İçeriğe atla

Çift harcama

Çift harcama, aynı tek dijital jetonun birden fazla kez harcanabileceği bir dijital nakit planındaki potansiyel bir kusurdur. Fiziksel nakitten farklı olarak, dijital bir belirteç, çoğaltılabilen veya tahrif edilebilen bir dijital dosyadan oluşur.[1][2] Sahte parada olduğu gibi, bu tür çifte harcamalar, daha önce mevcut olmayan yeni bir kopyalanmış para birimi oluşturarak enflasyona yol açar. Bu, para birimini diğer para birimlerine veya mallara göre devalüe eder ve hem kullanıcı güvenini hem de para biriminin dolaşımı ve elde tutulmasını azaltır. Bir işlemde anonimliği korurken çifte harcamayı önlemeye yönelik temel şifreleme teknikleri, kör imzalar ve özellikle çevrimdışı sistemlerde gizli bölmedir.[2]

Bir işlem başlatıldığında ve henüz onaylanmamışken; satıcı veya alıcı aynı Bitcoin'leri tekrar kullanmaya çalışırsa, çifte harcama riski oluşur. Bu riski azaltmak için Bitcoin ağına bağlı en az 6 farklı onay beklenir.[3]

Atak çeşitleri

Muhtemel çifte harcama atakları şunlardır:

Race Attack (Yarış Atağı)

Yeni başlatılmış işlemdeki Bitcoin, henüz onay almamışken, tekrar başka bir işlemde tekrar kullanılmışsa, hangi işlemin onaylanacağını kestirmek zordur. Bu olaydan kesin olarak zarar görmemek için, hiç onay alınmamış ödemeler kabul edilmemeli ve işlemin en az 6 onay almasını beklemek en iyi tercihtir.

Finney Attack (Finney Atağı)

Bu atağın gerçekleştirilebilmesi için, dolandırıcılığın üstüne madenciliğin de dahil olması gerekir. Gerçekleştirilmesi çok zor bir ataktır. Sadece tek onayla ödemenin kabul edildiği durumlarda yaşanabilir.

Vektör 76 Atağı

Yarış atağı ve Finney atağının kombinasyonu şeklinde gerçekleştirilir. Tek onay almış işlemin, ikinci kez kullanılması durumudur.

Brute Force Attack (Kaba Kuvvet Atağı)

Bir kötü niyetli madenci grubu, çifte ödeme içeren bloğu onaylar ve satıcıya onaylandı bilgisi dönerler. Atağın başarılı olma olasılığı, atağı yapan madencilerin Bitcoin sisteminin toplam özet oranının ne kadarına sahip oldukları ve tüccarın kaç onay beklediği ile ilgilidir. Örneğin atak yapan madenciler, ağın %10'unu ele geçirmişler ve satıcı ödemeyi kabul etmek için 6 onay bekliyorsa; atağın başarılı olma ihtimali %0,1'dir. Ancak eğer atağı yapan madenciler ağın %50 veya daha fazlasını ele geçirdiyseler atağın başarısı kesindir.[3]

Çifte harcamadan korunma

Satıcılar genelde 3-6 onay beklerken, daha hızlı çalışmak isteyenler onay beklemeyebilirler. Onay beklemeden hızlı çalışmak isteyen satıcılar BitKassa, CoinBase ve BitPay gibi ödeme işlemcileri kullanarak korunabilirler. Bu ödeme işlemcileri, işlemi sigortalama olarak görülebilinir.[3]

Kaynakça

  1. ^ Chohan, Usman W. (6 Ocak 2021). "The Double Spending Problem and Cryptocurrencies" (İngilizce). Rochester, NY. 
  2. ^ a b Mark Ryan. "Digital Cash". School of Computer Science, University of Birmingham. 24 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2017. 
  3. ^ a b c "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Kasım 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

eBay Amerikan çok uluslu e-ticaret şirketi

eBay Inc., İnternet üzerindeki en büyük açık artırma usulü alışveriş sitesi olan Amerikan şirketi. eBay, 3 Eylül 1995'te İran asıllı Amerikalı girişimci Pierre Omidyar tarafından San José, Kaliforniya'da kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Döviz</span> mal veya hizmetler için genel olarak kabul edilen takas aracı

Döviz, dar anlamda yabancı parayı temsil eden belgeler. Türkçede yabancı ülkelerin paralarına da döviz denmektedir. Herhangi bir ülkenin parasının, başka bir ülkenin parasına dönüştürülmesiyle ilgili işlemlere de döviz işlemi veya kambiyo işlemi denir. Döviz kelimesi Türkçeye Fransızcadaki deviseden geçmiştir. Genel olarak döviz dendiğinde milletlerarası ödemelerde kullanılan ödeme araçlarının tamamı ifade edilir.

Faktoring, firmaların mal ve hizmet satışlarından doğmuş veya doğacak vadeli, fatura veya fatura yerine geçen bir belgeye dayanan alacakların faktoring şirketi tarafından temlik alınması yoluyla, finansman, garanti ve tahsilat hizmetlerinin sunulduğu bir finansal üründür.

<span class="mw-page-title-main">Kredi kartı</span>

Kredi kartı, bankaların ve bazı finans kuruluşlarının müşterilerine verdiği, anlaşmalı POS cihazı bulunan alışveriş noktalarında ödeme amaçlı veya banka ATM'lerinden nakit avans çekmek amaçlı kullanılabilen, yapılan harcamaların aylık olarak bankaya tek seferde ya da taksitlerle ödenmek zorunda olunduğu, nakit paraya alternatif bir ödeme aracıdır. İki kredi kartı grubu vardır: tüketici kredi kartları ve ticari kredi kartları. Kartların çoğu plastiktir, ancak bazıları metal kartlardır. Birkaç değerli taş kaplı metal karttır. Kredi kartlarına alternatifler arasında banka kartları, mobil ödemeler, dijital cüzdanlar, temassız kart'lar, kripto para birimleri, elden ödeme, banka havaleleri ve hemen al, sonra öde sayılabilir.

Akreditif, finansal bir kurum tarafından, ismi geçen lehtara, belirtilen belgeleri ibraz etmesi karşılığında, gene belirtilen miktardaki ödemenin yapılması için düzenlenmiş bir belgedir. Aynı zamanda şartlı bir banka kredisidir. Uluslararası ticarette, vesikalı kredi, kredi mektubu, vesikalı kredi mektubu, ticari kredi mektubu gibi çeşitli deyimlerle anılan akreditif, mal bedellerinin ödenmesi konusunda geliştirilmiş özel bir finansman tekniğidir.

<span class="mw-page-title-main">Banka kartı</span>

Banka kartı, plastik kart ve ödeme kartı türüdür. Kullanıcının banka hesabından para ödemesi yapmasını sağlar. Kullanıcı ödemeyi POS cihazından geçirerek, pos cihazının şifresi girilerek ve daha sonra kartın şifresi girilerek yapar. Kredi kartından farklı olarak, satın alma işlemi için para, satın alma sırasında kart sahibinin banka hesabında olmalıdır. Dünya çapında her yerde kullanımda olan sadece Visa ve MasterCard vardır. Her yapılan alışveriş bu iki şirket tarafından görülebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bitcoin</span> kripto para birimi

Bitcoin, Satoshi Nakamoto adını kullanmış bilinmeyen bir kişi veya grup tarafından 2008'de icat edilmiş bir kripto paradır. 2009'da bir açık kaynak kodlu yazılım olarak piyasaya sürüldüğünde insanlar tarafından kullanılmaya başlandı. Herhangi bir merkez bankasına veya tek bir yöneticiye bağlı olmamasıyla da bilinen Bitcoin, aracılara ihtiyaç duyulmadan bitcoin ağında kullanıcıdan kullanıcıya transfer edilebilen, merkezi olmayan bir dijital para birimidir. İşlemler, kriptografi yoluyla düğümler tarafınca doğrulanır ve blok zinciri adı verilen halka açık bir ana deftere kaydedilir. El Salvador, 8 Haziran 2021 tarihinde senatodan geçen tasarı sayesinde Bitcoin’i resmi para birimi ilan etmiştir.

Ripple, internet aracılığıyla para göndermek için kullanılan bir iletişim protokolüdür. ABD merkezli Ripple Labs tarafından 2012 yılında geliştirilmiş sistemde Dolar ve Türk Lirası gibi fiyat para birimlerinin yanı sıra, Bitcoin ve Litecoin gibi kripto para türünden ödemelerle diğer emtiaları ve değer birimlerini destekler. Ripple; bankaların, ödeme sağlayıcılarının, dijital varlık borsalarının ve şirketlerin gelişmiş blokzincir teknolojisini kullanarak güvenli, ücretsize yakın derecede düşük işlem ücretli ve her boyutta, küresel çapta para ve değer göndermeyi mümkün hale getirmeyi hedeflemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Blok zinciri</span> sanal para aktarımlarının dağıtık olarak depolandığı veritabanı

Blok zinciri, blokzincir ya da özgün İngilizce tabiriyle blockchain, kriptografi kullanılarak bağlanan ve güvenli hale getirilen, bloklar adı verilen, sürekli büyüyen bir kayıt listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Mobil ödeme</span>

Mobil ödeme mobil bankacılık'da en yaygın ödeme şekilleri'nden biridir. Genel olarak finansal düzenlemeler altında işletilir. Dijital cüzdanın ana sınıfı olarak mobil cihazdan veya bir mobil cihaz aracılığıyla gerçekleştirilir. Nakit ödeme, çek ya da kredi kartları yerine, geniş bir hizmet yelpazesi, dijital ya da sabit mallar için akıllı telefon kullanabilir. Madeni para temelli para sistemleri kullanmanın konseptinin uzun bir geçmişi olmasına rağmen, sadece bu tür sistemleri destekleyen teknoloji yaygın olarak kullanılmaya başlanır.

Dijital cüzdan bir çevrimiçi cüzdan, çevrimiçi hizmet sağlayıcı veya bilgisayar programıdır. Bir kişinin elektronik işlem yapmasına izin veren bir elektronik cihaz anlamına gelir. Bir tarafın diğer tarafla mal ve hizmetler için dijital para birimi takası yaparak elektronik işlemler yapmasına izin verir. Bir kişinin banka hesabı da dijital cüzdanla bağlantılı olabilir. Ayrıca, sürücü belgesi, sağlık kartı, sadakat kartı ve diğer kimlik belgelerini telefonda saklayabilirler. Kimlik bilgileri, yakın alan iletişimi (NFC) aracılığıyla bir tüccarın terminaline kablosuz olarak aktarılabilir. Giderek, dijital cüzdanlar yalnızca temel finansal işlemler için değil, sahibinin kimlik bilgilerini doğrulamak için de yapılmaktadır. Örneğin, bir dijital cüzdan, potansiyel olarak alkol satın alırken mağazanın yaşını doğrulayabilir. Sistem, dijital cüzdanların "cüzdan mobilleri" olarak bilindiği Japonya'da zaten popülaritesini kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kripto para</span> İşlemleri güvence altına almak ve mülkiyet transferini doğrulamak için defter üzerinde kriptografi kullanan dijital değişim aracı

Kripto para veya kısaca kripto, bir değişim aracı olarak çalışmak üzere, işlemleri güvence altına almak için matematiğin bir dalı olan kriptografi kullanılarak tasarlanmış bir dijital unsurdur. Kripto paralar bir nevi dijital döviz, alternatif döviz ve sanal dövizdir. Kripto varlıklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemlerin aksine tümüyle merkeziyetsizlerdir. Her bir kripto para biriminin merkeziyetsizliği, umumi işlem veri tabanı olan dağıtık muhasebe defteri (ledger) olarak işlev gören bir blok zincirinden (Blockchain) gelmektedir.

Kripto para cüzdanı, internet üzerinde bir dijital para olarak kabul edilen Bitcoin ile hayatımızda yerini almıştır. Kripto para cüzdanları, halka açık ve özel anahtarları depolayan, kripto para transferine izin veren fiziksel, yazılım veya donanım araçlardır. Halka açık anahtar, tıpkı bankalar aracılığı ile verilen IBAN benzeri, kullanıcıların ödeme kabul etmek için kullanabileceği rakam ve sayılardan oluşan bir adrestir. Halka açık ve özel anahtarlar, blokzincir üzerinde bir kullanıcı hesap kimliğidir. Bu kimlik sayesinde kişiler P2P eşler arası iletişim sağlayarak birbirlerine dijital varlık (para) olarak bilinen Bitcoin vb. diğer kripto para transferlerini gerçekleştirebilir. Özel anahtar, yazılım cüzdanlar ve donanım cüzdanlar gibi farklı kripto para cüzdanı türlerinde depolanır. Bu cüzdanlar kullanıcının özel anahtarı ile blok zincir üzerinde transfer işlemlerini gerçekleştirmesini sağlar. Bitcoin ağında onaylanan transferleri geri çevirmek mümkün değildir. Ancak henüz madenciler tarafından onaylanmamış transferler daha yüksek transfer ücreti ile çifte harcama yapılarak geri çevrilebilir.

Monero (XMR), Nisan 2014'te oluşturulmuş, takas edilebilirlik ve merkeziyetsiziliğe odaklanan açık kaynaklı bir kripto paradır. Monero, herkesin işlem yayını ve gönderimi gerçekleştirebildiği lakin bu işlemlerin hiçbir dış gözlemci kaynak tarafından kaynak, miktar yahut hedef bakımından gözlemini yapamadığı perdelenmiş bir halka açık işlem kütüğü kullanır. Monero, yeni madeni paralar çıkarmak, ağları güvence altına almak ve işlemleri doğrulamak için madencileri teşvik eden bir İş Kanıtı mekanizması kullanır.

Döviz kuru riski, bir finansal işlem şirketin yerel para birimi dışındaki bir para birimi cinsinden ifade edildiğinde ortaya çıkan bir finansal risktir. Döviz kuru riski, işlemin tamamlandığı tarihten önce yerel para birimi ile para birimi arasındaki kurda olumsuz bir değişiklik riski olduğunda ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">Ethereum Classic</span> kripto para

Ethereum Classic, akıllı sözleşme işlevselliğine sahip açık kaynaklı, blok zinciri tabanlı dağıtılmış bir bilgi işlem platformudur. Halka açık bir Ethereum Sanal Makinesi'nde (EVM) yürütülen işlem tabanlı durum geçişleri aracılığıyla Satoshi Nakamoto fikir birliğinin değiştirilmiş bir sürümünü destekler. Ethereum Classic, Ethereum ağının orijinal, değiştirilmemiş geçmişini korur.

Kripto Para Karıştırıcı, kullanıcıların gizliliklerini korumak için kripto paralarını diğer kullanıcılarla karıştırmasına izin veren yazılım veya hizmetlerden oluşan çözümlerdir. Kripto paraları karıştırarak, Bitcoin adresleri ve gerçek dünya kimlikleri arasındaki bağları gizlemek ise mümkün.

Yatırımcıların geleneksel para birimleri veya diğer dijital para birimleri gibi diğer varlıklar için kripto para birimleri ve dijital para birimleri ticareti yapmasına olanak tanıyan platformlardır. Borsalar, dijital para birimleri veya kripto para birimleri karşılığında kredi kartı ödemelerini, banka havalelerini veya diğer birçok ödeme şekillerini kabul edebilir. Bir kripto para borsası, genellikle alış-satış işlemleri için işlem komisyonu olarak alan veya eşleşen bir platform olarak sadece üyelik ücreti alan bir piyasa yapıcı olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Nakitsiz toplum</span>

Nakitsiz toplum, finansal işlemlerin fiziksel banknot veya madeni paralarla değil, dijital bilgilerle yürütüldüğü toplum yapısına verilen isimdir. Nakitsiz toplumlar, takas ve diğer değişim yöntemlerine dayalı olarak insan toplumunun ortaya çıktığı zamanlardan beri mevcuttur ve nakitsiz işlemler modern zamanlarda da kredi kartları, banka kartları, mobil ödemeler ve bitcoin gibi dijital para birimleri şeklindeki yeni metodlar kullanılarak sürdürülmektedir.