Çiligra Deniz Muharebesi
| Çiligra Deniz Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
 Çiligra Deniz Muharebesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Rus İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Giritli Hüseyin Paşa | Fyodor Uşakov | ||||||
| Güçler | |||||||
| 18 kalyon 17 firkete | 18 kalyon 21 küçük gemi | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bazı kalyonlar hasarlı | 1 kalyon ağır hasarlı | ||||||
Çiligra Deniz Muharebesi ya da Kavarna Deniz Muharebesi, 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.
Giritli Hüseyin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ile Fyodor Uşakov komutasındaki Rus donanması arasında Varna'nın 40 km kuzeydoğusundaki Çiligra Burnu'nun açıklarında 11 Ağustos 1791 tarihinde meydana gelen muharebede taraflar kesin sonuç alamazken, aynı gün imzalanan Kalas Mütarekesiyle taraflar savaş haline son verdiler.[1]
Muharebe öncesi
Rus ordusu 1791 ilkbaharından itibaren İbrail üzerine karadan hücum ederken Fyodor Uşakov komutasındaki Rus donanması da (16 kalyon, 2 firkate ve çok sayıda yardımcı gemi) Sivastopol'da harekaâta hazır bekliyordu.
Buna mukabil Giritli Hüseyin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması da (18 kalyon, 17 firkete ve 40 yardımcı gemi) İstanbul Boğazı'ndan Karadeniz'e çıkarak Varna civarına yöneldi. Bununla birlikte, Hüseyin Paşa komutasındaki gemilerden bir bölümünü Rus kuşatması altındaki Anapa'nın yardımına gönderdi. Ancak, bu filo 4 Temmuz'da bahsekonu kalenin önlerine geldiğinde bir gün önceki hücumla Rusların eline geçtiğini gördü ve geri dönerek yeniden ana donanmaya katıldı.
Rus donanması 21 Haziran'da Sivastopol'dan ayrılarak bu filonun önünü kesmeye çalıştıysa da başarılı olamadı ve 28 Haziran'da üssüne geri döndü. 8 Ağustos'ta yeniden demir alan Rus donanması Osmanlı donanmasını Çiligra Burnu civarında buldu.
Muharebe
11 Ağustos'ta Rus donanması ile Osmanlı donanması karşı karşıya geldiklerinde gemi sayısı aşağı yukarı birbirine yakınken, Osmanlı donanmasının top sayısından dolayı nispeten ateş gücü üstünlüğü vardı (Osmanlı donanmasına yaklaşık 10 gemiyle takviyeye gelen Cezayir ve Trablusgarp filosu dahildi[2]). Bu 10 gemi ile 18 Osmanlı kalyonu tek bir hatta dizildi. Rus donanması ise 14.45 civarında rüzgârı arkasına alarak üç hat halinde hücuma kalktı ve gerideki küçük gemileri hedef aldı. Rusların bu hamlesi Osmanlı saflarında karışıklık yarattıysa da, bir süre sonra Osmanlı donanması tekrar muharebe düzeni almayı başardı. Karşılıklı ateş 16.45 civarında iki donanmanın top salvosuyla topyekûn muharebeye dönüştü. 20.30 civarında ise karanlığın bastırmasıyla muharebenin hızı kesildi.[3]
Aynı gün taraflar arasında imzalanan Kalas Mütarekesi'yle ordular arasındaki savaş hali sona erdi. Osmanlı donanması da 12 Ağustos'ta güneye doğru İstanbul Boğazı'na döndü. Muharebe sonucunda taraflar gemi kaybetmezken, Rus donanmasında Aleksandr Nevskii kalyonu ağır tahribata uğradı ve bazı Osmanlı kalyonları da hasar gördü.
Muharebe sonrası
Çiligra Deniz Muharebesi, 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nın son çarpışması oldu. Bu muharebede Osmanlı donanması ateş üstünlüğüne rağmen hasmına tam bir üstünlük kuramadı. Bunda Rus donanmasının başında Fyodor Uşakov gibi yetenekli bir Amiralin olmasının payı da büyüktü. Buna mukabil, Osmanlı donanması Rus donanması karşısında Çeşme Faciasının (1770) olumsuz etkisini atmış bir şekilde baabaş mücadele etti ve Karadeniz'in hakimiyetini hasmına bırakmadı. Savaşın bitiminin ardından ise Padişah III. Selim'in başlattığı Nizâm-ı Cedîd hareketi (1793) Osmanlı donanmasının ıslahını da hedef aldı.[4]
Kaynakça
- ^ "Osmanlı Donanması", Daniel Panzac, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul (2018), s.253
- ^ "Osmanlı Deniz Harp Tarihi", Afif Büyüktuğrul, İstanbul (1970), s.262
- ^ "Naval wars in the Levant, 1559-1853", R.C. Anderson, Princeton University Press (1952), s.345-346
- ^ "Sultan III. Selim Döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik Durumu ve Alınan Tedbirler", Nurullah Karta, Iğdır Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, sy.6, (Ekim 2014), s.42-46
