İçeriğe atla

Çin karakterleri

  Resmî olarak geleneksel Çin yazı karakterlerinin kullanıldığı bölgeler (Tayvan, Hong Kong, Makao)
  Resmî olarak basitleştirilmiş Çin yazı karakterlerinin kabul edildiği fakat fiilen geleneksel Çin karakterlerinin kullanıldığı bölge (Malezya)
  Resmî olarak basitleştirilmiş Çin yazı karakterlerinin kullanıldığı bölgeler (Çin anakarası, Singapur)
  Resmî olarak kısmen değiştirilmiş Çin yazı karakterlerinin kullanıldığı bölgeler. (Japonya, Güney Kore).
  Eskiden Çin yazı karakterlerinin kullanılıp bugün kullanılmadığı bölgeler (Vietnam, Kuzey Kore, Moğolistan).
"Mao Zedong"
Çin karakterlerinin tarihi gelişimi

Çin karakterleri veya Çin harfleri (Çince (basitleştirilmiş): 汉字, Çince (geleneksel): 漢字; Pinyin: hànzì), günümüzde Çince, Japonca ve nadiren Korecenin yazılmasında kullanılan simgesel grafikler ya da logogramlardır.[1] Bunlara Mandarin Çincesinde hànzì, Japoncada kanji, Korecede hanja ya da hanmun, Vietnamcada ise hán tự ya da chữ nho adı verilir.[2]

Çin yazısının ilk örnekleri Çin'in Shang Hanedanlığı döneminde, yaklaşık MÖ 1600 yıllarına ait Fal Yazıtlarıdır. Çin karakteri daha sonra Çin dışında Doğu ve Güney Asya'da Kore, Vietnam ve Japonya'da kullanılmaya başlanmıştır. 20. yüzyılda Kuzey Kore ve Vietnam, Çin karakterini kullanmayı tamamıyla bırakmışlardır. Bugün Güney Kore ve Japonya'da ise bu ülkeler kendi yazım sistemlerini geliştirmiş olmalarına karşın Çin karakteri hâlâ kısmen kullanılmaktadır.

Çin yazı karakterleri, alfabeden farklı olarak ses belirtmek için kullanılmaz; bir tür resim yazısından türemiştir. Bu nedenle farklı dillerde değişik seslerle okunabilir; ancak anlam değişmez. Bu sayede Çincenin yüzlerce farklı lehçesini konuşan Çinliler için tarih boyunca iletişimi kolaylaştıran bir araç olmuştur. Söz dizimi olarak Çinceden tamamen farklı dilleri konuşan Japonlar ve Koreliler ise temel dilbilgisi kurallarını öğrendikten sonra Çince Budist yazmalar gibi belgeleri okuyabilmişlerdir. Bu yönüyle Çin karakteri Uzak Doğu'da kültürel alışverişin temel taşıdır.

Çin'de 1956 yılından sonra Basitleştirilmiş Karakterler kullanılmaya başlanmıştır. Buna karşılık Tayvan, Hong Kong ve Makao'da hâlen Geleneksel Karakterler kullanılmaktadır.

Çin karakterinin tarihsel gelişimi

ArkaikZhuanshu (Qin Hanedanlığı)Geleneksel karakterlerSadeleştirilmişPinyinAnlamı
rén insan
kadın
çocuk
güneş
yuè ay
shāndağ
chuānnehir
shuǐsu
yağmur
zhú bambu
tahta
at
niǎokuş
guīkaplumbağa
lóngejderha

Zamirler

  • 我: Ben (wo)
  • 你: Sen (ni)
  • 他 (dişil yazımı: 她): O (ta)
  • 我们: Biz (women)
  • 你们: Siz (nimen)
  • 他们(dişil yazılımı:她们): Onlar (tamen)

Kaynakça

  1. ^ Robinson, Andrew (2009). Writing and script: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199567782. 
  2. ^ Kornicki, Peter F. (2018). Languages, scripts, and Chinese texts in East Asia (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198797821. 

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Chinese characters ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çince</span> Çin ve çevresinde konuşulan bir dil

Çince, Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya, Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Korece</span> Kore yarımadasında ve komşusu Çine bağlı Yanbian Kore Özerk İlinde yaygın olarak kullanılan bir dil

Korece, Kore yarımadasında ve komşusu Çin'e bağlı Yanbian Kore Özerk İli'nde yaygın olarak kullanılan bir Kore dili. Hem Kuzey Kore hem de Güney Kore'nin resmî dilidir. Dil, hece alfabesi olan Hangıl veya Çince karakterler olan Hanja ile yazılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Pinyin</span> Standart Mandarin için Çince yazısında kullanılan romanizasyon sistemi

Pinyin ya da Hanyu Pinyin Standart Mandarin için Çince yazısında kullanılan romanizasyon sistemidir. Yani her biri ayrı bir ideogram olan Çince karakterlerin Latin alfabesi ile yazılıp okunabilmesini sağlar. Bu sistem 1979 yılından itibaren Çin hükûmeti tarafından resmen benimsenmiştir. Pinyin sistemi, hem en yeni hem de Mandarince telaffuzu en yakın sunan romanizasyon yöntemidir. Artık eskimiş olan Wade-Giles sistemi geçmişte yaygın kullanılmasına karşın yavaş yavaş terkedilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yazı sistemi</span> kağıda veya başka bir ortama kaydedilmiş görsel dillerin sistemi, dilde ifade edilebilecek ögeleri temsil etmek için kullanılır

Yazı sistemi, bir dildeki unsurları ve tarif edilebilir durumları temsil etmek için kullanılan bir çeşit semboller sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Japonca</span> Doğu Asya dili

Japonca, Japonlar tarafından konuşulan Japon dil ailesine bağlı bir dildir. Başta Japonya ve Japon diasporasındakiler olmak üzere yaklaşık 128 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Japonya'da de facto millî dil olarak kabul edilip Palau'da tanınmış azınlık dilidir.

Vietnamca, Vietnam Cumhuriyeti'nin ulusal ve resmî dilidir. Vietnam'da yaşayan insanların % 86'sının ve denizaşırı ülkelerde yaşayan azınlık durumunda yaklaşık 3.000.000 kişinin anadilidir. Yakın tarihe kadar Çin yazı sistemini kullanmakta olan Vietnamcanın sözcük dağarcığı büyük ölçüde Çinceden etkilenmiştir. Vietnamcanın bugünkü yazı sistemi Latin abecesinin uyarlanmış biçimine dayanır. Sözcüklerde anlam ayrılığı ton ile yapıldığından bu tonları gösteren 5 farklı ayırıcı im bulunur.

Geleneksel Çin karakterleri, Basitleştirilmiş Çin karakterleri ile birlikte çağdaş Çincenin yazımı için yaygın olarak kullanılan iki standart karakter kümesinden biridir.

Çin dilleri ya da Çin dil ailesi, Çin'de yaşayan Hanların konuştuğu dillerin tümüne verilen addır. Çin-Tibet dil ailesine dahil kollardan birini oluşturmaktadır. Bu diller ayrıca Sinitik diller olarak da adlandırılır.

Basitleştirilmiş Çin karakterleri, Geleneksel Çin karakterleri ile birlikte çağdaş Çincenin yazımı için yaygın olarak kullanılan iki standart karakter kümesinden biridir. Basitleştirilmiş karakterler Çin Halk Cumhuriyeti'nin 20. yüzyıldaki Kültür Devrimi sürecinde okuryazarlığı teşvik etme girişiminin bir parçası olarak geliştirilmiştir ve 1950 yılından bu yana Çin anakarasında kullanımı teşvik edilmektedir. Basitleştirilmiş karakterler Çin anakarası, Malezya, Singapur ve Endonezya'da Çincenin yazımı için kullanılan resmi formlardır. Geleneksel Çin karakterleri ise Çincenin Hong Kong, Makao ve Tayvan'da yazımı için resmî olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hança</span>

Hanja veya Hanca, Korecenin yazımı için geleneksel Çince karakterleri kullanan bir yazı sistemi. Yazı, Kore'de MÖ 400'lere tarihlenen Gojoseon döneminden bu yana kullanılmaktadır. Çince karakterler, Korece telaffuz edilmektedir. Hanja-mal veya hanja-eo, hanja ile yazılabilen sözcükler için; hanmun ise Klasik Çince yazılar için kullanılsa da çoğu zaman bu iki olgu için de kullanılan terim hanjadır.

Klasik Çince ya da Edebî Çince, İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nin sonundan Han Hanedanı'nın sonuna kadar yazılan klasik edebiyatın dilidir. Eski Çincenin yazılı bir şeklidir. Klasik Çince, klasik dilden evrimleşmiş geleneksel Çince yazma şeklidir, böylece Çincenin günümüzde konuşulan tüm şekillerinden farklıdır. Edebî Çince, 20. yüzyılın başına kadar Çin'de neredeyse tüm resmi yazılarda ve ayrıca çeşitli dönemlerde Japonya, Kore ve Vietnam'da kullanılmıştır. Çince konuşanların arasında Edebî Çincenin yerine artık Çin çapında konuşulan çağdaş Çince ağızlarına dayanan ve çağdaş Mandarin Çincesinin konuşulduğu şekline benzeyen Baihua yazı şekli geçmiştir. Çince konuşmayanlar ise Edebi Çinceyi yerel ağızlar lehine terk ettiler.

<span class="mw-page-title-main">Jilin</span>

Jilin, Çin'in kuzeydoğusunda bulunan bir eyalet. Doğuda Kuzey Kore ve Rusya, kuzeyde Heilongjiang eyaleti, güneyde Liaoning eyaleti ve batıda İç Moğolistan ile sınır paylaşmaktadır.

Baihua, 20. yüzyılın başına kadar İmparatorluk Çini'nde kullanılan yazılı standart olan Klasik Çincenin aksine, Çin genelinde konuşulan lehçelere dayanan yazılı Çince biçimidir. Baihua, Mandarin Çincesi'ne dayanmakta olup Ming ve Qing hanedanları zamanında romanlarda kullanılmaktaydı. 1920'lerin başlarından beri, bu modern sözlü form, Modern Standart Çincenin yazılı şekli olarak Çin anakarası, Tayvan, Malezya ve Singapur'daki tüm Çince konuşanların ana yazı biçimi haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Huizhou Çincesi</span>

Huizhou ya da Hui, bir grup birbirine yakın Çin dilinin kolektif ismidir. İsmini aldığı tarihi Huizhou bölgesinin içi ve çevresinin yanı sıra güney Anhui eyaletinin sayılı dağlık illeri ve Zhejiang ile Jiangxi eyaletlerinin bazı illerinde konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Mandopop</span> Mandarin pop müziği

Mandopop, "Mandarin pop music" öbeğinin kısaltmasıdır; Mandarin Çincesinde söylenen popüler müziği tanımlar. C-pop 'un bir alt kategorisidir. İlk kez Şanghay'da ortaya çıktı; daha sonra Hong Kong, Taipei ve Pekin, Mandopop müzik endüstrisinin önemli merkezleri haline gelmiştir. Çin anakarası, Makao, Hong Kong, Tayvan, Malezya ve Singapur; Mandopop müziğinin en çok dinlendiği yerlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sinosfer</span>

Sinosfer veya Doğu Asya kültürel alanı, Doğu ve Güneydoğu Asya'daki edebi gelenekler ve dinler de dahil olmak üzere tarihsel olarak Çin kültüründen etkilenen uluslardır. Konsept için diğer isimler arasında Sinik / Sinitik dünyası, Konfüçyüs dünyası, Tao dünyası ve özellikle Sinofon topluluğunu belirtmek için Çin kültür alanını bulunmaktadır.

Hezhou dili Çin'in Kansu eyaletinde konuşulan kreolleşmiş karma dildir. Yüzyıllardır Linxia İli'nin lingua franca'sı olarak işlev göstermiştir. Uygurca ve belki de Salarcanın temellerinden oluşmuştur. Mandarin Çincesiyle yeniden sözcükleşme süreci geçirmiştir; yani sözcüklerin neredeyse tümü Çince kökenlidir. Buna rağmen, dilbilgisi açısından Türk dili özelliklerine sahiptir: Hezhou dilinde altı farklı isim hâli, eklemeli morfoloji ve özne-nesne-fiil cümle yapısı mevcuttur. Hezhou dilinde hem Türkçe hem de Çince kökenli son ekleri kullanılmaktadır; Çince kökenli olanlar özgün işlevlerini kaybetmişlerdir ve Çince anlambilimiyle ilişkilerinden yoksun sayılırlar. Fonolojisi Çinceye çok benzer: Hezhou dilinde üç farklı ton mevcuttur, fakat Hezhou dilindeki ton değişimi Çinceninkinden farklı şekilde çalışır. Han, Hui, Donşian ile Bao'an etnik gruplarında Hezhou dilini konuşanların arasında etnik gruba göre ton kullanımında farklılıklar gözlemlenmiştir, fakat Hezhou dilini anadil olarak konuşanlarda bu farklılıkların ortaya çıktığı yönünde belirtiler yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Çin'deki Koreliler</span>

Koreliler, Çin Halk Cumhuriyeti Devleti'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Çin vatandaşı olan bu etnik Koreliler Çincede Cháoxiǎnzú, Korecede ise Joseonjok ya da Chosŏnjok şeklinde anılırlar. 2010 Yılı Çin Ulusal Nüfus Sayımı'na göre tüm Çin çapında 1.830.929 Çin vatandaşı etnik Koreli var; bunlar en büyük yoğunlukla Kuzeydoğu Çin'deki Heilongjiang, Jilin ve Liaoning eyâletlerinde ikâmet ederler. Kuzeydoğu Çin'in haricindeki büyük şehirlerde de büyük etnik Koreli topluluklarına rastlanır.

<span class="mw-page-title-main">Çin takvimi</span>

Çin takvimi, yılları, ayları ve günleri astronomik olaylara göre hesaplayan bir ay-güneş takvimidir.

<span class="mw-page-title-main">Idu yazısı</span>

Idu yazısı, Hanja kullanarak Koreceyi temsil eden arkaik bir yazı sistemidir. Budist rahipler tarafından geliştirilen yazı, Korece kelimeleri Çincedeki karşılıkları veya sesi ile kaydetmeyi sağlamıştır.