Çin'de siyaset
 |
| Şu bir parçasıdır: Çin devlet yapısı |
|
Çin Halk Cumhuriyeti'nde siyaset, tek bir partinin (Çin Komünist Partisi) yönettiği yarı başkanlık sosyalist cumhuriyetin çerçevesinde yer almaktadır. Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC)'nde devlet gücü; Komünist Partisi, Merkezi Halk Hükümeti ve bunun eyalet seviyesinde ve yerel seviyedeki temsili aracılığıyla uygulanır. Çin Komünist Partisi, Çin Halk Cumhuriyeti halkı arasında yer alan iç anlaşmazlıkları yönetmek ve izlemek için Dahili Referans kullanır.[1][2] Sosyalist devletin yüce liderliğine Batı etkilerinin meydan okumasını önlemek amacıyla Şi-Li Yönetimi, Çin'deki ideolojik alan üzerinde daha sıkı kontroller uygulayan Dokuz Numaralı Belge'yi Çin Komünist Partisi üyeleri arasında dağıttırdı.[3][4][5]
Çift liderlik sistemi altında her yerel büro, yerel liderin ve bir üst kademedeki ilgili ofisinin, büro makamının veya bakanlığın liderinin eşdeğer yetkisine sahiptir. İlçe seviyesindeki Halk Kongresi üyeleri seçmenler tarafından seçilir. Bu ilçe seviyesindeki halk kongreleri, yerel hükûmeti gözetleme sorumluluğuna sahiptir ve eyalet seviyesi (ya da doğrudan yönetilen şehirlerin durumunda belediye seviyesi)ndeki halk kongrelerine üyeler seçer. Eyalet Halk Kongresi de her sene Mart ayında Pekin'de bir araya gelen Ulusal Halk Kongresi'nin üyelerini seçer.[6] Her kademede iktidardaki Komünist Parti komitesi, yerel kongre ve daha üst kademelere seçilecek adayların seçiminde büyük rol oynamaktadır.
Ülkenin devlet başkanı itibari olarak Çin devlet başkanıdır. Ulusal Halk Kongresi uyarınca törensel figüran olarak görev yapar.[a] Çin Başbakanı hükûmet başkanıdır; hem dört tane başbakan yardımcısı hem de bakanlık ve komisyon başkanlarından oluşan Devlet Konseyi'ne başkanlık eder. Tek partili bir devlet olup Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri hem devlet hem de hükûmet üzerinde nihai güç ve yetki sahibidir. Devlet Başkanı, Genel Sekreter ve Merkezi Askeri Komisyonu Başkanı unvanları, 1993 yılından bu yana eş zamanlı olarak hepsi tek bir kişi tarafından tutulmuş ve bireye tüm ülke üzerinde de jure ve de facto güçler verir.
Çin'in nüfusu, coğrafi genişliği ve sosyal çeşitliliği, Pekin'den yönetme girişimlerinde zorluklar oluşturur. 1980'lerde yapılan ekonomik reformlar ve merkezi hükûmetin birçok alandaki karar mekanizmalarının ülke çapında devredilmesinin yanı sıra yerel Komünist Parti yetkililerin kendilerini zenginleştirmede gösterdikleri büyük ilgi nedeniyle merkezi hükûmetin tüm ülke üzerinde kendi yetkisini uygulamak zaman geçtikçe daha zor olmuştur.[8] ÇHC'nin ilk kırk yılından ziyade siyasi güç, son zamanlarda daha az kişisel ve daha çok kuruluşlara dayalı olmuştur. Örneğin, Deng Şiaoping hiçbir zaman Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri, Devlet Başkanı ya da Başbakan değildi, ancak on yıl boyunca yine Çin'in lideri olarak görev yaptı. Günümüzde ise Çin liderlerinin yetkisi, kendi kurumsal temellerine çok daha fazla bağlıdır. Hong Kong'daki Kayıp Kitapçılar olayı kamuoyuna, Çin Komünist Partisi'nin üst düzeylerinde farklı siyasi kadroyla siyasi çatışmanın hâlâ Çin siyasetinde egemen olduğunu hatırlattı.[9]
Merkezi hükûmetin zaman geçtikçe daha çok parti üyeleri, yerel ve bölgesel liderler, parti üyesi olmayan nüfuzlu kimseler ve genel nüfusun arasında fikir birliği oluşturması gerekmektedir.[10] Bununla birlikte, kontrol çoğunlukla bilgi kontrolü yoluyla daha büyük grupların üzerinde sürdürülür. Çin Komünist Partisi, Çin'in sosyalizmin ilk aşamalarında olduğunu varsayar. Birçok Çinli ve yabancı gözlemci ise, ÇHC'nin bir kamu mülkiyet sisteminden özel mülkiyetin daha büyük bir rol oynadığı bir sisteme geçiş yaptığını varsayar. Konutların özelleştirilmesi ve eğitim ve istihdam konularında seçim yapma özgürlüklerinin arttırılması, bir zamanlar Komünist Parti'nin toplum üzerindeki kontrolünü oluşturan iş ünitesi sistemini ciddi biçimde zayıflattı. Çin'in karmaşık siyasi, etnik ve ideolojik mozaiği, yüzeyin altında Çin Komünist Partisi Propaganda Bölümü'nün idealleştirilmiş söylevinden çok daha az üniform olup, basit kategorizasyona karşı koymaktadır.[11]
Piyasa reformlarının sosyal, kültürel, siyasi ve ekonomik sonuçları giderek daha çok belirginleşmesiyle, eski yoldaşlık düzeniyle yeni vatandaşlık düzeni arasındaki gerilimler daha da keskinleşiyor. Merkez Parti Okulu'nun araştırma direktörü yardımcısı Zhou Tianyong gibi bazı Çinli akademisyenler, Çin'in orta sınıf egemen bir siyasete aşırı derecede çalkantılı bir geçiş yapmasını önlemek için kademeli politik reformun yanı sıra önümüzdeki yirmi yılda aşırı hızlı değişimi ısrarla isteyenlerin baskı altında tutulması gerektiğini savunur.[12][13] Bazı Çinliler Kültür Devrimi'ne geri bakıp yerel karışıklıklar nedeniyle Komünist Parti'nin kontrol kaybetmesi durumunda kaosun ortaya çıkmasından korkar, bu nedenle artan siyasi değişim baskısı karşısında güçlü bir izleme ve kontrol sistemi uygulanmaktadır.
Ayrıca bakınız
- Çin'de usulsüzlük
- Çin'deki siyasi partiler listesi
- Çin'in dış ilişkileri
Kaynakça
- ^ Devlet başkanı unvanı büyük oranda güçsüzdür; 1982 Çin anayasası doğrultusundaki güç ve işlevleri bir anayasal hükümdar ya da bir parlamenter cumhuriyetin devlet başkanınkine benzer.[7]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ http://www.china.org.cn/english/chuangye/55414.htm 5 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. National People's Congress system overview on China.org.cn
- ^ Krishna Kanta Handique State Open University 2 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., EXECUTIVE: THE PRESIDENT OF THE CHINESE REPUBLIC.
- ^ He Qinglian (1996). 现代化的陷阱 (Modernleşmenin Tuzakları) (Çince).
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2017.
- ^ Yang, Dali. Remaking the Chinese Leviathan, Stanford University Press, 2004.
- ^ Boum, Aomar (1999). Journal of Political Ecology: Case Studies in History and Society 23 Kasım 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved April 18, 2006.
- ^ Part I of summary of Zhou Tianyong's 2004 book Reform of the Chinese Political System 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Accessed February 7, 2007.
- ^ Part II of summary of Zhou Tianyong's 2004 book Reform of the Chinese Political System 13 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Accessed February 7, 2007.
