İçeriğe atla

Çifte şah

Bu pozisyonda 1.Fxe5 ile oyunu kazandıran çifte şah çekilmiştir.
Bu pozisyonda 1.Fxe5 ile oyunu kazandıran çifte şah çekilmiştir.

Çifte şah, satrançta aynı anda 2 taşla birlikte şah çekmeye verilen isimdir. Satranç notasyonunda tek taşla çekilen şah ile aynı sembolle gösterilir. ("+") . Bazı durumlarda "++" şeklinde gösterilse de "++" aslında şah mat durumunun sembolüdür. Bu makalede "++" sembolü mat durumunu göstermektedir.

Çifte şah

Çifte şahın en bilinen örneği şu şekildedir: Taşlardan biri ile şah çekerken, aynı anda bir başka taş önündeki taşın başka yere çekilmesi sayesinde açarak şah çeker. (Böyle bir şah çekme Philidor' un boğmaca matının bir parçasıdır.). Şah çeken taşlar aynı anda alınamayacağı veya engellenemeyeceği için çifte şahtan kaçmanın tek yolu Şah ile hamle yapmaktır. Bazı durumlarda Şah, şah çeken taşlardan birini alıp tek hamleyle diğerinin saldırısından kaçabilir.

Beyaz hamle yaptığı taş ile şah çekmeden geçerken alma hamlesi ile çifte şah çekiyor.
Beyaz hamle yaptığı taş ile şah çekmeden, geçerken alma hamlesi ile çifte şah çekiyor.

Açarak çifte şah çekme terimi kullanılmasa da, bazı özel durumlarda, hamle yapan taşın çifte şah çekme hamlesi içinde olmadığı durumlarda mevcuttur. Bu durum sadece klasik satrançta geçerken alma yoluyla gerçekleşebilir. Diyagramdaki pozisyonda Siyah 1. .. g7-g5 oynamıştır. Beyaz'ın cevabı 2.hxg6 e.p. (geçerken almadır.). Beyaz piyon doğrudan şah çekmese de bu durum çifte şah çekme durumudur. Şah çekmelerden biri beyaz piyonun siyah piyonu geçerken alıp Kale'nin önünü açması sonrasında Kale ile, diğeri ise siyah piyon oyun dışı kaldıktan sonra Fil ile gerçekleşmiştir. Bu tip durumlar gerçek oyunlarda çok enderdir, daha çok problemlerde görülmektedir.

Örnek maçlar

8. ... Axe4 ?? hamlesi sonrası pozisyon Réti vs. Tartakower, 1910
8. ... Axe4 ?? hamlesi sonrası pozisyon Réti vs. Tartakower, 1910

Aron Nimzowitsch'in kitabında yazdığı gibi: "En tembel Şah bile Çifte Şah görünce çılgınca kaçar". Çünkü bu durumdan kurtulmanın tek yolu Şah ile hamle yapmaktır. Çifte şah çekmek sık karşılaşılan önemli bir taktiktir. En bilinen örnek Réti - Tartakower (Viyana 1910 ) karşılaşmasıdır. 1.e4 c6 2.d4 d5 3.Ac3 dxe4 4.Axe4 Af6 5.Vd3 e5 ?! 6. dxe5 Va5+ 7.Fd2 Vxe5 8.0-0-0! Axe4?? 9. Vd8+! (Çifte Şah çekmek için Vezir fedası ) Şxd8 10. Fg5++ ve Beyaz mat eder: 10. ... Şe8 11. Kd8# veya 10. ... Şc7 11.Fd8#

19.. ... Vxf3 sonrası pozisyon Anderssen -. Dufresne, 1852
19.. ... Vxf3 sonrası pozisyon Anderssen -. Dufresne, 1852

Çifte şah çekmeyi Her dem yeşil maçı olarak anılan, Anderssen - Dufresne 1852 maçında görebiliriz. Anderssen maçı şu şekilde kazanmıştır. 20.Kxe7+! Axe7 21.Vxd7+!! (ölümcül çifte şah çekme hamlesi için Vezir fedası ) Şxd7 22.Ff5++ Şe8 (or 22...Şc6 23.Fd7#) 23.Fd7+ Şf8 24.Fxe7#.

Satranç türevi oyunlar

Ters dönmüş at figürü ile gösterilen deve kuşları ve ters dönmüş Vezir figürü ile gösterilen çekirge, siyahın d5 hamlesi sonrası geçerken alma hamlesi yaparak beşli şah çekiyorlar.
Ters dönmüş at figürü ile gösterilen deve kuşları ve ters dönmüş Vezir figürü ile gösterilen çekirge, siyahın d5 hamlesi sonrası geçerken alma hamlesi yaparak beşli şah çekiyorlar.
satranç türevi oyunda çifte şah örneği
Ters dönmüş at figürü ile gösterilen süvari. Siyah e5 oynadıktan sonra beyaz piyon geçerken alma kuralını uygulayarak siyah piyonu alır ve üçlü şah çeker.

Satrancın türevi olarak adlandırılan klasik satranç dışındaki çeşitli oyunlarda çifte şah çekmenin farklı yolları da mümkündür. Hatta üçlü, dörtlü, beşli şah çekmeler mümkündür. Örnekte Siyah 1. ...d5 Beyaz 2. exd6 (geçerken alma ) oynamıştır. Geçerken alma hamlesinden sonra 5 taş şah çekmektedir. Kale, Fil, Türev oyuna özel bir taş olan devekuşları ve çekirge. ( Devekuşu taş üstünden atlamadan, at gibi hareket eden taştır. Çekirge ise taşın üstünden atlayarak onu alan oyuna özel bir başka taştır.

Bibliyografi

1. Hooper, David; Whyld, Kenneth (1992), The Oxford Companion to Chess (second ed.), Oxford University Press, p. 113, ISBN 0-19-866164-9

2. Golombek, Harry (1977), Golombek's Encyclopedia of Chess, Crown Publishing, p. 88, ISBN 0-517-53146-1

3. Tim Just and Daniel Burg, 2003, U.S. Chess Federation's Official Rules of Chess, 5th ed., ISBN 0-8129-3559-4, p. 218

4. Nimzowitsch, Aron (1947), My System (second ed.), David McKay, p. 130, ISBN 0-679-14025-5

5. Chernev, Irving (1955), 1000 Best Short Games of Chess, Simon and Schuster, p. 18

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Satranç</span> İki oyuncu ile oynanan, turnuvaları düzenlenen ve birçok farklı türü olan zeka oyunu

Satranç, iki oyuncu arasında satranç tahtası ve taşları ile oynanan bir masa oyunudur. Dünya çapında turnuvaları düzenlenir ve bir spor dalı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Satranç açılışları</span> satranç oyununun ilk hamleleriyle yapılan dizilim

Satranç açılışları ya da satranç açılımları, bir satranç oyununun ilk adımını oluşturan ve oyun ortasındaki pozisyonu belirlemede önemli olan "açılış hamleleri"dir. Tüm açılış dizilimleri beyazın hamlesiyle başlar ve siyahın bu hamleye yanıt vermesiyle biter. Çok sayıda açılış hamlesi ve bir o kadar da varyantları vardır. Bu açılışlar durgun pozisyon oyunlarından vahşi taktik oyunlarına kadar uzanır. Satranç oyunlarında, oyun 3'e ayrılır. "Açılış" oyunun ilk kısmıdır, piyonlarla merkez kuşatılır ve taş geliştirme yapılır, ardından genelde taş değişiminin yapıldığı "oyun ortası" ve son taşların kaldığı maçın kaderinin hemen hemen belirlendiği "oyun sonu" kısmı gelir.

İki At Savunması

1. e4 e5
2. Af3 Ac6
3. Fc4 Af6
<span class="mw-page-title-main">Cebirsel notasyon (satranç)</span> Satranç hamlelerini kaydetmek için kullanılan cebirsel ifadeler

Notasyon ile gösterim satrançta hamleleri belirtmek ve kayıt altına almak için kullanılan bir gösterim biçimidir. Resmi turnuvalarda notasyon tutmak zorunludur. Bu yöntemle maçlar esnasında imkansız hamleler yapılmışsa durumun fark edilmesi sağlanır.

Herdem Yeşil Parti, 1852'de Adolf Anderssen ve Jean Dufresne arasında oynanmış ünlü satranç oyunudur.

Fil Açılışı

1. e4 e5
2. Fc4
<span class="mw-page-title-main">Satranç türevi</span>

Bir satranç türevi, satranç oyunundan türetilmiş, bu oyunla ilgili ya da bu oyuna benzer bir oyundur.

<span class="mw-page-title-main">Altıgen satranç</span>

Altıgen satranç, altıgen bir tahtanın üzerinde oynanan satranç türevlerinin ortak adıdır. En fazla bilineni 1936 yılında Władysław Gliński tarafından oluşturulmuş Gliński'nin altıgen satrancıdır.

İki atlı oyun sonu satrançta iki at ve şaha karşı bir ya da iki piyonla şahın oluşturduğu bir oyun sonu konumudur. Bu oyun sonu iki fil ve şah ya da fil, at ve şahlı oyun sonlarında görülebilen şah mata izin vermez. Bu konumda gerçekleştirilebilecek mat pozisyonları mevcuttur ancak bunlar basit savunma teknikleriyle etkisiz duruma getirilebilir.

Petroff Savunması ya da Rus Oyunu olarak da adlandırılan Petrov Savunması aşağıdaki hamle dizisiyle başlayan bir satranç açılışıdır.

1. e4 e5
2. Af3 Af6

Giuoco Piano

1. e4 e5
2. Af3 Ac6
3. Fc4 Fc5
<span class="mw-page-title-main">Çatal (satranç)</span>

Satrançta çatal, bir taşın aynı anda 2 veya daha fazla taşa saldırdığı bir taktiktir. Saldıran taraf genellikle çatal atılan taşlardan birini almayı veya mat etmekle tehdidi amaçlar. Savunan taraf 2 veya daha fazla saldırıyı tek bir hamle ile savuşturmakta zorlanır.

<span class="mw-page-title-main">Feda (satranç)</span>

Feda, bir oyuncunun taktik veya stratejik avantaj sağlamak amacıyla taşlarından birini kasıtlı olarak feda etmesi anlamına gelir. Feda, genellikle bir oyuncunun rakibin hamlelerini zor duruma sokma veya belirli bir pozisyonel üstünlük elde etme amacıyla kullanılır. Feda hamlesi, oyuncunun kendi daha değerli taşını, rakibin daha az değerli bir taşı karşılığında vermesiyle de yapılabilir.

Bir satranç oyununda piyon yapısı, piyon düzeni, piyon iskeleti ya da piyon strüktürü, satranç tahtasındaki piyonların konfigürasyonudur. Piyonlar satranç taşları arasında en az hareketli olanlardan olduğundan, piyon yapısı nispeten statiktir ve dolayısıyla pozisyonun stratejik karakterini belirlemede büyük rol oynar.

Evans Gambiti, aşağıdaki hamlelerle başlayan bir satranç açılışıdır:

Damiano Savunması aşağıdaki hamlelerle başlayan bir satranç açılışıdır:

  1. e4 e5
  2. Af3 f6?

Satrançta, Yunan hediyesi fedası olarak da bilinen klasik fil fedası, rakip şah kanadına rok attıktan sonra bir noktada beyazın Fxh7+ oynayarak veya siyahın Fxh2+ oynayarak yaptığı tipik bir fil fedasıdır; amaç genellikle saldırıp şah mat yapmak veya materyal kazanmaktır. Rakibin savunmasını dikkate almak önemlidir.

Satrançta batarya, aynı yatayda, dikeyde veya çaprazda iki veya daha fazla taşın bir araya gelmesiyle oluşan bir yapıdır. Rakip şahın korumasını ortadan kaldırma veya sadece taş değişiminde kazançlı çıkmak için bir dizi taşı ortadan kaldırma taktiğidir.

Satrançta kombinezon (kombinasyon); genellikle bir fedayla başlatılan, rakibe sınırlı seçenekler bırakan ve somut bir kazançla sonuçlanan hamleler dizisidir. Satranç oyunlarının çoğunda, her oyuncunun birden fazla mantıklı seçeneği olur ve bu da stratejik terimler dışında plan yapmayı zorlaştırır. Buna karşın, kombinezonlarda herhangi bir savunmaya karşı avantajın nasıl elde edileceğini tam olarak hesaplamak mümkündür. Gerçekten de, bir kombinezona başlamadan önce birkaç hamleyi tam olarak öngörmek genellikle gereklidir; aksi takdirde, ilk fedanın yapılmaması gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Mat kalıbı</span> matı sağlayan, tanınmış, özel veya çalışılmış bir taş dizilimi

Satrançta mat kalıbı; matı sağlayan, tanınmış, özel veya çalışılmış bir taş dizilimidir. Bazı mat kalıpları, yeterince sık meydana geldikleri için satranç yorumlarında belirli isimler kazanmıştır. Aşağıdaki diyagramlar, Beyaz'ın Siyah'ı mat ettiği bu tür matları göstermektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.