İçeriğe atla

Çin-Pakistan ilişkileri

Çin Halk Cumhuriyeti-Pakistan İslam Cumhuriyeti ilişkileri ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Pakistan ve China

Pakistan
Çin

Çin-Pakistan ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile Pakistan İslam Cumhuriyeti arasındaki tarihi ve mevcut ilişkileri kapsar. 1951 yılında Pakistan'ın Çin Cumhuriyeti (Tayvan)'ni tanımaya son verip ÇHC'ni resmen tanıyan ilk ülkelerden biri oldu ve her iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler aynı senede kuruldu. Bu zamandan beri her iki ülke, pek yakın ve destekleyici bir özel ilişkinin muhafaza edilmesine büyük önem vermektedir.[1][2][3] İki ülke düzenli olarak üst düzey ziyaretlerde bulunarak çeşitli anlaşmalar yapmıştır. ÇHC, Pakistan'a ekonomik, askeri ve teknik yardım sağlamıştır ve iki ülke birbirini yakın stratejik müttefik olarak algılamaktadır.[4][5]

Bu ülkeler arasındaki ikili ilişkiler 1951 yılında kuruldu. İki ülke arasındaki sınır sorunları 1963 yılında çözüldü, 1966 yılında askeri yardımın sağlanmasına başlandı, 1972 yılında stratejik ittifak kuruldu ve 1979 yılında ekonomik işbirliğe başlandı. Çin, Pakistan'ın en büyük silah tedarikçisi ve en büyük üçüncü ticaret ortağıdır.[6][7] Çin, Pakistan'a 60 milyon Amerikan doları değerinde bir borç verdi; Doğu Pakistan'ın ayrılmasından sonra ise bu borç bir hibe olarak değiştirildi. Son zamanlarda iki ülke, Pakistan'ın sivil nükleer enerji sektörünü geliştirmekte işbirliğine girmeye karar verdi.[8]

Çin ile yakın ilişkiler muhafaza etmek, Pakistan dış politikasının merkezi bir parçasıdır. 1986 yılında Cumhurbaşkanı Muhammed Ziyâ ül Hak, diplomatik ilişkileri iyileştirmek için Çin'e ziyaret yaptı. 1989 Tiananmen Meydanı Olayları nedeniyle uluslararası meydanda Çin'e uygulanan yaptırımlar sırasında Pakistan, Küba haricinde ÇHC'ne önemli destek sağlayan tek ülkeydi. Çin, Pakistan'ın Keşmir konusundaki tutumunu destekler,[9] Pakistan da Sincan, Tibet ve Tayvan sorunlarında Çin'i destekler. Savaş uçaklarından güdümlü füze fırkateynlerine kadar silah üreten ortak projelerle askeri işbirliği derinleşti.[10]

Çin'in Pakistan'la işbirliği ekonomik yüksek noktalara ulaştı ve Gvadr'daki Pakistan derin su limanı da dahil olmak üzere Pakistan'ın altyapı genişletmesine önemli miktarda Çin yatırımı yapıldı. Her iki ülkenin de devam eden bir serbest ticaret anlaşması var.

Çin'in gümrük istatistiklerine göre, 2017 takvim yılı için ikili ticaret hacmi ilk kez 20 milyar ABD doları geçti. 2017'de Çin'in Pakistan'a ihracatı %5,9 oranında büyüyerek 18.25 milyar $'a ulaşırken, Pakistan'ın Çin'e ihracatı %4,1 oranında düşerek 1.83 milyar $'a geriledi.[11][12]

Pakistan, Çin'in İslam dünyasına köprüsü olarak işlev göstermiştir ve ÇHC ile Batı dünyası arasındaki iletişim boşluğunu doldurmakta da önemli rol oynamıştır; örneğin, ABD Başkanı Richard Nixon'ın 1972 yılında Çin'e yaptığı tarihi ziyaretin yer almasına olanak sağladı. Pakistan'ın Çin'deki Büyükelçisi, Pakistan ile Çin arasındaki ilişkileri şöyle nitelendirdi: "dağlardan daha yüksek, okyanuslardan daha derin, çelikten daha güçlü, görme yeteneğinden daha değerli, baldan daha tatlı."[13] Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'ne göre Pakistan, Çin silah ihracatlarının yaklaşık %47'sini oluşturarak Çin silahlarını en çok satın alan ülkedir.[14] 2014 yılında yapılan BBC World Service anketine göre, Pakistanlıların %75'i Çin'in etkisini olumlu, sadece %15'i ise olumsuz karşılamaktadır. Asya-Pasifik ülkeleri arasında Çinliler, Endonezya ve Pakistan'dan sonra Pakistan'ın küresel etkisini en olumlu şekilde algılayan üçüncü ülke grubudur.[15]

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Relations of China and Pakistan ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça

  1. ^ "Pakistani PM hails China as his country's 'best friend'". BBC News (İngilizce). 17 Mayıs 2011. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2011. 
  2. ^ Masood, Salman (12 Ekim 2008). "Pakistan President to Visit China, a Valued Ally". New York Times (İngilizce). 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019. 
  3. ^ "China-Pakistan relations". China Daily (İngilizce). 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2006. 
  4. ^ "Pakistan cements China ties amid tension with U.S". CNN (İngilizce). 17 Mayıs 2011. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2011. 
  5. ^ "China, Pakistan joined in bonds of brotherhood". Halkın Günlüğü (İngilizce). 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2011. 
  6. ^ "Pakistan wants China to build it a naval base" (İngilizce). Dawn.com. Reuters. 21 Mayıs 2011. 14 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012. 
  7. ^ "China to Fast-Track Jets for Pakistan" (İngilizce). Thecommongood.net. 1 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012. 
  8. ^ "China says Pakistan nuclear deal 'peaceful'" (İngilizce). BBC. 17 Haziran 2010. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012. 
  9. ^ "China, Turkey back Pakistan on Kashmir issue". The Express Tribune (İngilizce). 27 Temmuz 2019. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019. 
  10. ^ "China, Pakistan agree to further increase military cooperation". DAWN.COM (İngilizce). 16 Mart 2017. 11 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2017. 
  11. ^ "Exports by Country (Region) of Origin/ Destination, May 2019" (İngilizce). Hong Kong Ticaret Geliştirme Konseyi. 21 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019. 
  12. ^ "Imports by Country (Region) of Origin/ Destination, May 2019" (İngilizce). Hong Kong Ticaret Geliştirme Konseyi. 11 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019. 
  13. ^ "Sweet as can be?" (İngilizce). The Economist. 14 Mayıs 2011. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2013. 
  14. ^ "Trends in international arms transfers, 2013 Siemon T. Wezeman and Pieter D. Wezeman" (İngilizce). 17 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014. 
  15. ^ "Negative views of Russia on the Rise: Global Poll" (PDF). BBC World Service (İngilizce). 3 Haziran 2014. 10 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afrika-Çin ilişkileri</span>

Afrika-Çin ilişkileri, Çin ile Afrika arasındaki tarihi, siyasi, ekonomik, askeri, sosyal ve kültürel bağlantıları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Sırbistan ilişkileri</span>

Çin-Sırbistan ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile Sırbistan Cumhuriyeti devletleri arasındaki ikili ilişkileri kapsar. İki ülke arasında ilişkiler, Yugoslavya SFC'nin 1 Ekim 1949 tarihinde ÇHC'ni tanımasından beri muhafaza edilmiştir; diplomatik ilişkiler de 2 Ocak 1955 tarihinde, her iki ülkenin dışişleri bakanları arasında diplomatik notların değiştirilmesiyle resmen kuruldu. Çin'in Belgrad'da bir büyükelçiliği var; Çin ayrıca Kasım 2006'dan beri Sırbistan Hükûmeti'nin rızasıyla Priştine'de bir temsilci ofis işletmektedir. Sırbistan'ın Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay'da bir genel konsolosluğu vardır. 2017 yılında Çin ile Sırbistan, birbirlerinin vatandaşları için vize muafiyeti uyguladı.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Özbekistan ilişkileri</span>

Çin-Özbekistan ilişkileri Çin ile Özbekistan arasındaki ikili ilişkidir. Her iki ülke de Şanghay İşbirliği Örgütü üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Ermenistan ilişkileri</span>

Çin-Ermenistan ilişkileri, Çin ile Ermenistan arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Çin Halk Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti devletleri oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Gürcistan ilişkileri</span>

Çin-Gürcistan ilişkileri, Çin ile Gürcistan arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Çin Halk Cumhuriyeti ile Gürcistan devletleri 9 Haziran 1992 tarihinde diplomatik ilişkiler kurdular. Bu zamandan beri iki ülke arasındaki ilişkiler giderek ilerlemiş ve ağırlıklı olarak ekonomik işbirliğine odaklanmıştır. Tiflis'te Çin'in bir büyükelçiliği ve Pekin'de Gürcistan'ın bir büyükelçiliği vardır. 2017 yılında Çin, Gürcistan'ın en büyük dördüncü ticaret ortağı ve Gürcü şarabının en büyük ikinci pazarı konumundaydı. Gürcistan "Tek Çin politikası" konusunda taahhüt göstermiştir ve Çin Cumhuriyeti'ni (Tayvan) tanımamaya ek olarak Çin Cumhuriyeti pasaportunu geçerli bir giriş belgesi olarak da tanımamaktadır. Çin ise Abhazya ile Güney Osetya devletlerini tanımayı reddederek Gürcistan'ın toprak bütünlüğüne destek göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Estonya ilişkileri</span>

Çin-Estonya ilişkileri, Çin ile Estonya arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ve Estonya Cumhuriyeti devletleri oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Belarus-Çin ilişkileri</span>

Belarus-Çin ilişkileri, Belarus ile Çin arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Belarus Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) devletleri oluşturmaktadır. Belarus'un Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay, Guangzhou ve Çongçing şehirlerinde başkonsoloslukları vardır. ÇHC'nin Minsk'te işlettiği bir büyükelçiliği vardır.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Ukrayna ilişkileri</span>

Çin-Ukrayna ilişkileri, Çin ile Ukrayna arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ve SSCB sonrası kurulmuş Ukrayna devleti oluşturmaktadır. ÇHC ile Ukrayna, 4 Ocak 1992 tarihinde diplomatik ilişkilerin kurulduğunu duyurdu. Çin'in Kiev'de bir büyükelçiliği ve Odessa'da bir başkonsolosluğu var; Ukrayna'nın da Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay'da bir başkonsolosluğu vardır.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Litvanya ilişkileri</span>

Çin-Litvayna ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti ile Litvanya Cumhuriyeti devletleri arasındaki ikili ilişkileri kapsar. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 14 Eylül 1991 tarihinde kuruldu. Çin'in Vilnius'ta bir maslahatgüzarı var; Litvanya ise Pekin'deki büyükelçiliğini 2021 yılı Aralık ayında kapattı. Bunun dışında Litvanya'nın Hong Kong'da oturan ve Hong Kong ile Makao özel idari bölgelerindeki temsilcisi olarak çalışan bir fahri konsolosu var.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Moldova ilişkileri</span>

Çin-Moldova ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile Moldova Cumhuriyeti devletleri arasındaki ikili ilişkileri kapsar. Çin'in Kişinev'de, Moldova'nın da Pekin'de büyükelçiliği var.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Polonya ilişkileri</span>

Çin-Polonya ilişkileri, Çin ile Polonya arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ve Polonya Cumhuriyeti devletleri oluşturmaktadır. ÇHC'nin Varşova'da bir büyükelçiliği ve Gdańsk'ta bir başkonsolosluğu, Polonya'nın ise Pekin'de bir büyükelçiliği ve Şanghay, Çengdu, Guangzhou ve Hong Kong şehirlerinde başkonsoloslukları var.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Çin ilişkileri</span>

Avusturya-Çin ilişkileri, Avusturya ile Çin arasında hem tarihî olarak sürdürülmüş hem de günümüzde sürdürülmeye devam eden ikili ilişkileri içerir. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Avusturya Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) devletleri oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Çin ilişkileri</span> Arnavutluk ve Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki ikili ilişkiler

Arnavutluk-Çin ilişkileri, tarihî olarak Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) arasındaki ikili ilişkileri içerirdi; günümüzde ise bu ilişkilerin taraflarını Arnavutluk Cumhuriyeti ile ÇHC devletleri oluşturmaktadır. Pekin'de Arnavutluk, Tiran'da ÇHC büyükelçilikleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Macaristan ilişkileri</span>

Çin-Macaristan ilişkileri, Çin ile Macaristan arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Çin'in Budapeşte'de bir büyükelçiliği, Macaristan'ın ise Pekin'de bir büyükelçiliği ve Çongçing, Hong Kong ve Şanghay şehirlerinde başkonsoloslukları var.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Kuzey Makedonya ilişkileri</span>

Çin-Kuzey Makedonya ilişkileri, Çin ile Kuzey Makedonya arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Mevcut durumda Kuzey Makedonya, Tek Çin politikası uyarınca Çin Halk Cumhuriyeti'ni (ÇHC) tanımakta ve bununla resmî ilişkilerde bulunmaktadır; lâkin 1999 ile 2001 yılları arasında Kuzey Makedonya'nın ÇHC ile ilişkileri askıya alındı ve Kuzey Makedonya ÇHC'nin yerine Çin Cumhuriyeti'yle (Tayvan) ilişkiler sürdürdü. Bu iki yıllık dönem boyunca Kuzey Makedonya, Vatikan'ın yanı sıra Çin Cumhuriyeti'ni tanıyan tek iki Avrupa ülkesinden biriydi.

Makao-Türkiye ilişkileri, Makao ile Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir. Türkiye'nin Makao'da bir diplomatik misyonu olmamakla birlikte, Türkiye'nin Hong Kong başkonsolosluğu üzerinden Makao ile ilgili işlemleri gerçekleştirmektedir.

Kazakistan-Pakistan ilişkileri - Kazakistan ve Pakistan arasındaki ikili diplomatik ilişkiler.

Çin ile Orta ve Doğu Avrupa Ülkeleri Arasında İşbirliği, Çin Dışişleri Bakanlığı'nın Çin ile Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri arasındaki ticarî ve yatırım ilişkilerini geliştirmek maksadıyla kurduğu bir platform. Çin'in dışında bu platforma üye olan 14 farklı Orta ve Doğu Avrupa ülkesi bulunmaktadır; bunlar Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Hırvatistan, Karadağ, Kuzey Makedonya, Macaristan, Polonya, Romanya, Sırbistan, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan. Platformun eski üye devletlerinden Litvanya 2021 yılında, Estonya ile Letonya ise 2022 yılında platformdan ayrıldı.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Hindistan ilişkileri</span>

Çin-Hindistan ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti ile Hindistan Cumhuriyeti devletleri arasında sürdürülen ikili ilişkilerdir. Binlerce sene öncesine dayanan bu ilişkiler, tarih boyunca barışçıl bir şekilde sürdürülmüştür, ancak modern çağda, özellikle de Çin Komünist Partisi'nin Çin'de iktidara gelmesinden beri, bu ilişki kimi zaman aksiliklere uğramıştır. İki ülke birbiriyle ekonomik işbirliği girişimlerinde bulunmaya çalışırken, sınır anlaşmazlıkları ile iki ülkede var olan ekonomik milliyetçilik eğilimleri, bu iki ülke arasında gerilim üretmiş unsurlar teşkil etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Güney Kore ilişkileri</span>

Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile Kore Cumhuriyeti arasındaki diplomatik ilişkiler 1992 yılında resmen kuruldu. Bundan önce, ÇHC, yalnızca Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti'ni, Güney Kore ise yalnızca Çin Cumhuriyeti'ni (Tayvan) tanırdı. Güney Kore, Çin Halk Cumhuriyeti ile ilişkiler kurmuş en son Asya ülkesidir. Son senelerde Çin ile Güney Kore, farklı alanlarda aralarındaki stratejik ve kooperatif ortaklıklarını arttırmaya ve üst düzey bir ilişki kurmaya çaba göstermiştir. Bilhassa ticaret, turizm ve çok kültürlülük, bu iki ülke arasındaki kooperatif ortaklığı güçlendirmekteki en önemli etkenleri teşkil etmiştir. Buna rağmen, tarihî, siyasî ve kültürel anlaşmazlıklar, Güney Kore ile Çin arasındaki ilişkiyi şekillendirmeye devam etmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.