İçeriğe atla

Çin'de konuşulan diller

Çin'deki dil grupları.

Ethnologue verilerine göre Çin'de toplam 298 yaşayan dil konuşulmaktadır.[1] Bu dillerin birçoğu, Çin'deki tanınmış etnik gruplar tarafından konuşulur. Çin'deki en yaygın dil yedi ana lehçe grubuna bölünür ve Hanyu (Çince (basitleştirilmiş): 汉语; Çince (geleneksel): 漢語; pinyin: Hànyǔ) olarak bilinir. Çin'de bu dille ilgili çalışmalar, kendine özgü bir akademik disiplin olarak düşünülmektedir.[2] Hanyu kapsamına giren lehçe grupları, birbirinden hem morfolojik hem de fonetik açıdan o kadar çok farklılık gösterir ki farklı bölgelerde konuşulan lehçeler karşılıklı olarak anlaşılmaz. Çince, Moğolca, Tibetçe, Uygurca ve Zhuangca, Çin'de en çok öğrenilen ve hükûmetten en çok destek gören dillerdir.

Mandarinin bir değişkesi olan Standart Çince (Çin'de Putonghua olarak bilinir), Çin anakarasındaki resmî dil olup Mandarinin konuşulduğu bölgelerde ve daha az oranda da anakaranın diğer bölgelerinde bir lingua franca olarak işlev göstermektedir. Çin'deki özerk bölgelerin kendi ek resmî dilleri vardır. Örneğin, Tibet Özerk Bölgesi'nde Tibetçe, İç Moğolistan'da ise Moğolca resmî dil olarak geçer. Anakaradaki dillerle ilgili kanunlar Hong Kong ya da Makao'da geçerli değildir; bu bölgelerin anakaradan farklı olan resmî dilleri vardır (Kantonca, İngilizce ve Portekizce).

Dil aileleri

Çin sınırları içerisinde yaşayan milletlerin konuştuğu diller aşağıdaki dokuz dil ailesine aittir.

Kaynakça

  1. ^ Languages of China 9 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi – from Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International.
  2. ^ Dwyer, Arienne (2005). The Xinjiang Conflict: Uyghur Identity, Language Policy, and Political Discourse (PDF). Political Studies 15. Washington: East-West Center. ss. 31-32. ISBN 1-932728-29-5. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ocak 2017. Tertiary institutions with instruction in the languages and literatures of the regional minorities (e.g., Xinjiang University) have faculties entitled Hanyu xi ("Languages of China Department") and Hanyu wenxue xi ("Literatures of the Languages of China Department"). 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çince</span> Çin ve çevresinde konuşulan bir dil

Çince, Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya, Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Moğolca</span> Moğol yerlisinin konuştuğu dil

Moğolca, Moğolistan ve civardaki bazı özerk bölgelerde resmî dil olan Asya dilidir.

<span class="mw-page-title-main">İç Moğolistan</span> Çinin kuzeydoğusunda özerk bölge

İç Moğolistan ya da resmî adıyla İç Moğolistan Özerk Bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı bir özerk bölge. Ülkenin kuzey ve kuzeydoğusunda bulunur. Kuzeyde Moğolistan, doğuda Heilongjiang, Jilin ve Liaoning, güneyde Hebei, Şansi ve Şensi yönetim bölgeleri ile Ningxia özerk bölgesi, batıda da Gansu yönetim bölgesi ile çevrilidir. Yüzölçümü 1.183.000 km², yönetim merkezi Huhhot'tur. Nüfus; 24.049.155 (2020).

<span class="mw-page-title-main">Çinghay</span>

Çinghay, Çin'in kuzeybatısında bir eyalettir. Tibet Platosu'nda yer alır. Kuzeybatıda Kansu, güneydoğuda Siçuan eyaletleri, kuzeybatıda Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve güneybatıda da Tibet Özerk Bölgesi'yle çevrilidir.

Çin-Tibet dil ailesi, 400'den fazla Doğu Asya dilini içeren bir dil ailesi. Çin-Tibet dilleri, 40'ı aşkın farklı alt gruba sahiptir. Ancak genellikle Çin dilleri ile bu gruba ait olmayan tüm farklı grupları tanımlamak için kullanılan Tibet-Birman dilleri şeklinde ayrılmaktadır. Ailenin en çok konuşulan üyeleri Çince, Tibetçe, Dzongka ve Birmanca olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kansu</span>

Kansu (Çince : 甘肃; Çince : 甘肅; pinyin: Gānsù

<span class="mw-page-title-main">Salarca</span> Salar halkı tarafından konuşulan türk dili

Salarca, çoğunlukla Çin'in Çinghay ve Kansu eyaletlerinde yaşayan Salar halkı tarafından konuşulan bir Türk dilidir. Türk dillerinin Oğuz kolunun doğu parçasıdır, diğer Oğuz dilleri çoğunlukla Batı ve Orta Asya'da konuşulmaktadır. Salarlar yaklaşık 105.000 kişidir, yaklaşık 70.000'i (2002) Salar dilini ana dil olarak konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yugurlar</span> Türk halkı

Yugurlar veya Sarı Uygurlar bir Türk etnik grubu ve Çin'in resmi olarak tanınan 56 etnik grubundan biridir, 2000 nüfus sayımına göre 16.719 kişilerdir. Yugurlar çoğunlukla Çin'in Kansu eyaletindeki Sünen Yugur Özerk bölgesinde yaşamaktadırlar. Çoğunlukla Tibet Budizmine inanmaktadırlar. Yugurların çoğu Türk dili, doğu eyaletlerinde ise Moğolca ve Çince konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Ningşia Huy Özerk Bölgesi</span>

Ningksia Huy Özerk Bölgesi, Çin'de bulunan bir özerk bölgedir. Ülkenin kuzeyinde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Çin'deki etnik gruplar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Çin Halk Cumhuriyeti'nin 56 resmî etnik grubu, Çin hükûmeti "Millî Bölge Özerkliği" (民族区域自治/民族區域自治) adlı siyasetini takip ederek vatandaşlarını etnik gruplarına bölerek belli bölgelerde ayrıcalık haklarını tanımaktadır. Gruplarının hangi etnik grubuna bağlı olacağına karar veren yönetim işlemlerine "Millet Tanımlama İşlemleri" (民族识别工作/民族識別工作) denilmektedir.

Çin dilleri ya da Çin dil ailesi, Çin'de yaşayan Hanların konuştuğu dillerin tümüne verilen addır. Çin-Tibet dil ailesine dahil kollardan birini oluşturmaktadır. Bu diller ayrıca Sinitik diller olarak da adlandırılır.

Eynular Çin'in batı kesiminde yer alan Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan bir toplum. Nüfusları 30.000 kişidir. Çoğunlukla Taklamakan Çölü dolaylarında yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">Heilongjiang</span>

Heilongjiang, Çin'in kuzeydoğusunda bulunan bir eyalet. "Heilongjiang"'ın asıl anlamı 'Kara Ejderha Nehri'; bu, Amur Nehri'nin Çince ismidir. Heilongjiang'ın tek karakterli kısaltılması 黑 (Hēi)'dir. Bölgenin Mançuca ismi, "Sahalin" isminin türettiği Sahaliyan ula 'dır; aynı anlamı taşıyan Moğolca ismi ise Qaramörin.

<span class="mw-page-title-main">Liaoning</span>

Liaoning, Çin'in kuzeydoğusunda bulunan bir eyalettir. Eyalet, günümüzdeki haliyle 1907 yılında Fengtian ismiyle kuruldu, ancak isim 1929'da "Liaoning" olarak değiştirildi. Eyalet başkenti ayrıca o dönemde Shenyang'ın eski ismi olan Shengjing'in Mançuca telaffuzu olan Mukden olarak bilinirdi. Japon Mançukuo kukla rejimi altında eyaletin ismi 1907'deki ismine dönüştürüldü, fakat Liaoning ismi 1945'te yine geri getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Jilin</span>

Jilin, Çin'in kuzeydoğusunda bulunan bir eyalet. Doğuda Kuzey Kore ve Rusya, kuzeyde Heilongjiang eyaleti, güneyde Liaoning eyaleti ve batıda İç Moğolistan ile sınır paylaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yünnan</span>

Yünnan, Çin'in güneybatısında bulunan bir eyalet. Yüzölçümü yaklaşık 394.000 km2, 2010 itibarıyla yaklaşık 46 milyon kişilik nüfusa sahip. Eyaletin başkenti, kendisi de eskiden "Yünnan" olarak bilinen Kunming şehri. Yünnan eyaleti kuzeyde Siçuan eyaleti, kuzeydoğuda Guizhou eyaleti, doğuda Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi, güneydoğuda Vietnam, güneyde Laos, batıda Birmanya ve kuzeybatıda Tibet Özerk Bölgesi ile sınır paylaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Monguorlar</span>

Monguorlar ya da Tular, Tsagaan Mongol olarak da bilinirler, Çin'de resmî olarak tanınan 56 etnik gruptan biridir. "Tu" etnik kategorisi 1950'lerde oluşturuldu.

Luobalar ya da Lhobalar, Tibet'in güneydoğusundaki Pemako bölgesinde ve bunun civarında yaşayan, Çin-Tibet dillerini konuşan çeşitli kabile halklarından oluşan bir etnik grup. Çin Halk Cumhuriyeti devletinin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Asya'daki diller</span>

Asya Dilleri


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.