İncil, İsa'nın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan her bir biyografidir. Matta, Markos, Luka ve Yuhanna tarafından kaleme alınmış olan ve yazarlarının adlarıyla anılan dört incil, Yeni Ahit'in ilk dört bölümünü teşkil eder. İncil sözcüğü Türkçe konuşan kimseler arasında sıklıkla Yeni Ahit anlamında kullanılır. Bu kullanıma –hatalı olsa dahi– Türkçe Hristiyan kaynaklarda da rastlanabilir. Bu kaynaklarda Müjde sözcüğü de Yeni Ahit anlamında kullanılır.
Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.
Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli yortu. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Diriliş Bayramı, Diriliş Pazarı ya da Kıyam Yortusu olarak da adlandırılır.
Büyük Perhiz veya Oruç Devresi
Hamsin Yortusu veya Pentekost ya da Pentikost, Hristiyanlıktaki en önemli dinî bayramlardan biri.
Efkaristiya, Evharistiya, Komünyon ya da Rabbin Sofrası, Hristiyanlıkta İsa'nın çarmıha gerilmeden önceki gece havarileri ile yediği Son Akşam Yemeği'nin anıldığı ayindir. Roma Katolikleri tarafından Missa Ayini adıyla ifade edilir. İsa'nın bu yemekte havarilere ekmek verirken "Bu benim bedenim" ve şarap verirken "Bu benim kanım" dediğine inanılır. Bu nedenle -özellikle Hristiyan olmayanlar tarafından- Ekmek-Şarap Ayini olarak da bilinir. Efkaristiya ayini bazı kiliselerde haftada bir kez, bazılarında ise yılda birkaç kez düzenlenir.
Kutsal Cuma, dünya genelindeki Hristiyanların İsa'nın çarmıha gerilişini ve Golgota'da ölüşünü andıkları dini gündür. Triduum'un parçası olan Kutsal Hafta'da Paskalya Pazarı'ndan önceki cumaya denk gelen Kutsal Cuma, Musevilerin Hamursuz Bayramı ile çakışabilir. Hayırlı Cuma, Büyük Cuma veya Paskalya Cuması olarak da bilinir; ancak Paskalya Cuması aslında Paskalya Haftası'ndaki cumadır; Kutsal Cuma ise, Paskalya Haftası'ndan önceki haftanın cuma günüdür.
Kutsal Cumartesi dünya genelindeki Hristiyanların İsa'nın Golgotha'daki Kutsal Kabir Kilisesi'ne defnedilişini andıkları dini gündür. Kutsal Cuma'dan bir gün sonraya, Paskalya'dan bir gün önceye denk gelen Kutsal Cumartesi, Hristiyanların Paskalya'ya hazırlandıkları Kutsal Hafta'nın son günüdür. Paskalya Arifesi, Kara Cumartesi veya Paskalya Cumartesisi olarak da bilinir; ancak Paskalya Cumartesisi aslında Paskalya Haftası'ndaki cumartesidir.
Sebt, haftalık bir dinlenme günü ya da ibadet zamanıdır. İbrahimî dinlerde farklı şekillerde tutulur ve birkaç farklı uygulamada benzer durumları haber verir. Bin yıllar içinde pek çok farklı bakış açıları ve tanımlar ortaya çıkmış olmasına rağmen bunların çoğu aynı yazılı gelenekten kaynaklanmaktadır. Kavram diğer bazı geleneklerin her birinde benzer bir haftalık uygulamayı tanımlamak için kullanılmıştır: yeni ay; Yahudilikte ve bazı Hristiyan geleneklerinde yılda yedi kez kutlanan bayramların her biri; pagan kültüründe yılda sekiz kez kutlanan bayramların her biri ; seküler kültürde yıllık bir tatil ve dinî veya seküler kullanımda orijinali yedi yılda bir olan bir dinlenme yılı.
İsa'nın göğe yükselişi ya da İsa'nın miracı, Hristiyanlıkta İsa'nın Tanrı'nın yanına geri çekilmesi olayıdır. Paskalya'dan 39 gün sonra, Paskalya orucundan ise 40 gün sonra kutlanır. Bu yüzden bayram daima perşembe gününe denk gelir. Bu şekilde en erken 30 Nisan'da, en geç 3 Temmuz'da kutlanır.
İsa'nın dirilişi, Hristiyanlıkta İsa'nın çarmıha gerildiği cuma gününü izleyen pazar gününde mucizevi şekilde hayata dönmesi olayıdır. Hristiyan inancının ve teolojisinin merkezî doktrini olarak kabul edilir ve İznik Konsili'nin kararlarına göre o "Kutsal Kitap'ta belirtilene uygun şekilde üçüncü gün yeniden dirildi."
Kül Çarşambası, Batı kiliselerinde Oruç dönemi veya Büyük Perhiz ilk günü.
Oruç dönemi, İsa Mesih’in çölde geçirdiği kırk günü, ilgili üç sinoptik İncil’den alınmış dönemi temsil edecek şekilde Kilise tarafından 4. yüzyılda belirlenmiş, kırk günlük, oruç ve sakınma günlerinden oluşan Tanrı’ya adanmayla ilgili litürjik bir dönemdir. Hristiyanlığın ilk dönemlerinde Oruç döneminin süresi kiliseler arasında farklılık gösteriyordu. Zamanla 6 hafta olarak sabitlendi. Ancak oruç tutulmayan Pazar günleri çıkarıldığında bu durum, 36 gün oruç tutulacağı anlamına geliyordu.7. yüzyılda Oruç dönemine 4 gün daha eklendi ve oruç süresi 40 güne tamamlandı.[2]
Polikarp, Smyrna'da görev yapmış Hristiyan piskopos ve Havarisel Baba. Havari Yuhanna'nın öğrencisi ve Kilise Babası. Yortusu 23 Şubat'tır.
Kutsal Perşembe, Paskalya'dan önceki perşembedir ve Hristiyanlar tarafından dini gün olarak kutlanmaktadır. Bu dini günde, kanonik incillerde anlatılanlar temel alınarak, İsa'nın havarilerinin ayaklarını yıkaması ve havarilerle birlikte yediği Son Akşam Yemeği yad edilir. Çile Haftası'nın beşinci günü olan Kutsal Perşembe'nin öncesinde Kutsal Çarşamba gelir, sonrasında ise Kutsal Cuma gelir. Bu dini gün, her zaman 19 Mart ile 22 Nisan arasında bir tarihe denk gelmektedir, Jülyen ya da Gregoryen takvimlerinden hangisinin kullanılacağına göre tarih değişiklik gösterir. Doğu kiliseleri genellikle Jülyen sistemini kullanır.
Sardisli Melito, apolojet, teolog, Kutsal Kitap uzmanı idi. İzmir yakınlarındaki Sardis’in piskoposu ve erken Hristiyanlıktaki büyük otoritelerden birisi. Yortusu 1 Nisandır.
Triduum ya da Paskalya’nın Diriliş Pazarı ile biten Üç Kutsal Gün
Dallar Bayramı veya Mesih İsa'nın Yeruşalim'e Giriş Bayramı, Paskalya'dan önceki Pazar gününe denk düşen bir Hristiyan bayramıdır. Bayram, dört kanonik İncil'in her birinde bahsedilen bir olay olan İsa'nın Yeruşalim'e zaferle girişini anar. Mesih İsa'nın Yeruşalim'e Giriş Bayramı da Kutsal Hafta’nın ilk gününü işaret ediyor.
Paskalya Devresi veya Mevsimi, Paskalya Pazarı’ndan Pentekost Bayramı'na kadar geçen elli günü ifade eder. Tüm Hristiyan halkın İsa'nın dirilişini kutladığı neşeli günlerdir. Devrenin son on günü Kutsal Ruh'un armağanı vaadine odaklanır.
Cuma Orucu, Doğu Ortodoks, Katolik, Lüteryen, Anglikan ve Metodist mezheplerde uygulanan, Cuma günleri et, süt ürünlerinden ve alkolden uzak durma ya da Cuma günü tüm gün oruç tutma şeklinde gerçekleştirilen bir uygulamadır.20 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [4][5] Birinci yüz yılda yazılan 12 Havarinin Öğretisi, Hristiyanları hem Çarşamba günleri hem de Cuma günleri oruç tutmaya yönlendirmiştir. Çarşamba günü tutulan oruç, Yahuda İskariot'un Mesih'e ihanetini anmak için Casus Çarşambası gününde tutulmakla beraber Cuma günü tutulan oruç Kutsal Cuma diye anılan İsa Mesih'in çarmıha gerilişini anmak adına gerçekleştirilirdi. Bu nedenle, yılın tüm Cuma günleri tarihsel olarak Hristiyan âleminin birçok yerinde perhiz, alkolden, et ve süt ürünlerinden uzak durma ve katı besin orucu tutma günü olarak kabul görmüştür.20 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [1] Ortodokslukta ise, gündoğumundan günbatımına yapılan oruca ek olarak inananların Cuma günlerinde cinsel ilişkiden de uzak durmaları beklenmektedir.20 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [8]
