| Çimu dilleri | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | Peru Andları |
| Sınıflandırma | Çimu-Çipaya |
| Alt bölümler |
|
Çimu dilleri (İngilizce: Chimuan languages, Chimúan languages, Yuncan languages), Güney Amerika'da kuzey Peru ile Ekvador arasından Andlar'da soyu tükenmiş üç dilden oluşan Kızılderili dil ailesi. Konuşanları Kolomb öncesi Çimu kültürünü oluşturmuşlardı.
Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.
Macarca (kendi dilinde
İran dilleri veya İranî diller, Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-İran dilleri koluna bağlı dil öbeği. Günümüzde 150-200 milyon kişinin bu dil grubuna ait dilleri konuştuğu tahmin edilir. İran dilleri tarihsel gelişim açısından üç gruba ayrılır: Eski İran dilleri, Orta İran dilleri ve Yeni İran dilleri.
İskoçça (Gàidhlig), Hint-Avrupa dil ailesinin Kelt dilleri koluna ait dil. Birleşik Krallık'a bağlı İskoçya'nın İngilizce yanında bir resmî dili.
Slav dilleri, Slavların konuştuğu dillerin oluşturduğu dil ailesi. Hint-Avrupa dil ailesinin Baltık-Slav dilleri koluna mensup olan bu dil grubu diğer Hint-Avrupa dilleri ile akraba olmasına rağmen aralarında pek çok farklılık bulunmaktadır.
Peştuca ya da Afganca, Afganistan’da ve Pakistan’ın batı kesiminde yaşayan Peştunların konuştuğu dil. Hint-Avrupa dillerinin Hint-İran dilleri öbeğine bağlıdır. Kırk beş harfli bir alfabesi vardır. Bazı sesler Sanskritçede de bulunur.
Cáñar, (okunuşu: Kanyar) İspanya'nın on yedi özerk bölgesinden, ülkenin güneyinde en fazla nüfusu sahip bulunan Endülüs otonom bölgesine bağlı sekiz eyaletten biri olan Granada'ya bağlı 170 belediyeden biridir. Cáñar belediyesinin nüfusu, 2005 yılı nüfus sayımlarına göre 3838 kişidir.
Carataunas, İspanya'nın on yedi özerk bölgesinden, ülkenin güneyinde en fazla nüfusu sahip bulunan Endülüs otonom bölgesine bağlı sekiz eyaletten biri olan Granada'ya bağlı 170 belediyeden biridir. Carataunas belediyesinin nüfusu, 2005 yılı nüfus sayımlarına göre 204 kişidir.
Ural dilleri, içinde otuz dokuz dil barındıran ve toplamda 25 milyon insan tarafından konuşulan dil ailesidir. Dünya üzerinde en çok konuşanı olan Ural dilleri, sırasıyla Macarca, Fince, Estonca, Marice ve Udmurtçadır. Yine dünyada içinde belirgin olarak Ural dilleri konuşanı barındıran ülkeler Estonya, Finlandiya, Macaristan, Romanya, Rusya, Sırbistan ve Slovakya'dır.
Eski Nors dili, Vikingler döneminde, yaklaşık 1300'lere kadar, İskandinavya'da ve Vikinglerin kontrol ettiği deniz aşırı yerleşim birimlerinde konuşulmuş Kuzey Cermen dili. 8. yüzyılda kullanılan Proto Norsçadan türemiştir. Bu dönemlerden kalan belgelerin çoğu, Orta Çağ İzlandacasına ait olduğundan dilin kabul edilen standart hali Eski Batı Nors dili olarak geçen lehçedir. Bu lehçe Eski İzlandaca ve Eski Norveççeyi içerir. Fakat Eski Nors dilini konuşanların çoğu aslında Danimarka ve İsveç yerleşimlerinde konuşulan Eski Doğu Nors dili lehçesini kullanmaktaydılar.
Çin dilleri ya da Çin dil ailesi, Çin'de yaşayan Hanların konuştuğu dillerin tümüne verilen addır. Çin-Tibet dil ailesine dahil kollardan birini oluşturmaktadır. Bu diller ayrıca Sinitik diller olarak da adlandırılır.
Yahudi Trablus Arapçası(veya Trablus Yahudi Arapçası, Yahudi Trablus-Libya Arapçası, Tripolita'it, Yudi olarak da bilinir) eskiden Libya'da yaşayan Yahudilerin konuştukları Arapça çeşididir. Bu dili konuşanların birçoğu bugün İsrail ve İtalya'da yaşamaktadır. Bu dili 40 yaş ve üzeri insanlar bilmektedir. Yahudi Tripolitan Arapçası, Libya Arapçasına göre farklılıklar gösterir; bu dil daha çok yerleşik hayatta kullanılan Arapçaya benzerken Libya Arapçası göçebe yaşayan bedevi Arapçası'ndan etkilenmiştir.
Dil ailesi, birbiriyle aynı kökten gelen ve soysal açıdan akraba dil topluluğuna verilen ad. Aynı dil ailesine mensup dillerin, ortak bir proto dilden türediği kabul edilir. Ethnologue'a göre dünyada 7.000'i aşkın yaşayan dili kapsayan 142 farklı dil ailesi bulunmaktadır.
Çimular ya da Çimu kültürü, günümüzdeki kuzey Peru topraklarında 1100-1470 yılları arasında Chimor denen krallığı Moçe kültüründen sonra gelişen ve İnka İmparatorluğundan önce yıkılan Güney Amerika Kızılderili kültürü ve bu kültürü oluşturan halk. Çimu dilleri ailesine giren ve Çimuca olarak adlandırılan dillerinin konuşanı yoktur.
Çimu ya da Chimú şu anlamlara gelebilir:
Moçikaca, Peru'da Kolomb öncesi Çimu ve Moçe kültürlerini oluşturan halklar tarafından konuşulan Çimu dilleri ailesinden bir Kızılderili dilidir. İlk kaydı 1607 yılında yapılan Moçikacanın yaklaşık 1920'de soyu tükenmiştir.
Avustronezya dilleri, Güneydoğu Asya, Tayvan, Okyanusya ve Madagaskar'da konuşulan, yeryüzündeki en büyük temel dil ailelerinden biridir. Avustronezyalılar olarak adlandırılan 386 milyondan çok konuşuru olan aile, bu açıdan dünyanın en büyük beşinci dil ailesidir. Aile 1257 dili içinde barındırmasıyla ise en çok dile sahip ikinci dil ailesi olmaktadır.
Helenik diller, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı dillerdir. Çoğu sınıflandırmada yalnızca Yunancayı kapsamaktadır ancak bazı dilbilimciler Helenik terimini Yunanca ile ayrı bir dil olacak yeterlilikte farklılıkları olduğu düşünülen ya antik komşu diller ile, ya da modern lehçeleri arasında gruplandırma amacıyla kullanmaktadır.
Ethnologue verilerine göre Çin'de toplam 298 yaşayan dil konuşulmaktadır. Bu dillerin birçoğu, Çin'deki tanınmış etnik gruplar tarafından konuşulur. Çin'deki en yaygın dil yedi ana lehçe grubuna bölünür ve Hanyu olarak bilinir. Çin'de bu dille ilgili çalışmalar, kendine özgü bir akademik disiplin olarak düşünülmektedir. Hanyu kapsamına giren lehçe grupları, birbirinden hem morfolojik hem de fonetik açıdan o kadar çok farklılık gösterir ki farklı bölgelerde konuşulan lehçeler karşılıklı olarak anlaşılmaz. Çince, Moğolca, Tibetçe, Uygurca ve Zhuangca, Çin'de en çok öğrenilen ve hükûmetten en çok destek gören dillerdir.
ISO 639-3:2007 dil adlarının kapsamlı gösterimi için Alfa-3 kodudur. ISO 639 serisindeki dil kodları için uluslararası bir standarttır. Dilleri tanımlamak için üç harfli kodlar tanımlar. Standart, 1 Şubat 2007'de Uluslararası Standartlar Teşkilatı (ISO) tarafından yayınlanmıştır. ISO 639-3, bilinen tüm doğal dilleri kapsamak amacıyla 639-2 alfa-3 kodlarını genişletir.
