezberlenmiştir. Aynı zamanda, modern Çincede hala öğrenilmiş söylemin ve hatta günlük dilin bir parçası olan zengin bir chengyu kaynağıdır. Çing Hanedanı'ndan bu yana, kafiye kalıpları da Eski Çin fonolojisi çalışmasında analiz edildi.

<i>Seçmeler</i> Konfüçyüsün Sözleri

Seçmeler, Çinli filozof Konfüçyüs ve çağdaşlarına atfedilen, geleneksel olarak Konfüçyüs'ün takipçileri tarafından derlendiğine ve yazıldığına inanılan geniş bir söz ve fikir koleksiyonundan oluşan eski bir Çin kitabıdır. Savaşan Devletler Çağı'nda yazıldığına inanılıyor ve Han hanedanlığının ortalarında son halini aldı. Erken Han hanedanı tarafından, Seçmeler sadece Beş Klasik üzerine bir yorum olarak kabul edildi, ancak 'kitabın statüsü, bu hanedanın sonunda Konfüçyüsçülüğün ana metinlerinden biri haline geldi.

Beş Hanedanın Eski Tarihi, Kuzey Çin'in çoğunu kontrol eden Beş Hanedan dönemine odaklanan resmi bir tarih metniydi. Aynı zamanda, dönem boyunca diğer güney devletlerinin bazı tarihlerini de içermektedir. MS 960 yılında kurulan Song Hanedanı'nın ilk yirmi yılında hanedanın resmi bilgini Xue Juzheng tarafından derlenmiştir. Çin tarihi boyunca tanınan Yirmi Dört Tarih kaydından biridir.

Sui Kitabı, Çin'in Sui Hanedanı'nın resmî tarih kitabıdır. Wei Zheng önderliğinde Yan Shigu, Kong Yingda ve Zhangsun Wuji tarafından yazılmış olup İmparatorluk Çin'in resmi Yirmi Dört Tarih'inin arasında yer almaktadır.

Ming Tarihi, Çin'in Ming Hanedanı'nın resmî tarih kitabıdır. Zhang Tingyu'nun baş editör olduğu Çing Hanedanı sarayı tarafından görevlendirilen birkaç memur tarafından yazılmış olup İmparatorluk Çin'in resmi Yirmi Dört Tarih'inin arasında yer almaktadır. Kitap, 332 ciltten oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Ming</span> Nankin rejimi, toprakla geçinmek zorunda kalan ve kırsalı yağmalayan askerlerine ödeme yapacak ve tedarik edecek kaynaklardan yoksundu. Askerlerin davranışları o kadar kötü nam salmıştı ki, bu durumdaki şehirler tarafından girişleri redded

Güney Ming veya resmî adıyla Büyük Ming, Çin'de bir imparatorluk hanedanı ve 1644 Jiashen Olayı'ndan sonra ortaya çıkan Ming Hanedanı'nın bir dizi eski devletinden biriydi. Li Zicheng liderliğindeki Shun kuvvetleri Pekin'i ele geçirdi ve İmparator Chongzhen intihar etti. Ming generali Wu Sangui daha sonra Çin Seddi'nin doğu kesimindeki Shanhai Geçidi'nin kapılarını Shun güçlerini yok etmek için kullanma umuduyla Çing sancaklarına açtı. Ming müdavimleri Nankin'e kaçtılar ve burada Zhu Yousong'u İmparator Hongguang olarak tahta geçirdiler ve Güney Ming'in başlangıcını işaret ettiler. Nankin rejimi, Çing kuvvetlerinin Nankin'i ele geçirdiği ve o zamana kadar Zhu'nun idam edildiği 1645'e kadar sürdü. Daha sonraki figürler, çeşitli güney Çin şehirlerinde hanedanlıklarını ilan etse de Çing onları taklitçi olarak gördü.

<i>Bin Karakter Klasiği</i>

Bin Karakter Klasiği, altıncı yüzyıldan itibaren çocuklara Çince karakterleri öğretmek için bir başlangıç olarak kullanılan bir Çince şiirdir. Her biri yalnızca bir kez kullanılan, her biri dört karakterden oluşan 250 satır halinde düzenlenmiş ve ezberlemeyi kolaylaştırmak için dört satır kafiyeli dörtlükler halinde gruplandırılmış tam olarak bin karakter içerir. Latin alfabesini öğrenen çocukların "alfabe şarkısı" söylemesine benzer bir şekilde söylenir. Üç Karakter Klasiği ve Yüz Aile Soyadı ile birlikte, Çin'de geleneksel okuryazarlık eğitiminin temelini oluşturmuştur.