İçeriğe atla

Çift kararsızlığı süpernovası

Bir yıldız devasa hale geldiğinde, çekirdeğinde üretilen gama ışınları o kadar enerjik hale gelebilir ki, enerjilerinin bir kısmı parçacık ve antiparçacık çiftlerinin üretimine harcanır. Radyasyon basıncında ortaya çıkacak düşüş, yıldızın kendi devasa yerçekimi altında kısmen çökmesine neden olur. Bu şiddetli çöküşün ardından kontrolsüz termonükleer reaksiyonlar ortaya çıkar ve yıldız patlar.

Bir çift kararsızlığı süpernovası, atom çekirdekleri ve enerjik gama ışınları arasındaki çarpışmada serbest elektron ve pozitronların üretimi olan çift üretiminin, süper kütleli bir yıldızın çekirdeğini yerçekimsel çöküşe karşı koruyan iç radyasyon basıncını geçici olarak azalttığında ortaya çıkması öngörülen bir süpernova türüdür.[1] Bu basınç düşüşü kısmi bir çökmeye yol açar, bu da kontrolden çıkan bir termonükleer patlamada yanmanın büyük ölçüde hızlanmasına neden olur ve yıldızın arkasında hiçbir yıldız kalıntısı bırakmadan tamamen yok olmasıyla sonuçlanır.[2]

Çift kararsızlığı süpernovaları yalnızca, kütle aralığı yaklaşık 130 ila 250 güneş kütlesi arasında bulunan ve düşük ya da orta derecede metalikliğe (hidrojen ve helyum dışındaki ağır elementlerin yoksunluğu- Popülasyon III yıldızlarında yaygın bir durumdur) sahip yıldızlarda meydana gelebilir.

Çift kararsızlığı süpernova adayları

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Rakavy, G.; Shaviv, G. (June 1967). "Instabilities in Highly Evolved Stellar Models". The Astrophysical Journal. 148: 803. doi:10.1086/149204. Erişim tarihi: free.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  2. ^ Fraley, Gary S. (1968). "Supernovae Explosions Induced by Pair-Production Instability" (PDF). Astrophysics and Space Science. 2 (1): 96-114. doi:10.1007/BF00651498. 1 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2024. 
  3. ^ Mazzali, P.; Ofek, E. O.; ve diğerleri. (3 Aralık 2009), "Supernova 2007bi as a pair-instability explosion", Nature, 462 (7273), ss. 624-627, arXiv:1001.1156 $2, doi:10.1038/nature08579, PMID 19956255  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ Cooke, J.; Sullivan, M.; Gal-Yam, A.; Barton, E. J.; Carlberg, R. G.; Ryan-Weber, E. V.; Horst, C.; Omori, Y.; Díaz, C. G. (2012). "Superluminous supernovae at redshifts of 2.05 and 3.90". Nature. 491 (7423): 228-231. arXiv:1211.2003 $2. doi:10.1038/nature11521. PMID 23123848. 
  5. ^ Kozyreva, Alexandra; Kromer, Markus; Noebauer, Ulrich M; Hirschi, Raphael (21 Eylül 2018). "OGLE14-073 – a promising pair-instability supernova candidate". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (İngilizce). 479 (3): 3106-3114. arXiv:1804.05791 $2. doi:10.1093/mnras/sty983. ISSN 0035-8711 – OUP vasıtasıyla. 
  6. ^ Gomez, Sebastian; Berger, Edo; Nicholl, Matt; Blanchard, Peter K.; Villar, V. Ashley; Patton, Locke; Chornock, Ryan; Leja, Joel; Hosseinzadeh, Griffin; Cowperthwaite, Philip S. (2019). "SN 2016iet: The Pulsational or Pair Instability Explosion of a Low-metallicity Massive CO Core Embedded in a Dense Hydrogen-poor Circumstellar Medium". The Astrophysical Journal. 881 (2): 87. arXiv:1904.07259 $2. doi:10.3847/1538-4357/ab2f92.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  7. ^ Schulze, Steve; Fransson, Claes; Kozyreva, Alexandra; Cheng, Ting-Wan; Yaron, Ofer; Jerkstrand, Anders; Gal-Yam, Avishay; Sollerman, Jesper; Yan, Lin; Kangas, Tuomas (2023). "1100 days in the life of the supernova 2018ibb -- The best pair-instability supernova candidate, to date". Astronomy and Astrophysics. in press. arXiv:2305.05796 $2. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NGC 628</span> galaksi

Messier 74, Balıklar takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 30 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan büyük bir sarmal gökadadır. Pierre Méchain tarafından Eylül 1780 tarihinde keşfedilmiştir. Daha sonra keşfini gökadayı kataloğunda listeleyecek olan Charles Messier'e iletti. Gökada açıkça tanımlanmış iki sarmal kol içerir ve bu nedenle büyük tasarım sarmal gökadaların prototip bir örneği olarak kullanılır. Düşük yüzey parlaklığından dolayı amatör gök bilimcilerin gözlemlemesi açısından en zor Messier nesnelerinden birisidir. Nispeten büyük açısal boyutu ve gökadanın karşıdan görünmesi, sarmal kol yapısını ve sarmal yoğunluk dalgalarını incelemek isteyen profesyonel gök bilimciler için ideal bir nesne haline getirir. M74'ün yaklaşık olarak 100 milyar yıldıza ev sahipliği yaptığı tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yıldızlar öbeği</span> Gökadamızda gözlemlenen yıldızlar öbek I ve öbek II adında iki tür olarak sınıflandırılmaktadırlar

Yıldızlar öbeği veya yıldız popülasyonları, 1944 yılında Walter Baade tarafından Samanyolu Galaksisinde yer alan yıldızların gruplandırılmasıdır. Baade, söz konusu çalışmasının özet bölümünde, bu sınıflandırmanın esas itibarıyla Jan Oort tarafından 1926 yılında yapılan sınıflamaya dayandığını kabul etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 2207 ve IC 2163</span> galaksi çifti

NGC 2207 ve IC 2163 Büyük Köpek takımyıldızında, yaklaşık 127,2 MIy (39 Mpc) uzaklıkta bulunan sarmal galaksi çiftidir. Her iki galaksi de 24 Ocak 1835 tarihinde John Herschel tarafından keşfedilmiştir. NGC 2207 içinde şimdiye kadar dört süpernova gözlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">SN 1572</span>

SN 1572, "B Cassiopeiae" ya da 3C 10 bir Type Ia supernovaydı. Kraliçe takımyıldızı bölgesinde bulunan SN 1572, tarihsel kayıtlara göre insan gözüyle tespit edilmiş en eski sekiz süpernovadan biridir. Bu kayıtlara göre süpernova, 1572 Kasım'ının başlarında patlamış ve o dönemde pek çok farklı kaynak tarafından bağımsız olarak tespit edilmiştir.

Tip Ia süpernova, alt kataklizmik değişen yıldızlar kategorisinde olan bir beyaz cüce yıldızın, şiddetli patlamasının sonuçlarından biri. Süpernovalar ani patlayan ve parlaklıklarında büyük bir artış gösteren sistemler olup görünür parlaklıkları -16 ile -20 kadire kadar yükselebilir. Novalardan çok daha büyük patlama şiddetlerine sahiptirler. Ani patlamaları nedeniyle kataklizmik değişenler sınıfına dahil edilirler.

<span class="mw-page-title-main">NGC 2770</span> galaksi

NGC 2770, Çalgı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 88 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir sarmal gökada. William Herschel tarafından 7 Aralık 1785 tarihinde keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 5917</span> galaksi

NGC 5917, Terazi takımyıldızında yaklaşık olarak 93,28 MIy (28,6 Mpc)uzaklıkta bulunan bir sarmal gökadadır. John Herschel tarafından 16 Temmuz 1835 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve PGC 54817 (MCG-01-39-003) ile birlikte Arp 254 olarak "Füzyon görünümüne sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 2623</span> Yengeç takımyıldızı bölgesinde bir gökada çifti

NGC 2623, Yengeç takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 257,66 MIy (79 Mpc)uzaklıkta bulunan iki sarmal gökadanın birleşmesiyle oluşmuş bir gökada çiftidir. Édouard Jean-Marie Stephan tarafından 19 Ocak 1885 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 243 olarak "Füzyon görünümüne sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">SN 185</span>

SN 185 Erboğa ve Pergel takımyıldızları arasında Alfa Erboğa yönü yakınlarında 185 yılında ortaya çıkan bir süpernova. Bu "misafir yıldız" Hou Hanshu'da da belirtildiği üzere Çinli gök bilimciler tarafından gözlenmiş ve Roma literatürüne de geçmiştir. Sekiz ay boyunca gökyüzünde görünen süpernovanın insanoğlu tarafından kaydedilen ilk süpernova olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">SN 1006</span> süpernova

SN 1006 yaklaşık olarak 7,200 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve 1006 yılında Dünya'dan yaygın olarak gözlemlenen bir süpernova. Yaklaşık -7.5 kadir'e ulaşan görsel büyüklüğüyle tarihin en parlak görünen yıldızlarından oldu. Bu "misafir yıldız" ilk olarak Kurt takımyıldızı içinde 1006 yılının 30 Nisan ve 1 Mayıs'ında Çin, Mısır, Irak, Japonya, İsviçre ve bir ihtimal Kuzey Amerika'dan gözlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">SN 1604</span> Yılancı takımyıldızı yönünde Samanyolunda ortaya çıkan bir süpernova

Süpernova 1604, gökyüzünde Yılancı takımyıldızı yönünde Samanyolu'nda ortaya çıkan bir süpernova. Eylül 2011 itibarıyla galaksimizde gözlenmiş son süpernovadır ve Dünya'dan yaklaşık olarak 20.000 ışık yılı uzaklıktadır. -2,5 kadir görünen parlaklığıyla gece gökyüzünde tüm yıldızlardan ve Venüs hariç tüm gezegenlerden daha parlak olarak çıplak gözle gözlemlenebilmiştir. Süpernova 1604, üç hafta boyunca gündüzleri de görülebiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">NGC 4076</span> galaksi

NGC 4076, Berenis'in Saçı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 275,92 MIy (84,6 Mpc)uzaklıkta bulunan bir çubuksuz sarmal gökadadır. Wilhelm Herschel tarafından 27 Nisan 1785 tarihinde keşfedildi. NGC 4076, NGC 4065 Grubu'nun bir üyesidir ve LINER gökada olarak sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Tip Ib ve Ic süpernova</span>

Ib ve Ic tipi süpernovalar, çok büyük kütleli yıldızların çekirdeklerinin çökmesi sonucu oluşan patlamaların kategorilerinden ikisidir. Bu tür yıldızlar yüzeylerindeki Hidrojenin tamamını tüketirler. Ia tipi bir Süpernova'nın spektrumu ile kıyaslandığında, silikona ait emilim çizgilerinin eksik olduğu görülür. Bu Ib ve Ic tipi Süpernovaların çekirdeklerindeki helyumun da büyük çoğunluğunun tükendiği Hipotezi yapılmıştır. Bundan dolayı bu iki tip süpernovaya tükenmiş çekirdeği çöken süpernova denir.

<span class="mw-page-title-main">Dünya'ya yakın süpernova</span>

Dünya'ya yakın süpernova, Dünya'ya yakın bir yıldızın patlaması ile oluşan süpernovalardır. Biyosferde fark edilebilir etkiler yaratır.

<span class="mw-page-title-main">SN 1987A</span>

SN 1987A, Dünya'dan yaklaşık olarak 168.000 ışık yılı uzaklıkta Büyük Macellan Bulutu içinde Tarantula Bulutsusu eteklerinde yer alan bir süpernova kalıntısıdır. SN 1987A teleskobun icadından beri en yakın kaydedilen süpernovadır.

<span class="mw-page-title-main">Sahte süpernova</span>

Sahte süpernova, ilk bakışta görünen süpernova olarak görünen ancak progenitör yıldızı yok etmeyen yıldız patlamasıdır. Bu nedenle sahte süpernovalar ekstra güçlü nova sınıfında yer alırlar. Ayrıca Tip V süpernovalar, Eta Carinae benzerleri ve dev parlak mavi değişen patlamaları olarak da bilinirler.

<span class="mw-page-title-main">NGC 3861</span> Ara sarmal gökada

NGC 3861, Aslan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 241,02 MIy (73,9 Mpc)uzaklıkta bulunan ve halka benzeri yapıya sahip büyük bir ara sarmal gökadadır. John Herschel tarafından 23 Mart 1827 tarihinde keşfedildi. Aslan kümesi'nin bir üyesidir ve normal miktarda nötr hidrojen ve iyonlaşmış hidrojene sahiptir. Yakınında küçük gökada NGC 3861B bulunur ve optik bir gökada çifti oluştururlar. Ancak fiziksel olarak birbirleriyle bağlantıları bulunmaz.

<span class="mw-page-title-main">SN 2006gy</span>

SN 2006gy, NGC 1260 galaksisinde keşfedilen hipernova. Astronomların ölçümlerine göre süpernovanın patladığındaki mutlak parlaklığı -22 kadire ulaşmıştır. Bu parlaklık şu ana kadar gözlemleyebildiğimiz en parlak ve en büyük süpernova olarak kabul ediliyor. Bu parlaklık seviyesine ulaşabilecek bir yıldızın en az 150 Güneş kütlesine sahip olması gerekiyor. Bu büyüklükteki bir yıldız evrenin ilk zamanlarındaki yıldızların boyutuna yakın olduğu için bu süpernovadan öğreneceğimiz bilgiler ile evrenin ilk zamanlarındaki yıldızlar hakkındaki bilgimizi büyük ölçüde genişletebiliriz. California Üniversitesi'nden Nathan Smith bu süpernova hakkında şu sözleri söylemiştir:

Bu gerçekten çok büyük bir patlamaydı, tipik bir süpernovadan 100 kat daha fazla enerji salınımı oluştu.

<span class="mw-page-title-main">SN 1993J</span> Süpernova

SN 1993J, NGC 3031 galaksisinde gözlenen bir süpernovadır. 28 Mart 1993'te İspanya'da F. Garcia tarafından keşfedildi. O zamanlar, SN 1987A'nın arkasında 20. yüzyılda gözlemlenen ikinci en parlak tip II süpernovaydı.

<span class="mw-page-title-main">Yengeç Atarcası</span>

Yengeç Atarcası, nispeten genç bir nötron yıldızıdır. Bu yıldız, 1054 yılında Dünya'da yaygın olarak gözlemlenen SN 1054 süpernovasının kalıntısı olan Yengeç Bulutsusu'nun merkezinde yer alır. 1968 yılında keşfedilen atarca, bir süpernova kalıntısıyla ilişkilendirilmiş ilk yıldızdır.