Çiğneme tütünü
Çiğneme tütünü[1][2] ya da çiğnemelik tütün, dumansız tütün tüketiminin en yaygını olan, pipo tütünlerinden yapılıp özel harmancılık gerektiren, kıyılıp tatlılaştırılan tütün yaprağının üst dudak ile diş eti arasına alınıp zaman zaman dişlerle çiğnenerek fazla su ve tükrüğün dışarı atılmasıyla kullanılan tütün. Daha çok Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygındır.
Dört türlü tütün kurutma metodundan ikisi (havada kurutma ile ateşte kurutma) çiğneme tütünlerinde uygulanır. ABD'de ateşte kurutulan Kentucky ve Tennessee tütünleri çiğnemelik tütün olarak kullanılır.
Tatlandırıcılar
Tütünün acı tadının giderilmesi için tatlı maddelerle takviye yapılması gerekir. Tatlandırıcı olarak keçiboynuzu, meyan kökü gibi tatlı bitkiler kullanlır.
Meyan kökü özütü, tütün endüstrisinde fazla miktarda tüketilmektedir. Özellikle çiğneme tütünü, enfiye ve filtreli sigara yapımında koku ve tat vermek için kullanılmaktadır. Tütün endüstrisinde kullanılan meyan kökü miktarı, ABD’de yıllık meyan tüketiminin yaklaşık % 80’ini kapsamaktadır.[3]
Orta derecede tatlandırılmış çiğneme tütünleri ısı ile kurutulmuş ve güneş ile kurutulmuş tütünlerinden yapılır. Yüksek derecede tatlılaştırılmış çiğneme tütünleri Burley'lerden yapılır.[1]
Harmanlama
Orta damarlarından ayrılarak sosa batırılan pipoluk tütünler prese verilir ve sonra istenilen rutubete gelene kadar kurutulur. Özel boylarda kalınca (örn. 12.5–25 mm kalınlığında) dilimler hâlinde kesilir. Bunlar dolguluk tütünlerdir ve prese edilirler. Dolgulara bilahare dışlık, üstlük (sargılık) ilave edilip tekrar prese edilirler ve tahtadan yapılmış küçük kutularda ambalajlanırlar.[1]
Etnoğrafya
Çiğneme tütünü en eski tütün tüketim yollarından biridir. Kuzey ve Güney Amerika'daki Kızılderililer mineralli topraklarla karıştırdıkları tütün yapraklarını çiğnerler.
Yupikler ve Koyukonlar gibi Alaska yerlileri huş ve söğüt ağaçlarının gövdesinde biten Phellinus igniarius türü kav mantarının küllerini içme (pipo), çekme (enfiye) ya da çiğneme tütününe katarlar.[4]
Maraş otu
Maraş otu ya da ağız otu, Türkiye'ye özgü bir dumansız tütün formu olup daha çok Kahramanmaraş ve Gaziantep illerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Maraş otu, Nicotiana rustica (Hasankeyf tütünü, deli tütün) türünden tütün bitkisinin kurutulmuş yapraklarından hazırlanan tütün tozu ile meşe, ceviz veya asma çubuğundan elde edilen kül karışımından oluşur ve yaklaşık bir çay kaşığı kadar ya da daha fazla alınıp sigara kâğıdına sigaranın biraz daha inceltilmiş haliyle sarıldıktan sonra alt dudak ve ile çene arasına yerleştirilip kullanıcısına göre değişerek 5-10 30-40 dakika ağız içerisinde çiğnenmeden tutularak tüketilir ayrıca kağıtsız atılabilir. Bu işlem bireyin alışkanlığına bağlı olarak gün boyu tekrarlanır. Genotoksik etkili olup ağız kanseri (oral kanser) riskini artırır. Periferal lenfositlerde mikronukleus (MN) ve mikronukleuslu binukleat hücre (BNMN) oluşumunu indükler.[5]
Sağlığa etkisi
Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı'na göre, içme tütününü bırakma sürecinde tütün çiğnenmesi gerektiği yönündeki iddialar mevcut kanıtlarla desteklenmemektedir.[6] Çiğneme tütünleri ağız kanserinin habercisi olan leukoplakia riskini artırmaktadır.[7] Çiğneme tütünlerinin ağız ve boğaz kanserlerine yol açtığı bilinmektedir[6]
Markalar
- Appalachian
- Apple Jack
- Beech Nut
- Big Mountain
- Brown's Mule
- Blood Hound Plug
- Bowie
- Bull of the Woods
- Camel
- Cannonball Plug
- Chattanooga Chew
- Copenhagen
- Cotton Boll
- Cougar
- Days O' Work
- Durango
- Gold River
- Grizzly
- Husky
- Kodiak
- Kayak
- King B Twist
- Lancaster
- Levi Garrett
- Longhorn
- Mail Pouch
- Morgans
- Mammoth Cave
- Oliver Twist
- Peachy
- Red Man
- Red Seal
- Redwood
- Rooster
- Silver Creek
- Skoal
- Southern Pride
- Springfield
- Starr
- Stokers
- Taylor's Pride
- WB Extra Long
- Work Horse
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c "Tütün Eksperleri Derneği : Çiğneme tütünleri". 23 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ^ Efza Evrengil, Tütün ürünü regülasyonunda yeni doğrultular 21 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 5. Sigara ve Sağlık Kongresi Kocaeli, 8‐11 Mayıs 2011
- ^ Hasan Akan ve M. Maruf Balos (2008), GAP Bölgesi’nden Toplanan Meyan Kökü (Glycrrhiza glabra L.) Taksonunun İhracat Durumu, Etnobotanik Özellikleri ve Tıbbi Önemi 26 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi, 20 (2), 233-241, 2008
- ^ "Alaska Native Collections : kkun' tl'ok "tobacco pipe"". 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ^ Seval Nağaş (2006), Maraş otu kullanımının mikronukleus (MN) düzeyine etkisi 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji anabilim dalı, yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş, Eylül 2006
- ^ a b "Smokeless Tobacco and Some Tobacco-specific N-Nitrosamines" (PDF). IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. Cilt 87. 2007. 20 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ^ Detailed Guide: Cancer (General Information) Signs and Symptoms of Cancer 27 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. it is also called dipsky or chawsky.
