İçeriğe atla

Çin'in eyaletleri

Çin'in eyaletleri (Çince: ; pinyin: Shěng), Çin'in en üst düzey idari bölümleridir. Toplam 34 adet eyalet düzeyi bölüm bulunmakta olup bunlardan 23'ü eyalet, dördü doğrudan yönetilen şehir, beşi özerk bölge ve ikisi özel idarî bölgedir.

Eyalet düzeyi idari bölümler

Eyaletler

Eyaletler (省 shěng), genellikle her eyalet hükûmetinin başı olan bir sekreter başkanlığındaki eyalet komiteleridir. Komite sekreterleri eyaletlerin başı olup valiler ise ikinci düzey yöneticilerdir.

Çin Halk Cumhuriyeti, Çin Cumhuriyeti tarafından kontrol edilen Tayvan eyaleti ile Kinmen ve Matsu Adaları'nı hak iddia etmektedir.

Doğrudan yönetilen şehirler

Doğrudan yönetilen şehirler (直辖市 zhíxiáshì), doğrudan merkezi hükûmete bağlı üst düzey şehirlerdir.

Özerk bölgeler

Özerk bölgeler (自治区 zìzhìqū), daha yüksek bir nüfusa sahip belirli bir etnik azınlığın kendi yerel yönetimine sahip olduğu bölgelerdir. Özerk bölgelerin valileri genellikle ilgili etnik gruptan atanmaktadır.

Özel idarî bölgeler

Özel idarî bölgeler (特别行政区 tèbié xíngzhèngqū), yüksek derecede özerkliğe sahip ve kendi kendini yöneten bölgelerdir. Bölgeler temel kanunlara göre savunma ve dış politika haricinde bağımsızdırlar.

Eyalet düzeyi idari bölümler listesi

Sincan Uygur Özerk BölgesiTibet Özerk BölgesiÇinghayKansuSiçuanYünnanNingksia Huy Özerk Bölgesiİç MoğolistanŞensiÇongçingGuizhouGuangksi Zhuang Özerk BölgesiŞansiHenanHubeiHunanGuangdongHainanHebeiHeilongjiangJilinLiaoningPekinTientsinŞantungJiangsuAnhuiŞanghayZhejiangJiangxiFujianHong KongMakaoTayvan Eyaleti (Çin Halk Cumhuriyeti)


AdıHanziPinyinBaşkentTürüKısaltmaBölgeNüfus¹Yoğunluk²Yüzölçümü³ISO
Anhui安徽省ĀnhuīHefeiEyalet皖 wǎnDoğu59,500,510425.91139,700CN-34
Çinghay青海省QīnghǎiXiningEyalet青 qīngKuzeybatı5,626,7227.80721,200CN-63
Çongçing重庆市ChóngqìngBelediye渝 yúGüneybatı28,846,170350.5082,300CN-50
Fujian福建省FújiànFuzhouEyalet闽 mǐnDoğu36,894,216304.15121,300CN-35
Guangdong广东省GuǎngdōngGuangzhouEyalet粤 yuèGüney Merkez104,303,132579.46180,000CN-44
Guangşi广西壮族自治区GuǎngxīNanningÖzerk bölge桂 GuìGüney Merkez46,026,629195.02236,000CN-45
Guizhou贵州省GùizhōuGuiyangEyalet黔 qián ya da 贵 gùiGüneybatı34,746,468197.42176,000CN-52
Hainan海南省HǎinánHaikouEyalet琼 qióngGüney Merkez8,671,518255.0434,000CN-46
Hebei河北省HéběiShijiazhuangEyalet冀 jìKuzey71,854,202382.81187,700CN-13
Heilongjiang黑龙江省HēilóngjiāngHarbinEyalet黑 hēiKuzeydoğu38,312,22484.38454,000CN-23
Henan河南省HénánZhengzhouEyalet豫 yùGüney Merkez94,023,567563.01167,000CN-41
 Hong Kong香港特别行政区XiānggǎngÖzel idari bölge港 gǎngGüney Merkez7,061,2006,396.011,104CN-91
Hubei湖北省HúběiVuhanEyalet鄂 èGüney Merkez57,237,740307.89185,900CN-42
Hunan湖南省HúnánÇangşaEyalet湘 xiāngGüney Merkez94,023,567563.01167,000CN-43
İç Moğolistan內蒙古自治区Nèi MěnggǔHohhotÖzerk bölge内蒙 NèiměngKuzey24,706,32120.881,183,000CN-15
Jiangsu江苏省JiāngsūNankinEyalet苏 sūDoğu78,659,903766.66102,600CN-32
Jiangxi江西省JiāngxīNanchangEyalet赣 gànDoğu44,567,475266.87167,000CN-36
Jilin吉林省JílínChangchunEyalet吉 jíKuzeydoğu27,462,297146.54187,400CN-22
Kansu甘肃省GānsùLanzhouEyalet甘 gān ya da 陇 lǒngKuzeybatı25,575,25456.29454,300CN-62
Liaoning辽宁省LiáoníngShenyangEyalet辽 liáoKuzeydoğu43,746,323299.83145,900CN-21
 Makao澳门特别行政区ÀoménÖzel idari bölge澳 àoGüney Merkez552,30019,044.8229CN-92
Ningşia宁夏回族自治区NíngxiàYinchuanÖzerk bölge宁 níngKuzeybatı6,301,35094.8966,400CN-64
Pekin北京市BěijīngBelediye京 jīngKuzey19,612,3681,167.4016,800CN-11
Siçuan四川省SìchuānÇengduEyalet川 chuān ya da 蜀 shǔGüneybatı80,418,200165.81485,000CN-51
Sincan新疆维吾尔自治区XīnjiāngUrumçiÖzerk bölge新 xīnKuzeybatı21,813,33413.131,660,400CN-65
Şanghay上海市ShànghǎiBelediye沪 hùDoğu23,019,1483,630.206,341CN-31
Şansi山西省ShānxīTaiyuanEyalet晋 jìnKuzey35,712,111228.48156,300CN-14
Şantung山东省ShāndōngJinanEyalet鲁 lǔDoğu95,793,065622.84153,800CN-37
Şensi陕西省ShǎnxīXi'anEyalet陕 shǎn ya da 秦 qínKuzeybatı37,327,378181.55205,600CN-61
Tayvan[DN 1]台湾省TáiwānTaipeiEyalet (iddia)台 táiDoğu35,581CN-71
Tibet西藏自治区XīzàngLhasaÖzerk bölge藏 zàngGüneybatı3,002,1662.441,228,400CN-54
Tientsin天津市TiānjīnBelediye津 jīnKuzey12,938,2241,144.4611,305CN-12
Yünnan云南省YúnnánKunmingEyalet滇 diān ya da 云 yúnGüneybatı45,966,239116.66394,000CN-53
Zhejiang浙江省ZhèjiāngHangzhouEyalet浙 zhèDoğu54,426,891533.59102,000CN-33

Notlar: ¹ 2010 yılı itibarı ile;[1] ² km²; ³ /km²

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

  1. ^ 1949'da kurulduğundan beri Çin Tayvan'ı 23. eyaleti olarak görmüştür. Ancak ÇHC hiçbir zaman Tayvan'ı kontrolü altına alamamıştır. Tayvan Adası ve Pescadores Adaları'ndan oluşan Tayvan eyaletini Çin Cumhuriyeti yönetmektedir. Çin Cumhuriyeti aynı zamanda Fujian eyaletinin Kinmen ilçesini ve Lienchiang ilçesinin bir kısmını da yönetmektedir.

Kaynakça

  1. ^ "Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census (No. 2)". National Bureau of Statistics of China. 29 Nisan 2011. 14 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Tibet Özerk Bölgesi</span> Çinde özerk bir bölge

Tibet Özerk Bölgesi ya da Çince ismiyle Xizang Özerk Bölgesi, kısaca Tibet veya Xizang, Güneybatı Çin'de, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC)'ne bağlı eyalet düzeyinde bir özerk bölgedir. Toprakları, geleneksel Tibet bölgesine ait Ü-Tsang ile Kham bölgeleriyle örtüşür.

Çinliler ; çoğunlukla soy, etnisite, uyrukluk, vatandaşlık veya diğer bağlılık vasıtasıyla Çin ile ilişkili çeşitli kişiler veya gruplardır.

<span class="mw-page-title-main">İç Moğolistan</span> Çinin kuzeydoğusunda özerk bölge

İç Moğolistan ya da resmî adıyla İç Moğolistan Özerk Bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı bir özerk bölge. Ülkenin kuzey ve kuzeydoğusunda bulunur. Kuzeyde Moğolistan, doğuda Heilongjiang, Jilin ve Liaoning, güneyde Hebei, Şansi ve Şensi yönetim bölgeleri ile Ningxia özerk bölgesi, batıda da Gansu yönetim bölgesi ile çevrilidir. Yüzölçümü 1.183.000 km², yönetim merkezi Huhhot'tur. Nüfus; 24.049.155 (2020).

<span class="mw-page-title-main">Guangdong</span> Güney Çin denizi kıyısında bulunan, Çinin en kalabalık eyaleti.

Guangdong, Güney Çin'de, Güney Çin Denizi'nin kuzey kıyısında Çin'in 23 eyaletinden (sheng) biridir. Eyalet başkenti Guangzhou'dur. Toplam yaklaşık 179,800 km2 (69,421 sq mi), alanda 126,84 milyon nüfusuyla Guangdong, Çin'in en kalabalık eyaleti ve bölgeye göre 15'inci en büyük ve aynı zamanda dünyanın en kalabalık üçüncü ülke alt bölümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Çin'deki etnik gruplar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Çin Halk Cumhuriyeti'nin 56 resmî etnik grubu, Çin hükûmeti "Millî Bölge Özerkliği" (民族区域自治/民族區域自治) adlı siyasetini takip ederek vatandaşlarını etnik gruplarına bölerek belli bölgelerde ayrıcalık haklarını tanımaktadır. Gruplarının hangi etnik grubuna bağlı olacağına karar veren yönetim işlemlerine "Millet Tanımlama İşlemleri" (民族识别工作/民族識別工作) denilmektedir.

Çin'in büyük nüfusu ve yüzölçümü nedeniyle idarî bölümleri antik çağlardan beri çeşitli düzeylere ayrılmıştır. Çin'in anayasasına göre üç de jure idarî bölüm olmasına rağmen günümüzde beş de facto idarî bölüm bulunmaktadır: eyalet, il, ilçe, belde ve köy.

<span class="mw-page-title-main">Tayvan'ın idari bölümleri</span>

Yaygın olarak Tayvan adıyla bilinen ve Tayvan, Pescadores, Kinmen, Matsu olmak üzere dört ana adayı ve bazı küçük adaları yöneten Çin Cumhuriyeti'nin idarî bölümleri, iki il ve altı özel şehirden oluşmakta olup illerde 3 il şehri ile 13 ilçeye ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tayvan (Çin Halk Cumhuriyeti)</span>

Tayvan, Çin'in 23. eyaleti olarak kabul ettiği bölgedir. Çin Halk Cumhuriyeti hiçbir zaman Tayvan Adası'nı kontrol etmemiş olup günümüzde Çin Cumhuriyeti tarafından idare edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin'deki şehirler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, Çin'deki şehirler listesidir. Hong Kong ve Makao dahil olmak üzere Çin'in idari bölümlerine göre, eyalet düzeyi, il düzeyi şehirler ve ilçe düzeyi şehirler olmak üzere üç şehir seviyesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çin'in özerk bölgeleri</span>

Çin'de "özerk bölge", üst düzey bir idari bölümdür. Özerk bölgeler Çin'deki eyaletler gibi kendi yerel hükûmetine sahiptir, ancak özerk bölgeler daha fazla yasama hakkına sahiptir. Özerk bölge, belirli bir azınlığın nüfusunun daha yüksek olduğu bir azınlık varlığıdır.

Sincan Üretim ve İnşaat Kolordusu, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunan bir ekonomik ve paramiliter örgüttür. Sincan Üretim ve İnşaat Kolordusu Sincan'daki bazı orta ölçekli şehirlerin yanı sıra yerleşim birimleri ve çiftlikler üzerinde idari yetkilere sahip olup yetkili bulunduğu alanlardaki sağlık ve eğitim gibi hükûmet işlevlerini yerine getiren kendi idari yapısına sahiptir. Sincan Uygur Özerk Bölgesi Hükûmeti genellikle bu bölgelerin idaresine müdahale etmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin'in doğrudan yönetilen şehirleri</span>

Doğrudan yönetilen şehir, Çin'in eyalet düzeyi idari bölümleri ve en üst düzey şehirler için kullanılan bir tanımdır. İlçe düzeyindeki şehirler genellikle il düzeyi idari bölümler tarafından yönetilir, ancak bazıları doğrudan eyalet düzeyindeki idari bölümlere bağlıdırlar.

<span class="mw-page-title-main">Çin'in ilçeleri</span> Çinin üçüncü düzey idari bölümler

Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilçeleri, Çin'in üçüncü düzey idari bölümleridir. Hainan ve doğrudan yönetilen şehirler ise doğrudan ilçelere ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Özerk il (Çin Halk Cumhuriyeti)</span> Çinde il düzey idari bölüm

Özerk il, Çin'in bir etnik azınlığın nüfusun yarısını oluşturduğu veya önemli azınlıkların yurtları olan il düzey idari bölümleridir. Özerk illerin resmi adları bölgedeki en baskın, bazen de iki ve nadiren de üç azınlığın adını almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eyalet altı şehir</span>

Eyalet altı şehir, Çin'in ekonomi ve hukuk açısından bağımsız yönetilen il düzeyi şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Yünnan</span>

Yünnan, Çin'in güneybatısında bulunan bir eyalet. Yüzölçümü yaklaşık 394.000 km2, 2010 itibarıyla yaklaşık 46 milyon kişilik nüfusa sahip. Eyaletin başkenti, kendisi de eskiden "Yünnan" olarak bilinen Kunming şehri. Yünnan eyaleti kuzeyde Siçuan eyaleti, kuzeydoğuda Guizhou eyaleti, doğuda Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi, güneydoğuda Vietnam, güneyde Laos, batıda Birmanya ve kuzeybatıda Tibet Özerk Bölgesi ile sınır paylaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Changshou</span>

Changshou, Çin'in doğrudan yönetilen şehirlerinden biri olan Çongçing'in semtlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Sincan (Çin Cumhuriyeti eyaleti)</span>

Sincan Eyaleti veya Xinjiang Eyaleti, Çin Cumhuriyeti'nin eski bir eyaletidir. İlk başta 1884 yılında Çing Hanedanı'nın bir eyaleti olarak kurulmuş Xinjiang Eyaleti'nin kapsadığı toprakların çoğu artık 1955 yılında Çin Halk Cumhuriyeti devleti tarafından kurulmuş Sincan (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunur. Kuomintang'ın Çin İç Savaşı'nı kaybetmesi sonrasında Xinjiang Eyaleti'nin özgün eyalet hükûmeti, "Sinkiang Eyalet Hükümeti Ofisi" (新疆省政府辦事處) ismi altında Taipei'ye taşındı, fakat 1992 yılında bu kuruluş feshedildi.

Bu listenin kapsamı iller, özerk bölgeler, belediyeler ve özel idare bölgeleri gibi birinci kademe idari bölümlerin başkent’leri ile sınırlıdır. Ayrıca bir eyalet tarafından yönetilen ancak birçok yönden bir ilden bağımsız olarak yönetilen eyalet altı şehirleri de içerir.